ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի որոշում  Քաղաքացիական գործ թիվ ԵԿԴ/0268/02/10

Քաղաքացիական գործ թիվ ԵԿԴ/0268/02/10 2013 թ.

Նախագահող դատավոր՝ Դատավորներ՝	Ա. Մկրտչյան Ն. Հովսեփյան
	Ն. Բարսեղյան

Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատը
(այսուհետ՝ Վճռաբեկ դատարան)

2013 թվականի ապրիլի 05-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով ՀՀ գլխավոր դատախազի տեղակալի վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 22.03.2012 թվականի որոշման դեմ՝ ըստ ՀՀ գլխավոր դատախազության (այսուհետ` Դատախազություն) հայցի ընդդեմ Արթուր Փայտյանի`վնասը հատուցելու պահանջի մասին,

ՊԱՐԶԵՑ

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը

Դիմելով դատարան՝ Դատախազությունը պահանջել է Արթուր Փայտյանից բռնագանձել 23.307.100 ՀՀ դրամ` որպես պետությանը պատճառված վնաս:

Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանի 03.05.2010 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է:

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 22.07.2010 թվականի որոշմամբ Արթուր Փայտյանի ներկայացուցչի վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է, Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանի 03.05.2010 թվականի վճիռը բեկանվել է, և գործն ուղարկվել է նոր քննության:

ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի 01.09.2010 թվականի որոշմամբ Դատախազության բերած վճռաբեկ բողոքը վերադարձվել է:

Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանի (դատավոր` Ս. Թադևոսյան) (այսուհետ` Դատարան) 16.12.2011 թվականի վճռով հայցը մերժվել է:

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի (այսուհետ՝ Վերաքննիչ դատարան) 22.03.2012 թվականի որոշմամբ Դատախազության վերաքննիչ բողոքը մերժվել է, և Դատարանի 16.12.2011 թվականի վճիռը թողնվել է օրինական ուժի մեջ:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել ՀՀ գլխավոր դատախազի տեղակալը:

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան չի ներկայացվել:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ Սահմանադրության 103-րդ հոդվածը, չի կիրառել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 17-րդ և 1058-րդ հոդվածները, «Դատախազության մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 4-րդ կետը, որոնք պետք է կիրառեր, կիրառել է «Դատախազության մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետը, որը չպետք է կիրառեր, խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 47-րդ հոդվածի 1-ին կետը, 52-րդ հոդվածի 2-րդ կետը, 53-րդ հոդվածը և 219-րդ հոդվածի 1-ին կետը:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է, որ Դատարան հարուցվել է ոչ թե «Սոմար» ՍՊԸ-ից (այսուհետ` Ընկերություն) հարկային պարտավորությունների գումար բռնագանձելու, այլ Ընկերության տնօրեն Արթուր Փայտյանից պետությանը պատճառված վնասը բռնագանձելու հայց, իսկ այն, որ վնասը պետությանը պատճառվել է Արթուր Փայտյանի հանցավոր գործողությունների հետևանքով, մանրակրկիտ վեր է լուծվել վերաքննիչ բողոքում, որին, ըստ էության, Վերաքննիչ դատարանը չի անդրադարձել:

 Վերաքննիչ դատարանն իրավական գնահատական չի տվել վերաքննիչ բողոքում բարձրացված հարցադրումներին, այլ դուրս գալով բողոքի ծավալից` քննարկել է ՀՀ դատախազության` դատարան պետական շահերի պաշտպանության հայց հարուցելու իրավասության հարցը, որպիսին չի վիճարկվել Դատարանում: Դատարանը հայցը մերժելը պատճառաբանել է սոսկ նրանով, որ Արթուր Փայտյանի մեղավորության վերաբերյալ ոչ մի հետևություն մինչև դատավճռի օրինական ուժի մեջ մտնելն իրավաբանական նշանակություն չունի և գտել է, որ այդ հիմքով վիճելի իրավահարաբերության նկատմամբ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 17-րդ և 1058-րդ հոդվածները կիրառելի չեն:

Օրինական ուժի մեջ մտած մեղադրական դատավճռի բացակայության պայմաններում դատարան հայց հարուցելու դատախազության իրավասության մասին դատողություններ կատարելիս Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է, որ ՀՀ դատախազության` պետական շահերի պաշտպանության հայց հարուցելու իրավասությունը սահմանված է ՀՀ Սահմանադրության 103-րդ հոդվածի չորրորդ մասի 4-րդ կետով, «Դատախազության մասին» ՀՀ օրենքի 4-րդ և 27-րդ հոդվածներով, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 2-րդ և 37-րդ հոդվածներով, իսկ նյութաիրավական կողմը բխում է նյութական իրավունքի` տվյալ դեպքում դելիկտային իրավահարաբերությունները կանոնակարգող ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 17-րդ և 1058-րդ հոդվածների պահանջներից:

Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է, որ օրինական ուժի մեջ մտած մեղադրական դատավճռի բացակայության հանգամանքը չի կարող դիտվել որպես հայց հարուցելու իրավունքի նախադրյալի բացակայություն, քանի որ տվյալ դեպքում առկա է Հայաստանի Հանրապետության, ի դեմս` ՀՀ դատախազության իրավասուբյեկտությունը, հայցը ենթակա է դատարանի քննությանը, հայց հարուցելու իրավունքը չի բացակայում, քանի որ առկա չէ նույն անձանց միջև, նույն առարկայի մասին և միևնույն հիմքերով վեճի վերաբերյալ դատարանի` օրինական ուժի մեջ մտած վճիռ, հայցվորը չի հրաժարվել հայցից, դատարանը չի հաստատել հաշտության համաձայնությունը և այլ դատարանի կամ արբիտրաժային տրիբունալի վարույթում առկա չէ նույն անձանց միջև, նույն առարկայի մասին և միևնույն հիմքերով վեճի վերաբերյալ գործ:

Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է նաև այն, որ հանցագործությամբ ուղղակիորեն պետությանը պատճառված գույքային վնասի հատուցման գործառույթը վերաբերում է դատախազի` քրեական դատավարությունում քաղաքացիական հայց հարուցելուն, ինչը դատախազի բացառիկ լիազորությունն է, քանի որ քրեական դատավարությունում քաղաքացիական հայց հարուցում է մեղադրանքը պաշտպանող դատախազը, սակայն տվյալ դեպքում քրեական գործ հարուցելը մերժելու մասին որոշումը բացառել է քրեական դատավարությունում քաղաքացիական հայց հարուցելը, ինչի հետևանքով հայցը հարուցվել է քաղաքացիական դատավարության կարգով:

Վերաքննիչ դատարանի որոշմամբ նախադատելի է դիտվել Ընկերությունից 82.776.300 ՀՀ դրամ բռնագանձելու պահանջի մասին վճարման կարգադրությունը, մինչդեռ դրանով չի հիմնավորվում սույն քաղաքացիական գործով հայցի առարկան կազմող գումարն Ընկերությունից բռնագանձված լինելու հանգամանքը: Քաղաքացիական գործում բացակայում է որևէ ապացույց այն մասին, որ վճարման կարգադրությունում նշված գումարն Ընկերությունը վճարել է պետական բյուջե, հետևաբար վնասների հատուցման եղանակով պետության գույքային շահերի պաշտպանության անհրաժեշտության բացակայության մասին Վերաքննիչ դատարանի եզրահանգումն առարկայազուրկ է:

Վերաքննիչ դատարանը չի գնահատել ներկայացրած ապացույցները, որոնցով հիմնավորվում է պատասխանողի մեղքով և նրա ոչ օրինաչափ գործողությունների հետևանքով պետությանը վնաս պատճառելու հանգամանքը, այն է` քրեական գործի նյութերում առկա Արթուր Փայտյանի ցուցմունքը, փորձագետի եզրակացությունը, քրեական գործ հարուցելու մասին որոշումը, քրեական գործի վարույթը կարճելու մասին չբողոքարկված որոշումները, որոնցով հաստատվում է նաև Արթուր Փայտյանի ոչ օրինաչափ վարքագծի և պետությանը պատճառված վնասի մեջ պատճառահետևանքային կապի առկայությունը, իսկ վերջինս պատճառած վնասի հարցում իր մեղքի բացակայության հանգամանքը հիմնավորող որևէ թույլատրելի և վերաբերելի ապացույց դատարան չի ներկայացրել:

Վերաքննիչ դատարանը չի անդրադարձել առաջին ատյանի դատարանի կողմից վերաքննիչ դատարանի սահմանած նոր քննության ծավալի շրջանակներում քննություն չկատարելու իրավական հետևանքներին:

Վերոնշյալից հետևում է, որ Վերաքննիչ դատարանը չի կատարել նաև ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 53-րդ հոդվածի պահանջն այն մասին, որ դատարանը յուրաքանչյուր ապացույց գնահատում է գործում եղած բոլոր ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտության վրա հիմնված ներքին համոզմամբ:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 22.03.2012 թվականի որոշումը և այն փոփոխել` հայցը բավարարել:

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը՝

1) ՀՀ ԿԱ ՀՊԾ Արաբկիրի ՀՏ-ի աշխատակիցների կողմից Ընկերությունում կատարվել է բյուջեի հետ փոխհարաբերությունների ճշտության ստուգում, որի արդյունքում տեսչության կողմից 07.06.2007 թվականին կազմվել է թիվ 1021051 ստուգման ակտը և մնացած նյութերի հետ միասին ուղարկվել ՀՀ ԿԱ ՀՊԾ հետաքննության բաժին.

 2) ՀՀ ԿԱ ՀՊԾ հետաքննության բաժնի պետ Վ. Նիկողոսյանը, վերանայելով Ընկերության տնօրեն Արթուր Փայտյանի վերաբերյալ նախապատրաստված նյութերը, 13.05.2008 թվականին որոշել է հարկային տեսչություն ներկայացված հարկման հիմք փաստաթղթերում ակնհայտ խեղաթյուրված տվյալներ մտցնելու միջոցով առանձնապես խոշոր չափի հարկ վճարելուց խուսափելու փաստի առթիվ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 205-րդ հոդվածի 2-րդ մասով քրեական գործ հարուցելու մասին (հատոր 1, գ.թ. 10, 11).

3) նախաքննության ընթացքում որպես վկա հարցաքննված Արթուր Փայտյանը ցուցմունք է տվել նաև այն մասին, որ վերը նշված փաստաթղթերում Ընկերության գլխավոր հաշվապահը կեղծ տվյալներ է մտցրել իր պահանջով, համամիտ է կազմված ակտի հետ (հատոր 1, գ.թ. 48-51).

4) ՀՀ ԿԱ ՊԵԿ քննչական վարչության ՀԿԳ քննիչ Գ. Պապոյանը 10.07.2008 թվականին որոշում է կայացրել թիվ 83154808 քրեական գործով Արթուր Փայտյանին որպես մեղադրյալ ներգրավելու և նրան ՀՀ քրեական օրենսգրքի 205-րդ հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված հանցագործության կատարման համար մեղադրանք առաջադրելու մասին այն բանի համար, որ նա, հանդիսանալով Ընկերության տնօրեն, չի ներկայացրել 2005 թվականի շահութահարկի հաշվարկը և հաշվապահական հաշվետվությունները, 2006 թվականին Ընկերության կողմից ֆիզիկական անձանց վճարած եկամտահարկի եռամսյակային հաշվարկները, 2005 թվականի նոյեմբեր-դեկտեմբեր ամիսների ԱԱՀ-ի հաշվարկներում մտցրել է ակնհայտ խեղաթյուրված տվյալներ, քաղաքացիական շինարարության բնագավառի լիցենզիայի 2006 թվականի տարեկան տուրքի գումարը չի հաշվարկել և չի վճարել, 2006 թվականի մարտ-հոկտեմբեր ամիսների սոցիալական վճարների վերաբերյալ հաշվետվություններ հարկային տեսչություն չի ներկայացրել և չի վճարել, որի հետևանքով չարամտորեն խուսափել է առանձնապես խոշոր չափի` 78.500.200 ՀՀ դրամ գումարը պետական բյուջե վճարելուց (հատոր 1, գ.թ. 21, 22).

5) վերը նշված քրեական գործով քննիչը 10.10.2008 թվականին որոշում է կայացրել Արթուր Փայտյանին ՀՀ քրեական օրենսգրքի 205-րդ հոդվածի 2-րդ մասով առաջադրված մեղադրանքը փոփոխելու և նրան ՀՀ քրեական օրենսգրքի 205-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված հանցանքի կատարման համար նոր մեղադրանք առաջադրելու մասին: 10.10.2008 թվականին քննիչը որոշում է կայացրել համաներման ակտի կիրառման պատճառաբանությամբ քրեական գործի մասը կարճելու և Արթուր Փայտյանի նկատմամբ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 205-րդ հոդվածի 1-ին մասով քրեական հետապնդումը դադարեցնելու մասին, իսկ 13.10.2008 թվականին որոշում է կայացրել իրադրության փոփոխման պատճառաբանությամբ քրեական գործով վարույթը կարճելու և Արթուր Փայտյանի նկատմամբ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 205-րդ հոդվածի 1-ին մասով քրեական հետապնդումը դադարեցնելու մասին (հատոր 1, գ.թ. 6-9, 12-20).

6) նախաքննության ընթացքում որպես մեղադրյալ հարցաքննված Արթուր Փայտյանը ցուցմունք է տվել նաև այն մասին, որ ընդունում է իր կողմից թույլ տրված խախտումները, որոնք կապված են եղել Ընկերության ֆինանսական վիճակի հետ, Ընկերության անունից պետական բյուջե է վճարել ընդհանուր 20.000.000 ՀՀ դրամ, իրեն մնում է վճարել ընդհանուր 298.900 ՀՀ դրամ, որը պատրաստ է վճարել: Նշված գումարն Արթուր Փայտյանը ևս վճարել է (հատոր 1, գ.թ. 55, 56).

7) 24.12.2008 թվականին ՀՀ վարչական դատարանն Ընկերության նկատմամբ արձակել է կարգադրություն` 82.776.300 ՀՀ դրամ վճարելու վերաբերյալ (հատոր 1, գ.թ. 102):

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները

Սույն բողոքի քննության շրջանակներում Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում անդրադառնալ հարկային պարտավորությունները տնտեսվարող սուբյեկտի տնօրենից (գործադիր մարմնի ղեկավարից) բռնագանձելու պահանջի իրավաչափության հարցին` հաշվի առնելով նման գործերով դատական պրակտիկայի միասնականության ապահովումը:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 14-րդ հոդվածի 10-րդ կետի համաձայն` քաղաքացիական իրավունքների պաշտպանությունն իրականացվում է վնասներ հատուցելով:

 ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 17-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` անձը, ում իրավունքը խախտվել է, կարող է պահանջել իրեն պատճառված վնասների լրիվ հատուցում, եթե վնասների հատուցման ավելի պակաս չափ նախատեսված չէ օրենքով կամ պայմանագրով:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1058-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` քաղաքացու անձին կամ գույքին, ինչպես նաև իրավաբանական անձի գույքին պատճառված վնասը լրիվ ծավալով ենթակա է հատուցման այն պատճառած անձի կողմից:

Վճռաբեկ դատարանը բազմիցս անդրադարձել է վնաս պատճառելու հետևանքով հարաբերությունների ծագման համար անհրաժեշտ պայմանների առկայության հարցին: Մասնավորապես վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ վերը նշված հոդվածների վերլուծությունից հետևում է, որ վնասի հատուցման համար պարտադիր պայման է պարտապանի ոչ օրինաչափ վարքագծի, վնասների, վնասների և ոչ օրինաչափ գործողության միջև պատճառահետևանքային կապի ու պարտապանի մեղքի միաժամանակյա առկայությունը (ի թիվս այլոց տե՛ս Նատալյա Հակոբյանն ընդդեմ Վարդան Հայրապետյանի թիվ ՀՔԴ3/0016/02/08 քաղաքացիական գործով Վճռաբեկ դատարանի 13.02.2009 թվականի որոշումը):

Վերը նշված դիրքորոշման հիման վրա Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում նշել, որ պատճառված վնասի հատուցմանը վերաբերող գործերով դատարանները պետք է առանձնակի ուշադրություն դարձնեն ապացուցման առարկայի ճիշտ որոշմանը: Մասնավորապես, դատարանները նախ և առաջ պետք է որոշեն այն իրավական փաստերի շրջանակը, որոնք էական նշանակություն ունեն քաղաքացիական գործի լուծման համար և ենթակա են պարզման գործի քննության ընթացքում: Իրավական նշանակություն ունեցող հենց այդ փաստերի համակցությունն էլ կկազմի ապացուցման առարկան: Ապացուցման առարկան որոշելուց հետո միայն դատարանները, գնահատելով գործով ձեռք բերված ապացույցները, որոշում են ապացուցման առարկան կազմող իրավական փաստերի հաստատվելը կամ ժխտվելը և դրանից հետո միայն որոշում հայցը բավարարելու կամ մերժելու հարցը:

Վնասի հատուցման գործերով փաստերի իրավական նշանակություն ունենալու հարցը լուծելիս դատարանները պետք է ղեկավարվեն տվյալ իրավահարաբերությունը կարգավորող նյութական, ինչպես նաև դատավարական իրավունքի նորմերով, որոնցում նշված են տվյալ իրավահարաբերությունը և կողմերի իրավունքներն ու պարտականությունները պայմանավորող իրավաբանական փաստերը:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 17-րդ հոդվածի 2-րդ կետի և 1058-րդ հոդվածի 1-ին կետի կանոնակարգումներից հետևում է, որ նմանատիպ գործերով ապացուցման առարկան են կազմում իրավական նշանակություն ունեցող հետևյալ փաստերը.

- ոչ օրինաչափ վարքագիծը (գործողություն կամ անգործություն),

- վնաս պատճառող անձի առկայությունը,

- պատճառված վնասի առկայությունը,

- վնաս պատճառող անձի մեղքի առկայությունը,

- պատճառահետևանքային կապը ոչ օրինաչափ գործողության կամ անգործության և պատճառված վնասի միջև:

Պետությանը պատճառված գույքային վնասը հատուցելը

ՀՀ Սահմանադրության 103-րդ հոդվածի համաձայն` դատախազությունն օրենքով նախատեսված դեպքերում և կարգով պետական շահերի պաշտպանության հայց է հարուցում դատարան:

«Դատախազության մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն` դատախազը պետական շահերի պաշտպանության հայց հարուցում է միայն, եթե՝

1) իր լիազորություններն իրականացնելիս հայտնաբերում է, որ պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինը, որին վերապահված է պետական շահերի պաշտպանությանն առնչվող տվյալ հարցերով հայց ներկայացնելը, իրազեկ լինելով պետական շահերի խախտման փաստի մասին, ողջամիտ ժամկետում հայց չի ներկայացրել կամ հայց չի ներկայացնում դատախազի կողմից հայց ներկայացնելու առաջարկություն ստանալուց հետո, կամ

2) պետական շահերի խախտում է տեղի ունեցել այն հարցերով, որոնցով հայց ներկայացնելն օրենսդրությամբ վերապահված չէ որևէ պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնի, կամ

3) դատախազին հայց հարուցելու միջնորդությամբ է դիմել իրավասու պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինը, կամ

4) հանցագործությամբ ուղղակիորեն պետությանը պատճառված է գույքային վնաս, կամ

5) պետական շահերի պաշտպանության հայցը հարուցվում է այլ երկրների դատարաններում կամ Հայաստանի Հանրապետության տարածքից դուրս տեղի ունեցող արբիտրաժներում, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը (այսուհետ` կառավարություն) լիազորում է այլ մարմնի կամ կազմակերպության:

ՀՀ Սահմանադրությամբ դատախազությանը վերապահված պետական շահերի պաշտպանության իրավասությունը կոնկրետացվել է «Դատախազության մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածում, որտեղ ամրագրված են դատախազության այն լիազորությունները, որոնցով իրականացվելու է պետական շահերի պաշտպանությունը: Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ պետական շահերի պաշտպանության իրականացումը կախված լիազորությունների բովանդակությունից, ունի իրականացման տարբեր մեխանիզմներ: Այսպես, «Դատախազության մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին և 3-րդ կետերով նախատեսված դեպքերում դատախազությունն օգտվում է դատավարական այն իրավունքներից և կրում է այն պարտականությունները, որոնք ունենալու էր պետական այն մարմինը ով հայց ներկայացնելու պարտականություն ուներ: Հետևաբար դատախազությունը զրկված չէ վարչական դատավարության կարգով տնտեսվարող սուբյեկտի դեմ հարկային պարտավորությունների կատարմանը պարտավորեցնելու հայց ներկայացնելու հնարավորությունից, եթե պետական իրավասու մարմինը ցուցաբերում է անգործություն կամ դիմել է դատախազությանը նման հայց ներկայացնելու միջնորդությամբ:

Վերը հիշատակված հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետում ամրագրված դատախազության լիազորությունը վերաբերում է բոլոր այն դեպքերին, երբ հայց հարուցելու լիազորությամբ օժտված չէ որևէ պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմին: Նշված դրույթի օրենսդրական ձևակերպումից հետևում է, որ դատախազության` հայց հարուցելու դատավարական պարտականության իրացման նախապայման է պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնի` հայց հարուցելու լիազորության բացակայությունը: Նշված կանոնակարգումը քննարկելով չվճարված հարկային պարտավորությունների արդյունքում պետությանը պատճառված վնասը բռնագանձելու հարցի համատեքստում, նախ անհրաժեշտ է որոշել, թե արդյոք կոնկրետ վիճելի իրավահարաբերության առկայության պարագայում բացակայում է որևէ պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնի` հայց հարուցելու լիազորությունը:

Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում նշել, որ տնտեսվարող սուբյեկտի պաշտոնատար անձի նկատմամբ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 205-րդ հոդվածի հիման վրա հարուցված քրեական գործի կարճման պարագայում, արարքի` որպես հանցագործության վերաբերյալ խոսք լինել չի կարող, մինչդեռ քաղաքացիաիրավական հարաբերությունը (վնաս պատճառելու հիմքով ծագող հարաբերությունը), որի ծագման պայմանները կարող են համընկնել քրեական պատասխանատվության ծագման պայմանների հետ, շարունակում է գոյություն ունենալ: Նման իրավիճակում տնտեսվարող սուբյեկտի ղեկավարի (կամ պատասխանատու պաշտոնատար անձի) կատարած գործողությունների (անգործության) հետևանքով հարկային պարտավորությունները չկատարելու արդյունքում պետությանը պատճառված վնասը տնտեսվարող սուբյեկտի ղեկավարից բռնագանձելու պահանջ ներկայացնելու լիազորությամբ որևէ պետական մարմին օժտված չէ:

Նույն հոդվածի 2-րդ մասի 4-րդ կետում ամրագրված է դատախազության լիազորությունը հանցագործությամբ ուղղակիորեն պետությանը պատճառված գույքային վնասը հատուցելու հայց ներկայացնելու մասին, որպիսի լիազորության իրականացումը պայմանավորված է երկու փաստերի առկայությամբ`

1) հանցանքի կատարում, որը կարող է հաստատվել միակ թույլատրելի ապացույցով, այն է` օրինական ուժի մեջ մտած դատավճռով և

2) հանցանքի արդյունքում պետությանը պատճառված գույքային վնաս:

Վերոնշյալի հիման վրա Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ բոլոր այն դեպքերում, երբ հարկերի և (կամ) տուրքերի չվճարման կամ պակաս վճարման համար դատախազությունը գործում է «Դատախազության մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին և 3-րդ կետերով նախատեսված լիազորությունների շրջանակում, ապա հայցապահանջը պետք է վերաբերի կոնկրետ տնտեսվարող սուբյեկտին հարկային պարտավորությունները կատարելուն պարտավորեցնելուն: Մինչդեռ չվճարված հարկերը կամ տուրքերը, որպես պետությանը պատճառված վնաս գանձելու համար կարող է առկա լինել ինչպես հանցագործություն կատարելու փաստը և վնաս պատճառելը («Դատախազության մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 4-րդ կետ), այնպես էլ առանց հանցագործության փաստը հիմնավորող թույլատրելի ապացույցի առկայության վնաս պատճառելը և համապատասխան լիազոր մարմնի բացակայությունը կամ այդպիսի մարմնի մոտ համապատասխան լիազորության բացակայությունը: Ընդ որում, նշված դեպքում որպես պատասխանող հանդես է գալիս այն անձը, ում լիազորությունների շրջանակում է եղել հարկային հաշվետվությունների ներկայացումը, որոնք օրենսդրությամբ սահմանված կարգով չկատարելու արդյունքում պետությունը կրել է գույքային կորուստ:

Համադրելով վերոնշյալ հոդվածները չվճարված հարկերը կամ տուրքերը, որպես պետությանը պատճառված վնասի հատուցման վերաբերյալ մեկնաբանության հետ` Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ հարկային հաշվետվություններ ներկայացնելու լիազորություն ունեցող անձից չվճարված կամ պակաս վճարված գումարները գանձելու հայցը դատախազությունը կարող է ներկայացնել քրեական գործի դատավարության ընթացքում քաղաքացիական հայցի ձևով կամ քաղաքացիական դատավարության կարգով:

Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում ընդգծել, որ այն դեպքերում, երբ պետությանը պատճառված վնասի հատուցման հայցը ներկայացվել է տնտեսվարող սուբյեկտի պաշտոնատար անձի դեմ, ում լիազորությունն է հարկային հաշվետվությունների ներկայացումը, անհրաժեշտ է ապացուցել տվյալ անձի կողմից ոչ իրավաչափ գործողությունների կամ անգործության կատարած լինելու փաստի առկայությունը, որպիսին հիմնավորվում է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 47-րդ հոդվածով սահմանված ապացույցներով:

Վերոնշյալ եզրահանգումների համար Վճռաբեկ դատարանը հիմք է ընդունում նաև Եվրոպական դատարանի նախադեպային իրավունքը: Մասնավորապես, Եվրոպական դատարանը նշել է, որ չնայած քաղաքացիական պատասխանատվության ծագման պայմանները հանգամանքների բերումով կարող են որոշ դեպքերում համընկնել քրեական պատասխանատվության առաջացման պայմանների հետ, այդուհանդերձ քաղաքացիաիրավական հայցը պետք է լուծվի քաղաքացիական պարտավորական իրավունքի սկզբունքների հիման վրա: Քրեական գործով իրականացված դատավարության արդյունքը որոշիչ չէ վնասի հատուցման վերաբերյալ գործով: Տուժողն իրավունք ունի պահանջել վնասների հատուցում անկախ այն հանգամանքից պատասխանողը դատապարտվել է, թե` արդարացվել, և փոխհատուցման հարցը պետք է դառնա իրավական ինքնուրույն գնահատման առարկա, որի պարագայում ապացուցման չափորոշիչներն էականորեն տարբերվում են քրեական պատասխանատվության ենթարկելու դեպքերից: Դատարանի կարծիքով այն, որ միևնույն արարքը կարող է առաջացնել քրեական գործի հետ նույնական (ընդհանուր) հանգամանքներից (փաստերից) բխող վնասը հատուցելու քաղաքացիաիրավական պարտականություն, բավարար հիմքեր չի ստեղծում անձի նկատմամբ կիրառված քաղաքացիաիրավական պատասխանատվությունը դիտել նաև «քրեական պատիժ» (տե՛ս Ռինգվոլդն ընդդեմ Նորվեգիայի գործով Եվրոպական դատարանի 11.02.2003 թվականի վճիռը, պարբ. 38):

Միաժամանակ, հաշվի առնելով նմանատիպ գործերի քննության ընթացքում առկա իրավակարգավորման առանձնահատկությունները` Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում ընդգծել, որ համաներում կիրառելու, ինչպես նաև քրեական պատասխանատվությունից ՀՀ քրեական օրենսգրքով նախատեսված որևէ հիմքով ազատելու պարագայում, անհրաժեշտ է նկատի ունենալ, որ «ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքում լրացում և փոփոխություն կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության 2011 թվականի մայիսի 23-ի թիվ ՀՕ-145-Ն և «ՀՀ քրեական օրենսգրքում փոփոխություններ կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության 2011 թվականի հունիսի 23-ի թիվ ՀՕ-214-Ն օրենքով կատարված փոփոխություններից հետո նշված գումարների վճարված լինելը պարզելու հարցը քրեական վարույթն իրականացնող մարմնի պարտականությունն է:

Մասնավորապես, ՀՀ քրեական օրենսգրքի 72-րդ հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված քրեական պատասխանատվությունից` օրենսգրքի Հատուկ մասի հոդվածով հատկապես նախատեսված դեպքերում ազատվելու պայմանը կոնկրետացված է նույն օրենսգրքի 189-րդ հոդվածի 5-րդ մասում, որի համաձայն (մինչև 2013 թվականի փետրվարի 5-ի դրությամբ գործող ինկորպորացիայով)` սույն օրենսգրքի 188-րդ, 189-րդ, 193-րդ, 194-րդ, 205-րդ և 206-րդ հոդվածներով նախատեսված արարքները կատարած անձն ազատվում է քրեական պատասխանատվությունից, եթե նա հատուցում է հանցագործությամբ պատճառված վնասը և հաշվարկված տույժերն ու տուգանքները:

Օրենսդրական գործող կարգավորումը հնարավոր է համարում նաև չվճարված կամ պակաս վճարված հարկերն ու տուրքերը գանձելու հարցին անդրադառնալու հնարավորություն մինչև համաներման ակտի կիրառմամբ քրեական գործի հարուցումը մերժելու, քրեական հետապնդումը չիրականացնելու, կամ հարուցված քրեական գործի վարույթը կարճելու և քրեական հետապնդումը դադարեցնելու մասին որոշում կայացնելը: Այսպես, ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 35-րդ հոդվածի 1-ին մասի 13-րդ կետի համաձայն` քրեական գործ չի կարող հարուցվել և քրեական հետապնդում չի կարող իրականացվել, իսկ հարուցված քրեական գործի վարույթը ենթակա է կարճման, եթե ընդունվել է համաներման ակտ:

Նույն հոդվածի 6-րդ մասի համաձայն` նույն հոդվածի առաջին մասի 6-րդ և 13-րդ կետերում նշված հիմքերով գործի վարույթի կարճում և քրեական հետապնդման դադարեցում չի թույլատրվում, եթե դրա դեմ առարկում է մեղադրյալը: Այս դեպքում գործի վարույթը շարունակվում է սովորական կարգով: Սույն հոդվածի առաջին մասի 13-րդ կետում նշված հիմքով գործի հարուցման մերժում, վարույթի կարճում և քրեական հետապնդման դադարեցում չի թույլատրվում, եթե չի հատուցվել կամ այլ կերպ չի հարթվել պատճառված վնասը, կամ առկա է վեճ հատուցման ենթակա վնասի կապակցությամբ: Այս դեպքում ևս գործի վարույթը շարունակվում է սովորական կարգով:

Վերոգրյալը հիմք ընդունելով` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ տնտեսվարող սուբյեկտի ղեկավարի (կամ պատասխանատու պաշտոնատար անձի) կատարած գործողությունների (անգործության) հետևանքով հարկային պարտավորությունները չկատարելու դեպքում դրանք տնտեսվարող սուբյեկտի ղեկավարից որպես պետությանը պատճառված վնաս քաղաքացիական հայց հարուցելու միջոցով կարող են գանձվել մինչև ՀՀ քրեական օրենսգրքում և ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքում վերը նշված փոփոխությունների կատարումն իրականացված հակաիրավական արարքների արդյունքում պատճառված վնասի համար, քանի որ նշված փոփոխություններից հետո համաներման ակտերի ընդունման և համաներում կիրառելու մասին որոշման առկայության կամ անձին քրեական պատասխանատվությունից ազատելու վերաբերյալ որոշման առկայության պարագայում գործում է պատճառված վնասի հատուցված լինելու կամ վնասի հետ կապված վեճի բացակայության կանխավարկածը: Նման եզրահանգման համար Վճռաբեկ դատարանը հիմք է ընդունում նաև Գարիկ Ղազարյանի վերաբերյալ որոշմամբ արտահայտված իրավական դիրքորոշումը (տե՛ս Գարիկ Ղազարյանի վերաբերյալ թիվ ՏԴ/0088/01/11 քրեական գործով Վճռաբեկ դատարանի 30.03.2012 թվականի որոշումը):

Սույն հարցի համատեքստում Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում նաև անդրադառնալ իրավակիրառ պրակտիկայում քաղաքացիական գործերով տնտեսվարող սուբյեկտի պաշտոնատար անձանցից չվճարված կամ պակաս վճարված հարկերը և տուրքերը որպես պետությանը պատճառված վնաս քաղաքացիական հայց հարուցելու դատախազության լիազորությանը տրվող ոչ միանշանակ մեկնաբանություններին:

Դատախազության կողմից ներկայացված հայցերում և բողոքներում հիշատակվում են «Դատախազության մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված այն դրույթները, որոնցում ամրագրված են դատախազական մարմինների լիազորությունները պետական շահերի պաշտպանության հարցում: Նշված լիազորություններից յուրաքանչյուրը պայմանավորում է դատախազության` քրեական, քաղաքացիական կամ վարչական դատավարության կարգով հայց հարուցելու իրավասությունը: Այս առումով լիազորություններն ամրագրող կոնկրետ դրույթների հիշատակումը հայցում կամ բողոքում չեն կարող դիտվել որպես հայցի հիմք (իրավական հիմք), քանի որ հայցի հիմքը նյութական իրավունքի այն նորմն է, որի վրա հիմնվում է ներկայացված պահանջը: Հաշվի առնելով նմանատիպ գործերի առանձնահատկությունը` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ հիշատակված հոդվածի դրույթների գնահատումը կարող է տեղի ունենալ պատշաճ հայցվորի հարցը քննարկելու համատեքստում: Հետևաբար, դատարանը պարտավոր է ստուգել դատախազության` պետական շահերի պաշտպանության հայց ներկայացնելու իրավասության առկայությունը, անկախ նրանից նշվել է լիազորություններից մեկը, թե մյուսը կամ էլ որևէ մեկը չի նշվել:

Միաժամանակ, վերը նշված պատճառաբանությունները հաշվի առնելով` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ հնարավոր են դեպքեր, երբ միևնույն գումարը, տույժերի հետ միասին, բռնագանձվի նաև տնտեսվարող սուբյեկտից: Այդ նկատառումից ելնելով` Վճռաբեկ դատարանը նմանատիպ գործերով կրկնակի բռնագանձումը բացառելու համար հարկ է համարում արձանագրել, որ այդ գործերի քննության ընթացքում անհրաժեշտ է գնահատել այն հանգամանքը, թե արդյոք վեճի առարկա` պետությանը վճարման ենթակա հարկային պարտավորությունների, ինչպես նաև տույժերի վերաբերյալ ՀՀ վարչական դատարանի կողմից կայացվել է բռնագանձման վճիռ, որը փաստացի կատարվել է (գումարը բռնագանձվել է տնտեսվարող սուբյեկտից): Նման դատական ակտի առկայությունը և այն կատարված լինելու հանգամանքն արգելք կհանդիսանա քաղաքացիական գործով հայցի բավարարման համար` անկախ կողմերի տարբերությունից, քանի որ սույն գործով վեճի առարկա` պետությանը պատճառված վնասները վարչական դատավարության կարգով քննվող գործի արդյունքում հատուցված լինելու պայմաններում սույն գործով ներկայացված պահանջը կդիտվի առարկայազուրկ, քանի որ կբացակայի պետությանը որևէ կերպ վնաս պատճառելու փաստը: Այսինքն` երկու տարբեր հայցերի դեպքում էլ նույն հիմքով առաջացած գումարները պետության օգտին կրկնակի բռնագանձելն ուղղակիորեն կենթադրի կրկնակի պատասխանատվություն կատարված արարքի համար: Այս առումով Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում արձանագրել, որ ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքով ամրագրված ապացուցման և ապացույցները գնահատելու կանոններին համապատասխան դատարանները պետք է հաշվի առնեն հարուցված քաղաքացիական գործերին զուգահեռ քննվող վարչական գործերի առկայության կամ բացակայության փաստը, գումարի բռնագանձման վերաբերյալ օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտերի առկայությունը, ինչպես նաև այդ ակտերի փաստացի կատարված լինելը: Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում նաև անդրադառնալ այն դեպքերին, երբ տնտեսվարող սուբյեկտի կողմից վիճարկվել է հարկային մարմնի կողմից կազմված վարչական ակտի (ստուգման ակտի) իրավաչափությունը: Այս դեպքում ևս վարչական ակտի վիճարկման վերաբերյալ գործով հայցը բավարարելու մասին օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտի առկայությունը, որպես կանոն, արգելք է տնտեսվարող սուբյեկտի ղեկավարից գումարի բռնագանձման վերաբերյալ գործի քննության համար: Ընդ որում, նման դեպքում էլ անհրաժեշտ է գնահատել այն, թե արդյոք հայցի փաստական հիմքում դրվել է միայն ստուգման ակտը:

Սույն վեճի նկատմամբ վերոնշյալ մեկնաբանությունների կիրառումը

Վերաքննիչ դատարանը, Դատախազության բողոքը մերժելու հիմքում դնելով այն պատճառաբանությունը, որ ՀՀ ԿԱ ՊԵԿ-ի կողմից ներկայացված` վճարման կարգադրություն արձակելու վերաբերյալ հայցադիմումի հիմքում, ի թիվս այլոց, ընկած է ՀՀ ԿԱ ՀՊԾ Արաբկիրի հարկային տեսչության 07.06.2007 թվականի թիվ 1021051 ստուգման ակտը, որի հիման վրա Ընկերության նկատմամբ 24.12.2008 թվականին արձակվել է վճարման կարգադրություն, այդ վճարման կարգադրությունը ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի` 22.07.2010 թվականի օրինական ուժի մեջ մտած որոշմամբ ճանաչվել է սույն գործով թույլատրելի և վերաբերելի ապացույց, նույն որոշմամբ հաստատված է համարվել, որ Դատախազության ներկայացրած հայցապահանջի առարկան կազմող գումարն ամբողջությամբ ընդգրկված է նշված վճարման կարգադրության առարկան կազմող գումարի մեջ, հայցի հիմքը հանդիսացող գումարը որպես հարկային պարտավորություն Ընկերությունից բռնագանձելու վերաբերյալ առկա է օրինական ուժի մեջ մտած և այդ հիմքով կատարման համար պարտադիր դատական ակտ, գտել է, որ բացակայում է վնասների հատուցման եղանակով պետության գույքային շահերի պաշտպանության անհրաժեշտությունը:

Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Վերաքննիչ դատարանի վերոգրյալ պատճառաբանությունն անհիմն է, քանի որ միայն այդ դատական ակտի առկայությունը չէր կարող բավարար հիմք հանդիսանալ Դատախազության հայցը մերժելու համար այն պատճառաբանությամբ, որ ինչպես արդեն իսկ նշվեց վերը, գործի քննության ընթացքում անհրաժեշտ է գնահատել այն հանգամանքը, թե արդյոք ՀՀ վարչական դատարանի կողմից կայացված դատական ակտը փաստացի կատարվել է (գումարը բռնագանձվել է տնտեսվարող սուբյեկտից):

Վերաքննիչ դատարանը Դատախազության բողոքը մերժելու հիմքում դրել է նաև այն պատճառաբանությունը, որ հանցագործության առկայության վերաբերյալ թույլատրելի ապացույցի (դատավճռի) բացակայության պայմաններում բացակայում են նաև Դատախազության կողմից պետական շահերի պաշտպանության հայց հարուցելու համար օրենքով սահմանված հիմքերը:

Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Վերաքննիչ դատարանի այս պատճառաբանությունը ևս անհիմն է, քանի որ անկախ դատախազության կողմից «Դատախազության մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված որևէ հիմքի կամ հիմքերի վկայակոչումից, դրանք պետք է գնահատվեին դատախազության` պետական շահերի պաշտպանության հայց հարուցելու իրավասության համատեքստում: Բացի այդ, Արթուր Փայտյանի նկատմամբ օրինական ուժի մեջ մտած մեղադրական դատավճռի բացակայությունը չի բացառում վերջինիս քաղաքացիաիրավական պատասխանատվությունը, քանի որ մեղադրական դատավճռի բացակայությունը հիմնավորում է անձի կողմից քրեաիրավական առումով հակաօրինական արարքի կատարման բացակայությունը:

Տվյալ դեպքում Դատախազությունն Արթուր Փայտյանի կողմից ոչ իրավաչափ գործողություն կատարելու և դրանով ուղղակիորեն պետությանը գույքային վնաս պատճառելու փաստերը հաստատելու նպատակով Դատարանում վկայակոչել է ՀՀ ԿԱ ՀՊԾ Արաբկիրի ՀՏ-ի կողմից 07.06.2007 թվականին կազմված թիվ 1021051 ստուգման ակտը, ինչպես նաև Դատարանին է ներկայացրել քրեական գործ հարուցելու և այն ըստ քննչական ենթակայության ուղարկելու մասին ՀՀ ԿԱ ՀՊԾ հետաքննության բաժնի պետ Վ. Նիկողոսյանի 13.05.2008 թվականի որոշումը, նախաքննության ընթացքում որպես վկա հարցաքննված Արթուր Փայտյանի ցուցմունքը, նախաքննության ընթացքում որպես մեղադրյալ հարցաքննված Արթուր Փայտյանի ցուցմունքը, ՀՀ ԿԱ ՊԵԿ քննչական վարչության ՀԿԳ քննիչ Գ. Պապոյանի` Արթուր Փայտյանին որպես մեղադրյալ ներգրավելու մասին 10.07.2008 թվականի որոշումը, նրան առաջադրված մեղադրանքը փոփոխելու մասին 10.10.2008 թվականի որոշումը, գործի մասը կարճելու և քրեական հետապնդումը դադարեցնելու մասին 10.10.2008 և 13.10.2008 թվականների որոշումները, որոնք Արթուր Փայտյանի կողմից չեն բողոքարկվել:

Վերոգրյալի հիման վրա Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործում առկա նշված ապացույցներով կարող է հաստատվել Արթուր Փայտյանի կողմից պետությանը վնաս պատճառելու փաստը, որի դեպքում Դատախազությունն օրենքի ուժով իրավասու էր պետական շահերի պաշտպանության հայց հարուցել, որպիսի պարագայում Վերաքննիչ դատարանի որոշումը ենթակա է բեկանման: Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործն անհրաժեշտ է ուղարկել նոր քննության և գործի նոր քննության ընթացքում սույն որոշման պատճառաբանությունների համատեքստում գնահատման ենթարկել այն հանգամանքը, թե արդյոք 24.12.2008 թվականին ՀՀ վարչական դատարանի կողմից արձակված վերը նշված վճարման կարգադրությունը փաստացի կատարվել է (գումարը բռնագանձվել է տնտեսվարող սուբյեկտից):

Այսպիսով, վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար՝ ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 227-րդ և 228-րդ հոդվածների ուժով Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու համար:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-241²-րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը

ՈՐՈՇԵՑ

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել մասնակիորեն: Բեկանել ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 22.03.2012 թվականի որոշումը և գործն ուղարկել Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարան՝ նոր քննության։

2. Դատական ծախսերի բաշխման հարցին անդրադառնալ գործի նոր քննության ընթացքում:

3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման:

Նախագահող`		Ե. Խունդկարյան
Դատավորներ`		Գ. Հակոբյան
		Վ. Աբելյան
		Ս. Անտոնյան
		Վ. Ավանեսյան
		Ա. Բարսեղյան
		Մ. Դրմեյան
		Է. Հայրիյան
		Տ. Պետրոսյան
		Ե. Սողոմոնյան