ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանի վճիռ

Քաղաքացիական գործ թիվ 3-1319(ՎԴ) 2007 թ.

Քաղաքացիական գործ թիվ 06-4218
Նախագահող դատավոր՝	Լ. Գրիգորյան
դատավորներ՝	Կ. Հակոբյան
	Ա. Խառատյան

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատը (այսուհետ` Վճռաբեկ դատարան)

	նախագահությամբ`	Հ. Մանուկյանի
	մասնակցությամբ դատավորներ`	Ա. Մկրտումյանի
		Վ. Աբելյանի
		Ս. Անտոնյանի
		Ս. Գյուրջյանի
		Է. Հայրիյանի
		Ս. Սարգսյանի

2007 թվականի օգոստոսի 1-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով ՀՀ վճռաբեկ դատարանում հավատարմագրված փաստաբանի միջոցով Իրինա Եսայանի կողմից ներկայացված վճռաբեկ բողոքը ՀՀ քաղաքացիական գործերով վերաքննիչ դատարանի (այսուհետ՝ Դատարան) 2006 թվականի դեկտեմբերի 15-ի վճռի դեմ՝ ըստ Իրինա Եսայանի հայցի ընդդեմ «Դավիթ երթուղային տաքսի» փակ բաժնետիրական ընկերության (այսուհետ՝ Կազմակերպություն)՝ գումար բռնագանձելու պահանջի մասին և «Դավիթ Տրանս» սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերության (այսուհետ՝ Ընկերություն) հակընդդեմ հայցի ընդդեմ Իրինա Եսայանի՝ Ընկերության և Իրինա Եսայանի միջև կնքված 2000 թվականի դեկտեմբերի 26-ի պայմանագիրը (այսուհետ՝ Պայմանագիր) անվավեր ճանաչելու և գումար բռնագանձելու պահանջների մասին,

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.

Հայցվորը դիմելով Դատարան՝ պահանջել է բռնագանձել Կազմակերպությունից 3.700 ԱՄՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ:

Հակընդդեմ հայցով Ընկերությունը պահանջել է անվավեր ճանաչել Ընկերության և Իրինա Եսայանի միջև կնքված 2000 թվականի դեկտեմբերի 26-ի պայմանագիրը:

Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանի 2006 թվականի նոյեմբերի 1-ի վճռով հայցը մերժվել է, իսկ հակընդդեմ հայցով գործի վարույթը կարճվել է հայցից հրաժարվելու հիմքով:

ՀՀ քաղաքացիական գործերով վերաքննիչ դատարանի 2006 թվականի դեկտեմբերի 15-ի վճռով հայցը և հակընդդեմ հայցը մերժվել են:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Իրինա Եսայանը ՀՀ վճռաբեկ դատարանում հավատարմագրված փաստաբանի միջոցով:

Վճռաբեկ բողոքին պատասխան չի ներկայացվել:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, փաստարկները և պահանջը.

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

1) Դատարանը խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 53-րդ հոդվածը, չի կիրառել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 437-րդ հոդվածի 2-րդ մասը, 877-րդ հոդվածի 1-ին մասը, 447-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերը, 347-րդ հոդվածը և 14-րդ հոդվածը, որոնք պետք է կիրառեր:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանում է հետևյալ փաստարկներով.

Դատարանն անտեսել է այն հանգամանքը, որ կողմերի միջև կնքված Պայմանագրի 2-րդ կետի համաձայն Ընկերությանը պարտավորվել է 3 տարվա ընթացքում վերադարձնել Իրինա Եսայանին 5.700 (հինգ հազար յոթ հարյուր) ԱՄՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ:

Նշված Պայմանագրի պայմանները մեկնաբանելիս Դատարանը հաշվի չի առել դրանում պարունակվող բառերի և արտահայտությունների տառացի նշանակությունը, մասնավորապես, պայմանագրի 2-րդ կետի այն դրույթը, որ Ընկերությունը Պայմանագիրը կնքելուն և ավտոմեքենան ընդունելուն հաջորդող 3 տարվա ընթացքում Իրինա Եսայանին պետք է հետ վերադարձնի 5.700 (հինգ հազար յոթ հարյուր) ԱՄՆ դոլարին համարժեք դրամ: Այսինքն՝ Ընկերությունն ստանձնել է 5.700 (հինգ հազար յոթ հարյուր) ԱՄՆ դոլարին համարժեք դրամը 3 տարվա ընթացքում Իրինա Եսայանին վերադարձնելու պարտավորություն:

Դատարանը հաշվի չի առել նաև Պայմանագրի կողմերի հետագա վարքը, մասնավորապես, Ընկերության կողմից Իրինա Եսայանին 1.178.500 (մեկ միլիոն հարյուր յոթանասունութ հազար հինգ հարյուր) ՀՀ դրամ վերադարձնելու հանգամանքը:

Այսպիսով, դատարանը բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ չի գնահատել Պայմանագիրը և 2003 թվականի ապրիլի 3-ի թիվ 19 դրամարկղային ելքի օրդերը: Վեճի լուծման համար կարևոր նշանակություն ունեցող այս վերաբերելի ապացույցներն ուղղակիորեն հաստատում են Իրինա Եսայանի նկատմամբ Ընկերության պարտավորության առկայության փաստը:

2) Դատարանը խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 218-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 4-րդ կետի պահանջը:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Վճռի պատճառաբանական մասում ընդհանրապես նշված չէ նյութական իրավունքի որևէ նորմ, որով Դատարանը ղեկավարվել է: Այս իմաստով բացակայում է վճռի իրավական հիմնավորումը, որը կայանում է հաստատված փաստերի և իրավահարաբերությունների նկատմամբ նյութական իրավունքի համապատասխան նորմի կամ նորմերի ընտրության և կիրառման մեջ, այն նորմի (նորմերի), որի հիման վրա դատարանը եզրակացություն է անում վիճելի իրավահարաբերության առկայության կամ բացակայության մասին:

Վճռում ոչ միայն պետք է ցույց տալ նորմատիվ ակտի այս կամ այն հոդվածը, որում ամրագրված է կիրառման ենթակա նորմը, այլ պետք է պատճառաբանվի, թե հատկապես ինչու պետք է կիրառվի հենց այդ նորմը: Վճռի իրավական հիմնավորումը բնութագրում է ինչպես դատարանի, այնպես էլ նրա որոշման իրավակիրառ գործառույթը, ընդգծում դատական գործունեության և դատական որոշման օրինականությունը:

Մինչդեռ, դատարանի վճռում նշված չեն օրենքները կամ իրավական այլ ակտերը, որոնցով ղեկավարվել է դատարանը վեճը լուծելիս:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել ՀՀ քաղաքացիական գործերով վերաքննիչ դատարանի 2006 թվականի դեկտեմբերի 15-ի վճիռը:

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը.

1) 2000 թվականի դեկտեմբերի 26-ին Ընկերության և Իրինա Եսայանի միջև կնքվել է պայմանագիր, որի համաձայն Իրինա Եսայանը որպես ժանանակավոր ներդրում հանձնել, իսկ Ընկերությունն ընդունել է Գազ-2705 (Գազել) մակնիշի վերը հիշատակված ավտոմեքենան 5.700 ԱՄՆ դոլարին համարժեք՝ 3 192 000 ՀՀ դրամ արժեքով:

Պայմանագրի 2-րդ կետի համաձայն՝ Ընկերությունը Պայմանագիրը կնքելու և ավտոմեքենան ընդունելու պահից հաշված երեք տարվա ընթացքում Իրինա Եսայանին պետք է հետ վերադարձնի 5.700 (հինգ հազար յոթ հարյուր) ԱՄՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ:

2) 2003 թվականի ապրիլի 3-ի դրամարկղի ելքի թիվ 19 օրդերի համաձայն՝ Իրինա Եսայանին հետ է վերադարձվել որպես ժամանակավոր ներդրում գնված ավտոմեքենայի արժեքից 1.178.500 (մեկ միլիոն հարյուր յոթանասունութ հազար հինգ հարյուր) ՀՀ դրամ:

3) Վերը նշված գումարի վճարված լինելու փաստն Ընկերությունն ընդունել է իր իսկ կողմից ներկայացված 2006 թվականի սեպտեմբերի 13-ին հայցադիմումի պատասխանում:

4) 2001 թվականի հունիսի 4-ին Ընկերությունը վերակազմակերպվել է՝ Կազմակերպության հետ միացման ձևով:

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները.

Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքերի սահմաններում՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ՝

1) վճռաբեկ բողոքն առաջին հիմքով հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 345-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ պարտավորությունները ծագում են պայմանագրից, վնաս պատճառելու հետևանքով և նույն օրենսգրքում նշված այլ հիմքերից:

Տվյալ դեպքում, Պայմանագրի 2-րդ կետի հիմքով Ընկերությունը պարտավորություն է ստանձնել Իրինա Եսայանին վճարել 5.700 ԱՄՆ դոլարին համարժեք դրամ: Մինչդեռ, Ընկերությունը վճարել է ընդամենը 1.178.500 (մեկ միլիոն հարյուր յոթանասունութ հազար հինգ հարյուր) ՀՀ դրամ:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 347-րդ հոդվածի համաձայն՝ պարտավորությունները պետք է կատարվեն պատշաճ՝ պարտավորության պայմաններին, օրենքին և այլ իրավական ակտերի պահանջներին համապատասխան, իսկ նման պայմանների ու պահանջների բացակայության դեպքում՝ գործարար շրջանառության սովորույթներին կամ սովորաբար ներկայացվող այլ պահանջներին համապատասխան:

Մինչդեռ Դատարանը, անտեսելով վերոհիշյալ նորմերի պահանջը, ժխտել է կողմերի միջև գումար վճարելու պարտավորության առկայության փաստը:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 53-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դատարանը յուրաքանչյուր ապացույց գնահատում է գործում եղած բոլոր ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտության վրա հիմնված ներքին համոզմամբ:

Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Դատարանը պատշաճ գնահատման չի արժանացրել 2000 թվականի դեկտեմբերի 26-ին Ընկերության և Իրինա Եսայանի միջև կնքված պայմանագիրը, 2003 թվականի ապրիլի 3-ի դրամարկղի ելքի թիվ 19 օրդերը, ինչպես նաև Ընկերության կողմից ներկայացված հայցադիմումի պատասխանը:

2) Վճռաբեկ բողոքը երկրորդ հիմքով հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 218-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ կետի համաձայն՝ վճռի մեջ պետք է նշվեն վերաքննիչ դատարանի կողմից պարզված գործի հանգամանքները, ապացույցները, որոնց վրա հիմնված են վերաքննիչ դատարանի հետևություններն այդ հանգամանքների մասին, և փաստարկները, որոնցով վերաքննիչ դատարանը մերժում է այս կամ այն ապացույցները, ինչպես նաև օրենքները, Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերը և այլ իրավական ակտերը, որոնցով ղեկավարվել է վերաքննիչ դատարանը վճիռ կայացնելիս:

Յուրաքանչյուր դեպքում դատարանը պարտավոր է տալ վճռի թե´ փաստական և թե´ իրավական հիմնավորումը:

Վճռի իրավական հիմնավորումը կայանում է հաստատված փաստերի և իրավահարաբերությունների նկատմամբ նյութական իրավունքի համապատասխան նորմի կամ նորմերի ընտրության և կիրառման մեջ, այն նորմի (նորմերի), որի հիման վրա դատարանը եզրակացություն է անում վիճելի իրավահարաբերության առկայության կամ բացակայության մասին:

Վճռում ոչ միայն պետք է ցույց տալ նորմատիվ ակտի այս կամ այն հոդվածը, որում ամրագրված է կիրառման ենթակա նորմը, այլ պետք է պատճառաբանվի, թե հատկապես ինչու պետք է կիրառվի հենց այդ նորմը:

Վճռի իրավական հիմնավորումը բնութագրում է ինչպես դատարանի, այնպես էլ նրա վճռի իրավակիրառ գործառույթը, ընդգծում դատական գործունեության և դատական վճռի օրինականությունը: Մինչդեռ, դատարանի վճռում նշված չեն օրենքները կամ այլ իրավական ակտերը, որոնցով ղեկավարվել է դատարանը վեճը լուծելիս:

Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում արձանագրել, որ Դատարանի վճիռը զուրկ է իրավական հիմնավորումից, և այս առումով այն չի կարող լինել օրինական, համոզիչ, ինչպես նաև հեղինակավոր:

Այսպիսով, վճռաբեկ բողոքի պատճառաբանությունները, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 226-րդ և 227-րդ հոդվածների համաձայն, ՀՀ քաղաքացիական գործերով վերաքննիչ դատարանի վճիռը բեկանելու հիմք են:

Միաժամանակ, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ վճռաբեկ բողոքը պետք է բավարարել մասնակիորեն, քանի որ վճռաբեկ բողոքի փաստարկները վերաբերում են միայն վճռի` հայցը մերժելու մասին:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 236-239-րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը

Ո Ր Ո Շ Ե Ց

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել մասնակիորեն: Բեկանել ՀՀ քաղաքացիական գործերով վերաքննիչ դատարանի 2006 թվականի դեկտեմբերի 15-ի վճռի` հայցը մերժելու մասը և գործն այդ մասով ուղարկել նույն դատարան՝ այլ կազմով նոր քննության:

2. Սույն որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և ենթակա չէ բողոքարկման:

	Նախագահող՝	Հ. Մանուկյան
	Դատավորներ՝	Ա. Մկրտումյան
		Վ. Աբելյան
		Ս. Անտոնյան
		Ս. Գյուրջյան
		Է. Հայրիյան
		Ս. Սարգսյան