ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

N ԱԽ-6-Ո-17

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՎԵՐԱՔՆՆԻՉ ԴԱՏԱՐԱՆԻ ԴԱՏԱՎՈՐՆԵՐ Ն. ՀՈՎՍԵՓՅԱՆԻՆ, Ա. ԹՈՒՄԱՆՅԱՆԻՆ, Տ. ՍԱՀԱԿՅԱՆԻՆ ԿԱՐԳԱՊԱՀԱԿԱՆ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ԵՆԹԱՐԿԵԼՈՒ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ԳՈՐԾԸ ԿԱՐՃԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴԸ

ՀԵՏԵՎՅԱԼ ԿԱԶՄՈՎ՝

նախագահությամբ	Հ. Մանուկյանի
մասնակցությամբ ԱԽ անդամներ	Վ. Աբելյանի, Ս. Անտոնյանի, Մ. Մարտիրոսյանի, Լ. Մեհրաբյանի Հ. Մովսեսյանի, Տ. Պետրոսյանի, Ն. Տավարացյանի
մասնակցությամբ դատավոր	Ն. Հովսեփյանի, Ա. Թումանյանի, Տ. Սահակյանի
քարտուղարությամբ	Մ. Հարթենյանի

2007 թվականի սեպտեմբերի 13-ին քաղաք Երևանում, քննելով Արդարադատության խորհրդի կարգապահական հանձնաժողովի որոշումը` ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանի դատավորներ Ն. Հովսեփյանին, Ա. Թումանյանին, Տ. Սահակյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու մասին միջնորդությամբ Արդարադատության խորհրդին (այսուհետ` Խորհուրդ) դիմելու վերաբերյալ,

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

Արդարադատության խորհրդի կարգապահական հանձնաժողովի 03.08.2007 թվականի թիվ Կ-2-12/07 որոշմամբ կարգապահական վարույթ է հարուցվել Ն. Հովսեփյանի, Ա. Թումանյանի, Տ. Սահակյանի նկատմամբ:

Արդարադատության խորհրդի կարգապահական հանձնաժողովի անդամ Ա. Խաչատրյանը, հրապարակելով կարգապահական խախտման վերաբերյալ եզրակացությունը, Խորհրդին հայտնեց.

Երևան քաղաքի Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքների առաջին ատյանի դատարանը դատավոր Ա. Առաքելյանի նախագահությամբ 09.10.2006 թվականին քննության է առել քաղաքացիական գործն ըստ հայցի Գ. Շիրինյանի ընդդեմ Հ. Գևորգյանի գումար բռնագանձելու պահանջի մասին և, բավարարելով հայցը, վճռել է. «Հ. Գևորգյանից հօգուտ Գ. Շիրինյանի բռնագանձել 25000 ԱՄՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամ և որպես վճարված պետական տուրքի փոխհատուցում` 198500 ՀՀ դրամ»: Նույն քաղաքացիական գործով բավարարվել է Գ. Շիրինյանի միջնորդությունը հայցի ապահովման վերաբերյալ և որոշվել է հայցագնի` 25000 ԱՄՆ դոլարին համարժեք ՀՀ դրամի չափով արգելանք դնել պատասխանող Հ. Գևորգյանին պատկանող գույքի կամ դրամական միջոցների վրա:

Հ. Գևորգյանի կինը՝ Ն. Ենգիբարյանը, 23.10.2006 թվականին վերաքննիչ բողոք է բերել 09.10.2006 թվականի Երևան քաղաքի Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի կայացրած վճռի դեմ, որը ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանը, կազմով` Ն. Հովսեփյան, Ա. Թումանյան և Տ. Սահակյան, ընդունել է վարույթ:

Այդ ժամանակահատվածում Ն. Ենգիբարյանը դիմել է Երևան քաղաքի Շենգավիթ համայնքի առաջին ատյանի դատարան ընդդեմ Հ. Գևորգյանի ալիմենտի և երեխայի բուժման ծախսերի պահանջների մասին հայցադիմումով (քաղաքացիական գործ թիվ 2-201/07):

Երևան քաղաքի Շենգավիթ համայնքի առաջին ատյանի դատարանը դատավոր Ա. Կուբանյանի նախագահությամբ 09.02.2007 թվականին վճռել է հայցապահանջը բավարարել մասնակիորեն` Հ. Գևորգյանից հօգուտ Ն. Ենգիբարյանի բռնագանձել ալիմենտ վերջինիս խնամքին գտնվող երեխայի համար ամսական 20000 ՀՀ դրամի չափով և որպես երեխայի բուժման ծախս թույլատրել Ն. Ենգիբարյանին ԴԱՀԿ ծառայության դրամարկղից ստանալ Հ. Գևորգյանի անվամբ դեպոզիտ հաշվում եղած 11.133.600 ՀՀ դրամ գումարը:

Այնուհետև Ն. Ենգիբարյանը դիմել է ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարան Երևան քաղաքի Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի որոշմամբ (թիվ 2-2025 քաղաքացիական գործ ըստ հայցի Գ.Շիրինյանի ընդդեմ Հ. Գևորգյանի` գումար բռնագանձելու պահանջի մասին) հայցի ապահովման միջոցը, այն է` Հ. Գևորգյանի անվամբ դեպոզիտ հաշվում եղած 11.133.600 ՀՀ դրամի վրա դրված արգելանքը վերացնելու համար:

ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանը, ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 14-րդ, 101-րդ և 144-րդ հոդվածներով, 15.03.2007 թվականին որոշում է կայացրել հայցի ապահովման միջոցը վերացնելու մասին այն պատճառաբանությամբ, որ Երևան քաղաքի Շենգավիթ համայնքի առաջին ատյանի դատարանի վճիռը ստացել է օրինական ուժ և ենթակա է կատարման:

Արդարադատության խորհրդի կարգապահական հանձնաժողովը գտնում է, որ ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանի կողմից խախտվել են ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 101-րդ հոդվածի 4-րդ մասի կանոնները, և միջնորդում է Խորհրդին` ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանի դատավորներ Ն. Հովսեփյանին, Ա. Թումանյանին, Տ. Սահակյանին ենթարկել կարգապահական պատասխանատվության:

ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանի դատավոր Ն. Հովսեփյանն ընդունեց կարգապահական խախտման փաստի առկայությունը և Խորհրդին հայտնեց, որ թիվ 07-394 քաղաքացիական գործն ըստ հայցի Գ. Շիրինյանի ընդդեմ Հ. Գևորգյանի՝ 25.000 ԱՄՆ դոլար գումար և դրա տոկոսները բռնագանձելու պահանջի մասին, Ն. Ենգիբարյանի կողմից բերված վերաքննիչ բողոքի հիմքով վերաքննիչ դատարանը 20.11.2006 թվականին ընդունել է վարույթ:

25.12.2006 թվականի որոշմամբ նշանակվել է դատաձեռագրաբանական փորձաքննություն` որոշելու համար, թե 25.000 ԱՄՆ դոլար գումարի ստացականը գրվել և ստացվել է Հ. Գևորգյանի, թե այլ անձի կողմից: Ըստ կողմերի հայտարարությունների` Հ. Գևորգյանը քրեական գործով գտնվել է հետախուզման մեջ, որի շահերը որպես փաստաբան պաշտպանել է գործով հայցվոր Գ. Շիրինյանը:

Համաձայն 23.02.2007 թվականի եզրակացության՝ ստացականում եղած ստորագրությունը կատարվել է Հ. Գևորգյանի կողմից, իսկ ձեռագիր գրառումն ում կողմից է կատարվել, դա փորձագետները պարզել չեն կարողացել, քանի որ Հ. Գևորգյանի ձեռագիր նմուշներն անբավարար են եղել եզրակացություն տալու համար, իսկ այն ներկայացնել հնարավոր չի եղել վերջինիս փախուստի մեջ լինելու պատճառով:

28.02.2007 թվականին վերաքննիչ դատարանը որոշում է կայացրել քաղաքացիական գործի վարույթը կասեցումից հանելու և վերսկսելու մասին: Դատական նիստը նշանակվել է 15.03.2007 թվականին:

Դատական նիստին վերաքննիչ բողոք բերող Ն. Ենգիբարյանը ներկայացրել է Երևան քաղաքի Շենգավիթ համայնքի առաջին ատյանի դատարանի` ուժի մեջ մտած 09.02.2007 թվականի վճիռը, որով վճռվել է՝ «Հ. Գևորգյանից հօգուտ Ն. Ենգիբարյանի բռնագանձել ալիմենտ վերջինիս խնամքին գտնվող երեխայի՝ 22.09.1998 թվականին ծնված Ռուբեն Հարությունի Գևորգյանի համար ամսական 20.000 դրամի չափով՝ մինչև երեխայի չափահաս դառնալը:

Բռնագանձումը կատարել 2007 թվականի հունվարի 25-ից:

Որպես 22.09.1998 թվականին ծնված Ռուբեն Հարությունի Գևորգյանի բուժման ծախս՝ թույլատրել Ն. Ենգիբարյանին ԴԱՀԿ ծառայության դրամարկղից ստանալ Հ. Գևորգյանին՝ սեփականության իրավունքը դադարեցնելու նպատակով 16.08.2006 թվականին դեպոզիտ վճարված 11.133.600 դրամը»:

Վերոհիշյալ վճռի հիմքով հանվել է թիվ 2-201-2007թ. կատարողական թերթը, որն ըստ կողմի հայտարարության` հանձնվել է կատարման: Փաստորեն վիճելի գումարի վրա բռնագանձում տարածելու վճիռ է կայացվել:

Դատարանը գույքն արգելանքից հանելու որոշման մեջ մատնանշել է նաև ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 14-րդ հոդվածը, համաձայն որի՝ օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտը պարտադիր է բոլոր պետական մարմինների, տեղական ինքնակառավարման մարմինների, դրանց պաշտոնատար անձանց, իրավաբանական անձանց և քաղաքացիների համար ու ենթակա է կատարման ՀՀ ամբողջ տարածքում: Քանի որ կար ուժի մեջ մտած դատական ակտ, ուստի դատարանը որոշում է կայացրել գույքն արգելանքից հանելու վերաբերյալ, առավել ևս, որ վիճելի գումարը պետք է ծախսվեր երեխայի բուժման նպատակով:

ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանի դատավորներ Ա. Թումանյանը և Տ. Սահակյանը չառարկեցին և լրացուցիչ բացատրություններ չներկայացրեցին:

Քննարկելով ներկայացված միջնորդությունը, ուսումնասիրելով միջնորդությանը կից ներկայացված փաստաթղթերը և դատավորների բացատրությունները` Խորհուրդը գտնում է, որ սույն գործով կիրառելի է ՀՀ դատական օրենսգրքի 162-րդ հոդվածի 2-րդ մասը, որի համաձայն՝ եթե Արդարադատության խորհուրդը նպատակահարմար չի գտնում դատավորի նկատմամբ կիրառել կարգապահական տույժի միջոց, ապա կարող է բավարարվել հարցի քննարկմամբ` որոշմամբ ամրագրելով կարգապահական պատաuխանատվության հիմքերի առկայությունը և կարճելով դատավորին կարգապահական պատաuխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ գործը:

Խորհուրդը որպես կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմք արձանագրում է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 101-րդ հոդվածի 4-րդ մասը:

Այսպես՝ Հ. Գևորգյանի անվամբ դեպոզիտ հաշվում եղած 11.133.600 ՀՀ դրամ գումարի նկատմամբ հայցի ապահովումը կիրառվել է Գ. Շիրինյան ընդդեմ Հ. Գևորգյան` գումար բռնագանձելու պահանջի մասին քաղաքացիական գործով: Նշված գործը ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանի վարույթ է ընդունվել Հ. Գևորգյանի կնոջ՝ Ն. Ենգիբարյանի վերաքննիչ բողոքի հիման վրա:

Այդ ժամանակահատվածում Ն. Ենգիբարյանը դիմել է Երևան քաղաքի Շենգավիթ համայնքի առաջին ատյանի դատարան ընդդեմ Հ. Գևորգյանի` ալիմենտի և երեխայի բուժման ծախսերի պահանջների մասին հայցադիմումով «քաղաքացիական գործ թիվ 2-201/07/: Երևան քաղաքի Շենգավիթ համայնքի առաջին ատյանի դատարանը 09.02.2007 թվականին վճռել է հայցապահանջը բավարարել մասնակիորեն` Հ. Գևորգյանից հօգուտ Ն. Ենգիբարյանի բռնագանձել ալիմենտ վերջինիս խնամքին գտնվող երեխայի համար ամսական 20000 ՀՀ դրամի չափով և որպես երեխայի բուժման ծախս թույլատրել Ն. Ենգիբարյանին ԴԱՀԿ ծառայության դրամարկղից ստանալ Հ. Գևորգյանի անվամբ դեպոզիտ հաշվում եղած 11.133.600 ՀՀ դրամ գումարը:

Այնուհետև Ն. Ենգիբարյանը դիմել է ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարան` Երևան քաղաքի Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի որոշմամբ «թիվ 2-2025 քաղաքացիական գործ ըստ հայցի Գ. Շիրինյանի ընդդեմ Հ. Գևորգյանի` գումար բռնագանձելու պահանջի մասին» հայցի ապահովման միջոցը, այն է` Հ. Գևորգյանի անվամբ դեպոզիտ հաշվում եղած 11.133.600 ՀՀ դրամի վրա դրված արգելանքը վերացնելու համար:

ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանը, ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 14-րդ, 101-րդ և 144-րդ հոդվածներով, 15.03.2007 թվականին որոշում է կայացրել հայցի ապահովման միջոցը վերացնելու մասին այն պատճառաբանությամբ, որ Երևան քաղաքի Շենգավիթ համայնքի առաջին ատյանի դատարանի վճիռը ստացել է օրինական ուժ և ենթակա է կատարման:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության 14-րդ հոդվածի համաձայն` օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտը պարտադիր է բոլոր պետական մարմինների, տեղական ինքնակառավարման մարմինների, դրանց պաշտոնատար անձանց, իրավաբանական անձանց և քաղաքացիների համար ու ենթակա է կատարման ՀՀ ամբողջ տարածքում:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 101-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն` հայցը մերժելու մաuին վճիռ կայացվելու դեպքում հայցի ապահովման միջոցները պահպանվում են մինչև վճռի oրինական ուժի մեջ մտնելը, իսկ հայցը բավարարելու մաuին վճիռ կայացվելու դեպքում հայցի ապահովման միջոցները պահպանվում են մինչև վճռի կատարումը:

Հայցի ապահովման դատավարական ինստիտուտը կոչված է դատարանի կողմից նախապես ձեռնարկվող որոշակի միջոցներով պաշտպանել հայցվորի «ապագա պահանջատիրոջ» օրինական շահերը վճռի կատարման անհնարինությունից, ինչպես նաև հարուցված հայցը բավարարելու դեպքում երաշխիքներ ապահովել ապագա վճռի կատարման համար: Այդ իսկ պատճառով է, որ հայցի ապահովման միջոցները պահպանվում են մինչև վճռի oրինական ուժի մեջ մտնելը, իսկ հայցը բավարարելու մաuին վճիռ կայացվելու դեպքում` մինչև վճռի կատարումը:

Մինչդեռ ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանը, փաստորեն հիմք ընդունելով մեկ այլ, այն է` թիվ 2-201/07 ըստ հայցի Ն. Ենգիբարյանի ընդդեմ Հ. Գևորգյանի` ալիմենտի և երեխայի բուժման ծախսերի պահանջների մասին քաղաքացիական գործով Շենգավիթ համայնքի առաջին ատյանի դատարանի կայացրած վճռի օրինական ուժի մեջ մտնելու փաստը, վերացրել է մեկ ուրիշ, իր վարույթում գտնվող ըստ հայցի Գ. Շիրինյանի ընդդեմ Հ. Գևորգյանի գումար բռնագանձելու պահանջի մասին քաղաքացիական գործով կիրառված հայցի ապահովումն այն դեպքում, երբ գործով դատարանը չի ավարտել դատաքննությունը և չկա օրինական ուժի մեջ մտած վճիռ:

ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանի դատավորներ Ն. Հովսեփյանի, Ա. Թումանյանի, Տ. Սահակյանի նկատմամբ հարուցված կարգապահական վարույթը կարճելու Խորհրդի եզրահանգումը պայմանավորված է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

Խորհուրդը հաշվի է առնում այն հանգամանքը, որ դատարանը, խախտելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 101-րդ հոդվածի 4-րդ մասը, իր գործողություններով ապահովել է մեկ այլ օրինական ուժ ստացած դատական ակտի կատարումը: Տվյալ դեպքում դատական ակտը վերաբերել է երեխայի իրավունքներին, ընդ որում, այնպիսի երեխայի, որն ուներ բուժման անհրաժեշտություն, որպիսի հանգամանքը հաստատված է եղել օրինական ուժի մեջ մտած վճռով: Խորհուրդը հարկ է համարում հիշատակել «Երեխայի իրավունքների մասին» 1989 թվականի նոյեմբերի 20-ի կոնվենցիան (Կոնվենցիան Հայաստանի Հանրապետության համար ուժի մեջ է մտել 1993 թվականի հուլիսի 22-ից), որի 3-րդ հոդվածի 1-ին կետում ասված է, որ երեխաների նկատմամբ բոլոր գործողություններում, անկախ այն բանից, թե դրանք ձեռնարկվում են սոցիալական ապահովության հարցերով զբաղվող պետական կամ մասնավոր հիմնարկների, դատարանների, վարչական կամ օրենսդրական մարմինների կողմից, առաջնահերթ ուշադրություն է դարձվում երեխայի լավագույն շահերին: Ճիշտ է, նշված նորմը հռչակագրային է, սակայն դրանից բխում է, որ վկայակոչված փաստաթղթին մասնակից ցանկացած պետություն, այդ թվում` պետության իրավասու դատարան, պարտավոր է հնարավորինս նպաստել տվյալ նորմի կենսագործմանը:

Խորհուրդը նկատի է ունենում նաև այն հանգամանքը, որ դատավորները նման որոշման կայացմամբ իրենց չեն օժտել լրացուցիչ իրավասությամբ, այլ կիրառել են օրենքի դրույթ, որը կոնկրետ տվյալ իրավահարաբերության նկատմամբ կիրառելի չէր: Խոսքը, մասնավորապես, վերաբերում է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 101-րդ հոդվածի 1-ին մասին, որի համաձայն՝ գործը քննող դատարանը գործին մաuնակցող անձի միջնորդությամբ կարող է վերացնել հայցի ապահովումը, ինչը և դրվել է որոշման հիմքում:

Խորհուրդը հարկ է համարում նաև արձանագրել, որ ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանի դատավոր Ն. Հովսեփյանը դատավորի պաշտոնը ստանձնել է 1982 թվականից, Ա. Թումանյանը` 1999 թվականից, Տ. Սահակյանը` 1996 թվականից: Դատավորներն աչքի են ընկել օրինավոր վարքագծով, նպաստել են արդարադատության որակի բարձրացմանը:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ դատական օրենսգրքի 111-րդ, 161-րդ հոդվածներով և 162-րդ հոդվածի 2-րդ մասով` Խորհուրդը

Ո Ր Ո Շ Ե Ց

Միջնորդությունը մերժել. Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանի դատավորներ Ն. Հովսեփյանին, Ա. Թումանյանին, Տ. Սահակյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ գործը կարճել` բավարարվելով հարցի քննարկմամբ:

Սույն որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և ենթակա չէ բողոքարկման:

Արդարադատության խորհրդի անդամներ`

Վ. Աբելյան Ս. Անտոնյան Մ. Մարտիրոսյան Լ. Մեհրաբյան Հ. Մովսեսյան Տ. Պետրոսյան Ն. Տավարացյան