Գլխավոր տեղեկություն
Տիպ
Որոշում
Ակտի տիպ
Հիմնական ակտ (29.11.2013-մինչ օրս)
Կարգավիճակ
Գործում է
Սկզբնաղբյուր
ՀՀՊՏ 2014.01.08/1(1014) Հոդ.19
Ընդունող մարմին
Վճռաբեկ դատարան
Ընդունման ամսաթիվ
29.11.2013
Ստորագրող մարմին
Նախագահող
Ստորագրման ամսաթիվ
29.11.2013
Ուժի մեջ մտնելու ամսաթիվ
29.11.2013

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

ՀՀ վարչական վերաքննիչ 

դատարանի որոշում

Վարչական գործ թիվ ՎԴ/6025/05/12

2013 թ. 

Վարչական գործ թիվ ՎԴ/6025/05/12

Նախագահող դատավոր՝  Ա. Առաքելյան

Դատավորներ` Ա. Աբովյան

                    Գ. Ղարիբյան

 

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

 

ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

 

Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատը
(այսուհետ` Վճռաբեկ դատարան)

 

նախագահությամբ

Ե. Խունդկարյանի

մասնակցությամբ դատավորներ

Տ. Պետրոսյանի

Վ. ԱԲԵԼՅԱՆԻ

Ս. Անտոնյանի

Վ. Ավանեսյանի

Ա. Բարսեղյանի

Մ. Դրմեյանի

Գ. Հակոբյանի

Ե. Սողոմոնյանի

 

2013 թվականի նոյեմբերի 29-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով Երևան համայնքի վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի 29.08.2013 թվականի որոշման դեմ` ըստ Երևան համայնքի հայցի ընդդեմ Վահե Փայտյանի` 4.095.494 ՀՀ դրամ բռնագանձելու պահանջի մասին,

 

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

 

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը

Դիմելով դատարան` Երևան համայնքը պահանջել է Վահե Փայտյանից բռնագանձել 4.095.494 ՀՀ դրամ՝ որպես Երևանի Ազատության թիվ 1/20 հասցեում գտնվող շինության գույքահարկի գումար, ինչպես նաև վճարված պետական տուրքի գումար։

ՀՀ վարչական դատարանի (դատավոր` Կ. Բաղդասարյան) (այսուհետ` Դատարան) 15.03.2013 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է մասնակի՝ 3.632.381 ՀՀ դրամի չափով։ Հայցապահանջը՝ մնացած մասով, մերժվել է։

ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 29.08.2013 թվականի որոշմամբ Վահե Փայտյանի վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է՝ Դատարանի 15.03.2013 թվականի վճիռը հայցի բավարարված մասով բեկանվել և փոփոխվել է՝ հայցը բավարարված մասով մերժվել է: Մնացած մասով վճիռը թողնվել է անփոփոխ:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Երևան համայնքը:

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան են ներկայացրել Վահե Փայտյանը և նրա ներկայացուցիչ Տաթևիկ Մատինյանը:

 

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը խախտել է «Գույքահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 15-րդ հոդվածի 2-րդ մասը, ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 22-րդ, 24-րդ հոդվածները:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանը որոշում կայացնելիս անտեսել է այն հանգամանքը, որ Վահե Փայտյանի այլ գույք չունենալու վերաբերյալ հիմք կարող է հանդիսանալ միայն անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի կողմից տրված տեղեկանքը, որը գործի քննության ժամանակ գործի նյութերում առկա չի եղել:

Վերաքննիչ դատարանը հաշվի չի առել այն փաստը, որ առկա չէ ապացույց հաշվառող մարմնի կողմից այլ շինության մասով արտոնություն կիրառված չլինելու մասին:

Ավելին, Երևան համայնքի կողմից կատարված հարցման արդյունքում պարզվել է, որ Վահե Փայտյանը բացի Երևանի Ազատության թիվ 1/20 հասցեում գտնվող շինությունից ունի այլ բնակարաններ և հողամասեր, մասնավորապես՝ Երևանի Անտառային փողոցի 124/1-րդ շենքի 13 հասցեում գտնվող բնակարանի, ՀՀ Լոռու մարզի Վանաձոր քաղաքի Տիգրան Մեծ պողոտայի թիվ 5ա հասցեում գտնվող հողամասի, Վանաձորի Խորենացու փողոցի 1գ/ե հասցեում գտնվող հողամասի, Վանաձորի Մոսկովյան 66-րդ շենքի է թիվ 35 հասցեում գտնվող բնակարանի, Վանաձորի Շիրակի խճուղու 14-րդ հասցեում գտնվող արտադրամասի նկատմամբ գրանցված է վերջինիս սեփականության իրավունքը:

 

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 29.08.2013 թվականի որոշումը և գործն ուղարկել նոր քննության:

 

2.1. Վճռաբեկ բողոքի պատասխանի հիմնավորումները

Սույն գործով գույքահարկի գծով արտոնություն չունենալու փաստը վիճարկվում է հայցվորի կողմից, հետևաբար արտոնությունը Վահե Փայտյանի նկատմամբ կիրառելի չլինելու փաստն ապացուցելու պարտականությունը կրել է հայցվորը: Վերջինս ապացույցներ չի ներկայացրել այլ շինությունների մասով արտոնություն կիրառված լինելու վերաբերյալ, որպիսի պայմաններում Վերաքննիչ դատարանի եզրահանգումն օրինաչափ է: Իրականում Վահե Փայտյանն իրեն պատկանող մնացած շինությունների մասով կատարել է գույքահարկի վճարումները, հետևաբար, նույնիսկ այլ շինությունների մասով արտոնություն կիրառված չլինելու վերաբերյալ ապացույցի բացակայության պայմաններում վեճը ճիշտ է լուծվել:

 

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը.

1) 23.12.2010 թվականի անշարժ գույքի սեփականության իրավունքի գրանցման թիվ 2720163 վկայականի համաձայն` Երևանի Ազատության պողոտայի թիվ 1/20 հասցեում գտնվող բնակելի տունը սեփականության իրավունքով պատկանում է Վահե Փայտյանին (գ.թ. 87-93):

2) Երևանի Արաբկիր վարչական շրջանի կողմից 28.08.2012 թվականին տրված տեղեկանքի համաձայն` Երևանի Ազատության թիվ 1/20 հասցեում գտնվող շինության համար 2008-2011 թվականների գույքահարկի գծով Վահե Փայտյանի պարտավորությունները 28.08.2012 թվականի դրությամբ կազմում են 4.095.494 ՀՀ դրամ, որից ապառք` 2.742.726 ՀՀ դրամ, տույժ` 1.352.768 ՀՀ դրամ (գ.թ. 6):

3) ՀՀ պաշտպանության նախարարության կադրերի և ռազմական կրթության վարչության պետի 07.08.2013 թվականի տեղեկանքի համաձայն՝ Վահե Փայտյանը 01.09.1998 թվականից մինչև 01.09.2018 թվականը գտնվում է հետուսումնական 20 տարվա պայմանագրային զինծառայության մեջ ՀՀ զինված ուժերում (գ.թ. 94):

 

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ բողոքարկված դատական ակտը վճռաբեկ վերանայման ենթարկելը բխում է օրենքի միատեսակ կիրառության ապահովման գործառույթից և գտնում, որ սույն գործով արտահայտած իրավական դիրքորոշումները կարևոր նշանակություն ունեն նմանատիպ գործերով միասնական դատական պրակտիկա ձևավորելու համար:

Սույն բողոքի քննության շրջանակներում Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում անդրադառնալ «Գույքահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 15-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված գույքահարկի գծով արտոնությունների կիրառման նախապայմաններին:

«Գույքահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 15-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետի համաձայն՝ ծառայության ընթացքում գույքահարկից ազատվում են Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով դաշնակից երկրների, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում և այլ զորքերում պարտադիր ժամկետային զինվորական ծառայության մեջ գտնվող անձինք` սեփականության իրավունքով իրենց պատկանող գույքահարկով հարկվող օբյեկտ համարվող` հասարակական և (կամ) արտադրական նշանակության շինություն չհանդիսացող շենքերի և շինությունների և (կամ) փոխադրամիջոցների մասով:

Նույն հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ պարբերության համաձայն՝ սեփականության իրավունքով հարկ վճարողին մեկից ավելի շինություն պատկանելու դեպքում արտոնությունը կիրառվում է հարկ վճարողի կողմից ընտրված շինության նկատմամբ, իսկ արտոնությունների կիրառման համար հիմք է ընդունվում անշարժ գույքի կադաստր վարող լիազոր մարմնի կողմից տրված տեղեկանքը՝ անձին սեփականության իրավունքով պատկանող շինությունների թվաքանակի և վայրի (վայրերի) հաշվառող մարմնի կողմից տրված տեղեկանքը՝ այլ շինության մասով արտոնություն կիրառված չլինելու մասին:

Վկայակոչված իրավադրույթների փոխկապակցված վերլուծությունից հետևում է, որ գույքահարկի գծով արտոնությունը վերոնշյալ հիմքով կարող է կիրառվել միայն մեկ` ոչ հասարակական և (կամ) արտադրական նշանակության շինության մասով, հետևաբար յուրաքանչյուր դեպքում դատարանը պետք է պարզի`

ա) արտոնություն հայցող հարկ վճարող սուբյեկտը սեփականության իրավունքով իրեն պատկանող այլ շինություններ ունի, թե ոչ.

բ) եթե այո, արդյոք դրանցից յուրաքանչյուրի մասով արտոնությունը կիրառելի է (պայմանավորված շինության նպատակային նշանակությամբ), թե ոչ.

գ) եթե կիրառելի է, արտոնություն հայցող հարկ վճարող սուբյեկտն արտահայտել է արդյոք իր կամքը` կոնկրետ շինության մասով արտոնություն կիրառելու վերաբերյալ.

գ) տվյալ հարկ վճարողին պատկանող այլ շինության կամ շինությունների մասով արտոնություն կիրառված է, թե ոչ:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ վերը թվարկված հանգամանքներն էական նշանակություն ունեն նմանատիպ փաստական հանգամանքներով գործերի լուծման համար` ձևավորելով ապացուցման ենթակա փաստերի շրջանակը (ապացուցման առարկան): Ընդ որում, օրենսդիրը մատնանշել է նաև այն թույլատրելի ապացույցների շրջանակը, որոնցով ենթակա են պարզման վերոնշյալ հանգամանքները` որպես այդպիսին նախատեսելով անշարժ գույքի կադաստր վարող լիազոր մարմնի կողմից տրված տեղեկանքը՝ անձին սեփականության իրավունքով պատկանող շինությունների թվաքանակի և վայրի (վայրերի) հաշվառող մարմնի կողմից տրված տեղեկանքը՝ այլ շինության մասով արտոնություն կիրառված չլինելու մասին:

Սույն գործով Դատարանը Երևան համայնքի հայցը մասնակիորեն բավարարելու հիմքում դրել է այն փաստը, որ Վահե Փայտյանի գույքահարկի գծով պարտավորությունները հաշվարկվել են 28.08.2012 թվականի դրությամբ` 2008-2011 թվականների համար ներառյալ, որը կազմել է 4.095.494 ՀՀ դրամ, որից ապառք` 2.742.726 ՀՀ դրամ, տույժ` 1.352.768 ՀՀ դրամ։ Դատարանը գտել է, որ սույն գործի փաստական հանգամանքների նկատմամբ կիրառելի է իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 30.1-րդ հոդվածը, որի ուժով 2008 թվականի համար հաշվարկված գույքահարկի համար Վահե Փայտյանի մոտ հարկային պարտավորություններ չէին կարող առաջանալ: Հաստատված համարելով, որ Վահե Փայտյանը 2009-2011 թվականների համար հաշվարկված 2.443.461 ՀՀ դրամ գույքահարկի պարտավորությունը չի կատարել, որի հետևանքով այդ գումարի նկատմամբ 28.08.2012 թվականի դրությամբ օրենքով սահմանված կարգով հաշվարկվել է 1.188.920 ՀՀ դրամ տույժ, Դատարանը հայցը բավարարել է 3.632.381 ՀՀ դրամի մասով, իսկ մնացած մասով հայցը մերժել է:

Վերաքննիչ դատարանը, Դատարանի վճիռը մասնակիորեն բեկանելու, փոփոխելու և հայցը մերժելու հիմքում դրել է այն հանգամանքը, որ 23.12.2010 թվականի սեփականության իրավունքի պետական գրանցման վկայականի համաձայն՝ Երևանի Ազատության թիվ 1/20 հասցեում գտնվող շինությունը հանդիսանում է բնակելի տուն, այսինքն` այն հասարակական և (կամ) արտադրական նշանակության շինություն չէ: Նշված գույքը հնարավոր չէ հանձնել և չի հանձնվել վարձակալության կամ հավատարմագրային կառավարման` ի հիմնավորումն որի դատարան են ներկայացվել համապատասխան լուսանկարներ, ինչի մասին առկա է նշում սեփականության իրավունքի պետական գրանցման վկայականում։ Բացի այդ, առկա չեն տվյալներ Վահե Փայտյանի` մեկից ավելի շինություններ ունենալու վերաբերյալ։ Այսինքն՝ բացակայում են «Գույքահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 15-րդ հոդվածով նախատեսված արտոնությունները չկիրառելու սահմանափակումները։

Վերոնշյալ մեկնաբանությունների համատեքստում անդրադառնալով Վերաքննիչ դատարանի եզրահանգմանը` Վճռաբեկ դատարանն այն գտնում է անհիմն հետևյալ պատճառաբանությամբ.

Սույն գործում առկա չէ ապացույց՝ Երևանի Ազատության թիվ 1/20 հասցեում գտնվող անշաժ գույքի նկատմամբ գույքահարկի գծով արտոնության կիրառման համար հարկ վճարողի դիմելու վերաբերյալ, ինչպես նաև առկա չէ ապացույց՝ այլ շինության մասով արտոնություն կիրառված չլինելու մասին:

«Գույքահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 15-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված գույքահարկի գծով արտոնության կիրառումը ենթադրում է վերը թվարկված հանգամանքների բացահայտում, առանց որի հնարավոր չէ հետևություն անել արտոնության կիրառման նախապայմանների առկայության վերաբերյալ: Մինչդեռ ստորադաս դատարանը, առանց պարզելու նշված հանգամանքները, միայն արձանագրելով, որ «առկա չեն տվյալներ պատասխանողի` մեկից ավելի շինություններ ունենալու վերաբերյալ», կիրառել է «Գույքահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 15-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված արտոնությունը, ինչը Վճռաբեկ դատարանի գնահատմամբ անթույլատրելի է, քանի որ չի բխում հոդվածի իրավակարգավորումից:

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 22-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դատարանը նույն օրենսգրքով սահմանված կարգով հավաքված ապացույցների հետազոտման և գնահատման միջոցով պարզում է գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող բոլոր փաստերը:

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 24-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դատարանը, անմիջականորեն գնահատելով գործում եղած բոլոր ապացույցները, որոշում է փաստի հաստատված լինելու հարցը՝ բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզմամբ:

Վերը նշված հոդվածների վերլուծությունից հետևում է, որ դատարանը գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող բոլոր փաստերը պարզում է ապացույցների հետազոտման և գնահատման միջոցով: Ընդ որում, գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող փաստի հաստատված լինելու հարցը դատարանը պարզում է գործում եղած բոլոր ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզմամբ:

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` գործի փաստերը վարչական դատարանը պարզում է ի պաշտոնե («ex օfficio»):

Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ նման պայմաններում ստորադաս դատարանը, ելնելով գործի փաստերն ի պաշտոնե պարզելու սկզբունքից, չսահմանափակվելով դատավարության մասնակիցների ներկայացրած ապացույցներով, պարտավոր էր ձեռնարկել ողջամիտ միջոցներ, մասնավորապես՝ պահանջել ապացույցներ գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող`«Գույքահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 15-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված գույքահարկի գծով արտոնության կիրառման վերը թվարկված նախապայմանները պարզելու ուղղությամբ, որից հետո միայն հավաքված ապացույցների հետազոտման և գնահատման միջոցով որոշել հայցը բավարարելու կամ մերժելու հարցը:

 

Վճռաբեկ բողոքի պատասխանում բերված փաստարկները հերքվում են վերոնշյալ պատճառաբանություններով:

 

Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը համարում է բավարար` ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 118.9-րդ հոդվածի, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 227-րդ և 228-րդ հոդվածների ուժով Վերաքննիչ դատարանի որոշումը մասնակիորեն բեկանելու համար:

 

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 118.15-118.18-րդ հոդվածներով` Վճռաբեկ դատարանը

 

Ո Ր Ո Շ Ե Ց

 

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել մասնակիորեն: Բեկանել ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի 29.08.2013 թվականի որոշման՝ Երևան համայնքի հայցը 3.632.381 ՀՀ դրամ գույքահարկի գումար բռնագանձելու մասով մերժելու մասը և այդ մասով գործն ուղարկել ՀՀ վարչական դատարան` նոր քննության: Որոշման մնացած մասը թողնել անփոփոխ:

2. Դատական ծախսերի բաշխման հարցին անդրադառնալ գործի նոր քննության ընթացքում:

3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման:

 

Նախագահող`

Ե. Խունդկարյան

Դատավորներ`

Տ. Պետրոսյան

Վ. Աբելյան

 

Ս. Անտոնյան

Վ. Ավանեսյան

Ա. Բարսեղյան

Մ. Դրմեյան

Գ. Հակոբյան

Ե. Սողոմոնյան

 

Փոփոխման պատմություն
Փոփոխող ակտ Համապատասխան ինկորպորացիան
Փոփոխված ակտ
Փոփոխող ակտ Համապատասխան ինկորպորացիան