ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

2016 ԹՎԱԿԱՆԻ ՓԵՏՐՎԱՐԻ 19-ԻՆ ԵՐԵՎԱՆՈՒՄ ՍՏՈՐԱԳՐՎԱԾ` ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԲԵԼԱՌՈՒՍԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՄԻՋԵՎ ԱՏՈՄԱՅԻՆ ԷՆԵՐԳԻԱՅԻ ԽԱՂԱՂ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ ՀԱՄԱՁԱՅՆԱԳՐՈՒՄ ԱՄՐԱԳՐՎԱԾ ՊԱՐՏԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ` ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՍԱՀՄԱՆԱԴՐՈՒԹՅԱՆԸ ՀԱՄԱՊԱՏԱՍԽԱՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՐՑԸ ՈՐՈՇԵԼՈՒ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ԳՈՐԾՈՎ

Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարանը` կազմով. Գ. Հարությունյանի (նախագահող), Կ. Բալայանի, Ա. Գյուլումյանի, Ֆ. Թոխյանի, Ա. Թունյանի, Ա. Խաչատրյանի, Հ. Նազարյանի (զեկուցող), Ա. Պետրոսյանի,

մասնակցությամբ (գրավոր ընթացակարգի շրջանակներում)` Հանրապետության Նախագահի պաշտոնական ներկայացուցիչ` ՀՀ էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարի տեղակալ Ա. Գալստյանի,

համաձայն Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության (2005թ. փոփոխություններով) 100-րդ հոդվածի 2-րդ կետի, 101-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի, «Սահմանադրական դատարանի մասին» ՀՀ օրենքի 25, 38 և 72-րդ հոդվածների,

դռնբաց նիստում գրավոր ընթացակարգով քննեց «2016 թվականի փետրվարի 19-ին Երևանում ստորագրված` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության և Բելառուսի Հանրապետության կառավարության միջև ատոմային էներգիայի խաղաղ օգտագործման բնագավառում համագործակցության մասին համաձայնագրում ամրագրված պարտավորությունների` Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությանը համապատասխանության հարցը որոշելու վերաբերյալ» գործը։

Գործի քննության առիթը Հանրապետության Նախագահի` 2016 թվականի հունիսի 14-ին ՀՀ սահմանադրական դատարան մուտքագրված դիմումն է:

Ուսումնասիրելով գործով զեկուցողի գրավոր հաղորդումը, Հանրապետության Նախագահի պաշտոնական ներկայացուցչի գրավոր բացատրությունը, հետազոտելով համաձայնագիրը և գործում առկա մյուս փաստաթղթերը, Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարանը պարզեց.

1. Համաձայնագիրն ստորագրվել է 2016 թվականի փետրվարի 19-ին Երևանում` խաղաղ նպատակներով ատոմային էներգիայի օգտագործման բնագավառում կողմերի միջև համագործակցության զարգացման և ամրապնդման համար: Համագործակցության ուղղությունները նախատեսվում են քննության առարկա համաձայնագրի 3-րդ հոդվածով, իսկ ձևերը` 4-րդ հոդվածով:

2. Համաձայնագրով Հայաստանի Հանրապետությունն ստանձնում է հետևյալ հիմնական պարտավորությունները.

- զարգացնել և ամրապնդել խաղաղ նպատակներով ատոմային էներգիայի օգտագործման բնագավառում համագործակցությունը` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը, ազգային միջուկային ծրագրերի պահանջներին և առաջնահերթություններին համապատասխան (հոդված 1),

- Համաձայնագրի իրականացման նպատակով որպես Հայաստանի Հանրապետության իրավասու մարմին նշանակել ՀՀ էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարությունը (հոդված 5, կետ 1),

- դիվանագիտական ուղիներով անհապաղ տեղեկացնել Բելառուսի Հանրապետությանն այլ իրավասու մարմին նշանակելու կամ դրա անվանափոխման դեպքում (հոդված 5, կետ 2),

- ապահովել, որպեսզի Համաձայնագրով նախատեսված համագործակցության իրականացման պայմանները սահմանվեն ՀՀ լիազորված կազմակերպության և Բելառուսի Հանրապետության լիազորված կազմակերպության միջև` Հայաստանի Հանրապետության և Բելառուսի Հանրապետության օրենսդրությանը համապատասխան, երկկողմ պայմանագրերի կնքմամբ (հոդված 6, 1-ին պարբերություն, հոդված 2, 9-րդ պարբերություն),

- ապահովել, որպեսզի Հայաստանի Հանրապետության իրավասու մարմինը հաստատի Համաձայնագրի 3-րդ հոդվածում նշված համագործակցության ուղղությունների իրականացման համար մշակվող համատեղ ծրագրերը (նախագծերը) (հոդված 6, 3-րդ պարբերություն),

- իրականացնել փոխանցված և (կամ) համագործակցության ընթացքում ստեղծված գաղտնի տեղեկատվության պաշտպանության փոխադարձաբար ապահովումը գաղտնի տեղեկատվության փոխադարձաբար պաշտպանության բնագավառում երկկողմ միջազգային համաձայնագրին համապատասխան (հոդված 7, կետ 1),

- հստակ սահմանել և նշել Համաձայնագրին համապատասխան փոխանցվող կամ դրա իրականացման արդյունքում ստեղծվող տեղեկատվությունն այն դեպքում, երբ Հայաստանի Հանրապետության կողմից այն դիտարկվում է որպես այնպիսի տեղեկատվություն, որի տարածումը և (կամ) տրամադրումը սահմանափակ է (հոդված 7, կետ 2, 1-ին պարբերություն),

- որպես տեղեկատվությունն ստացող կողմ` ապահովել, որպեսզի այն տեղեկատվության օգտագործումը, որի տարածումը և (կամ) տրամադրումը սահմանափակ է, և դրա պաշտպանությունն իրականացվեն Հայաստանի Հանրապետության ազգային օրենսդրությանը համապատասխան` հաշվի առնելով Համաձայնագրի պահանջները, չհրապարակվի կամ չփոխանցվի երրորդ կողմի` առանց Բելառուսի Հանրապետության գրավոր թույլտվության (հոդված 7, կետ 2, 2-րդ պարբերություն),

- Համաձայնագրի շրջանակներում աջակցել Բելառուսի Հանրապետությանն ատոմային էներգիայի խաղաղ օգտագործման բնագավառում համատեղ կամ ազգային ծրագրերի իրականացման համար նյութերի, տեխնոլոգիաների, սարքավորումների և ծառայությունների փոխանցման հարցում, և նշված փոխանցումն իրականացնել Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը համապատասխան (հոդված 8),

- Համաձայնագրի շրջանակներում միջուկային նյութերի, սարքավորումների, հատուկ ոչ միջուկային նյութերի և համապատասխան տեխնոլոգիաների արտահանումն իրականացնել 1968թ. հուլիսի 1-ի` «Միջուկային զենքի չտարածման մասին» պայմանագրից բխող ՀՀ պարտավորություններին, ինչպես նաև արտահանման վերահսկման բազմակողմ մեխանիզմների շրջանակներում այլ միջազգային պայմանագրերին և պայմանավորվածություններին համապատասխան, որոնց մասնակից են Հայաստանի Հանրապետությունը և Բելառուսի Հանրապետությունը (հոդված 9, կետ 1),

- Համաձայնագրին համապատասխան ստացված միջուկային նյութերը, սարքավորումները, հատուկ ոչ միջուկային նյութերը և համապատասխան տեխնոլոգիաները, ինչպես նաև դրանց հիման վրա կամ դրանց օգտագործման արդյունքում արտադրված միջուկային և հատուկ ոչ միջուկային նյութերը, սարքավորումները և համապատասխան տեխնոլոգիաները չօգտագործել միջուկային զենքի և այլ միջուկային պայթուցիկ սարքերի արտադրության նպատակով կամ որևէ այլ ռազմական նպատակի հասնելու համար (հոդված 9, կետ 2, 1-ին պարբերություն),

- Համաձայնագրին համապատասխան ստացված միջուկային նյութերը, սարքավորումները, հատուկ ոչ միջուկային նյութերը և համապատասխան տեխնոլոգիաները, ինչպես նաև դրանց հիման վրա կամ դրանց օգտագործման արդյունքում արտադրված միջուկային և հատուկ ոչ միջուկային նյութերը, սարքավորումները և համապատասխան տեխնոլոգիաներն ապահովել ֆիզիկական պաշտպանության միջոցներով, որոնց մակարդակը ցածր չի լինի ԱԷՄԳ-ի` «Միջուկային նյութերի և միջուկային տեղակայանքների ֆիզիկական պաշտպանությանը վերաբերող` ֆիզիկական միջուկային անվտանգության գծով առաջարկություններ» փաստաթղթում (INFCIRC/225/Rev.5) և դրա հետագա փոփոխություններում առաջարկված մակարդակից (հոդված 9, կետ 2),

- Համաձայնագրին համապատասխան ստացված միջուկային նյութերը, սարքավորումները, հատուկ ոչ միջուկային նյութերը և համապատասխան տեխնոլոգիաները, ինչպես նաև դրանց հիման վրա կամ դրանց օգտագործման արդյունքում արտադրված միջուկային և հատուկ ոչ միջուկային նյութերը, սարքավորումները և համապատասխան տեխնոլոգիաները վերաարտահանել կամ Հայաստանի Հանրապետության իրավազորությունից փոխանցել ցանկացած երրորդ պետություն միայն Բելառուսի Հանրապետության նախնական գրավոր թույլտվության դեպքում (հոդված 9, կետ 2),

- Համաձայնագրի շրջանակներում փոխանցվող միջուկային նյութերը, ինչպես նաև Համաձայնագրի շրջանակներում փոխանցված միջուկային նյութերի, սարքավորումների, հատուկ ոչ միջուկային նյութերի օգտագործման արդյունքում արտադրված միջուկային նյութերը չհարստացնել ուրան-235 իզոտոպով մինչև 20 և ավելի տոկոս ցուցանիշը, ինչպես նաև չհարստացնել և չվերամշակել` առանց Բելառուսի Հանրապետության նախնական գրավոր համաձայնության (հոդված 9, կետ 3),

- միջուկային նյութերի, սարքավորումների, հատուկ ոչ միջուկային նյութերի և համապատասխան տեխնոլոգիաների արտահանման վերահսկման հարցերով համագործակցել Բելառուսի Հանրապետության հետ, ինչպես նաև փոխանցված միջուկային նյութերի, սարքավորումների, հատուկ ոչ միջուկային նյութերի և համապատասխան տեխնոլոգիաների, ինչպես նաև դրանց հիման վրա կամ դրանց օգտագործման արդյունքում արտադրված միջուկային և հատուկ ոչ միջուկային նյութերի, տեղակայանքների և սարքավորումների օգտագործման վերահսկողությունն իրականացնել Բելառուսի Հանրապետության հետ խորհրդատվությունների միջոցով համաձայնեցված ձևով (հոդված 9, կետ 4),

- Համաձայնագրի շրջանակներում չիրականացնել ճառագայթված միջուկային վառելիքի քիմիական վերամշակման, ուրանի իզոտոպային հարստացման և ծանր ջրի արտադրության տեխնոլոգիաների և տեղակայանքների, դրանց հիմնական բաղադրիչների կամ դրանց հիման վրա արտադրված ցանկացած այլ առարկայի, ինչպես նաև, ըստ ուրան-235 իզոտոպի, 20 և ավելի տոկոսով հարստացված ուրանի, պլուտոնիումի և ծանր ջրի փոխանցում (հոդված 10),

- Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը և այն միջազգային պայմանագրերին համապատասխան, որոնց մասնակից են Հայաստանի Հանրապետությունը և Բելառուսի Հանրապետությունը, ապահովել Համաձայնագրին համապատասխան փոխանցվող կամ ստեղծվող մտավոր սեփականության իրավունքների արդյունավետ պաշտպանություն (հոդված 11, 1-ին պարբերություն),

- Բելառուսի Հանրապետության խնդրանքով անցկացնել խորհրդատվություններ` Համաձայնագրի արդյունավետ իրականացումն ապահովելու նպատակով (հոդված 14, 1-ին պարբերություն):

3. Սահմանադրական դատարանն արձանագրում է, որ Համաձայնագրի 16-րդ հոդվածի 4-րդ կետի ուժով` Համաձայնագրի գործողության դադարեցման դեպքում Համաձայնագրի 7-րդ և 9-րդ հոդվածներով կողմերի ստանձնած պարտավորությունները մնում են ուժի մեջ:

4. Սահմանադրական դատարանը գտնում է, որ Համաձայնագրով Հայաստանի Հանրապետության ստանձնած պարտավորությունները համահունչ են ՀՀ Սահմանադրության 13-րդ հոդվածով ամրագրված` միջազգային իրավունքի հիման վրա պետությունների հետ փոխշահավետ հարաբերությունների հաստատմանն ուղղված Հայաստանի Հանրապետության արտաքին քաղաքականության իրականացման նպատակներին։

Ելնելով գործի քննության արդյունքներից և ղեկավարվելով Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 100-րդ հոդվածի 2-րդ կետով, 102-րդ հոդվածի առաջին և չորրորդ մասերով, «Սահմանադրական դատարանի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 63, 64 և 72-րդ հոդվածներով, Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարանը որոշեց.

1. 2016 թվականի փետրվարի 19-ին Երևանում ստորագրված` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության և Բելառուսի Հանրապետության կառավարության միջև ատոմային էներգիայի խաղաղ օգտագործման բնագավառում համագործակցության մասին համաձայնագրում ամրագրված պարտավորությունները համապատասխանում են Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությանը:

2. Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 102-րդ հոդվածի երկրորդ մասի համաձայն սույն որոշումը վերջնական է և ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից:

Նախագահող	Գ. Հարությունյան
8 հուլիսի 2016 թ. ՍԴՈ-1292