Գլխավոր տեղեկություն
Տիպ
Որոշում
Ակտի տիպ
Հիմնական ակտ (11.08.2009-մինչ օրս)
Կարգավիճակ
Գործում է
Սկզբնաղբյուր
ՀՀՊՏ 2009.10.23/53(719).1 Հոդ.1178.13
Ընդունող մարմին
Վճռաբեկ դատարան
Ընդունման ամսաթիվ
11.08.2009
Ստորագրող մարմին
Նախագահող
Ստորագրման ամսաթիվ
11.08.2009
Ուժի մեջ մտնելու ամսաթիվ
11.08.2009

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ

 

ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

 

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական

դատարանի որոշում

Քաղաքացիական գործ թիվ ԵՇԴ/0990/02/08

Քաղաքացիական գործ թիվ ԵՇԴ/0990/02/08
2009թ.

Նախագահող դատավոր՝ Լ. Գրիգորյան

Դատավորներ՝

 Գ. Մատինյան

 Դ. Խաչատրյան

 

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

 

ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

 

Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատը
(այսուհետ՝ Վճռաբեկ դատարան)

 

նախագահությամբ

Վ. Աբելյանի

 
մասնակցությամբ դատավորներ

Ե. Սողոմոնյանի

Վ. Ավանեսյանի

Ա. Բարսեղյանի

Մ. Դրմեյանի

Է. հայրիյանի

Տ. Պետրոսյանի

2009 թվականի օգոստոսի 11-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով Քրիստինա Գաբունիայի վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 23.01.2009 թվականի որոշման դեմ` ըստ Էդգար Ամրոյանի հայցի ընդդեմ Քրիստինա Գաբունիայի, երրորդ անձ Երևանի Շենգավիթ համայնքի խնամակալության և հոգաբարձության հարցերով հանձնաժողովի` երեխայի հետ տեսակցության կարգ սահմանելու պահանջի մասին,

 

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

 

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը

Դիմելով դատարան` Էդգար Ամրոյանը պահանջել է երեխայի՝ Ալբերտո Ամրոյանի հետ տեսակցության կարգ սահմանել շաբաթական երեք օր:

Երևանի Շենգավիթ համայնքի ընդհանուր իրավասության դատարանի (այսուհետ՝ Դատարան) 14.10.2008 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է մասնակիորեն: Վճռվել է՝ թույլատրել Էդգար Ամրոյանին յուրաքանչյուր շաբաթվա երկուշաբթի և չորեքշաբթի օրերին ժամը 17:00-ից մինչև 20:00-ը մոր ներկայությամբ տեսակցել 03.02.2006 թվականին ծնված երեխային՝ Ալբերտո Ամրոյանին:

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 23.01.2009 թվականի որոշմամբ Էդգար Ամրոյանի վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է մասնակիորեն: Որոշվել է՝ Դատարանի 14.10.2008 թվականի վճիռը մասնակիորեն բեկանել և փոփոխել, այն է՝ Էդգար Ամրոյանին Ալբերտո Ամրոյանի հետ տեսակցության կարգ սահմանել յուրաքանչյուր երկուշաբթի և չորեքշաբթի օրերին ժամը 17:00-ից մինչև 20:00-ը:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Քրիստինա Գաբունիան:

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան չի ներկայացվել:

 

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը սխալ է մեկնաբանել ՀՀ ընտանեկան օրենսգրքի 54-րդ հոդվածի 1-ին մասը, խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 53-րդ հոդվածը:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանը բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ չի ուսումնասիրել գործում առկա ապացույցները, ինչի արդյունքում անտեսել է այն հանգամանքը, որ առանց մոր ներկայության երեխայի հետ շփումը վնաս կպատճառի երեխայի ֆիզիկական և հոգեկան առողջությանը:

Բացի այդ, վերանայվող դատական ակտը հակասում է ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 25.07.2008 թվականի թիվ 3-386(ՎԴ) որոշմանը:

 

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 23.01.2009 թվականի որոշումը և օրինական ուժ տալ Դատարանի 14.10.2008 թվականի վճռին:

 

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը.

1) 17.02.2006 թվականի թիվ ԱԱ 096552 ծննդյան վկայականի համաձայն՝ Ալբերտո Ամրոյանը ծնվել է 03.02.2006 թվականին, հայրն է Էդգար Ամրոյանը, իսկ մայրը՝ Քրիստինա Գաբունիան (գ.թ. 10):

2) 17.02.2006 թվականի թիվ ԱԱ 022327 հայրության ճանաչման վկայականի համաձայն՝ Էդգար Ամրոյանը ճանաչվել է Ալբերտո Գաբունիայի հայրը և երեխային շնորհվել է Ամրոյան ազգանունը (գ.թ. 11):

3) «ԹԻՎ 8 ՊՈԼԻԿԼԻՆԻԿԱ» առողջապահական պետական ՓԲԸ-ի 29.12.2008 թվականի թիվ 0-75 տեղեկանքի համաձայն՝ Ալբերտո Ամրոյանը՝ ծնված 2006 թվականին, անցել է «հոգեբանական թեստավորում և հոգեախտորոշում, որի արդյունքում հայտնաբերվել է տագնապային բարձր ֆոն, վախի (հատկապես բարձր ձայներից) գերակտիվ վիճակ: Խորհուրդ է տրվում տևական հոգեթերապիա» (գ.թ. 107):

 

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները

Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքի սահմաններում՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ վճռաբեկ բողոքը հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 53-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն՝ դատարանը յուրաքանչյուր ապացույց գնահատում է գործում եղած բոլոր ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտության վրա հիմնված ներքին համոզմամբ:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 220-րդ հոդվածի 2-րդ կետի 5-րդ ենթակետի համաձայն՝ վերաքննիչ դատարանի որոշման մեջ պետք է նշվեն գործով պարզված և վերաքննիչ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեցող փաստերը, ինչպես նաև այն օրենքները, Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերը և այլ իրավական ակտերը, որոնցով ղեկավարվել է վերաքննիչ դատարանը որոշում կայացնելիս:

Վերը նշված նորմերի վերլուծությունից հետևում է, որ Վերաքննիչ դատարանը բազմակողմանի, լրիվ և oբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզման հանգելու համար պարտավոր է վերաքննիչ բողոքի շրջանակներում հետազոտել և գնահատել գործով պարզված և վերաքննիչ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեցող բոլոր փաստերը և միայն նշված պահանջների պահպանման արդյունքում որոշել վերաքննիչ բողոքը լրիվ կամ մասնակի բավարարելու կամ այն մերժելու հարցը:

Մինչդեռ, Վերաքննիչ դատարանը, մասնակիորեն բավարարելով վերաքննիչ բողոքը, չի գնահատել և ընդհանրապես չի անդրադարձել Քրիստինա Գաբունիայի Վերաքննիչ դատարան ներկայացրած, սույն գործի համար էական նշանակություն ունեցող «ԹԻՎ 8 ՊՈԼԻԿԼԻՆԻԿԱ» առողջապահական պետական ՓԲԸ-ի 29.12.2008 թվականի թիվ 0-75 տեղեկանքին, որով հաստատվում է այն հանգամանքը, որ Ալբերտո Ամրոյանն անցել է «հոգեբանական թեստավորում և հոգեախտորոշում, որի արդյունքում հայտնաբերվել է տագնապային բարձր ֆոն, վախի (հատկապես բարձր ձայներից) գերակտիվ վիճակ»: Նշված տեղեկանքով որպես երեխայի հոգեկան առողջության ապահովման ելք խորհուրդ է տրվել իրականացնել «տևական հոգեթերապիա»:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ վիճարկվող որոշման հիմնավորվածությունն ապահովելու համար Վերաքննիչ դատարանը պարտավոր էր նշել ոչ միայն այն ապացույցները, որոնց վրա հիմնվել է որոշում կայացնելիս, այլև պետք է նշեր և պատճառաբաներ, թե ինչու է մերժում և անընդունելի համարում որպես ապացույց Քրիստինա Գաբունիայի ներկայացրած «ԹԻՎ 8 ՊՈԼԻԿԼԻՆԻԿԱ» առողջապահական պետական ՓԲԸ-ի 29.12.2008 թվականի թիվ 0-75 տեղեկանքը, քանի որ նշված տեղեկանքը վերաբերում է Ալբերտո Ամրոյանի հոգեկան առողջության վերաբերյալ վերլուծություններին և կարգավորման ուղիներին, որոնք սույն գործով էական նշանակություն ունեցող հանգամանքներ են:

ՀՀ Սահմանադրության 36-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ ծնողներն իրավունք ունեն և պարտավոր են հոգ տանել իրենց երեխաների դաստիարակության, առողջության, լիարժեք ու ներդաշնակ զարգացման և կրթության համար:

«Երեխայի իրավունքների մասին» կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ երեխաների նկատմամբ բոլոր գործողություններում, անկախ այն բանից, թե դրանք ձեռնարկվում են սոցիալական ապահովության հարցերով զբաղվող պետական կամ մասնավոր հիմնարկների, դատարանների, վարչական կամ օրենսդրական մարմինների կողմից, առաջնահերթ ուշադրություն է դարձվում երեխայի լավագույն շահերին:

ՀՀ ընտանեկան օրենսգրքի 51-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին և 2-րդ պարբերությունների համաձայն՝ ծնողներն իրավունք ունեն և պարտավոր են դաստիարակելու իրենց երեխաներին: Ծնողները պատասխանատվություն են կրում իրենց երեխաների դաստիարակության և զարգացման համար: Նրանք պարտավոր են հոգ տանել իրենց երեխաների առողջության, ֆիզիկական, հոգեկան, հոգևոր և բարոյական զարգացման մասին:

Նշված օրենսգրքի 53-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին և 2-րդ պարբերությունների համաձայն՝ ծնողական իրավունքները չեն կարող իրականացվել երեխաների շահերին հակառակ: Երեխաների շահերի ապահովումը պետք է լինի ծնողների հիմնական հոգածության առարկան:

Նույն օրենսգրքի 54-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ երեխայից առանձին ապրող ծնողը իրավունք ունի երեխայի հետ շփվելու, նրա դաստիարակությանը մասնակցելու, երեխայի կրթություն ստանալու հարցերը լուծելու: Ծնողը, որի հետ ապրում է երեխան, չպետք է խոչընդոտի մյուս ծնողի հետ երեխայի շփմանը, եթե նման շփումը վնաս չի պատճառում երեխայի ֆիզիկական ու հոգեկան առողջությանը, նրա բարոյական զարգացմանը:

Վերը նշված նորմերի վերլուծությունից հետևում է, որ երեխայի առողջության, ֆիզիկական, հոգեկան, հոգևոր և բարոյական, լիարժեք և ներդաշնակ զարգացման համար առաջնահերթ պատասխանատվություն են կրում երեխայի ծնողները, իսկ Հայաստանի Հանրապետությունը երեխայի իրավունքների իրականացման և պաշտպանության գործընթացում պարտավոր է ելնել միմիայն երեխայի լավագույն շահերից:

Սույն գործով Վերաքննիչ դատարանը վերաքննիչ բողոքը մասնակիորեն բավարարելու հիմքում դրել է այն հանգամանքը, որ Դատարանը, տեսակցության կարգ որոշելիս, սահմանել է օրենքի պահանջներից չբխող նոր պայման, այն է՝ Էդգար Ամրոյանի շփումը երեխայի հետ պետք է տեղի ունենա Քրիստինա Գաբունիայի ներկայությամբ:

Մինչդեռ, Վերաքննիչ դատարանը որևէ կերպ չի պատճառաբանել նշված համոզմունքի ձևավորումը և առանց հաշվի առնելու երեխայի լավագույն շահերը, առանց երեխայի տարիքի, ֆիզիկական և հոգեկան առողջության վերաբերյալ որևէ փաստարկված և հիմնավորված հետևություն անելու՝ հանգել է սխալ եզրահանգման:

Վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած որոշմամբ անդրադարձել է մոր ներկայությամբ երեխայի տեսակցության կարգ սահմանելու հարցին (տե՛ս՝ ըստ հայցի Մուշեղ Եկմալյանի ընդդեմ Լիլիթ Իշխանյանի՝ երեխային տեսակցելու կարգ սահմանելու պահանջի մասին, թիվ 3-386(ՎԴ) քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 25.07.2008 թվականի որոշումը): Մասնավորապես, ՀՀ վճռաբեկ դատարանը երեխայի տեսակցությունը սահմանել է մոր ներկայությամբ՝ հաշվի առնելով երեխայի տարիքը և մշտական խնամքի տակ գտնվելու անհրաժեշտությունը:

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը և հաշվի առնելով սույն գործով երեխայի մոտ առկա առողջական խնդիրների առկայությունը, ինչպես նաև երեխայի տարիքը և մշտական խնամքի տակ գտնվելու անհրաժեշտությունը, Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում երեխայի տեսակցությունը սահմանել Քրիստինա Գաբունիայի ներկայությամբ:

 

Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը համարում է բավարար՝ ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 227-րդ և 228-րդ հոդվածների ուժով Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու համար:

 

Միաժամանակ, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով անհրաժեշտ է կիրառել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-րդ հոդվածի 1-ին կետի 6-րդ ենթակետով սահմանված՝ առաջին ատյանի դատարանի դատական ակտին օրինական ուժ տալու՝ Վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը հետևյալ հիմնավորմամբ.

ՀՀ Սահմանադրության 19-րդ հոդվածի և «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի համաձայն՝ յուրաքանչյուր ոք ունի ողջամիտ ժամկետում իր գործի քննության իրավունք: Սույն գործով վեճի լուծումն էական նշանակություն ունի գործին մասնակցող անձանց համար: Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ գործը ողջամիտ ժամկետում քննելը հանդիսանում է ՀՀ Սահմանադրության և «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի նույն հոդվածներով ամրագրված՝ անձի արդար դատաքննության իրավունքի տարր, հետևաբար, գործի անհարկի ձգձգումները վտանգ են պարունակում նշված իրավունքի խախտման տեսանկյունից: Տվյալ դեպքում, Վճռաբեկ դատարանի կողմից ստորադաս դատարանի դատական ակտին օրինական ուժ տալը բխում է արդարադատության արդյունավետության շահերից:

Առաջին ատյանի դատարանի վճռին օրինական ուժ տալիս Վճռաբեկ դատարանը հիմք է ընդունում սույն որոշման պատճառաբանությունները, ինչպես նաև գործի նոր քննության անհրաժեշտության բացակայությունը:

 

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-2412-րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը

 

ՈՐՈՇԵՑ

 

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել: Բեկանել ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 23.01.2009 թվականի որոշումը և օրինական ուժ տալ Երևանի Շենգավիթ համայնքի ընդհանուր իրավասության դատարանի 14.10.2008 թվականի վճռին:

2. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման:

 

Նախագահող`

Վ. Աբելյան

Դատավորներ`

Ե. Սողոմոնյան

Վ. Ավանեսյան

Ա. Բարսեղյան

Մ. Դրմեյան

Է. Հայրիյան
Տ. Պետրոսյան

Փոփոխման պատմություն
Փոփոխող ակտ Համապատասխան ինկորպորացիան
Փոփոխված ակտ
Փոփոխող ակտ Համապատասխան ինկորպորացիան