ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ

 

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ Ը

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՎԵՐԱՀՍԿԻՉ ՊԱԼԱՏԻ 2003 ԹՎԱԿԱՆԻ ՏԱՐԵԿԱՆ ՀԱՇՎԵՏՎՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

 

Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովը որոշում է.

Հաստատել Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի տարեկան հաշվետվությունը (կցվում է):

 

Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի նախագահ	Ա. Բաղդասարյան
12 մայիսի 2004 թվականի, քաղ. Երևան Ն-100-3

 

 

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ

ՎԵՐԱՀՍԿԻՉ ՊԱԼԱՏ

 

ՏԱՐԵԿԱՆ

ՀԱՇՎԵՏՎՈՒԹՅՈՒՆ

 

2003

 

ԵՐԵՎԱՆ 2004

 

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ

ՎԵՐԱՀՍԿԻՉ ՊԱԼԱՏ

 

ՏԱՐԵԿԱՆ

ՀԱՇՎԵՏՎՈՒԹՅՈՒՆ

 

2003

 

Հաստատվել է Ազգային ժողովի

վերահսկիչ պալատի խորհրդի

կողմից 24 մարտի 2004 թ.

 

Վերահսկիչ պալատի նախագահ

Գ. Ոսկանյան

 

Բովանդակություն

 

Բաժին 1. Վերահսկիչ պալատի հաշվետու տարվա գործունեության ընդհանուր նկարագիրը

Բաժին 2. Վերահսկիչ պալատի ուսումնասիրության արդյունքները

1. Օտարերկրյա պետություններից և միջազգային ֆինանսական կազմակերպություններից ստացված փոխառությունների և վարկերի 2003 թ. ընթացքում օգտագործման մասին տեղեկանք

2. Հայաստանի Հանրապետության կառավարության և Միջազգային Զարգացման Ընկերակցության միջև կնքված համաձայնագրի շրջանակներում «Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքի մասին հաշվետվություն

3. Հայաստանի Հանրապետության կառավարության և Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության կառավարության միջև կնքված համաձայնագրի շրջանակներում «Էլեկտրաէներգիայի տեղափոխման սեկտորի վերակառուցում» վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքի մասին հաշվետվություն

4. Հայաստանի Հանրապետության կառավարության և Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության կառավարության միջև կնքված համաձայնագրի շրջանակներում «Արմավիրի մարզի մի շարք բնակավայրերի ջրամատակարարման և կոյուղու համակարգերի վերականգնում» վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքի մասին հաշվետվություն

5. «Ձեռնարկությունների զարգացում» վարկային ծրագրերով հատկացված միջոցների օգտագործման մասին հաշվետվություն

6. Հայաստանի Հանրապետության կառավարության և Միջազգային Զարգացման Ընկերակցության միջև կնքված համաձայնագրի շրջանակներում «Տրանսպորտի» վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքի մասին հաշվետվություն

7. Հայաստանի Հանրապետության և Միջազգային Զարգացման Ընկերակցության միջև կնքված համաձայնագրի շրջանակներում «Ոռոգման համակարգի զարգացում» վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքի մասին հաշվետվություն

8. 2002 թ. ընթացքում պետական բյուջեից գիտությանը հատկացված բազային, թեմատիկ և նպատակային ծրագրային ֆինանսավորման ծախսերի վերահսկողության արդյունքների մասին հաշվետվություն

9. ՀՀ կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայությունում իրականացված ուսումնասիրության արդյունքների մասին հաշվետվություն

10. ՀՀ սոցիալական ապահովագրության պետական հիմնադրամում իրականացված ուսումնասիրության արդյունքների մասին հաշվետվություն

11. ՀՀ կառավարությանն առընթեր մաքսային պետական կոմիտեում իրականացված ուսումնասիրության արդյունքների մասին տեղեկանք

12. Պետական գույքի մասնավորեցման 2001-2003 թթ. ծրագրի կատարման մասին (01.01.2003-01.01.2004 թթ. ժամանակահատված) տեղեկանք

13. Առողջապահության ոլորտում մասնավորեցման գործընթացի մասին հաշվետվություն

14. Մասնավորեցման ծրագրի ցանկում չընդգրկված պետական սեփականություն հանդիսացող անշարժ գույքի օտարման 2001-2003 թթ. իրականացված գործարքների՝ ՀՀ օրենսդրությանը համապատասխանության վերաբերյալ հաշվետվություն

15. 2001-2003 թվականների ընթացքում ընդերքի պաշարների օգտագործման ուղղությամբ կատարված վերահսկողության մասին հաշվետվություն

16. Համայնքներին Հայաստանի Հանրապետության 2003 թվականի պետական բյուջեից հատկացված միջոցների՝ Հայաստանի Հանրապետության օրենքներին համապատասխանության մասին հաշվետվություն

17. Գեղարքունիքի մարզի համայնքների բյուջեների ձևավորման և կատարման վերաբերյալ հաշվետվություն

18. Գեղարքունիքի մարզում բյուջետային միջոցների օգտագործման նպատակայնության և արդյունավետության, պետական բյուջեի առանձին հոդվածներով նախատեսված ու փաստացի կատարման միջև համապատասխանության մասին հաշվետվություն

19. Սյունիքի մարզի համայնքների բյուջեների ձևավորման, կատարման և մարզպետարանի կողմից բյուջետային միջոցների օգտագործման արդյունավետության, օրենքների համապատասխանության վերաբերյալ հաշվետվություն

20. Օտարերկրյա պետությունների և միջազգային կազմակերպություններից ստացված պաշտոնական տրանսֆերտների 2003 թ. ընթացքում օգտագործման մասին տեղեկանք

 

Բ Ա Ժ Ի Ն  1

 

ՎԵՐԱՀՍԿԻՉ ՊԱԼԱՏԻ ՀԱՇՎԵՏՈՒ ՏԱՐՎԱ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՆԿԱՐԱԳԻՐԸ

 

ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՆԿԱՐԱԳԻՐԸ

 

Հաշվետվությունը կազմված է` համապատասխան և ի կատարումն Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի պահանջների, և ընդգրկում է նույն օրենքով սահմանված` Վերահսկիչ պալատի խնդիրների ու Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի որոշմամբ հաստատված` Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի գործունեության ծրագրի շրջանակներում իրականացված ուսումնասիրությունների արդյունքները:

Վերահսկիչ պալատի գործունեությունն իրականացվել է համապատասխան` Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության, «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի կանոնակարգ», «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների, Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի գործունեության ծրագրի:

Ուսումնասիրություն իրականացնելու ընթացքում Վերահսկիչ պալատն առաջնորդվել է Գերագույն վերահսկիչ ատյանների միջազգային կազմակերպության (ԳՎԱՄԿ/INTOSAI) վերահսկողության սկզբունքներով:

Վերահսկողության արդյունքներն ամփոփվել են Վերահսկիչ պալատի խորհրդի կողմից հաստատված 28 հաշվետվություններում և տեղեկանքներում:

Համաձայն Վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի գործունեության ծրագրի 1, 2 և 3 կետերի` ստորև նշված եզրակացությունները ներկայացվել են Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողով`

♦ «2002 թվականի Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեի կատարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության կառավարության հաշվետվության համապատասխանությունը Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջետային համակարգի մասին, Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեի և դրանում կատարված փոփոխությունների մասին` Հայաստանի Հանրապետության օրենքների պահանջներին` 2003 թվականի մայիսի 20-ին,

♦ Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի 2002 թվականի տարեկան հաշվետվության համապատասխանությունը Հայաստանի Հանրապետության օրենքներով սահմանված դրույթներին՝ 2003 թվականի մայիսի 20-ին,

♦ Հայաստանի Հանրապետության պետական գույքի մասնավորեցման 2001-2003 թվականների ծրագրի 2002 թվականի կատարման մասին Հայաստանի Հանրապետության կառավարության հաշվետվության համապատասխանությունը Հայաստանի Հանրապետության պետական գույքի մասնավորեցման 2001-2003 թվականների ծրագրի մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված դրույթներին` 2003 թվականի օգոստոսի 18-ին:

Համաձայն «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 2-րդ և 16-րդ հոդվածների, ինչպես նաև՝ ԱԺ վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի գործունեության ծրագրի 4-րդ կետի պահանջների` 2003 թվականի սեպտեմբերի 2-ին Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողով են ներկայացվել հետևյալ կիսամյակային տեղեկանքները`

♦ Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեի 2003 թվականի առաջին կիսամյակի կատարման ընթացքի վերաբերյալ,

♦ Օտարերկրյա պետություններից և միջազգային կազմակերպություններից ստացված փոխառությունների և վարկերի օգտագործման ընթացքի վերաբերյալ (01.07.2003 թվականի դրությամբ):

Հայաստանի Հանրապետության պետական գույքի մասնավորեցման ծրագրի 2003 թվականի առաջին կիսամյակի կատարման ընթացքի վերաբերյալ կիսամյակային տեղեկանքը չի ներկայացվել՝ ՀՀ կառավարության կողմից օրենքով նախատեսված տեղեկատվության չներկայացման պատճառով:

ԱԺ վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի գործունեության ծրագրի 6.6, 6.7, 6.8, 6.10 և 7-րդ կետերի պահանջների համաձայն` 2003 թվականի ընթացքում Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողով ներկայացվել է`

♦ Նախորդ բյուջետային տարիների արդյունքներով առաջացած պարտքերի մարման ընթացքի վերաբերյալ տեղեկանքը,

♦ Բյուջետային միջոցների հաշվին պետության կարիքների համար գնումների օրինականության մասին տեղեկանքը‚

♦ Հանրային հեռուստատեսությանը և ռադիոյին պետական բյուջեից հատկացված միջոցների օգտագործման նպատակայնության և արդյունավետության մասին տեղեկանքը,

♦ ՀՀ կառավարությանն առընթեր ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի պետական կոմիտեում իրականացված ուսումնասիրության արդյունքների մասին տեղեկանքը,

♦ 01.01.2003 թ. դրությամբ Հայաստանի Հանրապետության պետական պարտքի վերաբերյալ տեղեկանքը:

Ուսումնասիրությունների արդյունքներով Վերահսկիչ պալատը համապատասխան առաջարկություններ է ներկայացրել Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն:

 

Միջազգային կապերը

 

ՀՀ ԱԺ վերահսկիչ պալատը անդամ է հանդիսանում Գերագույն վերահսկիչ ատյանների միջազգային կազմակերպության (INTOSAI), Գերագույն Վերահսկիչ Ատյանների Եվրոպական կազմակերպության (EUROSAI) և Անկախ Պետությունների Համագործակցության (ԱՊՀ) Ֆինանսական վերահսկողության բարձրագույն մարմինների (հետայսու` ՖՎԲՄ) կազմակերպության:

Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի պատվիրակությունը 2003 թվականի սեպտեմբերին մասնակցել է Կիրգիզիայի Բիշկեկ քաղաքում տեղի ունեցած ԱՊՀ երկրների Ֆինանսական Վերահսկողության գերագույն մարմինների (ՖՎԲՄ) IV վեհաժողովին, որտեղ քննարկվել են պետական միջոցների օգտագործման արդյունավետության աուդիտի, զուգահեռ և համատեղ վերահսկողական միջոցառումների ու տեղեկատվության փոխանակման հարցերը:

2003 թ. հոկտեմբերին Մոսկվայում Ռուսաստանի Դաշնության Հաշվիչ պալատի և Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի միջև ստորագրվել է համագործակցության համաձայնագիր:

2003 թ. ընթացքում ՀՀ ԱԺ Վերահսկիչ պալատը համագործակցել է «Հայաստան. օրենսդրի հզորացում ծրագրի» (ՀՕՀԾ/ALSP) հետ:

2003 թ. ապրիլին ստորագրված «Հայաստանի Հանրապետության և Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության միջև ֆինանսական և տեխնիկական համագործակցության շուրջ միջկառավարական բանակցությունների արդյունքների» արձանագրության հիման վրա սկսել է գործել «Գերմանական տեխնիկական համագործակցության ընկերության» (ԳՏՀԸ/GTZ) ծրագրի երկրորդ փուլը:

2003 թ. ընթացքում ՀՕՀԾ-ի (ALSP) և ԳՏՀԸ (GTZ) կողմից աջակցությունն իրականացվել է հետևյալ ուղղություններով`

♦ «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» օրինագծի և կազմակերպական կառուցվածքի վերանայում,

♦ Մեթոդոլոգիական խորհրդատվություն Վերահսկիչ պալատին,

♦ Վերահսկիչ պալատի աշխատակազմի վերապատրաստում,

♦ Տեխնիկական օժանդակություն:

Վերահսկիչ պալատը 2003 թ. ընթացքում մասնակցել է Համաշխարհային բանկի համագործակցությամբ իրականացվող «Հայաստանի Հանրապետությունում ֆինանսական հաշվետվության գործընթացի գնահատման (ՀՀՖՀԳԳ/CFAA) և «Արտաքին և ներքին վերահսկողության և աուդիտի համակարգի բարեփոխումներ» (ԱՆՎԱՀԲ/) ծրագրերի իրականացման աշխատանքներին:

 

Բ Ա Ժ Ի Ն  2

 

ՎԵՐԱՀՍԿԻՉ ՊԱԼԱՏԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒԹՅԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐԸ

 

Հաստատվել է ՀՀ ԱԺ Վերահսկիչ պալատի խորհրդի 11.03.2004 թ. նիստում  և ուղարկվել է ՀՀ Ազգային ժողով

 

Տ Ե Ղ Ե Կ Ա Ն Ք

 

Օտարերկրյա պետություններից եվ միջազգային ֆինանսական կազմակերպություններից ստացված փոխառությունների եվ վարկերի 2003 թ. ընթացքում օգտագործման մասին

 

Ուսումնասիրության նպատակը և օբյեկտը - Վարկային ծրագրերի իրականացման ընթացքը ԾԻԳ-երի կողմից:

Ուսումնասիրությամբ արձանագրվել է - 2003 թ. նախատեսվել է իրականացնել 22 վարկային ծրագիր` մոտ 86.8 մլն ԱՄՆ դոլարի չափով, որից` ՀՀ 2003 թ. բյուջեով (ներառյալ` փոփոխությունները), նախատեսվել է վարկային միջոցներ ներգրավել օտարերկրյա պետություններից և միջազգային ֆինանսական կազմակերպություններից 77.3 մլն ԱՄՆ դոլար, իսկ ՀՀ բյուջեից (համաֆինանսավորում)` 5.2 մլն ԱՄՆ դոլար:

Օտարերկրյա պետություններից և միջազգային ֆինանսական կազմակերպություններից ներգրաված վարկային միջոցների կառուցվածքն ըստ վարկատուների հետևյալն է`

♦ Միջազգային Զարգացման Ընկերակցություն (ՄԶԸ)` 48.3 մլն ԱՄՆ դոլար (62.5%),

♦ Գերմանիայի զարգացման վարկերի բանկ (ԳԶՎԲ)` 13.8 մլն ԱՄՆ դոլար (17.8%),

♦ Միջազգային Համագործակցության Ճապոնական բանկ (ՄՀՃԲ)` 9.7 մլն ԱՄՆ դոլար (12.5%),

♦ Գյուղատնտեսության զարգացման միջազգային հիմնադրամ (ԳԶՄՀ)` 5.6 մլն ԱՄՆ դոլար (7.2%):

Փաստացի ծրագրերն իրականացվել են 68.2%-ով: Առանձնապես ցածր է կատարողականը հետևյալ ծրագրերում`

♦ «Արմավիրի մարզի մի շարք բնակավայրերի ջրամատակարարման և կոյուղու համակարգերի վերականգնում» ծրագիր` 8.6%,

♦ «Էլեկտրահաղորդման գծերի և բաշխիչ ցանցերի վերականգնում» ծրագիր` 16.0%,

♦ «Բնական պաշարների կառավարման և չքավորության նվազեցման» ծրագիր` 28.8%:

♦ Մանրամասն կատարողականն ըստ ծրագրերի արտացոլված է աղյուսակ 1-ում:

 

Աղյուսակ 1

 

Ծրագրերի 2003 թ. կատարողականը

 

ԱՄՆ դոլար

Ծրագրի անվանումը (վարկատու)  2003 թ. նախատեսված գումարները1 Տարվա ընթացքում կատարված աշխատանքները Տարվա ընթացքում կատարված փաստացի վճարումները Կատարված աշխատանքները նախատեսված գումարների նկատմամբ Փաստացի վճարումները նախատեսված գումարների նկատմամբ Ա Բ Գ 1 2 3 4=2/1 5=3/1 1 Կրթության որակի և համապատասխանության կանխավճարի ծրագիր (ՄԶԸ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 1,310,410.00 465,482.98 512,086.92 35.5% 39.1% Վարկի հաշվին 1,291,100.00 450,176.96 497,396.96     ՀՀ բյուջեի հաշվին 19,310.00 15,306.02 14,689.96     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.00 0.00 0.00     2 Առողջապահության ֆինանսավորման և առողջության առաջնային պահպանման ծրագիր (ՄԶԸ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 1,342,650.80 1,251,964.61 1,136.494.74 93.2% 84.6% Վարկի հաշվին 1,256,850.80 1,203,901.32 1,088,417.48     ՀՀ բյուջեի հաշվին 76,000.00 43,099.83 43,065.83     Այլ աղբյուրների հաշվին 9,800.00 4,963.46 5,011.43     3 Բնական պաշարների կառավարման և չքավորության նվազեցման ծրագիր (ՄԶԸ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 1,319,600.00 370,815.00 379,521.00 28.1% 28.8% Վարկի հաշվին 295,000.00 221,921.00 228,821.00     ՀՀ բյուջեի հաշվին 28,000.00 16,856.00 18,761.00     Այլ աղբյուրների հաշվին 996,600.00 132,038.00 131,939.00     4 Հայաստանի սոցիալական ներդրումների հիմնադրամի երկրորդ ծրագիր (ՄԶԸ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 4,929,700.00 5,766,324.00 5,665,242.00 117.0% 114.9% Վարկի հաշվին 3,587,700.00 4,464,079.00 4,399,132.00     ՀՀ բյուջեի հաշվին 160,000.00 52,652.00 54,043.00     Այլ աղբյուրների հաշվին 1,182,000.00 1,249,593.00 1,212,067.00     5 Դատաիրավական բարեփոխումների ծրագիր (ՄԶԸ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 2,624,032.32 1,603,044.23 2,028,020.20 61.1% 77.3% Վարկի հաշվին 2,424,252.32 1,449,620.73 1,852,941.17     ՀՀ բյուջեի հաշվին 199,780.00 153,423.50 175,079.03     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.00 0.00 0.00     6 Գյուղատնտեսական բարեփոխումների աջակցության ծրագիր (ՄԶԸ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 1,475,450.00 1,828,437.00 1,816,236.00 123.9% 123.1% Վարկի հաշվին 1,194,810.00 1,671,725.00 1,585,297.00     ՀՀ բյուջեի հաշվին 157,040.00 39,387.00 130,932.00     Այլ աղբյուրների հաշվին 123,600.00 117,325.00 100,007.00     7 Անշարժ գույքի գրանցման ծրագիր (ՄԶԸ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 2,159,890.00 2,228,582.92 1,694,198.00 103.2% 78.4% Վարկի հաշվին 1,716,299.00 1,801,457.02 1,195,132.91     ՀՀ բյուջեի հաշվին 175,944.00 159,478.90 231,418.09     Այլ աղբյուրների հաշվին 267,647.00 267,647.00 267,647.00     8 Տրանսպորտի ծրագիր (ՄԶԸ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 11,520,534.00 9,090,873.31 10,157,519.60 78.9% 88.2% Վարկի հաշվին 10,323,426.00 8,146,710.55 9,059,016.25     ՀՀ բյուջեի հաշվին 1,197,108.00 944,162.76 1,098,503.35     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.00 0.00 0.00     9 Ջերմամատակարարման և բազմաբնակարան շենքերի կառավարման մարմիններին աջակցության ծրագիր (ՄԶԸ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 282,606.30 184,957.40 134,485.50 65.4% 47.6% Վարկի հաշվին 265,362.50 174,261.80 126,806.90     ՀՀ բյուջեի հաշվին 17,243.80 10,695.60 7,678.60     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.00 0.00 0.00     10 Ձեռնարկությունների ինկուբատոր ծրագիր (ՄԶԸ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 1,955,000.00 596,495.03 596,495.03 30.5% 30.5% Վարկի հաշվին 1,955,000.00 596,495.03 596,495.03     ՀՀ բյուջեի հաշվին 0.00 0.00 0.00     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.00 0.00 0.00     11 Օտարերկրյա ներդրումների և արտահանման խթանման ծրագիր (ՄԶԸ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 431,500.00 212,052.67 212,052.67 49.1% 49.1% Վարկի հաշվին 331,500.00 212,052.67 212,052.67     ՀՀ բյուջեի հաշվին 100,000.00 0.00 0.00     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.00 0.00 0.00     12 Համայնքային զարգացման ծրագիր (ՄԶԸ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 11,015,859.00 9,498,039.00 9,176,790.00 86.2% 83.3% Վարկի հաշվին 10,377,880.00 9,056,845.00 8,694,417.00     ՀՀ բյուջեի հաշվին 637,979.00 441,194.00 482,373.00     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.00 0.00 0.00     13 Պատվարների անվտանգության ծրագիր (ՄԶԸ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 4,951,780.00 3,998,312.00 3,499,251.00 80.7% 70.7% Վարկի հաշվին 4,328,286.00 3,483,194.00 3,016,145.00     ՀՀ բյուջեի հաշվին 623,494.00 515,118.00 483,106.00     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.00 0.00 0.00     14 Ոռոգման համակարգի զարգացման ծրագիր (ՄԶԸ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 6,553,760.00 3,272,531.00 3,230,325.00 49.9% 49.3% Վարկի հաշվին 5,632,444.00 2,766,529.00 2,729,647.00     ՀՀ բյուջեի հաշվին 921,316.00 506,002.00 500,678.00     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.00 0.00 0.00     15 Համայնքային ջրամատակարարման և ջրահեռացման կանխավճարի ծրագիր (ՄԶԸ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 909,700.00 563,968.00 601,018.00 62.0% 66.1% Վարկի հաշվին 787,300.00 522,613.00 560,497.00     ՀՀ բյուջեի հաշվին 122,400.00 41,355.00 40,521.00     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.00 0.00 0.00     16 Էլեկտրահաղորդման գծերի և բաշխիչ ցանցերի վերականգնման ծրագիր (ՄԶԸ+ՄՀՃԲ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 13,425,531.00 540,388.00 2,152,454.00 4.0% 16.0% Վարկի հաշվին 11,937,079.00 536,530.00 2,148,596.00     ՀՀ բյուջեի հաշվին 0.00 0.00 0.00     Այլ աղբյուրների հաշվին 1,488,452.00 3,858.00 3,858.00     17 Գյուղատնտեսական ծառայությունների ծրագիր (ԳԶՄՀ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 5,579,600.00 6,306,784.20 6,370,945.80 113.0% 114.2% Վարկի հաշվին 5,579,600.00 6,306,784.20 6,370,945.80     ՀՀ բյուջեի հաշվին 0.00 0.00 0.00     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.00 0.00 0.00     18 Լինսի հիմնադրամի վարկային ծրագիր (ԼՀ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 47,000.00 46,819.25 46,819.25 99.6% 99.6% Վարկի հաշվին 0.00 0.00 0.00     ՀՀ բյուջեի հաշվին 47,000.00 46,819.25 46,819.25     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.00 0.00 0.00     19 Հրազդանի ջէկ-ի 5-րդ էներգաբլոկի կառուցման ծրագիր (ՄԶԸ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 410,000.00 464,252.00 553,779.00 113.2% 135.1% Վարկի հաշվին 250,000.00 292,017.00 285,322.00     ՀՀ բյուջեի հաշվին 160,000.00 172,235.00 268,457.00     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.00 0.00 0.00     20 Արմավիրի մարզի մի շարք բնակավայրերի ջրամատակարարման և կոյուղու համակարգերի վերականգնման ծրագիր (ԳԶՎԲ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 5,987,000.34 550,059.61 514,758.88 9.2% 8.6% Վարկի հաշվին 5,398,599.93 423,555.13 391,808.49     ՀՀ բյուջեի հաշվին 588,400.41 126,504.48 122,950.39     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.00 0.00 0.00     21 Էներգետիկայի անհապաղ օգնություն. Քանաքեռ հէկ-ի վերականգնման ծրագիր (ԳԶՎԲ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 3,100,025.77 3,526,418.01 3,861,498.15 113.8% 124.6% Վարկի հաշվին 3,100,025.77 3,526,418.01 3,861,498.15     ՀՀ բյուջեի հաշվին 0.00 0.00 0.00     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.00 0.00 0.00     22 Էլեկտրաէներգիայի տեղափոխման սեկտորի վերակառուցման ծրագիր (ԳԶՎԲ) ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում` 5,464,571.61 2,792,119.88 4,815,523.18 51.1% 88.1% Վարկի հաշվին 5,272,100.00 2,781,626.04 4,759,043.92     ՀՀ բյուջեի հաշվին 0.00 0.00 0.00     Այլ աղբյուրների հաշվին 192,471.61 10,493.84 56,479.26     ԸՆԴԱՄԵՆԸ    86,796,201.1 55,158,720.1 59,155,513.9 63.5% 68.2%

____________

1. 2003 թ.-ին վարկի և ՀՀ բյուջեի հաշվին նախատեսված գումարներում արտացոլված են ՀՀ 2003 թ. բյուջեի մասին օրենքով նախատեսված գումարները` ներառյալ ՀՀ կառավարության «ՀՀ 2003 թ. պետ. բյուջեում վերաբաշխում, ՀՀ կառ-յան 2003 թ. փետրվարի 6-ի թիվ 184-Ն որոշման մեջ փոփոխություններ կատարելու և ՀՀ 2003 թ. պետ. բյուջեից գումար հատկացնելու մասին» 13.11.2003 թ. թիվ 1570-Ն որոշմամբ կատարված փոփոխությունները, իսկ այլ աղբյուրների հաշվին նախատեսված գումարները, ինչպես նաև տարվա ընթացքում կատարված աշխատանքներն ու փաստացի վճարումները վերցված են ԾԻԳ-երի կողմից ՀՀ ՖԷՆ ներկայացված հաշվետվություններից:

 

Նախատեսված միջոցների բաշխումն ըստ կատեգորիաների հետևյալն է`

♦ Աշխատանքներ 36.6%,

♦ Ապրանքներ, սարքավորումներ 40.5%,

♦ Խորհրդատվություն 10.2%,

♦ Վարկեր, դրամաշնորհներ 1.9%,

♦ Գործառնական ծախսեր 6.8%,

♦ Շահագործման ծախսեր 1.9%,

♦ Տեխնիկական ծառայություններ 1.5%,

♦ Չբաշխված գումարներ 0.6%:

Գրեթե բոլոր կատեգորիաներով տեղ են գտել թերակատարումներ: Հատկապես ցածր է «Շահագործման ծախսեր» կատեգորիայի կատարողականը` 21.1% (աղյուսակ 2):

 

Աղյուսակ 2

 

Ծրագրերի 2003 թ.-ի կատարողականն ըստ կատեգորիաների

 

ԱՄՆ դոլար

Կատեգորիաները 2003 թ. նախատեսված գումարները1 Տարվա ընթացքում կատարված աշխատանքները Տարվա ընթացքում կատարված փաստացի վճարումները Կատարված աշխատանքները  նախատեսված գումարների նկատմամբ Փաստացի վճարումները նախատեսված գումարների նկատմամբ Ա Բ Գ 1 2 3 4=2/1 5=3/1 1 Ընդամենը ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում 86,796,201.14 55,158,720.10 59,155,513.92 63.5% 68.2% Վարկի հաշվին 77,304,615.32 50,088,512.45 53,659,429.73     ՀՀ բյուջեի հաշվին 5,231,015.21 3,284,289.34 3,719,075.50     Այլ աղբյուրների հաշվին 4,260,570.61 1,785,918.31 1,777,008.69     2 Աշխատանքներ ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում 31,801,811.22 24,959,526.01 25,387,045.92 78.5% 79.8% Վարկի հաշվին 27,186,966.40 21,819,342.74 21,935,321.77     ՀՀ բյուջեի հաշվին 3,441,981.21 2,203,780.97 2,516,797.46     Այլ աղբյուրների հաշվին 1,172,863.61 936,402.31 934,926.69     3 Ապրանքներ, սարքավորումներ2 ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում 35,162,212.96 15,742 915.36 19,564,653.55 44.8% 55.6% Վարկի հաշվին 33,211,808.96 15,518 861.72 19,339,562.51     ՀՀ բյուջեի հաշվին 242,647.00 177,104.64 178,142.04     Այլ աղբյուրների հաշվին 1,707,757.00 46,949.00 46,949.00     4 Խորհրդատվություն ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում 8,878,862.35 5,145,931.31 4,967,863.09 58.0% 56.0% Վարկի հաշվին 7,864,767.24 4,636,999.12 4,459,242.26     ՀՀ բյուջեի հաշվին 14,642.10 42,625.19 49,649.83     Այլ աղբյուրների հաշվին 999,453.00 466,307.00 458,971.0     5 Վարկեր, դրամաշնորհներ ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում 1,632,400.00 1,589,471.00 1,677,013.00 97.4% 102.7% Վարկի հաշվին 1,592,500.00 1,589,471.00 1,677,013.00     ՀՀ բյուջեի հաշվին 0.0 0.0 0.0     Այլ աղբյուրների հաշվին 39,900.00 0.0 0.0     6 Գործառնական ծախսեր3 ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում 5,925,730.75 5,465,830.44 5,519,691.91 92.2% 93.1% Վարկի հաշվին 4,844,453.65 4.641,755.10 4,647,042.24     ՀՀ բյուջեի հաշվին 740,680.10 487,815.34 536,487.67     Այլ աղբյուրների հաշվին 340,597.00 336,260.00 336,162.00     7 Շահագործման ծախսեր ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում 1,674,057.28 381,236.08 353,758.85 22.8% 21.1% Վարկի հաշվին 983,878.48 116,708.65 89,231.42     ՀՀ բյուջեի հաշվին 690,178.80 264,527.43 264,527.43     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.0 0.0 0.0     8 Տեխնիկական ծառայություններ4 ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում 1,266,663.00 1,310,971.49 1,043,126.42 103.5% 82.4% Վարկի հաշվին 1,172,497.00 1,202,535.72 869,655.35     ՀՀ բյուջեի հաշվին 94,166.00 108,435.77 173,471.07     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.0 0.0 0.0     9 Չբաշխված գումարներ ԸՆԴԱՄԵՆԸ, այդ թվում 454,463.58 562,838.40 642,361.19 123.8% 141.3% Վարկի հաշվին 447,743.58 562,838.40 642,361.19     ՀՀ բյուջեի հաշվին 6,720.00 0.0 0.0     Այլ աղբյուրների հաշվին 0.0 0.0 0.0

_____________

¹ «Արմավիրի մարզի մի շարք բնակավայրերի ջրամատակարարման և կոյուղու համակարգերի վերականգնման ծրագրով» նախատեսված գումարները վարկային համաձայնագրերով ըստ կատեգորիաների բաշխված չեն, այդ պատճառով նախատեսված գումարների բաշխումը կատեգորիաների միջև կատարվել է` հաշվի առնելով հաշվետու տարում կատարված աշխատանքների տեսակարար կշիռն ընդհանուրի մեջ:

² «Ապրանքներ և սարքավորումներ» կատեգորիայում ներառվել է նաև ԳԲԱ ծրագրով «Պարարտանյութերի ձեռքբերում» կատեգորիան: Գյուղացիական տնտ-ներին աջակցելու նպատակով ՀՀ կառ-ը 2003 թ. մարտին ընդունել է «Ցրտահարության հետևանքների հաղթահարմանն ուղղված միջոցառումների ծրագիր»: 2003 թ. մայիսի 28-ին ԳԲԱԾ վարկ. համաձայնագրի Լրացումով 1.3 մլն $ նախատեսվել է պարարտանյութերի ձեռքբերման համար, իսկ ՀՀ կառ-ը 05.06.2003 թ. թիվ 639-Ա որոշմամբ հաստատել է ԳԲԱԾ-ի կառ-ման խորհրդի որոշումը` 2003 թ. ծրագրի բյուջեում 1.3 մլն $ ավելացնելու մասին: ԳԲԱ ԾԻԳ-ի կողմից 05.06.2003 թ. ՀՀ ՖԷՆ է ներկայացվել 2003 թ. ԳԲԱԾ բյուջեի փոփոխված տարբերակը` վարկ. միջոցներով կատարվող աշխատանքների 1.3 մլն $ ավելացված տարբերակով, սակայն ՀՀ 2003 թ. պետ. բյուջեի մասին օրենքում համապատասխան փոփոխություն չի կատարվել: Այնուհետև, հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ 2003 թ. ընթացքում պարարտանյութերի համար 1.3 մլն $-ից օգտագործվել է միայն 622 հազ. $, ԳԲԱ ԾԻԳի կառ-ման խորհրդի կողմից 2003 թ. դեկտեմբերի վերանայվել է 2003 թ. ծրագրի բյուջեն, և 2003 թ. ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ տարեկան հաշվետվությունը ՀՀ ՖԷՆ է ներկայացվել վերջին փոփոխված տարբերակով (վարկի միջոցներ` 1801904 $, ՀՀ բյուջեի միջոցներ` 157040 $, այլ աղբյուրներ` 123428 $): Սակայն ՀՀ 2003 թ. պետ. բյուջեի մասին օրենքում այդ մասով փոփոխություն չի կատարվել:

³ «Գործառնական ծախսեր» կատեգորիայում ներառվել են «Բնական պաշարների կառավարման և չքավորության նվազեցման» ԾԻԳ-ի կողմից ՀՀ ՖԷՆ ներկայացված հաշվետվությամբ (Ձև 3) «Ծրագրի կանխավճար» կատեգորիայով կատարված աշխատանքներն ու փաստացի վճարումները:

⁴ «Տեխնիկական ծառայություններ» կատեգորիան բաղկացած է «Անշարժ գույքի գրանցում» ծրագրի «Տեխնիկական ծառայություններ», «Ձեռնարկությունների ինկուբատոր» ծրագրի «Տեխնիկական ծառայություններ» և «Գյուղատնտեսական բարեփոխումների աջակցություն» ծրագրի «Ավտոմեքենաների տեխսպաս.» և «Համակարգչային տեխնիկայի սպաս.» կատեգորիաներից:

 

Հաշվետվությունը հաստատվել է ՀՀ ԱԺ

Վերահսկիչ պալատի խորհրդի 11.08.2003 թ.

նիստում և ուղարկվել է ՀՀ Ազգային ժողով,

ՀՀ կառավարություն, ՀՀ արդարադատության

նախարարություն, «Դատաիրավական

բարեփոխումների ծրագրի իրականացման

գրասենյակ» պետական հիմնարկ և

Համաշխարհային բանկի երևանյան գրասենյակ

 

Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության եվ Միջազգային Զարգացման Ընկերակցության միջեվ կնքված համաձայնագրի շրջանակներում «Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքի մասին

 

Վերահսկողության հիմքը - «ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքը, ՀՀ Ազգային ժողովի 11.12.2002 թ. Ն-321-2 որոշմամբ հաստատված՝ ՀՀ ԱԺ վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի տարեկան ծրագիրը և ՀՀ ԱԺ վերահսկիչ պալատի նախագահի 12.05.2003 թ. N 18 հրամանը:

Ուսումնասիրությունները կատարվել են 01.06.2003 թ. դրությամբ:

Վերահսկողության նպատակը - «Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրով նախատեսված ֆինանսական միջոցների օգտագործման արդյունավետությունը և նպատակայնությունը:

Վերահսկողության օբյեկտը - ՀՀ արդարադատության նախարարության «Դատաիրավական բարեփոխումների ծրագրի իրականացման գրասենյակ» պետական հիմնարկ (այսուհետ` ԾԻԳ, վկայական N Բ 004903 առ 14.08.2000 թ., տնօրեն` Ծրագրի սկզբից մինչև 2002 թ. հուլիս` Ա. Բադալյան, 2002 թ. սեպտեմբերից մինչ այժմ` Ա. Թունյան)

 

1. «Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկի պայմանները

 

Հայաստանի Հանրապետության (այսուհետ` Փոխառու) և Միջազգային Զարգացման Ընկերակցության (այսուհետ` ՄԶԸ) միջև 2000 թ. դեկտեմբերի 14-ին ստորագրվել է 8.6 մլն SDR կամ 11.4 մլն ԱՄՆ դոլարին համարժեք գումարի «Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրի (այսուհետ` Ծրագիր) իրականացման համաձայնագիր (այսուհետ` Համաձայնագիր):

Համաձայնագիրը Ազգային ժողովի կողմից վավերացվել է 2001 թ. մարտի 7-ին: Ծրագրի ավարտը նախատեսվում է 2004 թ. դեկտեմբերի 31-ին:

Փոխառուն պարտավոր է 2010 թ. դեկտեմբերի 1-ից մինչև 2040 թ. հունիսի 1-ը վարկի հիմնագումարը հետ վերադարձնել կիսամյակային մուծումներով (յուրաքանչյուր տարվա դեկտեմբերի 1-ին և հունիսի 1-ին): Ընդ որում` մինչև 2020 թ. հունիսի 1-ը ներառյալ մուծումները պետք է կատարվեն հիմնագումարի 1%-ի չափով, իսկ դրանից հետո` 2%-ի չափով:

Ծրագրի ընդհանուր արժեքը կազմում է 12.2 մլն ԱՄՆ դոլար, այդ թվում`

♦ վարկի միջոցների հաշվին` 11.4 մլն ԱՄՆ դոլար,

♦ պետական բյուջեի հաշվին` 0.8 մլն ԱՄՆ դոլար:

 

2. Ծրագրի նպատակները

 

«Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրի նպատակն է`

♦ «Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրի կառավարման խորհրդին (այսուհետ` Կառավարման խորհուրդ) աջակցություն ցուցաբերելու միջոցով ամրապնդել դատական կառավարումը,

♦ բարելավել դատական կառավարման և գործավարության գործընթացները,

♦ զարգացնել ինստիտուցիոնալ հիմք՝ դատավորների և դատարանների անձնակազմի շարունակական վերապատրաստման համար,

♦ ամրապնդել դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայությունը,

♦ զարգացնել իրավական տեղեկատվական համակարգ` հասանելի դատավորներին, իրավական մասնագետներին, գործարար հասարակությանը և քաղաքացիներին,

♦ հասարակական իրազեկության բարձրացումը օրենքների և իրավական հաստատությունների վերաբերյալ:

 

3. Ծրագրի իրականացման կառավարումը

 

ՀՀ վարչապետի 2000 թ. օգոստոսի 17-ի թիվ 546 որոշմամբ հաստատվել է ՄԶԸ-ի կողմից Հայաստանի Հանրապետությանը տրամադրվող վարկային միջոցների հաշվին նախապատրաստվող և իրականացվող «Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրի կառավարման հասարակական հիմունքներով աշխատող խորհրդի կանոնադրությունը և անհատական կազմը: ԾԻԳ-ի նախկին տնօրեն Ա. Բադալյանի աշխատանքից ազատվելու կապակցությամբ ՀՀ արդարադատության նախարարի 2002 թ. սեպտեմբերի 23-ի թիվ 504-Ա հրամանով ԾԻԳ-ի նոր տնօրեն է նշանակվել Ա. Թունյանը, իսկ խորհրդի անդամ` ՀՀ կառավարության աշխատակազմի իրավաբանական վարչության պետ պրն Մ. Թոփուզյանին փոխարինել է այդ պաշտոնում նշանակված Ա. Օսիկյանը: Երկու դեպքում էլ անհրաժեշտ էր ՀՀ վարչապետի համապատասխան որոշումը` նրանց խորհրդի կազմում ընդգրկելու մասին:

Կառավարման խորհրդի կանոնադրության 11-րդ կետով սահմանվում է, որ այն իր աշխատանքները կազմակերպում է նիստերի միջոցով, որոնք գումարվում են առնվազն ամիսը մեկ անգամ` Ծրագրի իրականացման ընթացքի և հաստատված աշխատանքային ժամանակացույցի կատարման մասին ԾԻԳ-ի տնօրենի հաշվետվությունը և այլ հարցեր քննարկելու համար: Մինչդեռ 34-ի (երեսունչորս) փոխարեն հրավիրվել է 21 (քսանմեկ) նիստ, որով խախտվել է կանոնադրության վերոհիշյալ կետը:

 

4. Ծրագրի կատեգորիաները

 

Ստորև բերված աղյուսակում արտացոլված են Ծրագրով նախատեսված վարկային միջոցների բաշխումը` ըստ կատեգորիաների:

 

Աղյուսակ 1

 

«Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրով նախատեսված միջոցների բաշխումն ըստ կատեգորիաների

 

Կատեգորիա	Տրամադրվող գումարը		Ծախսերը, որ պետք է ֆինանսավորվեն վարկային միջոցների հաշվին
	SDR	ԱՄՆ դոլար
1. Ապրանքներ ա. Ծրագրի C.1 մասով բ. Ծրագրի այլ մասերով	133,000.0 1,918,000.0	176,782.05 2,542,941.75	100% արտասահմանյան ծախսեր, 100% տեղական ծախսեր (գործարանային գներով) և 90% տեղական ծախսեր տեղական ապրանքներ ձեռք բերելու համար
2. Աշխատանքներ	3,021,000.0	4,005,990.0	90%
3. Խորհրդատվական ծառայություններ և վերապատրաստում	2,789,000.0	3,698,347.0	100%
4. ԾԻԳ-ի ընթացիկ պահպանման ծախսեր	383,000.0	507,876.3	100%
5. Ծրագրի նախապատրաստման կանխավճարի հատուցում	356,000.0	472,073.0	Համաձայնագրի 2.02 «բ» մասով նախատեսված գումար
Ընդամենը	8,600,000.0	11,404,010.1

 

Ծրագրի սկզբից մինչև 2003 թ. հունիսի 1-ն ընկած ժամանակահատվածում նախատեսված ծախսերն իրականացվել են 9.7%-ով (Աղյուսակ 2):

Հարկ է նշել, որ թերակատարումների արդյունքում ավելացել է վարկային համաձայնագրով նախատեսված` վարկի չօգտագործված մասի նկատմամբ կիրառվող տարեկան 0.5% տոկոսադրույքով հաշվարկվող գումարը:

 

Աղյուսակ 2

 

«Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրի միջոցների օգտագործումն ըստ կատեգորիաների 01.06.2003 թ. դրությամբ

 

ԱՄՆ դոլար

Կատեգորիաներ Ծրագրով նախատեսված ծախսերը Ծրագրի սկզբից կատարված աշխատանքները Կատարված աշխատանքները նախատեսված ծախսերի նկատմամբ Ծրագրի սկզբից կատարված փաստացի վճարումները Փաստացի վճարումները կատարված աշխատանքների նկատմամբ Ապրանքներ 3,074,613.80 51,605.28 1.7% 51,888.11 100.5% Շինարարական աշխատանքներ 4,451,100.00 700,745.40 15.7% 1,356,657.40 193.6% Խորհրդատվություն և ուսուցում 3,698,347.00 214,674.42 5.8% 213,733.78 99.6% ԾԻԳ-ի պահպանման ծախսեր 507,876.30 154,555.99 30.4% 155,216.55 100.4% Ծրագրի նախապատրաստման կանխավճարի հատուցում 472,073.00 57,973.64 12.3% 56,605.89 97.6%  Ընդամենը 12,204,010.10 1,179,554.73 9.7% 1,834,101.73 155.5%

 

«Շինարարական աշխատանքներ» կատեգորիայի գերածախսը կատարված աշխատանքների նկատմամբ պայմանավորված է տրված կանխավճարներով:

 

5. Ծրագրի բյուջեների կատարողականն ըստ տարիների

 

Ծրագրի իրականացման տարեկան բյուջեների կատարողականը կազմել է` 2001 թ.` 44.9%, 2002 թ.` 28.0%, 2003 թ. հունվար-մայիս` 14.3% (Աղյուսակ 3):

Ծրագրի տարեկան բյուջեները թերակատարվել են հիմնականում աշխատանքների ծավալները ոչ ճիշտ պլանավորելու, կիսամյակի և 9 ամսվա կտրվածքով բյուջեներում ճշգրտումներ չկատարելու, կապալառուների կողմից պլան-գրաֆիկները չապահովելու, մրցութային փաթեթները և մրցույթների արդյունքների հաստատումը թե' Համաշխարհային բանկի (այսուհետ` ՀԲ) և թե' Կառավարման խորհրդի կողմից ուշացնելու պատճառով: Այսպես.

 

Աղյուսակ 3

 

Ծրագրի բյուջեների կատարողականը

 

հազ. ԱՄՆ դոլար

Կատեգորիաներ Նախատեսված ծախսերը Կատարված փաստացի աշխատանքները Կատարված աշխատանքները նախատեսված ծախսերի նկատմամբ Կատարված փաստացի վճարումները Փաստացի վճարումները կատարված աշխատանքների նկատմամբ Ընդա- մենը Այդ թվում` վարկի միջոց- ների հաշվին Ընդա- մենը Այդ թվում` վարկի միջոց- ների հաշվին Ընդա- մենը Այդ թվում` վարկի միջոց- ների հաշվին Ընդա- մենը Այդ թվում` վարկի միջոց- ների հաշվին Ընդա- մենը Այդ թվում` վարկի միջոց- ների հաշվին 2001 թ. Ապրանքներ 290.3 285.0 11.8 10.6 4.1% 3.7% 19.3 17.5 163.9% 165.2% Շինարարական աշխատանքներ 379.6 341.6 230.6 207.5 60.7% 60.8% 265.1 238.6 114.9% 115.0% Խորհրդատվու- թյուն և ուսուցում 117.7 117.7 69.0 69.0 58.7% 58.7% 74.9 74.9 108.4% 108.4% Պահպանման ծախսեր 63.5 63.5 37.8 37.8 59.5% 59.5% 38.3 38.3 101.3% 101.3% Ծրագրի նախապատ- րաստման կանխավճարի հատուցում 56.6 56.6 58.0 57.4 102.4% 101.3% 56.6 56.6 97.6% 98.7% Ընդամենը 907.7 864.4 407.1 382.3 44.9% 44.2% 454.1 425.8 111.5% 111.4% 2002 թ. Ապրանքներ 237.0 237.0 39.8 39.2 16.8% 16.5% 32.6 32.0 81.8% 81.6% Շինարարական աշխատանքներ 1,598.1 1,513.1 392.1 352.9 24.5% 23.3% 479.1 431.2 122.2% 122.2% Խորհրդատվու- թյուն և ուսուցում 375.5 375.5 142.4 142.4 37.9% 37.9% 136.3 136.3 95.7% 95.7% Պահպանման ծախսեր 97.9 97.9 72.0 72.0 73.5% 73.5% 71.5 71.5 99.3% 99.3% Ընդամենը 2,308.5 2,223.5 646.3 606.4 28.0% 27.3% 719.4 670.9 111.3% 110.6% 2003 թ. հունվար-մայիս Ապրանքներ 32.7 10.2 0.0 0.0 0.0% 0.0% 0.0 0.0 0.0% 0.0% Շինարարական աշխատանքներ 677.9 610.2 78.1 70.3 11.5% 11.5% 612.5 560.1 784.7% 797.3% Խորհրդատվու- թյուն և ուսուցում 113.0 113.0 3.2 3.2 2.8% 2.8% 2.6 2.6 80.7% 80.7% Պահպանման ծախսեր 55.6 55.6 44.8 44.8 80.6% 80.6% 45.5 45.5 101.4% 101.4% Ընդամենը 879.2 789.0 126.1 118.3 14.3% 15.0% 660.6 608.1 523.9% 514.2%

 

♦ Արաբկիրի և Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքի առաջին ատյանի դատարանի շենքի շինարարական աշխատանքները ԾԻԳ-ի կողմից դեռևս 2002 թ. հոկտեմբերին դադարեցված լինելու և միայն 29.05.2003 թ.-ին աշխատանքների մի մասի վերսկսման վերաբերյալ գրությունը կապալառուին ուղարկելու պայմաններում, Կառավարման խորհրդի 12.03.2003 թ. թիվ 20 որոշմամբ հաստատված 2003 թ. Ծրագրի բյուջեով և աշխատանքների անվանացանկով պլանավորվել է 2003 թ. առաջին եռամսյակում իրացնել 52.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի, իսկ ապրիլ-մայիս ամիսներին` մոտ 42.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի աշխատանքներ (անիրատեսական պլանավորումն ակնհայտ է):

♦ Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերակառուցման մասով 2002 թ. փետրվարի 4-ին Կառավարման խորհրդի նախագահի կողմից հաստատված աշխատանքների անվանացանկով պլանավորվել է 2002 թ. իրացնել 200.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի շինարարական աշխատանքներ, մինչդեռ դատարանի շենքային պահանջները բավարարելու և դատական անկախության սկզբունքները պահպանելու համար նույն շենքում տեղակայված ոստիկանությանը նոր տարածքի հատկացման հարցը չի լուծվել: Քննարկվել է նաև դատարանին նոր տարածք հատկացնելու հարցը, քանի որ առկա տարածքի վերակառուցումը աննպատակահարմար է դիտվել: Կառավարման խորհրդի 12.03.2002 թ. նիստի թիվ 20 որոշմամբ ամրագրված է հին տարածքի վերականգնման աշխատանքների նախագիծը նոր տարածքին տեղակապելու նախագծային աշխատանքների մրցույթի կայացման մասին: 01.06.2003 թ. դրությամբ դեռ պատրաստ չէր նույնիսկ դատարանի նոր շենքի շինարարության մրցութային փաթեթը, այսինքն` 12.03.2002 թ. դրությամբ շինարարության անհնարինությունը պարզ լինելու պայմաններում ո'չ կիսամյակի և ո'չ էլ 9 ամսվա կտրվածքով բյուջեի ճշգրտում չէր կատարվել:

♦ Արագածոտնի մարզի (Աշտարակի) առաջին ատյանի դատարանի շենքի շինարարական աշխատանքներ 2002 թ. համար պլանավորվել են 144.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի չափով: Մրցույթը կայացել է 25.03.2002 թ.-ին, հաղթողի հայտը կազմել է 102.3 հազ. ԱՄՆ դոլար, պայմանագիրը կնքվել է 07.05.2002 թ.-ին, որով աշխատանքների ավարտի ժամկետ է սահմանվել 07.11.2002 թ.: Սակայն աշխատանքները 01.06.2003 թ. դրությամբ դեռ չէին ավարտվել` կապալառուի վատ աշխատանքի պատճառով:

♦ 2001 թ. պլանավորված և չիրականացված Դատական ակտերի հարկադիր կատարման (այսուհետ՝ ԴԱՀԿ) ծառայության համակարգի ավտոմատացման համար 237.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի սարքավորումների ձեռքբերումը պլանավորվել է նաև 2002 թ. անվանացանկով (հաստատվել է Կառավարման խորհրդի նախագահի կողմից 04.02.2002 թ.-ին): ՀԲ-ի պահանջի համաձայն, 31.01.2002 թ.-ին ընտրվել է խորհրդատու՝ ԴԱՀԿ ծառայության համակարգն ուսումնասիրելու նպատակով: 25.04.2002 թ.-ին կնքվել է պայմանագիրը, և խորհրդատուն 25.06.2002 թ.-ին ՀԲ-ին է ներկայացրել հաշվետվություն, սակայն ՀԲ-ի կողմից համաձայնությունը ստացվել է միայն 03.12.2002 թ.-ին: Իսկ Կառավարման խորհուրդը սարքավորումների տեխնիկական հատկորոշիչները հաստատել է 06.12.2002 թ.-ին, այսինքն` թերակատարումը ՀԲ-ի կողմից հաստատումն ուշացնելու հետևանք է:

♦ Ավան և Նոր Նորք համայնքների առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերակառուցման մրցույթի փաթեթը ՀԲ-ի կողմից հաստատվել է 12.04.2001 թ.-ին, իսկ Կառավարման խորհրդի կողմից` 18.06.2001 թ.-ին (կամ 2 ամիս ուշ): Մրցույթը կայացել է 20.07.2001 թ.-ին, իսկ պայմանագիրը կնքվել է 19.09.2001 թ.-ին (կամ 2 ամիս ուշ), այսինքն` Կառավարման խորհրդի կողմից հաստատումները ձգձգվել են:

♦ «Խորհրդատվություն և ուսուցում» կատեգորիայի կատարման ցածր ցուցանիշները հետևանք են շինարարական աշխատանքների թերակատարման, ինչպես նաև ԴԱՀԿ ծառայության համար նախատեսված սարքավորումների գնման չիրականացման:

Մանրամասն թերակատարման պատճառներն ըստ տարիների և աշխատանքների արտացոլված են Աղյուսակ 4-ում:

 

Աղյուսակ 4

 

հազ. ԱՄՆ դոլար

Տարվա բյուջեով նախատեսված Նշված տարում փաստացի կատարված աշխատանքները Թերակա- տարում Թերակատարման պատճառները Աշխատանք Գումար 1 2 3 4=2-3 5 2001 թ. (նախատեսված աշխատանքները Կառավարման խորհրդի կողմից հաստատվել են 06.07.2001 թ.-ին) 1. Մալաթիա-Սեբաստիա համայնքի առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերականգնում 193.6 164.3 29.3 Մալաթիա-Սեբաստիա համայնքի առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերականգնման մրցույթը կայացել է 29.05.2001 թ.-ին, իսկ 13.06.2001 թ.-ին ՀԲ‑ի կողմից ստացվել է հաղթողի հաստատումը: Հաղթողի կողմից ներկայացված հայտի արժեքը կազմել է 263.5 հազ. ԱՄՆ դոլար, ԾԻԳ-ի կողմից 06.07.2001 թ. աշխատանքների անվանացանկով նախատեսվել է իրացնել 193.6 հազ. ԱՄՆ դոլարի աշխատանքներ կամ արժեքի 73.5%-ը և դա այն պայմաններում, որ վերակառուցման ենթակա շենքը, այն է նախկին մանկապարտեզի շենքը, դեռ ամբողջովին չէր ազատվել այնտեղ բնակվող անօթևան ընտանիքներից, որոնց վտարումը տևել է մոտ 2 ամիս: Կապալի պայմանագիրը ստորագրվել է 04.07.2001 թ.-ին, համաձայն որի ավարտման ժամկետ է սահմանվել 14.05.2002 թ., այսինքն` պլանավորումն ի սկզբանե իրատեսական չէր: 2. Ավան և Նոր Նորք համայնքների առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերականգնում 186.0 66.3 119.7 Ավան և Նոր Նորք համայնքների առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերականգնման մրցույթի փաթեթը ՀԲ-ի կողմից հաստատվել է 12.04.2001 թ.-ին, իսկ Կառավարման խորհրդի կողմից` 18.06.2001 թ.-ին (կամ 2 ամիս ուշ): Մրցույթը կայացել է 20.07.2001 թ.-ին, իսկ պայմանագիրը կնքվել է 19.09.2001 թ.-ին (կամ 2 ամիս ուշ), այսինքն` Կառավարման խորհրդի կողմից հաստատումները ձգձգվել են: 3. ԴԱՀԿ ծառ. համակարգի ավտոմատացում 237.0 - 237.0 ԴԱՀԿ ծառայության ավտոմատացման սարքավորումների ձեռքբերման վերաբերյալ մշակված տեխնիկական հատկորոշիչները և մրցութային փաթեթը ՀԲ-ի հաստատմանն է ուղարկվել 28.06.2001 թ.-ին, սակայն 14.11.2001 թ.-ին ՀԲ-ն առաջարկել է ուսումնասիրել ԴԱՀԿ ծառայության համակարգը, որից հետո ներկայացնել տեխնիկական հատկորոշիչները և լուծել գնումների հարցը, որի պատճառով 2001 թ. պլանավորված «ապրանքներ» կատեգորիայով տեղ է գտել թերակատարում: 2002 թ. (նախատեսված աշխատանքները Կառավարման խորհրդի կողմից հաստատվել են 04.02.2002 թ.-ին) 1. Շիրակի մարզի (Գյումրու) առաջին ատյանի դատարանի շենքի կառուցում 252.4 - 252.4 Շիրակի մարզի (Գյումրու) առաջին ատյանի դատարանի շենքի շինարարական աշխատանքներ 2002 թ. համար պլանավորվել են 252.4 հազ. ԱՄՆ դոլարի չափով: Մրցույթը կայացել է 07.10.2002 թ.-ին, ՀԲ-ի կողմից մրցույթի արդյունքները հաստատվել են 15.11.2002 թ.-ին, իսկ Կառավարման խորհրդի կողմից` 06.12.2002 թ.-ին: Կապալի պայմանագիրը կնքվել է 17.01.2003 թ.-ին, այսինքն` ո'չ կիսամյակի, և ո'չ էլ 9 ամսվա կտրվածքով բյուջեում ճշտում չի կատարվել: 2. Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանի շենքի կառուցում 200.0 - 200.0 Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանի շենքի կառուցման մասով 2002 թ. փետրվարի  4-ին Կառավարման խորհրդի նախագահի կողմից հաստատված աշխատանքների անվանացանկով պլանավորվել է 2002 թ. իրացնել 200.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի շինարարական աշխատանքներ, մինչդեռ դատարանի շենքային պահանջները բավարարելու և դատական անկախության սկզբունքները պահպանելու համար նույն շենքում տեղակայված ոստիկանությանը նոր տարածքի հատկացման հարցը լուծված չէր: Քննարկվել է նաև դատարանին նոր տարածք հատկացնելու հարցը, քանի որ առկա տարածքի վերակառուցումը աննպատակահարմար է դիտվել: Կառավարման խորհրդի 12.03.2002 թ. նիստի թիվ 20 որոշմամբ ամրագրված է հին տարածքի վերականգնման աշխատանքների նախագիծը նոր տարածքին տեղակապելու նախագծային աշխատանքների մրցույթի կայացման մասին: 01.06.2003 թ. դրությամբ դեռ պատրաստ չէր նույնիսկ դատարանի նոր շենքի շինարարության մրցութային փաթեթը, այսինքն` դեռ 12.03.2002 թ. շինարարության անհնարինությունը պարզ լինելու պայմաններում ո'չ կիսամյակի, և ո'չ էլ 9 ամսվա կտրվածքով բյուջեի ճշտում չի կատարվել: 3. Լոռու մարզի (Վանաձորի) առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերականգնում 160.0 - 160.0 Լոռու մարզի (Վանաձորի) առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերականգնման համար պլանավորվել են 160.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի աշխատանքներ (ինչը կազմում է պայմանագրային արժեքի մոտ 73%-ը), մինչդեռ մրցույթը կայացել է 14.10.2002 թ.-ին, իսկ պայմանագիրը կնքվել է 08.11.2002 թ.ին, փաստացի աշխատանքները սկսվել են 09.12.2002 թ.-ին, այսինքն` բյուջեում 9 ամսվա կտրվածքով ճշտում չի կատարվել: 4. Արարատի մարզի (Արտաշատի) առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերականգնում 130.0 - 130.0 Արարատի մարզի (Արտաշատի) առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերականգնման նախնական գնահատման արժեքը կազմել է 115.0 հազ. ԱՄՆ դոլար, սակայն պլանավորվել է 2002 թ. իրացնել 130.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի շինարարական աշխատանքներ, կամ գնահատված արժեքից 15.0 հազ. ԱՄՆ դոլարով ավել: Մրցութային փաստաթղթերի փաթեթը Կառավարման խորհրդի կողմից հաստատվել է 26.12.2002 թ.-ին, սակայն մրցույթը կայացել է 21.04.2003 թ.-ին, կամ 4 ամիս ուշ: Մրցույթի արդյունքները հաստատվել են ՀԲ-ի կողմից 16.05.2003 թ.-ին, իսկ Կառավարման խորհրդի կողմից` 06.06.2003 թ.-ին: Արդյունքում, պայմանագիրը կնքվել է 10.06.2003 թ.-ին, այսինքն` ո'չ կիսամյակի, և ո'չ էլ 9 ամսվա կտրվածքով բյուջեի ճշտումներ չեն կատարվել: 5. Աջափնյակ և Դավթաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերականգնում 130.0 - 130.0 Աջափնյակ և Դավթաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերականգնման մասով 2002 թ. պլանավորվել է իրացնել 130.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի շինարարական աշխատանքներ, սակայն մրցութային փաստաթղթերը Կառավարման խորհրդի կողմից հաստատվել են 26.12.2002 թ.-ին, իսկ մրցույթը կայացել է 14.02.2003 թ.-ին: Կառավարման խորհրդի կողմից մրցույթի արդյունքները վավերացվել են 07.03.2003 թ.-ին, իսկ պայմանագիրը կնքվել է 13.03.2003 թ.-ին, այսինքն` ո'չ կիսամյակի, և ո'չ էլ 9 ամսվա կտրվածքով բյուջեի ճշտումներ չեն կատարվել: 6. Լոռու մարզի (Ստեփանավանի) առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերականգնում 100.0 - 100.0 Լոռու մարզի (Ստեփանավանի) առաջին ատյանի դատարանի շենքի շինարարական աշխատանքներ 2002 թ. համար պլանավորվել են 100.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի չափով, սակայն Կառավարման խորհրդի 08.06.2002 թ. նիստի թիվ 11-02 արձանագրության կետ 3-ի համաձայն, Ստեփանավանի առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերակառուցման իրականացումը համարվել է աննպատակահարմար և հետաձգվել անորոշ ժամանակով, իսկ կիսամյակի կամ 9 ամսվա կտրվածքով բյուջեի ճշտումներ չեն կատարվել: 7. Արագածոտնի մարզի (Աշտարակի) առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերականգնում 144.0 91.6 52.4 Արագածոտնի մարզի (Աշտարակի) առաջին ատյանի դատարանի շենքի շինարարական աշխատանքներ 2002 թ. համար պլանավորվել են 144.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի չափով: Մրցույթը կայացել է 25.03.2002 թ.-ին, հաղթողի հայտը կազմել է 102.3 հազ. ԱՄՆ դոլար, պայմանագիրը կնքվել է 07.05.2002 թ.-ին, որով աշխատանքների ավարտի ժամկետ է սահմանվել 07.11.2002 թ.: Սակայն աշխատանքները 01.06.2003 թ. դրությամբ դեռ չեն ավարտվել` կապալառուի վատ աշխատանքի պատճառով: 8. ԴԱՀԿ ծառ. համակարգի ավտոմատացում 237.0 4.0 233.0 2001 թ. պլանավորված և չիրականացված ԴԱՀԿ ծառայության համակարգի ավտոմատացման համար 237.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի սարքավորումների ձեռքբերումը պլանավորվել է նաև 2002 թ. անվանացանկով (հաստատվել է Կառավարման խորհրդի նախագահի կողմից 04.02.2002 թ.-ին): ՀԲ-ի պահանջի համաձայն, 31.01.2002 թ.-ին ընտրվել է խորհրդատու ԴԱՀԿ ծառայության համակարգն ուսումնասիրելու նպատակով: 25.04.2002 թ.-ին կնքվել է պայմանագիրը, և խորհրդատուն 25.06.2002 թ.-ին ՀԲ-ին է ներկայացրել հաշվետվություն, սակայն ՀԲ-ի կողմից համաձայնությունը ստացվել է միայն 03.12.2002 թ.-ին: Իսկ Կառավարման խորհուրդը սարքավորումների տեխնիկական հատկորոշիչները հաստատել է 06.12.2002 թ.-ին, այսինքն` թերակատարումը ՀԲ-ի կողմից հաստատումն ուշացնելու հետևանք է: 9. Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերականգնում 180.0 14.8 165.2 ԾԻԳ-ի կողմից 23.10.2002 թ. նամակով հրահանգվել է դադարեցնել հողային աշխատանքները: 2003 թ. հինգ ամիս (նախատեսված աշխատանքները Կառավարման խորհրդի կողմից հաստատվել են 12.03.2003 թ.-ին) 1. Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերականգնում 87.0 4.9 82.1 Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի շենքի շինարարական աշխատանքները ԾԻԳ-ի կողմից դեռևս 2002 թ. հոկտեմբերին դադարեցված լինելու և միայն 29.05.2003 թ. աշխատանքների վերսկսման վերաբերյալ գրությունը ուղարկելու պայմաններում, 2003 թ. առաջին եռամսյակի համար պլանավորվում է 52.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի, իսկ ապրիլ-մայիս ամիսների համար` մոտ 42.1 հազ. ԱՄՆ դոլարի աշխատանքների կատարում, այսինքն` պլանավորումն անիրատեսական է: 2. Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանի շենքի կառուցում 51.0 - 51.0 Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանի շենքի նույնիսկ նախագծային փաստաթղթերը պատրաստ չլինելու պայմաններում 2003 թ. հինգ ամիսների համար պլանավորվել է իրականացնել մոտ 51.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի շինարարական աշխատանքներ (անիրատեսական պլանավորում): 3. Վերաքննիչ դատարանների շենքի վերականգնում 74.0 - 74.0 Վերաքննիչ դատարանների շենքի շինարարության կապալի պայմանագիրը 2003 թ. մարտի 20-ին ստորագրելու պայմաններում 2003 թ. առաջին եռամսյակի համար պլանավորվում է 74.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի աշխատանքների կատարում (անիրատեսական պլանավորում): 4. Արարատի մարզի (Արտաշատի) առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերականգնում 45.0 - 45.0 Արարատի մարզի (Արտաշատի) առաջին ատյանի դատարանի շենքի շինարարության կապալի պայմանագիրը 10.06.2003 թ. ստորագրելու պայմաններում, 2003 թ. երկրորդ եռամսյակի համար պլանավորվել է 45.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի աշխատանքների կատարում, ընդ որում` կապալառուին դեռևս տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից շինարարության իրականացման թույլտվությունը տրված չէ (անիրատեսական պլանավորում): 5. Աջափնյակ և Դավթաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերականգնում 75.0 6.6 68.4 Աջափնյակ և Դավթաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի շենքի շինարարության կապալի պայմանագիրը 13.03.2003 թ. ստորագրելու պայմաններում, 2003 թ. առաջին եռամսյակի աշխատանքների ծավալ է պլանավորվել 45.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի չափով (անիրատեսական պլանավորում): 6. Լոռու մարզի (Վանաձորի) առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերականգնում 115.0 16.3 98.7 Կապալառուի կողմից աշխատանքները վատ կազմակերպելու պատճառով Լոռու մարզի (Վանաձորի) առաջին ատյանի դատարանի շենքի շինարարական աշխատանքները 2003 թ. հինգ ամիսների ընթացքում կատարվել են 16.3 հազ. ԱՄՆ դոլարի չափով` նախատեսված 115.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի փոխարեն:

 

6. Ծրագրի բաղադրիչները

 

«Դատաիրավական բարեփոխումներ վարկային ծրագրի իրականացման գրասենյակ» պետական հիմնարկի կանոնադրության համաձայն, ԾԻԳ-ը ստանձնել է Ծրագրով նախատեսված աշխատանքների պատվիրատուի պարտականությունները: Ծրագրի սկզբից մինչև 2003 թ. հունիսի 1-ը ԾԻԳ-ը կատարել է հետևյալ աշխատանքները (ըստ Ծրագրի բաղադրիչների, Աղյուսակ 5):

 

Աղյուսակ 5

 

«Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրի միջոցների օգտագործումն ըստ բաղադրիչների 01.06.2003 թ. դրությամբ

 

ԱՄՆ դոլար

Բաղադրիչներ Ծրագրի սկզբից նախատեսված ծախսերը Ծրագրի սկզբից կատարված աշխատանքները Կատարված աշխատանքները նախատեսված ծախսերի նկատմամբ Ծրագրի սկզբից կատարված փաստացի վճարումները Փաստացի վճարումները կատարված աշխատանքների նկատմամբ 1 2 3 4 5 6 Դատական համակարգի ինստիտուցիոնալ կարողությունների ամրապնդում 2,634,323.80 0.00 0.0% 0.00 0.0% Դատարանների ենթակառուցվածքի վերականգնում 6,166,387.00 944,550.94 15.3% 1,599,397.55 169.3% Դատավորների և դատարանների աշխատակազմերի վերապատրաստում 533,000.00 0.00 0.0% 0.00 0.0% Դատական ակտերի հարկադիր կատարման բարելավում 587,250.00 4,000.00 0.7% 4,000.00 100.0% Իրավական տեղեկատվություն 689,000.00 0.00 0.0% 0.00 0.0% Հանրային իրազեկության և հանրային կրթության քարոզարշավ 590,600.00 0.00 0.0% 0.00 0.0% Ծրագրի կառավարում 531,376.30 173,030.15 32.6% 174,098.29 100.6%  Ընդամենը բաղադրիչներ 11,731,937.10 1,121,581.09 9.6% 1,777,495.84 158.5% Կատեգորիա           Ծրագրի նախապատրաստման կանխավճարի հատուցում 472,073.00 57,973.64 12.3% 56,605.89 97.6% Ընդամենը ծրագրով (ընդամենը բաղադրիչներ և կատեգորիա) 12,204,010.10 1,179,554.73 9.7% 1,834,101.73 155.5%

 

6.1. «Դատական համակարգի ինստիտուցիոնալ կարողությունների ամրապնդում» բաղադրիչ

 

Վարկային ծրագրի Կառավարման խորհրդի 2003 թ. մարտի 12-ի նիստում քննարկվել է մինչև 100,000.0 ԱՄՆ դոլար գումարի սահմաններում ՀՀ դատարանների համար 10 հատ բարձր արտադրողականությամբ պատճենահան և անհրաժեշտ քանակի տպող սարքեր ձեռք բերելու հարցը, որը հավանության է արժանացել և ամրագրվել Կառավարման խորհրդի թիվ 20 որոշմամբ:

Ծրագրի սկզբից նախատեսված 2,634,323.8 ԱՄՆ դոլարից մինչև 2003 թ. հունիսի 1-ը գումարներ չեն ծախսվել:

 

6.2. «Դատարանների ենթակառուցվածքի վերականգնում» բաղադրիչ

 

Վարկային ծրագրով նախատեսված աշխատանքները սկսվել են դատարանների ներկա վիճակի ուսումնասիրմամբ և Ծրագրի գնահատման փաստաթղթի (PAD) ստեղծմամբ: Նման մոտեցման նպատակը ՀՀ-ում գործող դատարանների համապատասխանեցումն է միջազգային չափանիշներին: Համաձայնագրում վերականգնման նպատակով ընդգրկված են 7 (յոթ) կենտրոնական դատարաններ, որոնց համար նախատեսվում են նաև անհրաժեշտ սարքավորումներ և կահույք, ինչպես նաև` 13 (տասներեք) այլ դատարաններ` նվազագույն չափանիշների բարելավմամբ:

Ընդգրկված կենտրոնական դատարաններն են.

1. ՀՀ քրեական և զինվորական գործերով վերաքննիչ դատարանը,

2. ՀՀ քաղաքացիական գործերով վերաքննիչ դատարանը,

3. ՀՀ տնտեսական գործերով վերաքննիչ դատարանը (այժմ` ՀՀ տնտեսական դատարան),

4. Երևանի Մալաթիա-Սեբաստիա համայնքների առաջին ատյանի դատարանը,

5. Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանը,

6. Շիրակի մարզի (Գյումրիի) առաջին ատյանի դատարանը (նոր շինություն),

7. Լոռու մարզի (Վանաձորի) առաջին ատյանի դատարանը:

Նվազագույն չափանիշները բավարարող դատարաններն են.

1. ՀՀ վճռաբեկ դատարանը,

2. Երևանի Շենգավիթ համայնքի առաջին ատյանի դատարանը,

3. Երևանի Աջափնյակ և Դավթաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանը,

4. Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանը,

5. Երևանի Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքների առաջին ատյանի դատարանը,

6. Երևանի Ավան և Նոր-Նորք համայնքների առաջին ատյանի դատարանը,

7. Լոռու մարզի (Ստեփանավանի) առաջին ատյանի դատարանը,

8. Գեղարքունիքի մարզի (Սևանի) առաջին ատյանի դատարանը,

9. Արագածոտնի մարզի (Աշտարակի) առաջին ատյանի դատարանը,

10. Արարատի մարզի (Արտաշատի) առաջին ատյանի դատարանը,

11. Արարատի մարզի (Մասիսի) առաջին ատյանի դատարանը,

12. Տավուշի մարզի (Իջևանի) առաջին ատյանի դատարանը,

13. Արմավիրի մարզի (Էջմիածնի) առաջին ատյանի դատարանը:

Ծրագրի շրջանակներում ներառված են նաև նախագծանախահաշվային և տեխնիկական վերահսկման աշխատանքների իրականացման ծախսերը: Ըստ Համաձայնագրի` նշված աշխատանքները ենթակա են կատարման տեղական ճարտարապետների և ինժեներների կողմից:

Ծրագրի նախապատրաստման փուլում ՀԲ-ի կողմից կազմվել է Ծրագրի գնահատման փաստաթուղթը, որի հիման վրա ստորագրվել է վարկային համաձայնագիրը և այն հանդիսանում է ամբողջ ծրագրի ուղեցուցային փաստաթուղթը: Ծրագրի գնահատման փաստաթղթի (PAD) և ԾԻԳ-ի կողմից անցկացված մրցույթների արդյունքում կնքված պայմանագրային արժեքի համադրումից հետևում է, որ մեծամասամբ PAD-ի նախատեսված գումարները փոփոխվել են և ունեն աճի միտում (Աղյուսակ 6):

 

Աղյուսակ 6

 

Շինարարական աշխատանքների գնահատված եվ պայմանագրային արժեքների վերաբերյալ

 

ԱՄՆ դոլար

Դատարաններ PAD-ի գնահատված արժեքը Պայմանագրային արժեքը Տարբերությունը Երևան քաղաքի Մալաթիա-Սեբաստիա համայնքի առաջին ատյանի դատարան 316,250.0 263,505.0 -52,745.0 Երևան քաղաքի Ավան և Նոր-Նորք համայնքների առաջին ատյանի դատարան 345,000.0 252,793.0 -92,207.0 Արագածոտնի մարզի Աշտարակ քաղաքի առաջին ատյանի դատարան 172,500.0 102,305.0 -70,195.0 Երևան քաղաքի Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքների առաջին ատյանի դատարան 230,000.0 430,280.0 200,280.0 Լոռու մարզի Վանաձոր քաղաքի առաջին ատյանի դատարան 327,750.0 220,937.0 -106,813.0 Շիրակի մարզի Գյումրի քաղաքի առաջին ատյանի դատարան 690,000.0 979,020.0 289,020.0 Վերաքննիչ տնտեսական դատարաններ 658,375.0 1,233,272.0 574,897.0 Երևան քաղաքի Աջափնյակ և Դավթաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարան 230,000.0 595,487.0 365,487.0 Արարատի մարզի Արտաշատ քաղաքի առաջին ատյանի դատարան 115,000.0 309,289.0 194,289.0

 

Դատարանների ենթակառուցվածքների վերականգնում բաղադրիչի «աշխատանքներ» կատեգորիայով կնքված պայմանագրերի ծավալը մոտենում է սահմանաչափին, և այդ բաղադրիչով դեռևս չկնքված վերակառուցման և կառուցման պայմանագրերը կատարելու համար ԾԻԳ-ը Կառավարման խորհրդի քննարկմանն է ներկայացրել Ծրագրի բաղադրիչների և կատեգորիաների միջև վերաբաշխում իրականացնելու հարցը: Կառավարման խորհուրդը 2003 թ. հունիսի 6-ի թիվ 21 որոշմամբ հավանության է արժանացրել ԾԻԳ-ի կողմից բարձրացված խնդիրը և որոշել է խնդրանքով դիմել ՀԲ:

ԾԻԳ-ի և շինարարական (կապալառու) կազմակերպությունների միջև կնքված շինարարության պայմանագրերի «կանխավճար» բաժինը սահմանում է, որ «կապալառուն» կանխավճարը պետք է օգտագործի միայն Պայմանագրի իրականացման համար անհրաժեշտ սարքավորումների, նյութերի և հավաքագրման ծախսերը հոգալու համար, ինչպես նաև «կապալառուն» պետք է ապացուցի, որ կանխավճարն օգտագործվել է այդ կերպ` Ծրագրի ղեկավարին հանձնելով հաշիվների պատճենները կամ այլ փաստաթղթեր: Սակայն կապալառու կազմակերպությունների կողմից նման ապացույցներ չեն ներկայացվել, հետևաբար ԾԻԳ-ի կողմից հսկողություն չի իրականացվել կանխավճարների նպատակային ծախսման ուղղությամբ: Այսպես, Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի նոր շենքի շինարարության կապալառու «Արբեքս» ՍՊԸ-ին, պայմանագրի համաձայն, 13.09.2002 թ. վճարվել է կանխավճար` 47,768.0 հազ. դրամ, հետագայում` 2002 թ. հոկտեմբերին, ԾԻԳ-ի կողմից շինարարական աշխատանքներն անորոշ ժամանակով դադարեցվել են: Սակայն կապալառուն ԾԻԳ-ին չի ներկայացրել կանխավճարի նպատակային օգտագործումն ապացուցող փաստաթղթեր, ավելին, ներկայացրել է ընդամենը 11,470.0 հազ. դրամի կատարողական ակտ` հողային և տարածքի նախապատրաստական աշխատանքների կատարման մասով:

Ծրագրի շրջանակներում կատարվող շինարարական աշխատանքների ընթացքին տեղում ծանոթանալու նպատակով մեր կողմից կազմակերպվել են ստուգայցեր Շիրակի մարզի (Գյումրիի), Լոռու մարզի (Վանաձորի), Արագածոտնի մարզի (Աշտարակի), Երևանի Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքների առաջին ատյանի դատարանների և ՀՀ վերաքննիչ դատարանների շինարարական հրապարակներ:

1. Շիրակի մարզի (Գյումրիի) առաջին ատյանի դատարանի շենքի շինարարության (կապալառու` «Երևանշին» ՓԲԸ) 19.06.2003 թ. ստուգայցի արդյունքում արձանագրվել է, որ.

♦ որակի տեխնիկական հսկողություն իրականացնող («Փրոջեքթ ընդ Դիզայն» ՍՊԸ, պայմանագրային արժեք` 9,900.0 հազ. դրամ) կազմակերպության ներկայացուցիչները շինհրապարակում չէին,

♦ կապալի պայմանագրի իրականացման համար առաջադրված արտադրական աշխատողների տվյալները հավաստող տեղեկանքում, որպես աշխղեկ, ներկայացված էր Ե. Գալստյանը, որը շինհրապարակում չէր, իսկ նրա պարտականությունները կատարում էր Հ. Գալստյանը: Վերջինս պարբերաբար կատարել է աշխղեկի պարտականությունները, որի մասին վկայում են նաև 2003 թ. մայիսի 8-ին և 16-ին շինարարության վարման մատյանում որպես կապալառու նրա կողմից կատարված գրանցումները և ստորագրությունը,

♦ ԾԻԳ-ի և «Երևանշին» ՓԲԸ-ի միջև շինարարական աշխատանքների իրականացման պայմանագիրը կնքվել է 2003 թ. հունվարի 17-ին (JR/W2/006), սակայն շինարարության վարման մատյանի «կատարված աշխատանքների ծավալների գրանցում» բաժնում առաջին գրառումը թվագրված է 2003 թ. հունվարի 10-ով` կամ պայմանագիրը կնքելուց մեկ շաբաթ առաջ:

2. Լոռու մարզի (Վանաձորի) առաջին ատյանի դատարանի շենքի շինարարություն (կապալառու` «Տաթև-Արք» ՍՊԸ) 13.05.2003 թ. և 25.06.2003 թ. այցելություններով արձանագրվել է, որ.

♦ Շինարարության վարման մատյանները լրացված են թերի:

♦ Որակի տեխնիկական հսկողություն իրականացնող («Հյուսիս» կոոպերատիվ, պայմանագրային արժեք` 2,159.0 հազ. դրամ) կազմակերպության ներկայացուցիչները շինհրապարակում չէին, ավելին, «ծածկված աշխատանքների արձանագրությունների գրանցում» բաժնում որևէ գրանցում կատարված չէր, սակայն շինարարության ընթացքում հիշյալ աշխատանքները կատարվել են, և կազմված էին համապատասխան ակտեր, որոնք հաստատված չէին պատվիրատուի լիազորված անձի կողմից: Լրացված չէին նաև ծածկված աշխատանքների ընդունման ամսաթիվը (ակտեր N 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19): Չեն կատարվում որակի տեխնիկական հսկողության ամենօրյա գրանցումներ: Մատյանում առկա էին ընդամենը երկու գրանցում` թվագրված 09.01.2003 թ. և 03.05.2003 թ.:

♦ «Ամենօրյա կատարված աշխատանքների ծավալների գրանցում» բաժնում բացակայում էին փորձարկումների և լաբորատոր թեստերի արդյունքները:

♦ Խախտվել է շինարարական աշխատանքների իրականացման ժամանակացույցը: Այսպես, աշխատանքային գրաֆիկի համաձայն, «ավտոտնակի կաթսայատան վերափոխման» աշխատանքները պետք է ավարտվեին 2003 թ. հունիսի 10-ին, սակայն դեռևս չէին ավարտվել կաթսայատան համաշինարարական, ջերմամեխանիկական, ջեռուցման և օդափոխության, ջրամատակարարման և կոյուղու, էլեկտրալուսավորման և էլեկտրաուժային սարքավորումների, գազամատակարարման, հեռախոսային և ռադիոցանցերի հետ կապված աշխատանքները:

3. Արագածոտնի մարզի (Աշտարակի) առաջին ատյանի դատարանի վերակառուցման (կապալառու` «Շինարար-Գագիկ» ՍՊԸ) աշխատանքների կատարման ժամկետները շինարարական կազմակերպության կողմից խախտվել են: Վարկային ծրագրի Կառավարման խորհրդի կողմից 2003 թ. մարտի 12-ի նիստում քննարկվել է շինարարական կազմակերպության կողմից աշխատանքների կատարման ժամկետների խախտման հարցը: Շինարարական կազմակերպության ղեկավարին զգուշացվել է հնարավոր տույժերի կիրառման մասին: Ժամանակին չիրականացված աշխատանքները կազմել են աշխատանքների ընդհանուր ծավալների 10%-ը:

Կառավարման խորհուրդը որոշել է (2003 թ. մարտի 12-ի թիվ 20 որոշում) հանձնարարել ԾԻԳ-ին հսկողություն սահմանել չկատարված աշխատանքներն առաջիկայում ավարտին հասցնելու ուղղությամբ և տույժեր չկիրառել` հաշվի առնելով շինարարական կազմակերպության ֆինանսական ծանր վիճակը:

Ս/թ հունիսի 15-ի թիվ 18 գրությամբ շինարարական կազմակերպությունը դիմել է ԾԻԳ՝ շինարարական աշխատանքներն ընդունելու խնդրանքով:

4. Երևան քաղաքի Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի նոր շենքի շինարարության կապալառու «Արբեքս» ՍՊԸ-ի կողմից աշխատանքների իրականացման ժամկետները խախտվել են` իրականացված հողային աշխատանքների արդյունքում հարակից՝ Հր. Ներսիսյան 12 հասցեի բնակելի տունը վթարային վիճակի հասցնելու, ինչպես նաև` կառուցվող դատարանի շենքի նախագծում` հարևան «Ավտոմատիկայի սարքերի և տարրերի պետական հատուկ կոնստրուկտորական բյուրո» ՓԲԸ-ին սեփականության իրավունքով պատկանող տարածքից մոտ 62 քմ ընդգրկված լինելու պատճառով: ԾԻԳ-ի կողմից 23.10.2002 թ. նամակով հրահանգվել է՝ դադարեցնել հողային աշխատանքները, մինչև հարցի վերջնական լուծումը, սակայն կապալառուի կողմից դադարեցվել են բոլոր տեսակի աշխատանքները: Կոնստրուկտորական բյուրոյին պատկանող տարածքի հետ կապված, ՀՀ արդարադատության նախարարը 2002 թ. հունվարի 25-ի թիվ Ե-8788 գրությամբ դիմել է ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարին` վիճարկվող տարածքը արտաբյուջետային միջոցների հաշվին պետության կարիքների համար ձեռքբերելու առաջարկությամբ, քանի որ վարկային միջոցների հաշվին հողահատկացման խնդիրը լուծել հնարավոր չէ: Հարցը վերջնական լուծում չի ստացել, և շինարարական աշխատանքները դադարեցվել են:

5. Կառավարման խորհրդի 2003 թ. հունվարի 21-ի թիվ 18 որոշմամբ հաստատվել են «Վերաքննիչ դատարանների շենքի վերակառուցում» պայմանագրի միջազգային մրցույթի արդյունքները, և հաղթող է ճանաչվել «Հիդրոտեխնիկական կառույցների շինարարություն» ԴՓԲԸ կոնսորցիումը: Վերակառուցվող շենքի նախագծողի և որակի տեխնիկական վերահսկիչի կողմից կազմվել է ակտ, որով առաջարկվել է շենքային համալիրի «Բ» մասնաշենքի ծածկը վերանորոգել: Նախագծով ծածկի վերանորոգման աշխատանքներ նախատեսված չեն: Կառավարման խորհուրդը քննարկել է հարցը և արժանացրել հավանության 2003 թ. հունիսի 6-ի թիվ 21 որոշմամբ` հանձնարարելով ԾԻԳ-ին իրականացնել նշված խնդրի լուծման հետ կապված անհրաժեշտ փոփոխություններ:

Աջափնյակ և Դավթաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի շենքի շինարարության որակի տեխնիկական հսկողությունն իրականացնող «Շինինդուստրիա» ՍՊԸ-ի կողմից շինարարության սկզբից (13.03.2003 թ.) մինչև ս/թ մայիսի 2-ը որակի տեխնիկական հսկիչի պարտականությունները Վ. Մեյրոյանի փոխարեն իրականացրել է ոմն Ա. Մարտիրոսյանը (խախտվել են ԾԻԳ-ի և «Շինինդուստրիա» ՍՊԸ-ի միջև կնքված No JR/C2/025 (4,200,000.0 դրամ) պայմանագրի 10-րդ կետի «Առաջադրանքի փոխանցումը» դրույթի պահանջները): 2003 թ. մայիսի 6-ին ԾԻԳ-ի կողմից «Շինինդուստրիա» ՍՊԸ-ին հասցեագրված թիվ Ե-243 նամակով պահանջվել է գրավոր բացատրություն փաստի վերաբերյալ: ԾԻԳ-ի 2003 թ. մայիսի 14-ի թիվ 15/2003 արձանագրությամբ «Շինինդուստրիա» ՍՊԸ-ի հետ պայմանագիրը խզվել է, և որակի տեխնիկական հսկողության նոր պայմանագիր է շնորհվել մրցույթի հաջորդ մասնակից «Նորաշեն» կոոպերատիվին (պայմանագիր JR/C2/025.1, 4,728,000.0 դրամ): Ս/թ հունիսի 12-ին «Նորաշեն» կոոպերատիվը գրավոր հրաժարվել է պայմանագրի կատարումից, որի արդյունքում ԾԻԳ-ը որակի տեխնիկական հսկողության նոր պայմանագիր է կնքել մրցույթի երրորդ մասնակցի «Վերշինա» ՍՊԸ-ի հետ (պայմանագիր JR/C2/025.2, 5,496,790.0 դրամ): Նշվածն ամրագրված է ԾԻԳ-ի 2003 թ. հունիսի 17-ի թիվ 19/2003 արձանագրությամբ, արդյունքում տեխհսկողության պայմանագրի արժեքն աճել է 1.3 մլն դրամով:

Կապալառուների ընտրության մրցույթի վերաբերյալ

ՀՀ արդարադատության նախարարության «Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրի կառավարման խորհրդի 2003 թ. մարտի 12-ի թիվ 20 որոշման 4-րդ կետի պահանջների համաձայն, «Դատաիրավական բարեփոխումների ծրագրի իրականացման գրասենյակ» ՊՀ-ի կողմից Արարատի մարզի Արտաշատ քաղաքի առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերակառուցման մրցույթին մասնակցելու հրավեր է հրապարակվել բոլոր այն շահագրգիռ և իրավասու շինարարական կազմակերպությունների համար, որոնց կատարած շինարարական աշխատանքների ծավալը 2001-2002թ թ. կազմել է ոչ պակաս, քան 300.0 մլն դրամը` առանց ԱԱՀ: Մրցույթին մասնակցելու հայտեր են ներկայացրել թվով հինգ շինարարական կազմակերպություններ: Մրցութային հայտերը բացվել են 2003 թ. ապրիլի 21-ին, ժամը 15:15-ին: Հանձնաժողովի 11/2003 արձանագրությամբ որոշվել է մրցույթի արդյունքների վերջնական ամփոփմանն անդրադառնալ ս/թ մայիսի 5-ին` հրավիրելով հանձնաժողովի նիստ: Իսկ 05.05.2003 թ. նիստի 12/2003 արձանագրությամբ հաղթող է ճանաչվել «Արտաշատշին» ՍՊԸ-ն (Աղյուսակ 7):

 

Աղյուսակ 7

 

Արարատի մարզի (Արտաշատ) առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերակառուցման մրցույթի վերաբերյալ

 

	Մրցույթի մասնակիցներ	Առաջարկած գին (հազ. դրամ)	Մրցույթի արդյունքները
			21.04.2003 թ. 11/2003 արձանագրությամբ	05.05.2003 թ. 12/2003 արձանագրությամբ
1	2	3	4	5
1	«Ալնիտա» ՍՊԸ	128,286.0	1. Բանկային երաշխիքը չի համապատասխանում պահանջներին,   2. չեն ներկայացվել հիմնավորող փաստաթղթեր` ընթացիկ շրջանառու միջոցների առնվազն 30.0 մլն դրամի առկայության վերաբերյալ,   3. 2001 թ., 2002 թ. կատարված աշխատանքների ցանկից նմանատիպ աշխատանքի առկայությունը հիմնավորված է 2 դեպքով, իսկ 3 դեպքով անորոշ է:   Որոշում. Մինչև 05.05.2003 թ. ժամը 15:00 ներկայացնել պարզաբանումներ և փաստաթղթեր վերը նշված թերությունների վերաբերյալ: Մրցույթի արդյունքների վերջնական ամփոփմանը անդրադառնալ 05.05.2003 թ.` հրավիրելով հանձնաժողովի նիստ:	Մասնակիցը ներկայացրել է նախորդ նիստով պահանջված բոլոր պարզաբանումները և փաստաթղթերը:   Որոշում. Մրցութային հայտը համարել որակավորման չափանիշներին էապես չբավարարող, անընդունելի և մերժման ենթակա:
2	«Հիդրոշինարար-5» ՇՊՁ ՓԲԸ	155,706.2	1. Կենսաթոշակային հիմնադրամից ներկայացված տեղեկանքը պատճենահանված է և կասկածելի, թվագրված է հանգստյան օրվա ամսաթվով, 2. բանկային երաշխիքը տրված է մասնաճյուղի կողմից, այլ ոչ թե հիմնական, մայր բանկի կողմից: Որոշում. Մինչև 05.05.2003 թ. ժամը 15:00 ներկայացնել պարզաբանումներ և փաստաթղթեր` վերը նշված թերությունների վերաբերյալ: Մրցույթի արդյունքների վերջնական ամփոփմանը անդրադառնալ 05.05.2003 թ.` հրավիրելով հանձնաժողովի նիստ:	Մասնակիցը ներկայացրել է նոր տեղեկանք կենսաթոշակային հիմնադրամից, սակայն չի ներկայացրել նախորդ (պատճենահանված) տեղեկանքի բնօրինակը: Ներկայացվել է պարզաբանում բանկի մասնաճյուղի կողմից բանկային երաշխիք տրամադրելու իրավասության վերաբերյալ: Որոշում. Մրցութային հայտը համարել որակավորման չափանիշներին էապես չբավարարող, անընդունելի և մերժման ենթակա:
3	«Արտաշատշին» ՍՊԸ	181,719.5	Մրցութային փաստաթղթերով սահմանված պահանջների բավարարման էական խախտումներ չեն կատարվել: Որոշում. Մրցույթի արդյունքների վերջնական ամփոփմանը անդրադառնալ 05.05.2003 թ.` հրավիրելով հանձնաժողովի նիստ:	Որոշում. 1. Մրցույթի մասնակիցներ «Արտաշատշին» ՍՊԸ և «Հիդրոէներգաշին» ՓԲԸ («Հիդրոտեխկառշին» ԴՓԲԸ «ՀԱԷԿ-ի շինարարություն» ԴՓԲԸ հետ համատեղ) մրցութային հայտերը համարել մրցութային փաստաթղթերին էապես համապատասխանող: 2. Կատարելով թվաբանական սխալի ուղղում, առաջարկել Դատաիրավական բարեփոխումների Կառավարման խորհրդին «Արարատի մարզի Արտաշատ քաղաքի առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերակառուցման մրցույթի» JR/W2/009 պայմանագիրը շնորհել մրցութային փաստաթղթերի պահանջներին էապես համապատասխանող և ամենացածր` 184,250,900.0 ՀՀ դրամ գնահատված գինը առաջարկած մրցույթի մասնակից «Արտաշատշին» ՍՊԸ-ին:
4	«Լուսածագ» ՍՊԸ	193,590.0	1. Հայտում պահանջվում է կանխավճար 36.15%-ի չափով` նախատեսված 20%-ի փոխարեն, 2. չի ներկայացրել սպասարկող բանկի լիազորագիր` տեղեկություններ ստանալու համար, 3. հարկային և սոցապ. մարմիններից ներկայացված տեղեկանքները ունեն մեկ ամսից ավելի վաղեմություն, 4. Որակավորման տվյալներում չկա նշում ենթակապալառուների վերաբերյալ, 5. չեն ներկայացվել 2001 և 2002 թթ. հաշվապահական հաշվեկշիռները և ֆինանսական արդյունքների մասին Ձև 2 հաշվետվությունները, 6. ներկայացված աշխատանքների միավորների արժեքների ցանկում չեն լրացվել 100, 316, 318, 319, 322, 323, 324 և 326 տողերը:   Որոշում. Մրցույթի արդյունքների վերջնական ամփոփմանը անդրադառնալ 05.05.2003 թ.` հրավիրելով հանձնաժողովի նիստ:	Որոշում. Մրցութային հայտը համարել որակավորման չափանիշներին էապես չբավարարող, անընդունելի և մերժման ենթակա:
5	«Հիդրոէներգաշին» ՓԲԸ «Հիդրոտեխկառշին» ԴՓԲԸ-ի հետ համատեղ	203,369.0	Մրցութային փաստաթղթերով սահմանված պահանջների բավարարման էական խախտումներ չեն կատարվել: Որոշում. Մրցույթի արդյունքների վերջնական ամփոփմանը անդրադառնալ 05.05.2003 թ.` հրավիրելով հանձնաժողովի նիստ:	Որոշում. 1. Մրցույթի մասնակիցներ «Արտաշատշին» ՍՊԸ և «Հիդրոէներգաշին» ՓԲԸ («Հիդրոտեխկառշին» ԴՓԲԸ «ՀԱԷԿ-ի շինարարություն» ԴՓԲԸ հետ համատեղ) մրցութային հայտերը համարել մրցութային փաստաթղթերին էապես համապատասխանող: 2. Կատարելով թվաբանական սխալի ուղղում, առաջարկել Դատաիրավական բարեփոխումների Կառավարման խորհրդին «Արարատի մարզի Արտաշատ քաղաքի առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերակառուցման մրցույթի» JR/W2/009 պայմանագիրը շնորհել մրցութային փաստաթղթերի պահանջներին էապես համապատասխանող և ամենացածր` 184,250,900.0 ՀՀ դրամ գնահատված գինը առաջարկած մրցույթի մասնակից «Արտաշատշին» ՍՊԸ-ին:

 

Սակայն հարկ է նշել, որ «Արտաշատշին» ՍՊԸ-ի կողմից ներկայացված կապալառուի հայտի փաստաթղթերի փաթեթում տեղ են գտել մի շարք թերություններ և պարզաբանումների կարիք ունեցող անհամապատասխանություններ: Այսպես.

Ø 21.04.2003 թ. «Կապալառուի հայտ» փաստաթղթով հայտի գումարը ներկայացվել է 181,719,500.0 ՀՀ դրամի չափով` և' թվային, և' տառային արտահայտությամբ: Նույն գումարն արձանագրվել է նաև մրցութային հայտերի գնահատման նիստի թիվ 11/2003 արձանագրությամբ, սակայն հաջորդ նիստի թիվ 12/2003 արձանագրությամբ հանձնաժողովը որոշել է. «Կատարելով թվաբանական սխալի ուղղում, առաջարկել Դատաիրավական բարեփոխումների Կառավարման խորհրդին «Արարատի մարզի Արտաշատ քաղաքի առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերակառուցման մրցույթի» JR/W2/009 պայմանագիրը շնորհել մրցութային փաստաթղթերի պահանջներին էապես համապատասխանող և ամենացածր` 184,250,900.0 ՀՀ դրամ գնահատված գինը առաջարկած մրցույթի մասնակից «Արտաշատշին» ՍՊԸ-ին: Մինչդեռ մրցութային փաստաթղթերի փաթեթի պայմանների 27-րդ կետի համաձայն, թվային և տառային արտահայտությունների միջև առկա շեղումների դեպքում առաջնությունը տրվում է տառային արտահայտությանը, որը համապատասխանում է 181,719,500.0 դրամին:

Ø Մրցույթի պահանջներից մեկն այն է, որ մասնակիցը պետք է ներկայացնի հիմնավորող փաստաթղթեր ընթացիկ (շրջանառու) միջոցների առնվազն 30.0 մլն դրամի առկայության վերաբերյալ, սակայն ներկայացվել է միայն ՍՊԸ-ի տնօրենի կողմից հաստատված ցանկը` 32,478,200.0 դրամի շինանյութերի մասին 01.04.2003 թ. դրությամբ` առանց հաշիվ-ապրանքագրերի և սերտիֆիկատների, ընդ որում` 01.01.2003 թ. դրությամբ ընկերության հաշվեկշռով «նյութեր» հոդվածով ամրագրված է 6,949.0 հազ. դրամի նյութեր, ուստի առնվազն 25.0 մլն դրամի շինանյութ պետք է ձեռքբերվեր լիներ 2003 թ. I եռամսյակի ընթացքում` հաշիվ-ապրանքագրերով:

Ø Ըստ մասնակցի կողմից ներկայացված «Որակավորման տվյալներ» փաստաթղթի (կետ 1.4), վերջինս ունի սեփական մեքենա-մեխանիզմներ`

♦ ինքնաթափ «Կամազ»` 1 հատ,

♦ ինքնաթափ «Մազ»` 2 հատ,

♦ էքսկավատոր «Էօ-4321»` 1 հատ,

♦ եռակցման ագրեգատ` 3 հատ:

Սակայն 01.01.2003 թ. դրությամբ հաշվեկշռով բոլոր տեսակի հիմնական միջոցների գումարը կազմել է ընդամենը 3,267.0 հազ. դրամ, այսինքն` պարզաբանումների կարիքն ակնհայտ է:

Ø Նույն «Որակավորման տվյալներ» փաստաթղթով 2001 թ. համար ցույց է տրվել 93,700.0 հազ. դրամի կատարած աշխատանքներ, իսկ 2002 թ. համար` 523,500.0 հազ. դրամի, մինչդեռ, ըստ հաշվեկշռի ֆինանսական արդյունքների մասին Ձև 2 հաշվետվության, իրացման շրջանառությունը կազմել է 2001 թ. համար` 100,669.0 հազ. դրամ, 2002 թ. համար` 522,516.0 հազ. դրամ, կամ շեղում 2001 թ. համար` 6,969.0 հազ. դրամ, 2002 թ.` 984.0 հազ. դրամ, որը նույնպես պարզաբանման կարիք ունի:

Նշված փաստերի առկայության պայմաններում հանձնաժողովը որոշում է կայացրել, որ «մասնակիցը մրցութային փաստաթղթերով սահմանված պահանջների բավարարման էական խախտումներ չի կատարել»:

Նույն կարգով, Երևանի Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքների դատարանի շենքի կառուցման համար 2002 թ. հուլիսի 22-ին անցկացված մրցույթի արդյունքներով հաղթող ճանաչված «Արբեքս» ՍՊԸ-ի կողմից ներկայացված մրցութային փաստաթղթերի փաթեթում առկա թերություններն ու անհամապատասխանություններն անտեսվել են հանձնաժողովի կողմից: Այսպես.

Ø «Արբեքս» ՍՊԸ-ի կողմից մրցութային փաթեթում ներկայացված «Որակավորման տվյալներ» փաստաթղթով (կետ 1.2) ցույց է տրվել 2000 թ. կատարված շինարարական աշխատանքների տարեկան ծավալը 50,350.0 հազ. դրամ, իսկ 2001 թ.` 242,000.0 հազ. դրամ, մինչդեռ ներկայացված հաշվեկշռին կից Ձև 2 ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությունով իրացման շրջանառությունը կազմել է 2000 թ.` 4,587.0 հազ. դրամ, 2001 թ.` զրո:

Ø «Որակավորման տվյալներ» փաստաթղթի 1.4 կետով ցույց է տրվել սեփական մեքենա-մեխանիզմների հետևյալ ցանկը` կոմպրեսոր ՊՌ-10` մեկ հատ, ինքնաթափ «Կամազ 5511»` մեկ հատ, բետոնախառնիչ գերմանական` մեկ հատ, քար կտրող մեքենա ռուսական` մեկ հատ, մինչդեռ հաշվեկշռով ընդհանրապես ոչ մի հիմնական միջոց արտացոլված չէ:

Նույն կարգով, 2002 թ. հոկտեմբերի 7-ին կայացած Շիրակի մարզի (Գյումրի քաղաքի) առաջին ատյանի մարզային դատարանի շենքի կառուցման կապալառուների մրցույթում հաղթող ճանաչված «Երևանշին» ԲԲԸ-ի մրցութային փաստաթղթերի փաթեթում տեղ են գտել մի շարք թերություններ և պարզաբանումների կարիք ունեցող անհամապատասխանություններ: Այսպես.

Ø Հարկային մարմիններից ներկայացված տեղեկանքը, բյուջեին պարտք չունենալու վերաբերյալ, տրված է 19.03.2002 թ., այսինքն` մրցույթից 7 ամիս շուտ, հետագայում ներկայացվել է նոր տեղեկանք 15.10.2002 թ. կամ մրցույթից մեկ շաբաթ ուշ:

Ø Սոցիալական ապահովագրության պետական հիմնադրամից տեղեկանքը տրված է 15.05.2002 թ.` 01.04.2002 թ. դրությամբ պարտավորությունների վերաբերյալ, կամ մրցույթից 6 ամիս առաջ:

Ø Մրցույթին ներկայացված «Որակավորման տվյալներ» փաստաթղթի 1.2 կետով ցույց է տրվել 2000 թ. կատարված շինարարական աշխատանքների ծավալ` 3,339,748.4 հազ. դրամի, իսկ 2001 թ.` 1,272,799.1 հազ. դրամի, մինչդեռ ներկայացված հաշվեկշռին կից ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվության (Ձև 2) տվյալներով 2000 թ. իրացման շրջանառությունը կազմել է 66,895.0, իսկ 2001 թ.` 188,634.0 հազ. դրամ, կամ տարբերությունը 2000 թ. համար կազմում է 3,272,853.4, 2001 թ. համար` 1,084,165.1 հազ. դրամ: Ընդ որում, մրցութային փաստաթղթերի փաթեթի «Հայտի տվյալներ» բաժնի «4.5ա» կետի պահանջն է (մեջբերում). «վերջին երկու տարվա շինարարական աշխատանքների ծավալը պետք է կազմի տարեկան ոչ պակաս, քան 1,500,000.0 (մեկ միլիոն հինգ հարյուր հազ.) ԱՄՆ դոլար (կամ համարժեք դրամ)»:

Ø Նույն «Հայտի տվյալներ» բաժնի «4.5ե» կետի պայմանով (մեջբերում). «շրջանառու միջոցների գումարը պետք է լիներ ոչ պակաս, քան 250,000.0 (երկու հարյուր հիսուն հազար) ԱՄՆ դոլար (կամ համարժեք դրամ)»: Սակայն «Երևանշին» ԲԲԸ-ի մրցութային փաթեթում 07.10.2002 թ. թիվ ՊՎ-457 փաստաթղթով ներկայացված 19 կետից բաղկացած «լիկվիդային ակտիվներ» վերնագրված ցանկի հանրագումարը կազմել է 181,960.0 հազ. դրամ, որից 134,850.0 հազ. դրամը հիմնական միջոցներ են: Այսպես, ավտոկռունկ «Լիբհեր ԼՏԼ 1060», բուլդոզեր «Կամացո Դ 350» և էքսկավատոր «Կամացո ՊՍ400»` մեկական հատ, որոնց արժեքը համապատասխանաբար կազմում է՝ 55,400.0, 32,650.0 և 468,000.0 հազ. դրամ:

Ø Մրցույթի պայմանների «4.5դ» կետի համաձայն, (մեջբերում) «աշխատանքների ղեկավարը (պայմանագիրն իրականացնող պատասխանատու անձը) պետք է ունենա առնվազն տաս տարվա համար համարժեք բնույթի և ծավալի աշխատանքների կատարման փորձ և, որպես ղեկավար, պետք է ունենա առնվազն հինգ տարվա փորձ»: «Որակավորման տվյալներ» փաստաթղթի 1.5 կետով ներկայացված տվյալներով տնօրենն ունի 25 տարվա աշխատանքային փորձ և 6 տարվա ղեկավար աշխատանքի փորձ, փոխտնօրենը արտադրության գծով` 27 տարվա ընդհանուր և 1 տարվա ղեկավար աշխատանքի փորձ, ավագ աշխղեկ Վաչագան Աղջոյանը` 26 տարվա ընդհանուր և 18 տարվա ղեկավար աշխատանքի փորձ, աշխղեկ Յուրի Մնացականյանը` ընդհանուր 30 տարվա և ղեկավար աշխատանքի 30 տարվա փորձ, սակայն հետագայում, 2003 թ. ապրիլի 12-ի թիվ 25 գրությամբ «Երևանշին» ԲԲԸ-ի «Գյումրի» մասնաճյուղի տնօրեն Ֆ. Աբրահամյանը (որը «Որակավորման տվյալներ» փաստաթղթի 1.5 կետով չի ներկայացված և պարզ չէ վերջինիս ընդհանուր և ղեկավար աշխատանքի փորձի ժամկետը) ներկայացրել է ԾԻԳ շինարարությունը իրականացնող պատասխանատու աշխատողների ցանկը` գլխավոր ճարտարագետ - Հարություն Իգիթյան, տեղամասի պետ - Արամայիս Հարությունյան, աշխղեկ - Եփրեմ Գալստյան, տասնապետ - Հրաչ Գալստյան (բոլորն էլ ներկայացված չեն եղել «Որակավորման տվյալներ»-ի 1.5 կետով և անհայտ է նրանց աշխատանքային ու ղեկավար աշխատանքի փորձի տվյալները):

Նույն կարգով Լոռու մարզի (Վանաձոր քաղաքի) առաջին ատյանի դատարանի շենքի վերակառուցման 15.10.2002 թ. կայացած մրցույթով հաղթող ճանաչված «Տաթև-Արք» ՍՊԸ-ն մրցութային փաստաթղթերի փաթեթում տեղ են գտել մի շարք թերություններ և պարզաբանումների կարիք ունեցող անհամապատասխանություններ: Այսպես.

Ø «Որակավորման տվյալներ» փաստաթղթի 1.2 կետով 2000 թ. ընթացքում կատարված շինարարական աշխատանքների ծավալ է ցույց տրվել 209,734.1, իսկ 2001 թ.` 217,784.8 հազ. դրամի, մինչդեռ հաշվեկշռին կից ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվությամբ (Ձև 2) իրացման շրջանառությունը կազմել է 2000 թ.` 173,910.9, 2001 թ.` 209,519.8 հազ. դրամ, կամ շեղում 2000 թ. համեմատությամբ կազմել է 35,823.2 հազ. դրամ, իսկ 2001 թ.` 8,265.0 հազ. դրամ:

Ø Նույն փաստաթղթի 1.4 կետով որպես սեփական սարքավորումներ ցույց է տրվել` ինքնաթափ «Կամազ 5511»` երկու հատ, բետոնախառնիչ «Կամազ ՍԲ-92»` մեկ հատ, «Մազ» ավտոմեքենա` երեք հատ, «ԳԱԶ-53» հատուկ մեքենա` մեկ հատ, բետոնի հանգույց ԲՌՈւ-145` մեկ հատ, բետոնախառնիչ 0.33 խմ ՍԲ-91Բ` մեկ հատ, եռակցման բազմադիրք ուղղիչ ՎԴՄ 1201` մեկ հատ, բալաստային ռեոստատ ՌԲ-302` երեք հատ, կոմբինացված մամլիչ մկրատ ՆՎ-5222` մեկ հատ, մետաղական սղոց ՊՄ-400Մ` մեկ հատ, շաղափման հաստոց 2Ն-135` մեկ հատ, սալիկներ կտրման հաստոց` մեկ հատ, փայտամշակման հաստոց «Ցիրկուլ»` մեկ հատ, ամրանի մկրատ Մ-1126` մեկ հատ, եռակցման ապարատ ՏԴՄ-317` երեք հատ, եռակցման ապարատ «Կեմպի»` մեկ հատ, կոմպրեսոր ՊՌ-10` մեկ հատ, վիբրատոր խորքային` հինգ հատ, պնեմոմուրճ` մեկ հատ, էլեկտրամուրճ` մեկ հատ, ձեռքի հղկող հաստոց` մեկ հատ, սակայն 01.01.2002 թ. դրությամբ հաշվեկշռով բոլոր հիմնական միջոցների մնացորդային արժեքը կազմել է 42,032.2 հազ. դրամ:

 

6.3. «Դատավորների եվ դատարանների աշխատակազմերի վերապատրաստում» բաղադրիչ

 

Սույն բաղադրիչով Ծրագրի սկզբից նախատեսվել է 533,000.0 ԱՄՆ դոլար, սակայն ԾԻԳ-ի կողմից մինչև 2003 թ. հունիսի 1-ը որևէ աշխատանք չի իրականացվել:

 

6.4. «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայության կատարելագործում (այսուհետ` ԴԱՀԿ)» բաղադրիչ

 

Դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայության ավտոմատացման համար անհրաժեշտ ուսումնասիրության և համակարգչային սարքավորումների տեխնիկական հատկորոշիչների մշակման աշխատանքների կազմակերպման նպատակով տեղացի խորհրդատուների ծառայություններից օգտվելու համար ԾԻԳ-ը 2001 թ. կեսերին դիմել է ՀԲ: Երկարատև քննարկումներից հետո ՀԲ-ի հետ պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել տեղական խորհրդատուի վարձման համար Ծրագրի միջոցներից գումարներ հատկացնել: Նշված աշխատանքների կատարման համար խորհրդատու Վ. Մարգարյանի կողմից ԴԱՀԿ ծառայության ավտոմատացման համար անհրաժեշտ քայլերի և տեխնիկական հագեցվածության վերաբերյալ հաշվետվությունը ՀԲ-ի կողմից հավանության արժանանալուց հետո, 2002 թ. դեկտեմբերի 6-ի թիվ 16 որոշմամբ հաստատվել է Կառավարման խորհրդի կողմից: Բաղադրիչի իրականացման համար նախատեսվել է 3 փուլ.

1. սարքավորումների ձեռք բերում և գլխամասում ներքին ցանցի ստեղծում,

2. համակարգչային ծրագրի մշակում և ներդրում,

3. ամբողջ համակարգի ավտոմատացում և միասնական ցանցի ստեղծում:

ԴԱՀԿ ծառայության համակարգչային սարքավորումներ ձեռքբերելու և այն ԴԱՀԿ ծառայության գլխամասային շենքում ցանցային եղանակով տեղադրելու նպատակով ԾԻԳ-ի կողմից մշակվել է մրցութային փաթեթ, որը հաստատվել է 2003 թ. մարտի 12-ի թիվ 20 որոշմամբ: ԾԻԳ-ի կողմից նշված մրցույթն անց է կացվել 2003 թ. մայիսի 5-ին:

«ԴԱՀԿ ծառայության համակարգի ավտոմատացման համար սարքավորումների ձեռք բերում» JR/G4/001 պայմանագիրը 2003 թ. հունիսի 6-ի թիվ 21 որոշմամբ շնորհվել է «CIT» ՍՊԸ-ին, 138,502.45 ԱՄՆ դոլար արժեքով:

Ծրագրի սկզբից մինչև 2003 թ. հունիսի 1-ը նախատեսված 587,250.0 ԱՄՆ դոլարից փաստացի ծախսվել է 4,000.0 ԱՄՆ դոլար կամ 0.7%-ը:

 

6.5. «Իրավական տեղեկատվություն» բաղադրիչ

 

2002 թ. վերջին ԾԻԳ-ի կողմից մշակվել և ՀԲ-ի հետ համաձայնեցվել են նախատեսվող աշխատանքների երկու տեսակի տեխնիկական առաջադրանքներ: Առաջինով նախատեսվում է մրցութային եղանակով ձեռք բերել Պաշտոնական տեղեկագրերում և այլ աղբյուրներում հրապարակված օրենսդրական ակտերի տեքստերն էլեկտրոնային տարբերակով, իսկ երկրորդով` այնպիսի համակարգչային ծրագրի մշակում, որը հնարավորություն կընձեռի ապահովել իրավական տեղեկատվական համակարգի սպասարկումը, ակտերի որոնման եղանակների կիրառումը, լազերային սկավառակների և ինտերնետի միջոցով իրավական տեղեկատվության տարածումը:

«Իրավական Տեղեկատվության Վերամշակումը Տեքստի» և «Իրավական Տեղեկատվության Համակարգի համար Ծրագրային ապահովման մշակման» պայմանագրերի համար մշակված տեխնիկական առաջադրանքների և հատկորոշումների հարցը քննարկվել և հաստատվել է Կառավարման խորհրդի 2003 թ. մարտի 12-ի թիվ 20 որոշմամբ:

Ծրագրի սկզբից նախատեսված 689,000.0 ԱՄՆ դոլարից մինչև 2003 թ. հունիսի 1-ը գումարներ չեն ծախսվել:

 

6.6. «Հանրային իրազեկության եվ հանրային կրթության քարոզարշավ» բաղադրիչ

 

2002 թ. վերջին ԾԻԳ-ի կողմից մշակվել է իրավական թեմաներով հեռուստաշարի ստեղծման տեխնիկական առաջադրանքը, ինչպես նաև մրցութային առաջարկներ ներկայացնելու փաթեթը, որը ներկայացվել է ՀԲ: Վերջինիս համաձայնությունը ստանալուց հետո նախատեսվում է մրցույթի անցկացում և համապատասխան պայմանագրի կնքում հաղթող ճանաչված կազմակերպության հետ: Կառավարման խորհրդի 2003 թ. մարտի 12-ի թիվ 20 որոշմամբ հաստատվել է «Հանրային իրազեկության և հանրային կրթության քարոզարշավ» բաղադրիչի շրջանակներում իրավական թեմայով հեռուստաշարի ստեղծման համար խորհրդատուի հետ համագործակցման աշխատանքային խումբը:

Ծրագրի սկզբից նախատեսված 590,600.0 ԱՄՆ դոլարից մինչ 2003 թ. հունիսի 1-ը փաստացի գումարներ չեն ծախսվել:

 

6.7. «Ծրագրի կառավարում» բաղադրիչ

 

Վարկային ծրագրով նախատեսված «Ծրագրի կառավարում» բաղադրիչի «պահպանման ծախսեր» ենթածրագրի հիման վրա կազմվել են ԾԻԳ-ի պահպանման ծախսերը, որոնց 2001, 2002թ թ. և 2003 թ. հինգ ամիսների բյուջեների կատարողականն ըստ հոդվածների արտացոլված է հավելված 1-ում:

Ըստ գրասենյակի պահպանման ծախսային հոդվածների` գերածախս է արձանագրվել.

2001 թ.-ին`

♦ «կապի և հեռահաղորդակցության ծախսեր» հոդվածով` 307.54 ԱՄՆ դոլար գումարով,

♦ «բանկային ծախսեր» հոդվածով` 1,450.24 ԱՄՆ դոլար գումարով,

2002 թ.-ին`

♦ «պայմանագրային աշխատողների աշխատավարձ» հոդվածով` 100.85 ԱՄՆ դոլար գումարով,

2003 թ.-ի հինգ ամիսներին`

♦ «ուսուցում, վերապատրաստում արտասահմանում» հոդվածով` 451.92 ԱՄՆ դոլար գումարով,

♦ «համակարգչային ծրագիր» հոդվածով` 529.53 ԱՄՆ դոլար գումարով,

♦ «բանկային ծախսեր» հոդվածով` 1,080.99 ԱՄՆ դոլար գումարով,

♦ «տեղեկատու գրականության ձեռքբերման ծախսեր» հոդվածով` 59.14 ԱՄՆ դոլարով:

♦ Կառավարման խորհրդի 2003 թ. հունիսի 6-ի թիվ 21 որոշմամբ հաստատվել է Ծրագրի հատուկ հաշվի սպասարկումը ԱՄՆ-ի «Citibank» կամ «Riggs» բանկ տեղափոխելու և տարանցիկ բանկային հաշիվները այլ տեղական բանկում սպասարկելու առաջարկը:

Ներկայումս ԾԻԳ-ը դիմել է ՀԲ այդ խնդրանքները բավարարելու համար:

ԾԻԳ-ի կողմից խախտվել է ՀՀ պետական բյուջեի 2001 և 2002 թթ. մասին օրենքների 5-րդ հոդվածի «գ» կետի պահանջները, որոնց համաձայն նպատակային վարկային ծրագրերի իրականացման գրասենյակների բոլոր հաշիվները, ՀՀ կողմից կնքված միջազգային պայմանագրերի շրջանակներում, տեղափոխվում են առևտրային բանկերից կենտրոնական գանձապետարան և սպասարկվում են մեկ հաշվով:

Մանրամասն Ծրագրի կատարողականն ըստ բաղադրամասերի արտացոլված է հավելված 2-ում:

2001 թ. հունվարի 23-ին առևանգվել է ԾԻԳ-ի կողմից գնված նոր ՎԱԶ-21099 մակնիշի ավտոմեքենան (6,124.0 ԱՄՆ դոլար), որն ապահովագրված չէր:

 

7. ԾԻԳ-ի կողմից հաշվապահական հաշվառման վարման վերաբերյալ

 

ՀՀ կառավարության 1999 թ. դեկտեմբերի 22-ի թիվ 765 որոշմամբ հաստատված «Օտարերկրյա պետությունների և միջազգային վարկատու կազմակերպությունների կողմից Հայաստանի Հանրապետությանը տրամադրվող միջոցների հաշվին ծրագրեր իրականացնող գրասենյակների գործունեության կազմակերպման կանոնակարգի» 16-րդ կետի (Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2000 թ. հունիսի 20-ի թիվ 413 որոշման խմբագրությամբ) համաձայն, ԾԻԳ պետական հիմնարկները իրենց տնօրինությանը հանձնված պետական սեփականություն հանդիսացող նյութական արժեքները և վարկային միջոցները պետք է հաշվառեն միայն ԾԻԳ պետական հիմնարկների հաշվեկշիռներում: Խախտելով «Հաշվապահական հաշվառման մասին» ՀՀ օրենքի 13-րդ, 21-րդ հոդվածների և ԾԻԳ-ի կանոնադրության 17ա կետի պահանջները, 2001, 2002թ թ. արդյունքներով ԾԻԳ-ը ֆինանսական գործունեության հաշվեկշիռ չի կազմել և չի ներկայացրել հարկային մարմիններին:

2001 թ.-ից մինչև 2003 թ. հունիսի 1-ն ընկած ժամանակահատվածում ԾԻԳ-ի կողմից անց է կացվել թվով 10 (տաս) մրցույթ, որոնց փաթեթների վաճառքից գոյացել է 4,317,456.0 դրամ (Աղյուսակ 8):

 

Աղյուսակ 8

 

Մրցութային փաթեթների վաճառքից գոյացած գումարների վերաբերյալ

 

(ՀՀ դրամ)

Պայմանագրի համարը Մասնակիցների թիվը Ստացված գումար Ծախսված գումար 2001 թ. 1 JR/W2/001 23 460,000.0   2 JR/W2/002 19 570,000.0   Ընդամենը 42 1,030,000.0 1,028,559.9   2002 թ. 3 JR/W2/003 8 192,000.0   4 JR/W2/004 8 320,000.0   5 JR/W2/005 12 480,000.0   6 JR/W2/006 6 680,216.0   7 JR/W2/007 5 578,650.0   Ընդամենը 39 2,250,866.0 1,644,036.6 2003 թ. 5 ամիս 8 JR/W2/008 8 560,000.0   9 JR/W2/009 6 240,000.0   10 JR/G4/001 8 236,590.0   Ընդամենը 22 1,036,590.0 904,146.0 Ընդամենը 2001, 2002 թթ. և 2003 թ. 5 ամիս 103 4,317,456.0 3,576,742.5

 

Քանի որ ԾԻԳ-ը պետական ոչ առևտրային հիմնարկ է, ուստի մրցույթների փաթեթների վաճառքից առաջացած գումարները (եկամուտները) պետք է թողնվեն հիմնարկում` որպես չծախսված գումարներ, և եթե հաջորդ ֆինանսական տարվա նախահաշվով չնախատեսվեն դրանց ծախսման ուղղությունները, ապա այդ գումարները ամբողջությամբ ենթակա են փոխանցման ՀՀ պետական բյուջե, սակայն ԾԻԳ-ի կողմից նշված գումարներից 3,576,742.0 դրամ ծախսվել է գծագրերի բազմացման, ալբոմների կազմման, գրենական պիտույքների ձեռքբերման և ԱԱՀ-ի վճարման ուղղությամբ:

 

8. Հաշվետվություններ

 

«Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրի Կառավարման խորհրդի կողմից 04.02.2002 թ. հաստատված Ծրագրի 2002 թ. բյուջեի «ապրանքներ» կատեգորիայով նախատեսվել է 237.0 հազ. ԱՄՆ դոլար, իսկ «պահպանման ծախսեր» կատեգորիայով` 97.9 հազ. ԱՄՆ դոլար: Սակայն ԾԻԳ-ի կողմից 31.12.2002 թ. դրությամբ ՀՀ կառավարություն ներկայացված հաշվետվության մեջ նախատեսված գումարները չեն պահպանվել: Այսպես, «ապրանքներ» կատեգորիայով այն կազմել է 244.0 հազ. ԱՄՆ դոլար, իսկ «պահպանման ծախսեր» կատեգորիայով` 90.9 հազ. ԱՄՆ դոլար (Աղյուսակ 9):

 

Աղյուսակ 9

 

հազ. ԱՄՆ դոլար

Ծրագրի բաղադրիչներ Ըստ 04.02.2002 թ. Կառավարման խորհրդի կողմից հաստատված` Ծրագրի 2002 թ. բյուջեի ԾԻԳ-ի կողմից 31.12.2002 թ. դրությամբ ՀՀ կառ. ներկայացված հաշվետվությամբ Տարբերությունը 1 2 3 4 «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման բարելավում» բաղադրիչ ապրանքներ 237.0 237.0 - «Ծրագրի կառավարում» բաղադրիչ   պահպանման ծախսեր ապրանքներ 97.9 - 90.9 7.0 -7.0 +7.0 Ընդամենը ապրանքներ 237.0 244.0 +7.0 Ընդամենը պահպանման ծախսեր 97.9 90.9 -7.0

 

Այսինքն, տեղի են ունեցել փոփոխություններ կատեգորիաների միջև. «ապրանքներ» կատեգորիայով ավելացվել է, իսկ «պահպանման ծախսեր» կատեգորիայով նվազեցվել է 7.0 հազ. ԱՄՆ դոլար, որի համար չկա Կառավարման խորհրդի համապատասխան որոշումը:

 

Ե Զ Ր Ա Կ Ա Ց ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Ուսումնասիրության արդյունքում պարզվել է, որ «Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքում թույլ են տրվել մի շարք իրավական ակտերով նախատեսված պահանջների խախտումներ և վարկային միջոցների ոչ արդյունավետ օգտագործման փաստեր:

1. Ծրագրի Կառավարման խորհրդի երկու անդամների փոփոխությունները չեն կատարվել ՀՀ վարչապետի 17.08.2000 թ. թիվ 546 որոշման պահանջներին համապատասխան:

2. Խախտվել է Կառավարման խորհրդի կանոնադրության 11 կետը, որի հետևանքով չի գումարվել խորհրդի 13 նիստ:

3. Քանի որ Ծրագրի կատարողականը 01.06.2003 թ. դրությամբ կազմել է 9.7%, հետևաբար թերակատարումների արդյունքում ավելացել է Համաձայնագրով նախատեսված` վարկի չօգտագործված մասի նկատմամբ կիրառվող տարեկան 0.5% տոկոսադրույքով հաշվարկվող գումարը:

4. Աշխատանքները ոչ ճիշտ պլանավորելու, Կառավարման խորհրդի որոշումներով նախատեսված միջոցառումներն անհիմն հետաձգելու, կապալառուների կողմից աշխատանքները վատ կազմակերպելու, մրցութային փաթեթների և մրցույթների արդյունքների հաստատումը թե' ՀԲ-ի և թե' Կառավարման խորհրդի կողմից ուշացնելու պատճառով Ծրագրի իրականացման տարեկան բյուջեները թերակատարվել են բոլոր կատեգորիաներով` 2001 թ.-ին` 55.1, 2002 թ.-ին` 72.0, իսկ 2003 թ. հինգ ամսում` 85.7%-ով: Կապալառուների կողմից շինարարական աշխատանքների թերակատարումների առկայության դեպքում չեն կիրառվել պայմանագրով նախատեսված տույժերը:

5. Ծրագրի ընդամենը յոթ բաղադրիչներից չորսով 01.06.2003 թ. դրությամբ աշխատանքներ չեն կատարվել:

6. ՀԲ-ի կողմից Ծրագրի գնահատման փաստաթղթի (որը հանդիսանում է ամբողջ Ծրագրի ուղեցուցային փաստաթուղթը) և մրցույթների արդյունքում կնքված պայմանագրային արժեքների միջև նկատվում է աճ (կայացած իննը կապալի մրցույթներից հինգում պայմանագրային արժեքները գնահատման արժեքներից աճել են ընդհանուր գումարով 1,623,973.0 ԱՄՆ դոլարի չափով): Համաձայն Ծրագրի, թվով 20 դատարանների շենքերի վերականգնման համար նախատեսվել է 4,451.1 հազ. ԱՄՆ դոլար, սակայն 01.07.2003 թ. դրությամբ կնքված թվով 9 շինարարական աշխատանքների կապալի պայմանագրերի արժեքը կազմել է 4,386.8 հազ. ԱՄՆ դոլար (թվով 11 դատարանների համար), կամ մնացած 9 դատարանների շենքերի վերականգնմանը բաժին է ընկնում 64.3 հազ. ԱՄՆ դոլարի աշխատանքներ:

7. Անտեսելով կապալի պայմանագրի «կանխավճար» բաժնի պահանջները, կապալառու կազմակերպությունների կողմից չեն ներկայացվել սարքավորումների և նյութերի ձեռքբերման հաշիվ-ապրանքագրեր, սերտիֆիկատներ կամ այլ փաստաթղթեր, որոնցով կհիմնավորվեր ստացված կանխավճարի նպատակային օգտագործումը:

8. Բազմաթիվ թերություններ կան որակի տեխնիկական հսկողություն իրականացնող կազմակերպությունների աշխատանքներում`

♦ անմիջապես շինհրապարակում շինարարական հսկողություն իրականացնող տեխնիկական հսկիչները հաճախ բացակայում են աշխատավայրից,

♦ շինարարական աշխատանքների վարման մատյանները լրացված են թերի, չկան գրառումներ ծածկված աշխատանքների և փորձարկումների ու լաբորատոր թեստերի մասին,

♦ շինարարության վարման մատյաններում տեխնիկական հսկիչի փոխարեն գրառումներ է կատարել մեկ այլ անձնավորություն, իսկ կապալառուի կողմից աշխղեկի փոխարեն գրառումներ է կատարել տասնապետը, ավելին, կան նաև պայմանագրի ստորագրման ամսաթվից մեկ շաբաթ վաղեմության ժամկետով գրառումներ:

9. Կապալառուների կողմից աշխատանքների վատ կազմակերպման պատճառով խախտվել են շինարարական աշխատանքների կատարման պլան-գրաֆիկները:

10. Կապալի մրցույթներում հաղթող ճանաչված մասնակիցների մրցութային փաստաթղթերի փաթեթում տեղ են գտել մի շարք թերություններ և պարզաբանման կարիք ունեցող անհամապատասխանություններ, որոնք անտեսվել են մրցութային հանձնաժողովի կողմից:

11. ԾԻԳ-ի պահպանման ծախսերի որոշ հոդվածներով արձանագրվել է գերածախս բոլոր տարիներին:

12. Խախտելով ՀՀ 2001 թ. և 2002 թ. պետական բյուջեի մասին օրենքների 5-րդ հոդվածի «գ» կետի պահանջները, ԾԻԳ-ի հաշիվները չեն տեղափոխվել կենտրոնական գանձապետարան:

13. Խախտվել է «Հաշվապահական հաշվառման» մասին ՀՀ օրենքի 13, 21 հոդվածների և ԾԻԳ-ի կանոնադրության 17ա կետի պահանջները, ԾԻԳ-ի կողմից 2001 և 2002 թթ. ֆինանսական գործունեության հաշվեկշիռ չի կազմվել և չի ներկայացվել հարկային մարմիններ:

14. Մրցութային փաթեթների վաճառքից գոյացած 4,317.5 հազ. դրամ գումարից 3,576.7 հազ. դրամը ծախսվել է՝ առանց նախահաշվում նախատեսելու, մինչդեռ պետք է ուղղվեր պետական բյուջե, քանի որ ԾԻԳ-ը հանդիսանում է պետական ոչ առևտրային հիմնարկ:

15. ԾԻԳ-ի կողմից 31.12.2002 թ. դրությամբ ՀՀ կառավարություն ներկայացված հաշվետվության մեջ տեղի է ունեցել փոփոխություն կատեգորիաների միջև, որի համար չկա Կառավարման խորհրդի համապատասխան որոշումը:

ՀՀ արդարադատության նախարարության «Դատաիրավական բարեփոխումների ծրագրի իրականացման գրասենյակ» պետական հիմնարկի տնօրեն Ա. Թունյանը ծանոթացել է վերահսկողության արդյունքներին, որի վերաբերյալ 28.07.2003 թ.-ին կազմված արձանագրությունում վերջինիս կողմից կատարվել է գրառում` առարկությունների քննարկման անհրաժեշտություն չտեսնելու մասին:

 

Ա Ռ Ա Ջ Ա Ր Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

«Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրի կառավարման խորհրդին.

 

Կառավարման խորհրդի կազմի փոփոխությունների դեպքում անհատական կազմը ներկայացնել ՀՀ վարչապետի հաստատմանը, պահպանել Կառավարման խորհրդի նիստերի անցկացման սահմանված կարգը, ձեռնարկել միջոցառումներ` Ծրագրի կատարման ժամկետի ձախողումը բացառելու, վարկային միջոցներն արդյունավետ օգտագործելու ուղղությամբ:

Հսկողություն սահմանել ՀՀ տարեկան բյուջեների մասին օրենքի պահանջների կատարման, ԾԻԳ-ի կողմից ներկայացվող հաշվետվությունների և հաստատված բյուջեների համապատասխանության, տարեկան բյուջեների հիմնավոր պլանավորման, կիսամյակային և 9 ամսվա կտրվածքով բյուջեներում ճշտումներ կատարելու, մրցույթների անցկացման և արդյունքների ամփոփման նկատմամբ:

«ՀՀ ԱԺ վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի համաձայն, մեկ ամսյա ժամկետում ՀՀ Ազգային ժողով և վերահսկիչ պալատ ներկայացնել պաշտոնական տեղեկատվություն` բացահայտված խախտումները վերացնելու, պետությանը հասցված վնասը փոխհատուցելու և պաշտոնատար անձանց պատասխանատվության ենթարկելու ուղղությամբ ձեռնարկված միջոցառումների վերաբերյալ:

 

ԾԻԳ-ին.

 

Պատշաճ հսկողություն իրականացնել`

♦ տրված կանխավճարների արդյունավետ և նպատակային օգտագործման նկատմամբ, հետևողականություն ցուցաբերել կնքված պայմանագրերի բոլոր կետերով նախատեսված պայմանների կատարման ուղղությամբ,

♦ շինարարության որակի տեխնիկական հսկողություն իրականացնողների աշխատանքի որակի և բովանդակության վրա, իրականացնել հսկողություն շինարարական աշխատանքների պլան-գրաֆիկների կատարման նկատմամբ, խորապես ուսումնասիրել և վերլուծել ձախողման պատճառները և ձեռնարկել միջոցառումներ վիճակը շտկելու ուղղությամբ:

Մանրամասն ուսումնասիրել մրցույթի մասնակիցների կողմից ներկայացված բոլոր փաստաթղթերը, կատարել համադրումներ, լուրջ վերլուծություններ` մրցույթի օբյեկտիվությունը ապահովելու համար:

Բացառել պահպանման ծախսերի ցանկացած հոդվածի գերածախս, քննարկել և վերլուծել դրանց պատճառները: Հաշվապահական հաշվառումը վարել ՀՀ օրենսդրությանը համապատասխան, այլ աղբյուրներից ստացված եկամուտներն օգտագործել օրենքով սահմանված կարգով: Միջոցներ ձեռնարկել գույքի նորմալ պահպանման ուղղությամբ:

 

հավելված 1

 

Վարկի միջոցների հաշվին ծրագրի իրականացման գրասենյակի ծախսերի վերաբերյալ

 

ԱՄՆ դոլար

Ընթացիկ ծախսերի հոդվածները 2001թ. 2002թ. 2003թ. հունվար-մայիս Ընթացիկ տարվա բյուջեով նախատեսված ծախսերը Փաստացի վճարումներն ընթացիկ տարվա սկզբից Կատարո- ղական Ընթացիկ տարվա բյուջեով նախատես-ված ծախսերը Փաստացի վճարումներն ընթացիկ տարվա սկզբից Կատարո- ղական Ընթացիկ տարվա բյուջեով նախատես- ված ծախսերը Փաստացի վճարումներն ընթացիկ տարվա սկզբից Կատարո- ղական 1 2 3 4 5=4/3 6 7 8=7/6 9 10 11=10/9 Ծրագիրն իրականացնող գրասենյակի պահպանման ծախսեր, այդ թվում` 63,535.00 38,253.52 60.2% 97,918.00 71,498.48 73.0% 55,517.00 45,464.19 81.9% 1 Աշխատավարձ 34,659.00 30,056.96 86.7% 47,892.00 46,378.37 96.8% 24,435.00 23,945.22 98.0% 2 Պայմանագրային աշխատողների աշխատավարձ 170.00 0.00 0.0% 300.00 400.85 133.6% 100.00 59.74 59.7% 3 Տրանսպորտային միջոցների պահպանման ծախսեր 1,560.00 1,129.09 72.4% 5,076.00 3,751.13 73.9% 2,315.00 1,691.76 73.1% 4 Կապի և հեռահաղորդակ-ցության ծախսեր 2,960.00 3,267.54 110.4% 6,189.00 5,452.52 88.1% 3,115.00 2,319.12 74.5% 5 Կոմունալ ծառայությունների վճար 380.00 297.78 78.4% 647.00 395.89 61.2% 305.00 237.53 77.9% 6 Գրենական պիտույքների ձեռք բերում 1,826.00 550.97 30.2% 2,604.00 1,703.16 65.4% 1,085.00 563.41 51.9% 7 Գույք և սարքավորումներ 100.00 51.63 51.6% 7,600.00 440.06 5.8% 2,437.00 1,681.99 69.0% 8 Սարքավորումների պահպանման ծախսեր 150.00 0.00 0.0% 510.00 0.00 0.0% 250.00 0.00 0.0% 9 Տեղեկատու գրականության ձեռքբերման ծախսեր 360.00 343.11 95.3% 600.00 585.15 97.5% 475.00 534.14 112.5% 10 Ներկայացուցչական ծախսեր 100.00 60.60 60.6% 1,800.00 1,101.17 61.2% 200.00 26.46 13.2% 11 Զանգվածային լրատվության միջոցներով հրապարակայնության ծախսեր 390.00 195.48 50.1% 1,200.00 631.10 52.6% 500.00 280.27 56.1% 12 Բանկային ծախսեր 800.00 2,250.24 281.3% 3,600.00 2,505.40 69.6% 1,000.00 2,080.99 208.1% 13 Ֆինանսական տեղեկատվական համակարգի զարգացում 800.00 0.00 0.0% 0.00 0.00   0.00 0.00   14 Ուսուցում, վերապատրաստում արտասահմանում 14,000.00 0.00 0.0% 11,500.00 0.00 0.0% 7,000.00 7,451.92 106.5% 15 Աուդիտի ծախսեր 5,000.00 0.00 0.0% 8,000.00 8,000.00 100.0% 8,000.00 0.00 0.0% 16 Չնախատեսված ծախսեր 280.00 50.12 17.9% 400.00 153.68 38.4% 300.00 62.11 20.7% 17 Համակարգչային ծրագիր 0.00 0.00   0.00 0.00   4,000.00 4,529.53 113.2%

 

հավելված 2

 

«Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրի միջոցների օգտագործումը 01.06.2003 թ. դրությամբ

 

ԱՄՆ դոլար

Կատեգորիաներ Ծրագրով նախատեսված ծախսերը Ծրագրի սկզբից կատարված աշխատանքները Կատարված աշխատանքները նախատեսված ծախսերի նկատմամբ Ծրագրի սկզբից կատարված փաստացի վճարումները Փաստացի վճարումները կատարված աշխատանքների նկատմամբ Ընդա- մենը Այդ թվում` վարկի միջոցների հաշվին Ընդա- մենը Այդ թվում` վարկի միջոցների հաշվին Ընդա- մենը Այդ թվում` վարկի միջոցների հաշվին Ընդա- մենը Այդ թվում` վարկի միջոցների հաշվին Ընդա- մենը Այդ թվում` վարկի միջոցների հաշվին 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 «Դատական համակարգի ինստիտուցիոնալ կարողությունների ամրապնդում» բաղադրիչ 1 Ապրանքներ 1,088,723.80 1,088,723.80 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% 2 Շինարարական աշխատանքներ 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% 3 Խորհրդատվություն և ուսուցում 1,545,600.00 1,545,600.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% 4 ԾԻԳ-ի պահպանման ծախսեր 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0%   Ընդամենը 2,634,323.80 2,634,323.80 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% «Ենթակառուցվածքի վերականգնում» բաղադրիչ 1 Ապրանքներ 1,077,502.00 725,450.00 33,131.12 33,131.12 3.1% 4.6% 33,006.37 33,006.37 99.6% 99.6% 2 Շինարարական աշխատանքներ 4,451,100.00 4,005,990.00 700,745.40 630,670.81 15.7% 15.7% 1,356,657.40 1,229,800.82 193.6% 195.0% 3 Խորհրդատվություն և ուսուցում 637,785.00 637,785.00 210,674.42 210,674.42 33.0% 33.0% 209,733.78 209,733.78 99.6% 99.6% 4 ԾԻԳ-ի պահպանման ծախսեր 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0%   Ընդամենը 6,166,387.00 5,369,225.00 944,550.94 874,476.35 15.3% 16.3% 1,599,397.55 1,472,540.97 169.3% 168.4% «Դատավորների և դատարանների աշխատակազմերի վերապատրաստում» բաղադրիչ 1 Ապրանքներ 176,000.00 176,000.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% 2 Շինարարական աշխատանքներ 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% 3 Խորհրդատվություն և ուսուցում 357,000.00 357,000.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% 4 ԾԻԳ-ի պահպանման ծախսեր 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0%   Ընդամենը 533,000.00 533,000.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման բարելավում» բաղադրիչ 1 Ապրանքներ 330,000.00 330,000.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% 2 Շինարարական աշխատանքներ 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% 3 Խորհրդատվություն և ուսուցում 257,250.00 257,250.00 4,000.00 4,000.00 1.6% 1.6% 4,000.00 4,000.00 100.0% 100.0% 4 ԾԻԳ-ի պահպանման ծախսեր 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0%   Ընդամենը 587,250.00 587,250.00 4,000.00 4,000.00 0.7% 0.7% 4,000.00 4,000.00 100.0% 100.0% «Իրավական տեղեկատվություն» բաղադրիչ 1 Ապրանքներ 374,000.00 374,000.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% 2 Շինարարական աշխատանքներ 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% 3 Խորհրդատվություն և ուսուցում 315,000.00 315,000.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% 4 ԾԻԳ-ի պահպանման ծախսեր 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0%   Ընդամենը 689,000.00 689,000.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% «Հանրային իրազեկության և հանրային կրթության քարոզարշավ» բաղադրիչ 1 Ապրանքներ 4,888.00 4,400.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% 2 Շինարարական աշխատանքներ 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% 3 Խորհրդատվություն և ուսուցում 585,712.00 585,712.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% 4 ԾԻԳ-ի պահպանման ծախսեր 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0%   Ընդամենը 590,600.00 590,112.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% «Ծրագրի կառավարում» բաղադրիչ 1 Ապրանքներ 23,500.00 21,150.00 18,474.16 16,626.75 78.6% 78.6% 18,881.74 16,442.33 102.2% 98.9% 2 Շինարարական աշխատանքներ 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% 3 Խորհրդատվություն և ուսուցում 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.0% 0.00 0.00 0.0% 0.0% 4 ԾԻԳ-ի պահպանման ծախսեր 507,876.30 507,876.30 154,555.99 154,555.99 30.4% 30.4% 155,216.55 155,216.55 100.4% 100.4%   Ընդամենը 531,376.30 529,026.30 173,030.15 171,182.74 32.6% 32.4% 174,098.29 171,658.88 100.6% 100.3%   Կատեգորիա                       Ծրագրի նախապատրաստման միջոցների մարում 472,073.00 472,073.00 57,973.64 57,358.84 12.3% 12.2% 56,605.89 56,605.89 97.6% 98.7%   ԸՆԴԱՄԵՆԸ ԾՐԱԳՐՈՎ (ընդամենը բաղադրիչներ և կատեգորիա) 12,204,010.10 11,404,010.10 1,179,554.73 1,107,017.93 9.7% 9.7% 1,834,101.73 1,704,805.74 155.5% 154.0%

 

Հաշվետվությունը հաստատվել է ՀՀ ԱԺ

Վերահսկիչ պալատի խորհրդի 22.07.03 թ.

նիստում և ուղարկվել է ՀՀ Ազգային ժողով,

ՀՀ կառավարություն, ՀՀ էներգետիկայի

նախարարություն և «ԲԷՑ» ՓԲԸ

 

Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության եվ Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության կառավարության միջեվ կնքված համաձայնագրի շրջանակներում «Էլեկտրաէներգիայի տեղափոխման սեկտորի վերակառուցում» վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքի մասին

 

Վերահսկողության հիմքը - «ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքը, ՀՀ Ազգային ժողովի 11.12.2002 թ. Ն-321-2 որոշմամբ հաստատված՝ ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի տարեկան ծրագիրը և ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի նախագահի 11.04.2003 թ. N 13 հրամանը:

Ուսումնասիրությունները կատարվել են 01.07.2003 թ. դրությամբ:

Վերահսկողության նպատակը - «Էլեկտրաէներգիայի տեղափոխման սեկտորի վերակառուցում» վարկային ծրագրով (այսուհետ՝ Ծրագիր) նախատեսված ֆինանսական միջոցների օգտագործման արդյունավետությունը և նպատակայնությունը:

Վերահսկողության օբյեկտը - «Բարձրավոլտ էլեկտրացանցեր» ՓԲԸ (տնօրեն` Ծրագրի սկզբից մինչև 02.2002 թ.` Ռ. Աբրահամյան, 02.2002-ից հետո` Ս. Աբրահամյան)

Ուսումնասիրության և վերահսկողության արդյունքում արձանագրվել է`

 

1. Ծրագրի նպատակները

 

Ծրագրի նպատակն է՝ էլեկտրաէներգիայի տեղափոխման հուսալիության և կայունության ապահովումը տարածքային մատակարարման ժամանակ և միացյալ էներգահամակարգում: Ծրագրով նախատեսվել է`

♦ «Վանաձոր-2» ենթակայանի ամբողջական վերակառուցում` ներառյալ բոլոր սարքավորումների փոխարինումը արդիականով,

♦ «Կամո» ենթակայանի ամբողջական վերակառուցում` ներառյալ բոլոր սարքավորումների փոխարինումը արդիականով:

 

2. Վարկի պայմանները

 

1998 թ. հուլիսի 27-ին Երևանում ստորագրված «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության և Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության կառավարության միջև 1997 թ. ֆինանսական համագործակցության մասին» համաձայնագրով էլեկտրաէներգիայի տեղափոխման համակարգի վերականգնման միջոցառումների նախագծի իրականացման նպատակով ՀՀ կառավարությանը մինչև 27,500,000.0 DM գումարի վարկ ստանալու հնարավորություն է տրվել: Համաձայնագիրը ՀՀ Ազգային ժողովի կողմից վավերացվել է 1998 թ. դեկտեմբերի 21-ի Ն-304-1 որոշումով:

1998 թ. դեկտեմբերի 12-ին Գերմանական Վերականգնման Վարկերի բանկի (KfW), Հայաստանի Հանրապետության («Փոխառու»), ի դեմս ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարի, և «Բարձրավոլտ էլեկտրացանցեր» ՓԲԸ-ի («Ծրագիրն իրականացնող կազմակերպություն») միջև պայմանագիր է ստորագրվել «Էլեկտրաէներգիայի տեղափոխման սեկտորի վերակառուցում» նախագծի ֆինանսավորման նպատակով 27,500,000.0 DM գումարի վարկ տրամադրելու մասին: Ըստ պայմանագրի` վարկային միջոցների վերադարձը պետք է իրականացվի սկսած 2009 թ. հունիսի 30-ից մինչև 2038 թ. դեկտեմբերի 30-ը` կիսամյակային մուծումներով, միջինը` 458,333.0 DM գումարի չափով: Չօգտագործված միջոցների դիմաց Փոխառուն վարկի տրամադրման համաձայնության համար վճարում է տարեկան 0.25% տոկոսավճար: Սույն տոկոսավճարը հաշվարկվում է վարկի պայմանագրի ստորագրումից երեք ամիս հետո սկսվող և վարկի հիմնական գումարի մարման վերջին մուծման օրվա ժամկետի համար: Վարկի օգտագործման համար Փոխառուն վճարում է տարեկան 0.75%: Այս տոկոսավճարը հաշվարկվում է վարկի դեբետագրման օրվանից մինչև KfW բանկի համապատասխան հաշվում վարկի մարման վերջին մուծանքի կրեդիտագրման օրը: Վարկային պայմանագրի պահանջի, ինչպես նաև` Փոխառուի և Ծրագիրն իրականացնողի ֆինանսական և իրավական հարաբերությունները կարգավորելու նպատակով 1998 թ. հունիսի 25-ին ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության և ԲԷՑ ՓԲԸ միջև ստորագրվել է ենթավարկային պայմանագիր, ըստ որի վարկային պայմանագրով սահմանված բոլոր մուծումները Ծրագիրն իրականացնողի կողմից վճարվում են Փոխառուին` յուրաքանչյուր կիսամյակ: Որպես «Ենթավարկային պայմանագրի» հետադարձ պահանջի ապահովման միջոց` ԲԷՑ ՓԲԸ-ն թողարկել և 2002 թ. հուլիսի 7-ի թիվ 3 (36) PP/2002 Պահման Պայմանագրով ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարությանն է տրամադրել 60 հատ հասարակ մուրհակներ:

Վարկային պայմանագրի 1.2, 3.1 և 8.2 կետերի համաձայն` 1998 թ. դեկտեմբերի 21-ին KfW բանկի, ՀՀ Էներգետիկայի նախարարության և «Բարձրավոլտ էլեկտրացանցեր» ՓԲԸ (այսուհետ` ԲԷՑ ՓԲԸ) միջև կնքվել է հատուկ համաձայնագիր, որով կարգավորվում են`

♦ ծրագրի բաղադրամասերը,

♦ վարկի միջոցներից ֆինանսավորվող առաքումների, աշխատանքների և ծառայությունների ծավալները,

♦ ֆինանսավորման մեխանիզմները, մասնավորապես` պահանջվելիք միջոցների նպատակային օգտագործման վերաբերյալ հաշվետվության կարգը,

♦ նախագծի իրականացման մանրամասները:

Հատուկ համաձայնագրով սահմանված նախագծի բաղադրամասերը բերված են Աղյուսակ 1-ում:

 

Աղյուսակ 1

 

Հատուկ համաձայնագրով սահմանված նախագծի բաղադրամասերը

 

հազ. գերմանական մարկ

Նկարագրություն Արժեքը Վարկի միջոցների հաշվին Սեփական միջոցների հաշվին Ընդա- մենը I. 220/110 կՎ-«Վանաձոր-2» տրանսֆորմատորային ենթակայան       Սարքավորումներ-220 կՎ 5100 - 5100 Սարքավորումներ-110 կՎ 3760 - 3760 Կոմպլեկտավորող նյութեր 1250 - 1250 Պաշտպանիչ, չափիչ և կառավարման սարքավորումներ 5910 - 5910 Օժանդակ սարքավորումներ, մալուխ 1180 - 1180 Մոնտաժ 2400 - 2400 Շինարարական աշխատանքներ 100 - 100 Օպերատիվ կայանի նոր շենքի շինարարություն - 540 540 Ընդամենը 19700 540 20240 II. 220 կՎ-«Կամո» տրանսֆորմատորային ենթակայան       Սարքավորումներ-220 կՎ 1590 - 1590 Կոմպլեկտավորող նյութեր 50 - 50 Պաշտպանիչ, չափիչ և կառավարման սարքավորումներ 840 - 840 Օժանդակ սարքավորումներ, մալուխ 430 - 430 Մոնտաժ 1050 - 1050 Շինարարական աշխատանքներ 40 - 40 Օպերատիվ կայանի նոր շենքի շինարարություն - 360 360 Ընդամենը 4000 360 4360 Չնախատեսված տեխնիկական ծախսերի և գների հնարավոր բարձրացման համար պահուստ 2600 - 2600 Խորհրդատվական ծառայություններ 1200 - 1200 Ընդհանուր գումարը 27500 900 28400

 

3. Մրցույթներ

 

1998 թ. դեկտեմբերի 21-ին KfW բանկի, ՀՀ Էներգետիկայի նախարարության և ԲԷՑ ՓԲԸ-ի միջև պայմանագիր է կնքվել, որով ԲԷՑ ՓԲԸ-ն լիազորում է KfW բանկին նախապատրաստել և անցկացնել խորհրդատուի ընտրության մրցույթը: Մեկ տարի անց` 1999 թ. դեկտեմբերի 20-ին, ՀՀ կառավարության պատվիրակությունը KfW բանկի ներկայացուցիչների հետ համատեղ կատարել է 3 հավակնորդների տեխնիկական և ֆինանսական առաջարկների գնահատում, որի արդյունքում հաղթող է ճանաչվել BEA/Decon խորհրդատվական կոնսորցիումը: Մրցույթի արդյունքները ամրագրվել են կողմերի միջև ստորագրված փոխըմբռնման հուշագրում:

2000 թ. փետրվարի 20-ին ԲԷՑ ՓԲԸ-ի անունից KfW բանկը BEA/Decon կոնսորցիումի հետ կնքել է պայմանագիր՝ խորհրդատվական ծառայություններ մատուցելու վերաբերյալ, 823,000.0 DM արժողությամբ:

Ըստ պայմանագրի՝ խորհրդատուի պարտականությունների մեջ մտնում են`

♦ «Վանաձոր-2» և «Կամո» ենթակայաններին վերաբերող ողջ ինֆորմացիայի հավաքումը և ստուգումը,

♦ նախագծերի և սարքավորումների փորձաքննությունը և ընդունումը,

♦ Ծրագրի իրականացման համար անհրաժեշտ գծագրերի վերականգնումը և առկա գծագրերի պատճենների ստեղծումը,

♦ Ծրագրի իրականացման միջոցառումների հստակեցումը,

♦ նախագծի հաշվետվության պատրաստումը և ծախսումների նախնական պլանավորումը,

♦ մրցութային փաստաթղթերի ամբողջական փաթեթի մշակումը,

♦ մրցույթների անցկացմանը և պատվերների տեղադրմանն օժանդակումը,

♦ առաջարկների գնահատումը, անմիջական մասնակցություն մրցույթի մասնակիցների հետ բանակցություններին և պայմանագրերի կնքմանը,

♦ գլխավոր կապալառուի կողմից շինմոնտաժային աշխատանքների, մատակարարումների և ծառայությունների որակի և ժամկետների վերահսկումը,

♦ Ծրագրով իրականացվող ծախսումների վերահսկումը, մատակարարված սարքավորումների և աշխատանքների ընդունումը, գլխավոր կապալառուի հաշիվ-ապրանքագրերի ստորագրումը,

♦ աշխատանքների ընթացքին վերաբերող հաշվետվությունների պատրաստումը,

♦ Ծրագրի կատարման վերաբերյալ վերջնական հաշվետվության կազմումը:

Հետագայում խորհրդատվական պայմանագրում կատարվել են թվով 1-7 լրացումներ, որոնց արդյունքում պայմանագրի արժեքը կազմել է 1,729,558.0 DM կամ 884,309.0 EURO (Աղյուսակ 2):

 

Աղյուսակ 2

 

Խորհրդատվական ծառայություններ

 

Պայմանագիր	Կնքման ամսաթիվը	Պայմանագրի գումարը
		DM	EURO
1	2	3	4
Խորհրդատվական պայմանագիր	29.02.2000 թ.	823000	420793
Լրացում 1	25.10.2000 թ.	28758	14704
Լրացում 2	09.04.2001 թ.	62919	32170
Լրացում 3	15.05.2002 թ.	82417	42139
Լրացում 4	31.10.2002 թ.	62379	31894
Լրացում 51	10.01.2003 թ.	456364	233335
Լրացում 6	19.03.2003 թ.	82510	42187
Լրացում 7	09.04.2003 թ.	131211	67087
Ընդամենը խորհրդատվական ծառայություններ միայն «Վանաձոր-2» և «Կամո» ենթակայանների վերականգնման ծրագրով		1273194	650974
Ընդամենը խորհրդատվական ծառայություններ		1729558	884309

_____________

¹ «Ալավերդի» ենթակայանի վերակառուցման ծրագրի խորհրդատվական ծառայությունների գումարը 

 

«Էլեկտրաէներգիայի տեղափոխման սեկտորի վերակառուցում» վարկային ծրագրի գլխավոր կապալառուի ընտրության համար, համաձայն ՀՀ կառավարության 08.02.2000 թ. թիվ 44 որոշման, 2000 թ. մայիսի 22-ի թիվ 77 ԲԷՑ ՓԲԸ-ի գլխավոր տնօրենի հրամանով ստեղծվել է «Բարձրավոլտ էլեկտրացանցեր» ՓԲԸ ընդլայնված մրցութային հանձնաժողով, որի կազմում ընդգրկվել են ԱԺ պատգամավորներ, ՀՀ էներգետիկայի, ֆինանսների և էկոնոմիկայի, ինչպես նաև` քաղաքաշինության նախարարությունների կողմից լիազորված ներկայացուցիչներ: Համաձայն հաստատված կարգի, մրցույթն անցկացվել է 2 փուլով.

♦ I նախընտրական փուլով անց է կացվել հավակնորդների որակավորում, ինչի արդյունքում բոլոր հավակնորդները ստացել են II փուլին մասնակցելու իրավունք: Ըստ էության, I փուլում ստուգվել է հավակնորդների կողմից ներկայացված փաստաթղթերի լիարժեքությունը:

♦ II փուլում գնահատումը կատարվել է ստորև բերված ցուցանիշներին և գնահատականներին համապատասխան, ինչի արդյունքում մրցույթում հաղթող է ճանաչվել ABB Calor Emag Schaltanlagen AG ընկերությունը:

 

Աղյուսակ 3

 

Գլխավոր կապալառուի ընտրության մրցույթի գնահատումը

 

	Ցուցանիշների անվանումը	Ցուցանիշների առավելագույն գնահատականը	Հավակնորդների անվանումը
			SIEMENS Energietechnik GmbH	ABB Calor Emag Schaltanlagen AG	ALSTOM Energietechnik GmbH
1	Մրցութային առաջարկի նվազագույն արժեք	65	50.51	65.0	64.0
2	Տեղական կազմակերպություններին առաջարկված աշխատանքների առավելագույն ցանկ	15	13.73	13.2	14.02
3	Սարքավորումների համապատասխանությունը տեխնիկական պայմաններին	15	14.11	14.49	13.46
4	Սարքավորումների ներկրման և աշխատանքների ավարտման ժամկետը	5	4.52	5	4.7
ԸՆԴԱՄԵՆԸ		100	82.87	97.69	96.18

 

Չնայած այն հանգամանքին, որ գնահատման ցուցանիշները և գնահատականները համաձայնեցվել են բանկի հետ, վերջինս անընդունելի է համարել ընդլայնված մրցութային հանձնաժողովի որոշումը և ներկայացրել է իր առաջարկները: Ընդլայնված մրցութային հանձնաժողովը, քննարկելով բանկի առաջարկները և դիտողությունները, իր որոշումը թողել է անփոփոխ:

Պետք է նշել խորհրդատուի առանձնահատուկ դերը գլխավոր կապալառուի ընտրության հարցում: Խորհրդատուի կողմից գլխավոր կապալառուի ընտրության մրցույթից անմիջապես հետո 2000 թ. հունիսին ներկայացրած գնահատման հաշվետվության համաձայն, հաղթող պետք է ճանաչվեր ABB Calor Emag Schaltanlagen AG ընկերությունը: Մինչդեռ 2000 թ. սեպտեմբերին Դյուսելդորֆում նույն առաջարկները գնահատելիս խորհրդատուն նախապատվությունը տվել է ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերությանը: Ընդ որում` նախընտրելի մրցութային առաջարկի որոշման գործընթացում վճռորոշ գործոն է հանդիսացել տեղական ենթակապալառուների վերաբերյալ կարծիքները, որոնք երեք հավակնորդների առաջարկներում էլ գրեթե նույնն են:

Քանի որ գլխավոր կապալառուի ընտրությունը պետք էր անպայման համաձայնեցվեր KfW բանկի հետ, ուստի հայկական պատվիրակությունը բանկի պնդմամբ մեկնել է Գերմանիա, որտեղ կատարվել է ծրագրի գլխավոր կապալառուի ընտրության նպատակով ներկայացված առաջարկների վերագնահատում: 2000 թ. սեպտեմբերի 7-ին կողմերի միջև ստորագրվել է փոխըմբռնման հուշագիր, որով արձանագրվել է ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերության առաջարկը որպես նախընտրելի և որոշվել է, որ մրցութային հանձնաժողովի կողմից այն չվավերացվելու դեպքում կանցկացվի նոր մրցույթ` նույն հավակնորդների միջև:

Այսպիսով, հաշվի առնելով գլխավոր կապալառուի ընտրության հարցում մրցութային հանձնաժողովի և KfW բանկի միջև գնահատման մոտեցումների վերաբերյալ տարաձայնությունները, ինչպես նաև` մրցույթի շուրջ ծագած տարաբնույթ մեկնաբանությունները, հանձնաժողովը որոշել է նույն հավակնորդների միջև անցկացնել նոր մրցույթ:

2001 թ. մարտի 16-ին KfW բանկի և ՀՀ կառավարության միջև ստորագրվել է փոխըմբռնման հուշագիր, որով սահմանվել է նոր մրցույթի ընթացակարգը, կատարվելիք աշխատանքների ժամանակացույցը, նոր մրցույթի անցկացման համար խորհրդատուին լրացուցիչ 63,000.0 DM չգերազանցող ֆինանսավորումը և խնայված գումարի առկայության դեպքում` վերականգնողական լրացուցիչ առաջարկների մշակման համար 80,000.0 DM չգերազանցող ֆինանսավորումը:

Գլխավոր կապալառուի ընտրության նպատակով 2001 թ. մայիսի 5-ին ստեղծվել է նոր ընդլայնված մրցութային հանձնաժողով, որն իր անդրանիկ նիստում հաստատել է գլխավոր կապալառուի ընտրության նոր կարգը և գնահատման աղյուսակը:

Հավակնորդների առաջարկները բացվել են 2001 թ. մայիսի 8-ին: Ըստ կարգի` մրցույթն անց է կացվել երկու փուլով.

♦ I փուլով գնահատվել են տեխնիկական առաջարկները, ինչի արդյունքում հավակնորդները ստացել են հետևյալ ընդհանուր միջին բալերը`

Ø SIEMENS Energietechnik GmbH - 34,2 բալ,

Ø ABB Calor Emag Schaltanlagen AG - 33,5 բալ,

Ø ALSTOM Energietechnik GmbH - 31,5 բալ,

♦ II փուլում գնահատվել են ֆինանսական առաջարկները, որի արդյունքում հաղթող է ճանաչվել ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերությունը` 17,989,249.0 DM գումարով:

Ամենացածր գնի առաջարկը պայմանավորված էր նրանով, որ ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերության կողմից առաջարկվել էր ռելեական պաշտպանության անհատական համակարգ` կոմբինացվածի փոխարեն, ինչը չի համապատասխանել մրցութային փաթեթի պահանջներին: Խորհրդատուի թերի աշխատանքի հետևանքով այդ հանգամանքը հաշվի չի առնվել տեխնիկական մասի գնահատման ժամանակ: Մրցութային հանձնաժողովը KfW բանկին ուղղված նամակում հայտնել է, որ հենց նշված հանգամանքի շնորհիվ է, որ ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերությունը իր գնային առաջարկով առավելություն է ստացել մյուս հավակնորդների նկատմամբ: Ելնելով ստեղծված իրավիճակից և առաջնորդվելով մրցութային փաթեթով նման դեպքերի համար սահմանված կարգով, հանձնաժողովը ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերության առաջարկը ռելեական պաշտպանության մասով համապատասխանեցրել է տեխնիկական հատկորոշիչներին (առանձնահատկություններին)` վերագրելով մյուս հավակնորդների առաջարկների առավելագույն գինը և նոր միայն կատարել ֆինանսական գնահատումը: Արդյունքում 100 հնարավոր բալերից (տեխնիկական և ֆինանսական ընդհանուր գնահատական) ABB Calor Emag Schaltanlagen AG ընկերությունը ստացել է 98.4, SIEMENS Energietechnik GmbH ընկերությունը` 98.3, իսկ ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերությունը` 94.3 բալ: Սակայն, հաշվի առնելով KfW բանկի 05.06.2001 թ. նամակում բերված փաստարկները և պնդումները, գլխավոր կապալառուի ընտրության մրցույթում հանձնաժողովը հաղթող է ճանաչել ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերությանը` 17,989,249.0 DM ֆինանսական առաջարկով: Միաժամանակ Ծրագրի կառավարման խորհրդի 23.06.2001 թ. թիվ 4/01 որոշմամբ ԲԷՑ ՓԲԸ-ին հանձնարարվել է պայմանագրային բանակցությունների ընթացքում պարտադրել ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերությանը վերացնել տեխնիկական պայմաններում թույլ տրված շեղումները և համապատասխանեցնել սարքավորումները տեխնիկական պայմաններին` մրցույթում հաղթող ճանաչելու պահին արձանագրված 17,989,249.0 DM գումարի սահմաններում, իսկ նշված պայմանների չպահպանման դեպքում` պայմանագրային բանակցություններ սկսել հաջորդ տեղը զբաղեցրած ընկերության հետ:

Ավելորդ չէ նշել նաև, որ ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերության կողմից մրցութային առաջարկում տեղական ենթակապալառուների ցանկում տրանսպորտային ծառայությունների գծով հայաստանյան ընկերություններին նախատեսվել էր 500,000.0 DM ընդհանուր ծավալ (դա թույլ է տվել մրցութային առաջարկների գնահատման ժամանակ տվյալ ցուցանիշի գծով առավելագույն բալ ստանալ): Բայց, հետագայում, ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերությունը տրանսպորտային ծառայությունների տվյալ ծավալները տրամադրել է ոչ հայաստանյան ընկերության:

Մրցույթի արդյունքները Ծրագրի կառավարման խորհուրդը հաստատել է 23.06.2001 թ.: Կապալի պայմանագիրը` 17,989,24 DM գումարով, ԲԷՑ ՓԲԸ-ի և ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերության միջև կնքվել է 12.07.2001 թ.: Մրցույթի արդյունքները ՀՀ կառավարության կողմից հաստատվել են 2001 թ. սեպտեմբերի 8-ին, կամ կապալի պայմանագրի ստորագրումից մոտ երկու ամիս հետո:

 

4. Ծրագրի կատարողականը

 

Կապալի պայմանագրով նախատեսված աշխատանքների ավարտը և վերակառուցված ենթակայանների շահագործման հանձնելու ժամկետն էր 20.12.2002 թ.: Սակայն գլխավոր կապալառուի կողմից թույլ տրված մի շարք կազմակերպչական բնույթի սխալների և թերացումների պատճառով այդ ժամկետը ձախողվել է (Աղյուսակ 4):

 

Աղյուսակ 4

 

Ծրագրի կատարողականը 01.01.2003 թ. դրությամբ

 

հազ. EURO

Ծրագրի բաղադրամասերը Ամբողջ ծրագրով նախատեսված ծախսերը Ծրագրի սկզբից կատարված աշխատանքները Կատարողականը Ընդա- մենը Այդ թվում` Ընդա- մենը Այդ թվում` Վարկի միջոց- ների հաշվին Սեփական միջոց- ների հաշվին Վարկի միջոց- ների հաշվին Սեփական միջոց- ների հաշվին Ընդա- մենը Վարկի միջոց- ների հաշվին 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Շինմոնտաժային աշխատանքներ 1,361.2 1,148.1 213.11 674.7 486.1 188.62 49.6% 42.3% Սարքավորումներ 8,049.6 8,049.6   6,390.7 6,390.7   79.4% 79.4% Խորհրդատվություն 420.8 420.8   223.6 223.6   53.1% 53.1% Խորհրդատվական լրացուցիչ աշխատանքներ (I մրցույթի գնահատում և նոր փաթեթի պատրաստում) 46.8 46.8 46.8 46.8   100.0% 100.0% Ընդամենը ըստ պայմանագրերի 9,878.4 9,665.3 213.1 7,335.8 7,147.2 188.6 74.3% 73.9% Խորհրդատվական լրացուցիչ աշխատանքներ (Ալավերդի ենթակայանի հետազոտում և վերահսկում) 275.5 275.5           Չբաշխված միջոցներ 4,366.8 4,119.7 247.1           Ընդամենը ծրագրով 14,520.7 14,060.5 460.2 7,335.8 7,147.2 188.6 50.5% 50.8%

____________

¹ Սեփական միջոցների հաշվին նախատեսված աշխատանքների ծավալը, ըստ պայմանագրի, կազմել է 115.42 մլն դրամ, աղյուսակում այդ թիվը ներկայացված է 2002 թ. EURO-ի միջին փոխարժեքով` 1 EURO =541.65 դրամ:

² Կատարված աշխատանքների ծավալները հաշվարկվել են կատարողականների տրման օրվա փոխարժեքով:

 

ALSTOM Energietechnik GmbH-ի կողմից 19.11.2002 թ. N 1027 նամակում ենթակայանների շահագործման հանձնման ժամկետի հետաձգման վկայակոչված պատճառները (փոխադրման ժամկետների սխալ որոշման հետևանքով սարքավորումների ներկրման ուշացումները, ենթակապալառուների հետ փոխհարաբերությունների հստակեցում) հիմնավորված չի կարելի համարել: Համաձայն աշխատանքների պլան-գրաֆիկի, «Վանաձոր-2» ենթակայանի սարքավորումների առաքումը պետք է սկսվեր 2002 թ. հունվարին և ավարտվեր 2002 թ. ապրիլին, «Կամո» ենթակայանինը` համապատասխանաբար` 2002 թ. փետրվարին և 2002 թ. հունիսին: Հիմնականում այս ժամկետների չպահպանման պատճառով 2002 թ. դեկտեմբերի 20-ի դրությամբ «Վանաձոր-2» ենթակայանում իրականացվել է նախատեսված աշխատանքների միայն 35%-ը, իսկ «Կամո» ենթակայանում` միայն 50%-ը (Աղյուսակ 5):

 

Աղյուսակ 5

 

01.01. 2003 թ. դրությամբ աշխատանքների գրաֆիկի խախտումները

 

	Իրականացված աշխատանքները
	Տվյալ աշխատանքի կատարման %-ը	Տվյալ աշխատանքի տեսակարար կշիռը ծրագրի ընդհանուր կատարողականում (%)
«Վանաձոր-2»
220 կՎ	15	4
110 կՎ	55	11
35 կՎ	85	3
Պաշտպանության և կառավարման սարքավորումներ	30	5
Ընդամենը «Վանաձոր-2»	35	23
«Կամո»
220 կՎ	66	8
35 կՎ	80	6
10 կՎ	32	2
Պաշտպանության և կառավարման սարքավորումներ	20	1
Ընդամենը «Կամո»	50	17

 

Ելնելով ստեղծված իրավիճակից, կառավարման խորհրդի 24.12.2002 թ. որոշմամբ գլխավոր կապալառուի կողմից աշխատանքների ավարտի վերջնաժամկետ է սահմանվել 28.02.2003 թ.: Դրա հետևանքով խորհրդատուին տրված հավելյալ վճարումների դիմաց ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերությունը պարտավորվել է փոխհատուցել էլեկտրական սարքավորումների մատակարարումով: Աշխատանքների նոր ժամանակացույցը ևս գլխավոր կապալառուի կողմից ձախողվել է: Ծրագրի կառավարման խորհուրդը, հաշվի առնելով գլխավոր կապալառուի խնդրանքը (գրություն 1030, 29.01.2003 թ.), աշխատանքների ավարտման ժամկետը երկարաձգել է մինչև 2003 թ. մայիսի 31-ը: Խորհրդատուին վճարված հավելյալ գումարների դիմաց փոխհատուցումը ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերությունը պարտավորվել է իրականացնել նույն սխեմայով: Բայց 01.06.2003 թ. դրությամբ ենթակայանները շահագործման չեն հանձնվել, այսինքն` խախտվել է նաև աշխատանքների ավարտման երրորդ վերջնաժամկետը: Ձախողումն ակնհայտ էր դեռևս 01.04.2003 թ. դրությամբ, քանի որ «Վանաձոր-2» ենթակայանում 220 կՎ մասով մալուխների տեղադրումը, հողանցումը և մի շարք այլ աշխատանքներ կատարվել են ընդամենը 80, իսկ մոտեցումները սարքավորումներին` 40%-ով: 110 կՎ մասով բաժանիչների մոնտաժը կատարվել է 50, հողանցումը` ընդամենը 5%-ով, իսկ «Կամո» ենթակայանում պատրաստի հիմնաբլոկների տեղադրումը իրականացվել է միայն 20%-ով:

01.07.2003 թ. դրությամբ «Վանաձոր-2» և «Կամո» ենթակայանների վերականգնման աշխատանքների կատարողականը ներկայացված է ստորև աղյուսակում:

 

Աղյուսակ 6

 

«Վանաձոր-2» եվ «Կամո» ենթակայանների վերականգնման աշխատանքների կատարողականը 01.07.2003 թ. դրությամբ

 

հազ. EURO

Ծրագրի բաղադրամասերը Ամբողջ ծրագրով նախատեսված ծախսերը Ծրագրի սկզբից կատարված աշխատանքները Կատարողականը Ընդա- մենը Այդ թվում` Ընդա- մենը Այդ թվում` Վարկի միջոցների հաշվին Սեփա- կան միջոց- ների հաշվին Վարկի միջոցների հաշվին Սեփա- կան միջոց- ների հաշվին Ընդա- մենը Վարկի միջոց- ների հաշվին Շինար. աշխատանքներ 1,361.2 1,148.1 213.1 1,073.4 875.4 198.0 78.9% 76.2% Սարքավորումներ 8,049.6 8,049.6   7,061.6 7,061.6   87.7% 87.7% Խորհրդատվություն 608.8 608.8   608.6 608.6   100.0% 100.0% Ընդամենը 10,019.6 9,806.5 213.1 8,743.6 8,545.6 198.0 87.3% 87.1%

 

Նկատի ունենալով, որ գլխավոր կապալառուի հետ կնքված պայմանագրի արդյունքում վարկի միջոցներից առաջացել է մոտ 4.1 մլն EURO տնտեսում և հաշվի առնելով դեպի Վրաստան էլեկտրաէներգիայի արտահանման հարցում «Ալավերդի-2» ենթակայանի կարևոր նշանակությունը, կառավարման խորհուրդը որոշում է ընդունել այդ գումարներով վերակառուցել նշված ենթակայանը, ինչպես նաև լրացուցիչ սարքավորումներ տեղակայել «Կամո» և Վանաձոր-2» ենթակայաններում:

Ըստ այդմ էլ՝ Կառավարման խորհուրդը 11.04.2003 թ. 3-4-2/03 որոշմամբ հանձնարարել է ԲԷՑ ՓԲԸ-ին բանակցություններ վարել ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերության հետ «Ալավերդի-2» ենթակայանի վերակառուցման աշխատանքներն ուղիղ պայմանագրով իրականացնելու ուղղությամբ` հիմք ընդունելով ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերության հետ կնքված Կապալի պայմանագրի 5.2 կետը: 2000 թ. սեպտեմբերի 7-ին KfW բանկի և մրցութային հանձնաժողովի միջև ստորագրված փոխըմբռնման հուշագրում ընդգծված է, որ վարկի միջոցների տնտեսման դեպքում լրացուցիչ վերակառուցման աշխատանքներ իրականացնող գլխավոր կապալառուն կընտրվի մրցույթով: Ի դեպ, նշված հուշագիրը ստորագրվել է՝ նախքան «Վանաձոր-2» և «Կամո» ենթակայանների վերակառուցման աշխատանքների գլխավոր կապալառուի ընտրության մրցույթում ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերության հաղթող ճանաչվելը: Իսկ 16.03.2001 թ., ստորագրված փոխըմբռնման հուշագրով նպատակահարմար է համարվել լրացուցիչ վերականգնողական աշխատանքների իրականացումը նույն գլխավոր կապալառուի կողմից: Ի նկատի ունենալով ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերության կողմից աշխատանքների կատարման բոլոր ժամկետների խախտումները, հայաստանյան ենթակապալառուների համար նախատեսված աշխատանքների ծավալների կրճատումը, մրցութային առաջարկների տեխնիկական գնահատման ժամանակ ստացած համեմատաբար ցածր գնահատականները, ուղիղ պայմանագրով այդ ընկերությանը նոր պատվերի տրամադրումը գտնում ենք ոչ նպատակահարմար:

Խորհրդատվական պայմանագրի 10.01.2003 թ. թիվ 5 Լրացման («Ալավերդի-2» ենթակայանի վերակառուցման խորհրդատվական ծախսերը) 2.2 «Վճարման պայմաններ» կետի համաձայն, 233,335.0 EURO ընդհանուր գումարից 20% (46,667.0 EURO), որպես կանխավճար, խորհրդատուին պետք է տրվեր պատվիրատուի և գլխավոր կապալառուի միջև պայմանագրի ստորագրումից հետո` վճարումների երաշխիքի ներկայացմամբ: Այդ կանխավճարը, KfW բանկի կողմից առանց ԲԷՑ ՓԲԸ-ի վճարման հանձնարարագրի, խորհրդատուին է փոխանցվել 2003 թ. փետրվարի 25-ին, իսկ «Ալավերդի 2» ենթակայանի մասով կապալի պայմանագիրը կնքվել է 02.06.2003 թ.: Հարցի կապակցությամբ ԲԷՑ ՓԲԸ-ն 12.05.2003 թ. նամակով դիմել է KfW բանկ՝ համապատասխան լուծումը տալու խնդրանքով, սակայն 01.07.2003 թ. դրությամբ ճշգրտում արված չէր:

Կապալի պայմանագրի 12-րդ կետի համաձայն, գլխավոր կապալառուն, իր կողմից թիվ 1 հավելվածում արձանագրված վերականգնողական աշխատանքների 65 շաբաթյա ժամկետի չպահպանման դեպքում, պարտավոր էր պատվիրատուին վճարել պայմանագրային արժեքի (9,197,757.0 EURO) 0.2%-ի չափով տուգանք` յուրաքանչյուր ժամկետանց օրացուցային շաբաթվա համար, բայց ոչ ավելի, քան պայմանագրի արժեքի 5%-ը: ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերության տուգանքի գումարը (20.12.2002 թ. մինչև 01.07.2003 թ. ժամկետի համար) կազմում է պայմանագրի արժեքի 5%-ը կամ 459,887.8 EURO: Ըստ կապալի պայմանագրի նույն 12-րդ կետի, պայմանագրային տուգանքի մուծումը գլխավոր կապալառուին չի ազատում պայմանագրային բոլոր պարտավորությունների կատարումից:

 

5. Ծրագրի բյուջեի կատարողականն ըստ տարիների

 

Ծրագրի բյուջեն 2000 թ. կատարվել է 4%-ով, 2001 թ.` 3.1%-ով և 2002 թ.` 88.4%-ով:

2000 թ. Ծրագրի բյուջեի թերակատարման պատճառը գլխավոր կապալառուի ընտրության մրցույթը չեղյալ հայտարարելն էր:

2001 թ. Ծրագրի բոլոր բաղադրամասերով նախատեսված աշխատանքների ծավալները չեն ապահովվել: «Խորհրդատվություն» բաղադրամասը թերակատարվել է 78.8 հազ. EURO-ով կամ 45.3%-ով: Թերակատարումը արդյունք է նախատեսված ժամանակացույցի համեմատ կապալի պայմանագրի կնքման մեկամսյա ուշացման և գլխավոր կապալառուի կողմից սարքավորումների և նյութերի մատակարարումների գրաֆիկի խախտման:

2002 թ. Ծրագրի բյուջեն թերակատարվել է միայն «շինմոնտաժային աշխատանքներ» բաղադրամասով: Նախատեսված 1,966.3 հազ. EURO-ի դիմաց կատարվել է 674.8 հազ. EURO-ի աշխատանք` կամ 34.7%, այդ թվում` վարկի հաշվին կատարողականը կազմել է 27.8%:

2003 թ. Ծրագրի բյուջեն 6 ամսվա ընթացքում թերակատարվել է 4.4%-ով կամ 55.1 հազ. EURO-ով: Ծրագրի բյուջեի կատարողականներն ըստ տարիների ներկայացված են հավելված 1-ում:

 

6. Շինարարություն սեփական միջոցների հաշվին

 

Համաձայն 21.12.1998 թ. ստորագրված միջպետական համաձայնագրի, Ծրագրի համաֆինանսավորման մասով ԲԷՑ ՓԲԸ սեփական միջոցների հաշվին պետք է իրականացվեին «Վանաձոր-2» և «Կամո» ենթակայանների օպերատիվ ղեկավարման շենքերի վերակառուցման, վերանորոգման և հին սարքավորումների ապամոնտաժման աշխատանքները: Վերոհիշյալ աշխատանքների պատվերը շահավետ տեղադրելու նպատակով ԲԷՑ ՓԲԸ կողմից 2001 թ. դեկտեմբերի 21-ին անցկացվել է մրցույթ, որի արդյունքում հինգ հավակնորդներից հաղթող է ճանաչվել «Էներգացանցշին» ԲԲԸ` 102.0 մլն դրամ գումարով: Հետագայում կատարվել են աշխատանքների ծավալների ճշտումներ, որի արդյունքում պայմանագրային գումարն ավելացել է 13.3 մլն դրամ գումարով:

 

7. Հաշվետվություններ

 

«ԲԷՑ» ՓԲԸ կողմից Ծրագրի իրականացման ընթացքում ՀՀ կառավարություն ներկայացված հաշվետվություններում հայտնաբերվել են անճշտություններ ինչպես ամբողջ ծրագրով, այնպես էլ ըստ տարիների` կատարված աշխատանքների ծավալների և փաստացի վճարումների վերաբերյալ:

«Ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ» առ 01.01.2001 թ. հաշվետվությունում խորհրդատվություն և վերահսկում բաղադրամասով որպես փաստացի վճարում ցույց է տրվել 214.2 հազ. DM` իրականում վճարված 185.5 հազ. DM փոխարեն: 01.02.2001 թ. հաշվետվությունում նշված բաղադրամասով համապատասխան ուղղում է տրվել:

Նույն հաշվետվությունում 01.01.2003 թ. դրությամբ ամբողջ ծրագրով կատարված աշխատանքները ցույց են տրվել 7,437.9 հազ. EURO` փաստացի կատարված 7,552.3 հազ. EURO-ի դիմաց, այդ թվում` վարկի հաշվին կատարողականը ցույց է տրվել 7,240.8 հազ. EURO` փաստացի կատարված 7,363.5 հազ. EURO-ի փոխարեն:

Նույն հաշվետվությունում KfW բանկի կողմից հաշիվների քաղվածքների ուշացումների պատճառով 2.407.5 հազ. EURO-ով պակաս են արտացոլված փաստացի կատարված վճարումները:

Հայաստանի Հանրապետության և Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության միջև կնքված համաձայնագրերով նախատեսված հարկային, մաքսային և այլ պարտադիր վճարների գծով արտոնությունների վերաբերյալ ՀՀ պետեկամուտների, ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարությունների և ՀՀ սոցիալական ապահովագրության պետական հիմնադրամի 06.06.2001 թ. համատեղ հրահանգով սահմանված կարգի համաձայն, ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարությունից «Բարձրավոլտ էլեկտրացանցեր» ՓԲԸ-ն ստացել է տեղեկանքների 2 գիրք: 01.06.2003 թ. դրությամբ վարկային միջոցների հաշվին մատակարարված սարքավորումների և մատուցված ծառայությունների արժեքը կազմել է 8,497.0 հազ. EURO: Սակայն ԲԷՑ ՓԲԸ կողմից տրամադրվել են ընդամենը 3,605.0 հազ. EURO ընդհանուր գումարի 31 տեղեկանքներ (միայն արտերկրից ներմուծված սարքավորումների և նյութերի մաքսազերծման համար): 3 տեղեկանքներ ճանաչվել են անվավեր:

Ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ Decon/BEA խորհրդատվական կոնսորցիումի կողմից ԲԷՑ ՓԲԸ-ին ներկայացված հաշվետվությունները, որպես կանոն, նկարագրական են և կրում են մակերեսային բնույթ: Դրանք մասամբ կրկնում են խորհրդատուի պայմանագրում ամրագրված պարտականությունները, իսկ յուրաքանչյուր հաջորդ հաշվետվությունը` մի ստվար մասով նախորդ հաշվետվության տեքստը: Գլխավոր կապալառուի կողմից իրականացվող աշխատանքների ընթացքի, որակի վերաբերյալ վերլուծություններ հաշվետվությունները չեն պարունակում, իսկ պլան-գրաֆիկի խախտումները ներկայացված են առանց իրական պատճառների բացահայտման:

 

Ե Զ Ր Ա Կ Ա Ց ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Վերահսկողության արդյունքում արձանագրվել են իրավական ակտերի խախտումներ և ծրագրի իրականացման ընթացքում տեղ գտած թերություններ, վարկային միջոցների ոչ արդյունավետ օգտագործման փաստեր:

1. Գլխավոր կապալառուի ընտրության առաջին մրցույթի արդյունքների ամփոփումը KfW բանկի և BEA/Decon խորհրդատվական կոնսորցիումի ոչ հստակ դիրքորոշման պատճառով չի կայացել, և մեկ տարով Ծրագրի իրականացումը ձգձգվել է:

2. Գլխավոր կապալառուի ընտրության երկրորդ մրցույթի արդյունքում KfW բանկի և BEA/Decon խորհրդատվական կոնսորցիումի կողմից առաջադրված անորոշ չափորոշիչների կիրառմամբ և բանկի պնդմամբ հաղթող է ճանաչվել անբավարար տեխնիկական և թերի ֆինանսական մրցութային առաջարկ ներկայացրած ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերությունը:

3. ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերությունը տեղական ենթակապալառուների համար մրցութային առաջարկում տրանսպորտային ծառայությունների գծով հայաստանյան ընկերություններին նախատեսել է 500,000.0 DM գումարի աշխատանքների ծավալ և մրցույթի արդյունքների ամփոփման ժամանակ այդ ցուցանիշից ստացել առավելագույն բալ, իսկ իրականում այդ ծավալները տրամադրել է ոչ հայաստանյան ընկերության:

4. Գլխավոր կապալառուի հետ պայմանագիրը կնքվել է՝ նախքան ՀՀ կառավարության կողմից մրցույթի արդյունքների հաստատումը:

5. ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերության կողմից պարբերաբար ձախողվել են սարքավորումների, նյութերի մատակարարումների և աշխատանքների իրականացման պլան-գրաֆիկները: Խախտվել են ենթակայանների շահագործման հանձնելու 20.12.2002 թ. պայմանագրային պարտավորությունների կատարման, ինչպես նաև` 28.02.2003 թ. և 31.05.2003 թ. երկարաձգումների ժամկետները, որի հետևանքով ավելացել է վարկի չօգտագործված մասի նկատմամբ կիրառվող տարեկան 0.25 տոկոսադրույքով հաշվարկվող գումարը, իսկ խորհրդատուին հավելյալ վճարվել է 141,000.0 EURO:

6. KfW բանկը, առանց ԲԷՑ ՓԲԸ-ի վճարման հանձնարարագրի, խորհրդատուին վճարել է 46,667.0 EURO:

7. Ծրագրի 2000 թ. բյուջեն, կապալառուի ընտրության մրցույթը չեղյալ հայտարարելու պատճառով, թերակատարվել է 96%-ով կամ 2,652.9 հազ. EURO-ով:

8. Ծրագրի 2001 թ. բյուջեն, գլխավոր կապալառու ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերության կողմից սարքավորումների և նյութերի մատակարարումների ուշացման պատճառով, թերակատարվել է 96.9%-ով կամ 3,027.8 հազ. EURO-ով:

9. Ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ 1999 թ. տարեկան հաշվետվությունում «խորհրդատվություն և վերահսկում» բաղադրամասով փաստացի վճարված 185.5 հազ. DM փոխարեն ցույց է տրվել 214.2 հազ. DM, իսկ 2003 թ. տարեկան հաշվետվությունում` ամբողջ ծրագրով կատարված աշխատանքները փաստացի կատարված 7,552.3 հազ. EURO-ի դիմաց ցույց է տրվել 7,437.9 հազ. EURO, վարկի միջոցների հաշվին` 7,363.5 հազ. EURO-ի դիմաց ցույց է տրվել 7,240.8 հազ. EURO:

10. BEA/Decon խորհրդատվական կոնսորցիումի կողմից ԲԷՑ ՓԲԸ-ին ներկայացված եռամսյակային հաշվետվությունները մասամբ չեն համապատասխանում խորհրդատվական ծառայությունների վերաբերյալ պայմանագրով այդ հաշվետվություններին ներկայացվող պահանջներին: Հաշվետվությունները հիմնականում կրկնում են իրար, պլան-գրաֆիկի խախտումների իրական պատճառների, գլխավոր կապալառուի կողմից իրականացվող աշխատանքների ընթացքի և որակի վերաբերյալ վերլուծություններ չեն պարունակում:

11. Ծրագրի ավարտման ժամկետների չպահպանման համար, համաձայն կապալի պայմանագրի կետ 12-ի, ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերությունը պարտավոր է պատվիրատուին վճարել տուգանք 20.12.2002 թ.-ից մինչև 01.07.2003 թ. ժամկետի համար պայմանագրի արժեքի (9,197,757.0 EURO) 5%-ի չափով կամ 459,887.8 EURO:

12. Վերահսկողության արդյունքների հետ ՀՀ էներգետիկայի նախարարության «Բարձրավոլտ էլեկտրացանցեր» ՓԲԸ-ի գլխավոր տնօրենը ծանոթացել է 08.07.2003 թ., առարկություններ չեն եղել, որի վերաբերյալ կազմվել է համապատասխան արձանագրություն:

 

Ա Ռ Ա Ջ Ա Ր Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն Ն Ե Ր

 

ՀՀ էներգետիկայի նախարարության «Էլեկտրաէներգիայի տեղափոխման սեկտորի վերակառուցում» ծրագրի կառավարման խորհրդին.

 

♦ Հաշվի առնելով ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերության կողմից «Վանաձոր-2» և «Կամո» ենթակայանների վերականգնողական աշխատանքների ընթացքում տեղ գտած ժամկետային խախտումները, աշխատանքների ձգձգումները և այլ թերությունները, վերանայել «Ալավերդի-2» ենթակայանի գլխավոր կապալառուի ընտրության հարցը և բանակցություններ վարել KfW բանկի հետ` նշված ենթակայանի վերոհիշյալ աշխատանքների գլխավոր կապալառուի ընտրության պայմանների վերաբերյալ:

♦ Վերահսկողություն սահմանել մրցութային փաթեթներով առաջարկվող աշխատանքների, մասնավորապես, հայաստանյան ընկերությունների համար նախատեսվող և իրականում տրամադրվող ծավալների պահպանմանը:

♦ «ՀՀ ԱԺ Վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի համաձայն, մեկամսյա ժամկետում տեղեկատվություն ներկայացնել ՀՀ ԱԺ և Վերահսկիչ պալատ` ձեռնարկված միջոցառումների վերաբերյալ:

 

ԲԷՑ ՓԲԸ-ին.

 

♦ «Ալավերդի-2» ենթակայանի վերականգնողական աշխատանքների ընթացքում Ծրագրի խորհրդատուից և գլխավոր կապալառուից պահանջել իրենց պայմանագրային պարտավորությունների ամբողջական և հստակ կատարումը, իսկ աշխատանքների պլան-գրաֆիկի խախտումների դեպքում՝ կիրառել պայմանագրերով նախատեսված տույժերը:

♦ Միջոցներ ձեռնարկել Ծրագրի տարեկան բյուջեների և հաշվետվությունների կազմման ու հաստատման գործընթացների կարգավորման, ինչպես նաև` արտարժութային միջոցների ամենօրյա հաշվառում տանելու ուղղությամբ:

♦ Ծրագրի ավարտման ժամկետների չպահպանման համար ALSTOM Energietechnik GmbH ընկերությանը վճարվելիք գումարը նվազեցնել կապալի պայմանագրի արժեքի (9,197,757.0 EURO) 5%-ի չափով կամ 459,887.7 EURO-ով` համաձայն կապալի պայմանագրի 12-րդ կետի:

 

հավելված 1

 

Ծրագրի բյուջեի կատարողականը

 

հազ. EURO

2000 թ. Ծրագրի բաղադրամասերը Հաշվետու տարվա բյուջեով նախատեսված ծախսերը Հաշվետու տարվա սկզբից կատարված աշխատանքները Կատարված աշխատանքները նախատեսված ծախսերի նկատմամբ Հաշվետու տարում կատարված փաստացի վճարումները Փաստացի վճարումները կատարված աշխատանքների նկատմամբ Ընդա- մենը այդ թվում` Ընդա- մենը այդ թվում` Ընդա-մենը այդ թվում` Վարկի միջոցների հաշվին Սեփական միջոցների հաշվին Վարկի միջոցների հաշվին Սեփական միջոցների հաշվին Ընդա- մենը Վարկի միջոց-ների հաշվին Վարկի միջոց-ների հաշվին Սեփական միջոցների հաշվին Ընդա-մենը Վարկի միջոցների հաշվին Շինմոնտաժային աշխատանքներ 108.4 0.0 108.4 0.0 0.0 0.0 0.0%   0.0 0.0 0.0     Սարքավորումներ 2437.0 2437.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0% 0.0% 0.0 0.0 0.0     Խորհրդատվություն 217.0 217.0 0.0 109.5 109.5 0.0 50.5% 50.5% 94.8 94.8 0.0 86.6% 86.6% Ընդամենը 2762.4 2654.0 108.4 109.5 109.5 0.0 4.0% 4.1% 94.8 94.8 0.0 86.6% 86.6% 2001 թ. Շինմոնտաժային աշխատանքներ 501.7 389.2 112.5 0.0 0.0 0.0 0.0% 0.0% 0.0 0.0 0.0     Սարքավորումներ 2447.3 2447.3 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0% 0.0% 1839.5 1839.5 0.0     Խորհրդատվություն 176.2 176.2 0.0 97.4 97.4 0.0 55.3% 55.3% 112.1 112.1 0.0 115.1% 115.1% Ընդամենը 3125.2 3012.7 112.5 97.4 97.4 0.0 3.1% 3.2% 1951.6 1951.6 0.0 2003.7% 2003.7% 2002 թ. Շինմոնտաժային աշխատանքներ 1966.3 1750.1 216.2 674.8 486.1 188.7 34.3% 27.8% 505.7 340.3 165.4 74.9% 70.0% Սարքավորումներ 6094.8 6094.8 0.0 6398.6 6398.6 0.0 105.0% 105.0% 4371.4 4371.4 0.0 68.3% 68.3% Խորհրդատվություն 228.2 228.2 0.0 271.9 271.9 0.0 119.1% 119.1% 271.9 271.9 0.0 100.0% 100.0% Ընդամենը 8289.3 8073.1 216.2 7345.3 7156.6 188.7 88.6% 88.6% 5149.0 4983.6 165.4 70.1% 69.6% 2003 թ.-ի հունվար-հունիս Շինմոնտաժային աշխատանքներ 192.0 130.4 61.6 398.5 389.2 9.3 207.6% 298.5% 171.7 112.9 58.8 43.1% 29.0% Սարքավորումներ 913.0 913.0 0.0 663.1 663.1 0.0 72.6% 72.6% 0.0 0.0 0.0     Խորհրդատվություն 141.6 141.6 0.0 129.9 129.9 0.0 91.7% 91.7% 86.5 86.5 0.0 66.6% 66.6% Ընդամենը 1246.6 1185.0 61.6 1191.5 1182.2 9.3 95.6% 99.8% 258.2 199.4 58.8 21.7% 16.9%

 

Հաշվետվությունը հաստատվել է ՀՀ ԱԺ

Վերահսկիչ պալատի խորհրդի 26.11.03 թ.

նիստում և ուղարկվել է ՀՀ Ազգային ժողով,

ՀՀ կառավարություն, ՀՀ կառավարությանն

առընթեր ջրային տնտեսության պետական

կոմիտե, «Նոր Ակունք» ՓԲԸ և KfW բանկի

հայաստանյան ներկայացուցչություն

 

Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության եվ Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության կառավարության միջեվ կնքված համաձայնագրի շրջանակներում «Արմավիրի մարզի մի շարք բնակավայրերի ջրամատակարարման եվ կոյուղու համակարգերի վերականգնում» վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքի մասին

 

Վերահսկողության հիմքը - «ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքը, ՀՀ Ազգային ժողովի 11.12.2002 թ. Ն-321-2 որոշմամբ հաստատված՝ ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի տարեկան ծրագիրը և ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի նախագահի 18.08.2003 թ. N 33 հրամանը:

Ուսումնասիրությամբ ընդգրկվել է ծրագրի սկզբից մինչև 01.10.2003 թ. ընկած ժամանակահատվածը:

Վերահսկողության նպատակը - «Արմավիրի մարզի մի շարք բնակավայրերի ջրամատակարարման և կոյուղու համակարգերի վերականգնում» վարկային ծրագրի (այսուհետ` Ծրագիր) իրականացման ընթացքը:

Վերահսկողության օբյեկտը - «Նոր Ակունք» ՓԲԸ (2001 թ. օգոստոսի 15-ից` գլխավոր տնօրեն` Յ. Վրտեսկի):

 

1. Ծրագրի նպատակները

 

Ծրագրի նպատակն է` ընտրված տարածքում բնակչությանը հիգիենիկ մաքուր խմելու ջրի անխափան և տնտեսապես արդյունավետ մատակարարումը, ինչպես նաև` բնակչության առողջության համար կեղտաջրերի անվտանգ հեռացումը:

 

2. Վարկի պայմանները

 

ՀՀ կառավարության և Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության կառավարության միջև կնքված (միջկառավարական ֆինանսական համագործակցության մասին) համաձայնագրի շրջանակներում, 2000 թ. հունիսի 21-ին գերմանական KfW բանկի, Հայաստանի Հանրապետության (ի դեմս ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության, այսուհետ` Փոխառու) և «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի միջև կնքվել է 5.0 մլն DM գումարի համաձայնագիր` Ծրագրի առաջին փուլի ֆինանսավորման նպատակով:

Ծրագրի առաջին փուլում վարկային միջոցներով պետք է ֆինանսավորվեն հետևյալ միջոցառումները.

 

1. Ջրամատակարարման ոլորտում.

 

♦ Ջրամատակարարման համակարգի ապակենտրոնացման նախապատրաստում (հիդրոերկրաբանական հետազոտությունների վերլուծություն, հորատման աշխատանքների և խորքային հորերի հագեցման համար մրցութային փաստաթղթերի նախագծում և մշակում),

♦ խորքային հորերի շինարարություն` ներառյալ դրանց հագեցումը և միացումը Արմավիրի կարգավորիչ ջրամբարին,

♦ սարքավորումների, նյութերի և ջրաչափերի գնում` ջրի մատակարարման ու բաշխման անսարք խողովակների վերանորոգման և ջրամատակարարման ցանցերում (ներառյալ` Բաղրամյան համայնքի) ջրամատակարարման իրավիճակի բարելավման համար:

 

2. Կեղտաջրերի հեռացման ոլորտում.

 

♦ Կեղտաջրերի հեռացման օբյեկտների մանրակրկիտ գույքագրում, հատկապես Մեծամորի գլխավոր կուտակիչի համակարգում, տարբեր տնտեսական և տեխնիկական լուծումների համադրում, կեղտաջրերի մաքրման համակարգի վերականգնման լավագույն տարբերակի ընտրում,

♦ կուտակիչների երկրորդական և երրորդական համակարգերի մաքրում, վերականգնում և անհրաժեշտության դեպքում` մի մասի փոխարինում,

♦ Մեծամորի կոմունիկացիոն-պոմպային համակարգի, էլեկտրական, էլեկտրամեխանիկական և հիդրավլիկ սարքավորումների մաքրում, վերականգնում և անհրաժեշտության դեպքում` փոխարինում,

♦ մաքրիչ կառույցների շինարարություն:

Այնուհետև, 2001 թ. սեպտեմբերի 12-ին ստորագրվել է 20.0 մլն DM գումարի ևս մեկ համաձայնագիր` Ծրագրի երկրորդ փուլի ֆինանսավորման համար:

Ծրագրի երկրորդ փուլում վարկային միջոցներով պետք է ֆինանսավորվեն հետևյալ միջոցառումները.

 

1. Ջրամատակարարման ոլորտում.

 

♦ Արմավիր և Մեծամոր քաղաքների, ինչպես նաև` Բաղրամյան համայնքի մի շարք գյուղերի ջրամատակարարման համակարգերի ապակենտրոնացման շարունակում (հիդրոերկրաբանական հետազոտությունների և փորձնական հորատումների արդյունքների վերլուծություն, այլ խորքային հորերի շինարարություն, արտադրական և խորքային հորերի վերականգնում, ներառյալ՝ դրանց միացումը կարգավորիչ ջրամբարին),

♦ լրացուցիչ սարքավորումների և նյութերի, ինչպես նաև` տարբեր տրամաչափի ջրաչափերի գնում և դրանց մոնտաժում, հոսակորուստների հայտնաբերում, ջրի մատակարարման ու բաշխման խողովակների վերանորոգման ծրագրի մշակում,

♦ ջրամբարների վերանորոգման ավարտում, վերանորոգման կարիք ունեցող ջրի մատակարարման ու բաշխման խողովակների մասնակի փոխարինում,

♦ պոմպակայանների վերականգնում և տեխնիկապես կատարելագործում (ավտոմատացում),

♦ աղբյուրների և ջրհորների կապտաժներում քլորի չափաքանակների որոշման համար սարքավորումների վերականգնում և նորացում,

♦ Արմավիր, Մեծամոր քաղաքներում և Բաղրամյան համայնքի մի շարք գյուղերում ջրի մատակարարման և բաշխման խողովակների վերանորոգում և հոսակորուստների հայտնաբերում,

♦ Ծրագրով նախատեսված տարածքներում (բացի Բաղրամյանի մի շարք գյուղերից) ապակենտրոնացված ջրամատակարարման համակարգերի վերականգնում և տեխնիկապես վերազինում, որոնք մատակարարվում են գործող կենտրոնացված ջրամատակարարման համակարգի կամ սեփական ջրհորների հաշվին,

♦ «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի վարչական և արհեստանոցային շինությունների վերականգնում կամ կառուցում,

♦ «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի համար սարքավորումների մատակարարում, այդ թվում` գրասենյակային և արհեստանոցային սարքավորումներ, տրանսպորտային միջոցներ, պահեստամասեր, շահագործման նյութեր:

 

2. Կեղտաջրերի հեռացման ոլորտում.

 

♦ Առաջնային կենտրոնական կոլեկտորային համակարգի և հորերի վերականգնում, վերանորոգում և մասնակի փոխարինում, ներառյալ` սխալ միացումների մաքրում և ապամոնտաժում,

♦ երկրորդային կոլեկտորային համակարգի վերականգնում, մասնակի փոխարինում, ներառյալ` հորերի և միացումների մաքրում և վերանորոգում, ինչպես նաև՝ սխալ միացումների ապամոնտաժում,

♦ Ծրագրով նախատեսված տարածքի կեղտաջրերի մաքրման համար լրացուցիչ ապակենտրոնացված սեկցիոն տղմազտիչների շինարարություն:

Ըստ համաձայնագրերի, Փոխառուն վարկի տրամադրման համաձայնության համար վճարում է տարեկան 0.25% միջնորդավճար` դեռևս չվճարված վարկային միջոցների դիմաց: Միջնորդավճարը հաշվարկվում է վարկի պայմանագրի ստորագրումից երեք ամիս հետո սկսվող և վճարումների դեբետագրման օրով վերջացող ժամկետի համար: Վարկի օգտագործման համար Փոխառուն վճարում է տարեկան 0.75%: Տոկոսավճարները հաշվարկվում են վճարումների դեբետագրման օրվանից մինչև KfW բանկի համապատասխան հաշվում վերադարձվող միջոցների կրեդիտագրման օրը: Փոխառուն միջնորդավճարները, տոկոսավճարները կատարում է կիսամյակային մուծումներով` յուրաքանչյուր տարվա հունիսի 30-ին և դեկտեմբերի 30-ին:

Փոխառուի և Ծրագիրն իրականացնողի ֆինանսական և իրավական հարաբերությունները կարգավորելու նպատակով 2002 թ. փետրվարի 28-ին ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության ու «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի միջև ստորագրվել է ենթավարկային պայմանագիր, ըստ որի Փոխառուն, համաձայն վարկային համաձայնագրերի 1.2 կետերի, 25.0 մլն DM գումարը տրամադրում է Ծրագիրն իրականացնողին, իսկ վերջինս նշված գումարն օգտագործում է միայն Ծրագրի իրականացման նպատակով:

Փոխառուի կողմից վարկային միջոցների վերադարձը պետք է իրականացվի` սկսած 2010 թ. հունիսի 30-ից մինչև 2041 թ. դեկտեմբերի 30-ը:

Հարկ է նշել, որ ո'չ առաջին, և ո'չ էլ երկրորդ վարկային համաձայնագրերով Ծրագրի փուլերն ըստ կատեգորիաների մանրամասնված չեն:

Վարկային համաձայնագրերի 1.2, 3.1 և 8.2 կետերի համաձայն, 21.06.2000 թ. և 12.09.2001 թ.-ին KfW բանկի, ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության և «Նոր Ակունք» ՓԲԸ միջև կնքվել են երկու «Հատուկ համաձայնագրեր», որոնցով կարգավորվում են`

♦ Ծրագրի մանրամասները, ինչպես նաև` վարկային միջոցների հաշվին ֆինանսավորվող աշխատանքների, ծառայությունների և առաքումների ծավալները,

♦ վճարումների իրականացման կարգը, մասնավորապես` միջոցների նպատակային օգտագործման վերաբերյալ հաշվետվության կարգը,

♦ նախագծի իրականացման մասերը:

Ծրագրի առաջին փուլի ֆինանսավորումն, ըստ Հատուկ համաձայնագրի, արտացոլված է Աղյուսակ 1-ում:

 

Աղյուսակ 1

 

մլն գերմ. մարկ

Ծրագրի բաղկացուցիչ մասեր Ընդամենը ֆինանսավորում Այդ թվում` Գերմանական կառավարության վարկի հաշվին ՀՀ կառավարության միջոցներ 1. Կոյուղի   1.1 Կոյուղու առաջնային և երկրորդային համակարգի վերականգնում/փոխարինում 1.545 0.923 0.622 1.2 Կոմունիկացիոն-պոմպային համակարգի վերականգնում 0.250 0.205 0.045 1.3 Մեծամորի ջրամաքրման կառույց 2.940 2.740 0.200   Ընդամենը կոյուղի 4.775 3.868 0.9071 2. Ջրամատակարարում (անմիջականորեն վերականգնողական միջոցառումներ) 0.900 0.900 0.000 3 Խորհրդատվական ծառայություններ       3.1 Կոյուղու մասով աշխատանքների նախապատրաստում, նախագծում և կառավարում (տեղական խորհրդատու) 0.142 0.000 0.142 3.2 Ջրամատակարարման և կոյուղու մասով ուսուցման և որակավորման բարձրացման ուղղությամբ միջոցառումներ (օտարերկրյա խորհրդատու) 0.000 0.000 0.000   Ընդամենը խորհրդատվ. ծառայություններ 0.142 0.000 0.142 4 Չնախատեսված ծախսերի պահուստ 0.283 0.232 0.051   ԸՆԴԱՄԵՆԸ 6.100 5.000 1.100

________________

¹ «Հատուկ համաձայնագրում» ընդամենը կոյուղու 0.907 մլն գերմ. մարկ կազմող գումարը սխալ է հաշվարկված, քանի որ ՀՀ կառավարության միջոցների հանրագումարը կազմում է 0.867 մլն գերմ. մարկ (կամ շեղում` 40.0 հազ. գերմ. մարկ):

 

Ծրագրի երկրորդ փուլի ֆինանսավորումն, ըստ Հատուկ համաձայնագրի, արտացոլված է ստորև աղյուսակում:

 

Աղյուսակ 2

 

մլն գերմ. մարկ

Ծրագրի բաղկացուցիչ մասեր Ընդամենը ֆինանսավորում, այդ թվում` Գերմանական կառավարության վարկի հաշվին ՀՀ կառավա- րության միջոցներ Մասնավոր ներդրումներ 1. Կեղտաջրերի մաքրում   1.1 Հոսակորուստների հայտնաբերման և վերանորոգման ծրագիր 1.262 1.025 0.237 0.000 1.2 Պոմպակայանների վերանորոգում/փոխարինում և քլորացնող սարքեր 0.331 0.320 0.011 0.000 1.3 Բաշխման համակարգի վերանորոգում/փոխարինում, տրանսպորտ 6.070 5.809 0.038 0.223 1.4 Ջրամբարների վերականգնում 1.475 0.675 0.800 0.000 1.5 Գրունտային ջրերի ռեսուրսների հետազոտում/զարգացում 0.341 0.336 0.005 0.000 1.6 Գյուղերում ջրամատակարարման անկախ համակարգերի վերականգնում 3.287 3.073 0.140 0.074 2 Կոյուղի   2.1 Կոյուղու առաջնային և երկրորդային համակարգերի վերականգնում/փոխարինում 1.200 1.200 0.000 0.000 2.2 Գյուղերում ապակենտրոնացված կոյուղի 3.120 1.605 0.000 1.515 3 Շահագործման և պահպանման համար գրասենյակների, արհեստանոցների, սարքավորումների վերականգնում/ընդլայնում 0.500 0.440 0.060 0.000 4 Խորհրդատվական ծառայություններ 2.287 2.287 0.000 0.000 5 Չնախատեսված ծախսերի պահուստ 3.828 3.230 0.249 0.349   ԸՆԴԱՄԵՆԸ 23.701 20.000 1.540 2.161

 

3. «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի ստեղծումը

 

ՀՀ կառավարության և Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության կառավարության միջև ֆինանսական համագործակցության շրջանակներում ՀՀ Արմավիրի մարզի Արմավիր, Մեծամոր քաղաքների և մի շարք գյուղերի խմելու ջրի մատակարարման և ջրահեռացման համակարգերի բարելավման ծրագրի իրականացման, ինչպես նաև՝ ընկերության ստեղծմանը պետության մասնակցությունն ապահովելու նպատակով ՀՀ կառավարության 1999 թ. նոյեմբերի 25-ի թիվ 712 որոշմամբ սահմանվել է.

1. Հայաստանի Հանրապետության անունից լիազորել ՀՀ քաղաքաշինության նախարարությանը հանդես գալ որպես «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի մասնակից նախարարություն` վերապահելով նշված ընկերության պետական բաժնեմասի տնօրինման լիազորությունները:

2. 3.4 մլն դրամի գույք, ինչպես նաև` ջրագծեր, կոյուղու կոլեկտորներ, մաքրման կայաններ, պոմպակայաններ և ենթակայաններ առանձնացնել «Հայջրմուղկոյուղի» ՓԲԸ-ի գույքի կազմից և դրանք անհատույց հանձնել ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության տնօրինությանը: Նշված գույքից «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի կանոնադրական կապիտալում, որպես պետական բաժնեմաս, ներդնել 3.4 մլն դրամի գույքը, իսկ ջրագծերը, կոյուղու կոլեկտորները, մաքրման կայանները, պոմպակայանները և այլն անհատույց օգտագործման իրավունքով 50 տարի ժամկետով հանձնել ընկերությանը:

3. «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի հիմնադիր համայնքների ղեկավարներին առաջարկվել է ընկերությանը 50 տարի ժամկետով, անհատույց օգտագործման իրավունքով հանձնել սեփականության իրավունքով իրենց պատկանող ջրամատակարարման ցանցերը, օրվա կարգավորման ջրամբարները (ՕԿՋ), ջրագծերը, պոմպակայանները և այլն:

4. «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի կողմից մատուցվող ջրամատակարարման և ջրահեռացման ծառայությունների սակագները սահմանվում են` վերջինիս կողմից մատուցվող ծառայությունների քանակին և որակին համապատասխան:

«Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ն ստեղծվել է նրա հիմնադիրների (բաժնետերերի) կողմից 1999 թ.-ի դեկտեմբերի 16-ին կնքված գրավոր հիմնադիր պայմանագրի և դրա հիման վրա մշակված և ընկերության բաժնետերերի 2000 թ. մայիսի 17-ի հիմնադիր ժողովի որոշմամբ հաստատված կանոնադրության համաձայն:

Ընկերության իրավունակությունը ծագել է նրա պետական գրանցման պահից:

ՀՀ կառավարության վերը նշված որոշումից յոթ ամիս անց` 2000 թ. հունիսի 21-ին, ՀՀ պետական ռեգիստրում գրանցվել է «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ն (գրանցման համար` 31.120.00877, վկայական N 02Ա048/36): ՀՀ կառավարության 2001 թ. փետրվարի 9-ի թիվ 92 որոշմամբ ստեղծվել է ՀՀ կառավարությանն առընթեր ջրային տնտեսության պետական կոմիտե, և «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի պետական բաժնետոմսերի (34%) տնօրինման լիազորությունները վերապահվել են վերջինիս: Նույն որոշման 10-րդ կետով ՀՀ ջրտնտպետկոմիտեին հանձնարարվել է 40-օրյա ժամկետում ՀՀ կառավարություն ներկայացնել առաջարկություն` «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի գործունեության և կառավարման բարելավման հայեցակարգի, 2001-2005 թթ. ֆինանսական ծրագրերի և դրանց իրականացման միջոցառումների վերաբերյալ:

«Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի 2001 թ. օգոստոսի 15-ին կայացած բաժնետերերի ընդհանուր ժողովը (արձանագրություն թիվ 3), հիմք ընդունելով ՀՀ կառավարության 2001 թ. փետրվարի 9-ի թիվ 92 որոշումը, կատարել է ընկերության նախագահի փոփոխություն (ՀՀ քաղաքաշինության նախարարի տեղակալ Ա. Անդրեսյանին փոխարինել է ՀՀ ջրտնտպետկոմիտեի նախագահի առաջին տեղակալ Կ. Քոչարյանը), ինչպես նաև` ընկերության գլխավոր տնօրենի փոփոխություն (ժ/պ Թ. Պասկալովսկուն փոխարինել է Յ. Վրտեսկին):

Ընկերության բաժնետերերի ընդհանուր ժողովը նույն օրը որոշել է ընկերության կանոնադրության մեջ կատարել փոփոխություն և գրավոր դիմել KfW բանկ` համաձայնություն ստանալու համար: Մեկ տարի անց` 2002 թ. օգոստոսի 7-ին, ընկերության բաժնետերերի ընդհանուր ժողովի թիվ 5 որոշմամբ հաստատվել է «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի կանոնադրությունը, որը գրանցվել է ՀՀ իրավաբանական անձանց գրանցման ռեգիստրի Արմավիրի ստորաբաժանումում 2002 թ. օգոստոսի 26-ին:

 

4. Օրենսդրական եվ նորմատիվ կանոնակարգման խախտումների վերաբերյալ

 

4.1. «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի կանոնադրության 13.2 կետի համաձայն, ՓԲԸ-ի վարչության կանոնակարգը և աշխատակարգը հաստատվում են ընկերության նախագահի կողմից, որոնցով սահմանվում են վարչության նիստերի հրավիրման և անցկացման ժամկետների ու որոշումների ընդունման կարգը, որոնք չեն կատարվել:

Ընկերության կանոնադրության 14.1 կետի համաձայն, ֆինանսատնտեսական վերահսկումն իրականացնում է բաժնետերերի ընդհանուր ժողովի կողմից ընտրված ընկերության վերստուգող հանձնաժողովը: «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի բաժնետերերի 2001 թ. օգոստոսի 15-ին Արմավիր քաղաքում անցկացված ընդհանուր ժողովում (արձանագրություն թիվ 3) ընտրվել են վերստուգող հանձնաժողովի երեք անդամներ, սակայն ընկերության վերստուգող հանձնաժողովի կողմից գործունեության սկզբից մինչև 2003 թվականի հոկտեմբերի մեկն ընկած ժամանակահատվածում նիստեր չեն գումարվել, և տարեկան հաշվեկշիռների հաստատման ժամանակ եզրակացություններ չեն ներկայացվել:

4.2. Խախտելով ՀՀ կառավարության 09.07.1998 թ. թիվ 429 (փոփոխություն` 19.02.2000 թ. թիվ 73) որոշման պահանջները, 2000 թ.-ից մինչև 2002 թ. սեպտեմբեր ամիսն ընկած ժամանակահատվածում «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի կողմից Ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ ՀՀ կառավարություն հաշվետվություններ չեն ներկայացվել:

4.3. «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի վարչության կողմից 20.06.2002 թ. հաստատված մրցույթների անցկացման կարգով սահմանված դրույթները խախտվել են մի շարք դեպքերում:

1. Մրցույթների անցկացման կարգի 17.1 կետով սահմանվում է, որ մրցույթի մասնակիցը պարտավոր է ներկայացնել պետական բյուջեի նկատմամբ ունեցած պարտավորությունների մասին հարկային տեսչության և կենսաթոշակային հիմնադրամի կողմից տրված տեղեկանքները: Սակայն`

- 25.07.2002 թ. մրցութային հանձնաժողովը քննարկել է Արմավիր քաղաքի օրվա կարգավորիչ ջրամբարների (ՕԿՋ) տարածքում հորատված հինգ խորքային հորերը ՕԿՋ-ներին միացման աշխատանքների կատարման վերաբերյալ մրցույթին մասնակցած հինգ կազմակերպությունների առաջարկները և որոշել հաղթողին (շին. կապա լի պայմանագիր N ՆԱ 30ա/ 02, 05.08.2002 թ.): Մրցույթում հաղթած «Հատուկէներգոմոնտաժ» ՍՊԸ-ի կողմից ՀՀ սոցիալական ապահովագրության պետական հիմնադրամի նկատմամբ 2002 թ. I եռամսյակի պարտավորությունների մասին տեղեկանքը մրցութային հանձնաժողովի կողմից գնահատվել է որպես համապատասխանող: Սակայն 2002 թ. I եռամսյակից մինչև մրցույթի անցկացման օրն ընկած ժամանակահատվածի պարտավորությունների առկայության հարցը մնացել է անորոշ:

- 10.08.2002 թ. մրցութային հանձնաժողովը քննարկել է Արմավիր քաղաքի ՕԿՋ-ների տարածքում էներգոհամակարգի մոնտաժման, N 2 տրանսֆորմատորային ենթակայանի կառուցման աշխատանքների իրականացման համար ներկայացված մրցութային փաթեթները և հաղթող ճանաչել «Լեգենդա» և «Հատուկէներգոմոնտաժ» ՍՊԸ-ներին: Նշված ընկերությունների կողմից ներկայացված մրցութային փաստաթղթերի փաթեթում բացակայում էին հարկային տեսչության և կենսաթոշակային հիմնադրամի կողմից տրված տեղեկանքները:

2. «Մրցույթների արդյունքների ամփոփումը» գլխի 2-րդ կետի համաձայն, մրցութային հանձնաժողովն արդյունքներն ամփոփում է մրցույթի կայացումից 10 օրվա ընթացքում և որոշում մրցույթի հաղթողին, կամ մրցույթը համարում է չկայացած: Սակայն`

- Արմավիրի մարզի Լեռնագոգ և Բաղրամյան համայնքների խորքային հորերի հորատման աշխատանքների վերաբերյալ մրցույթը հանձնաժողովի կողմից ամփոփվել է 13.12.2002 թ.-ից մինչև 21.02.2003 թ., կամ երկու ամսից ավելի ժամանակահատվածում:

4.4. ՀՀ կառավարության 2003 թվականի մարտի 27-ի թիվ 347-Ն որոշմամբ հաստատվել է առողջական վիճակի պարտադիր նախնական (աշխատանքի ընդունվելիս) և պարբերաբար բժշկական զննության կարգը: Նշված կարգի համաձայն, ջրմուղների կառույցների աշխատողները, ովքեր անմիջականորեն առնչվում են ջրի մաքրմանը, վարակազերծմանը և ցանցի սպասարկմանը, ենթակա են առողջական վիճակի պարտադիր նախնական և պարբերաբար բժշկական զննության, որը չի իրականացվել:

4.5. Մատակարարման պայմանագրի ուսումնասիրությունից պարզվել է, որ՝

- «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի և «Օջախ-ե» ՍՊԸ-ի միջև կնքված N ՆԱ-6/2002 պայմանագիրն ուժի մեջ է մտել 04.04.2002 թ.-ին այն դեպքում, երբ մրցութային հանձնաժողովի կողմից հաղթողը որոշվել է 05.04.2002 թ.-ին, կամ պայմանագրի կնքումից մեկ օր հետո:

- 22.06.2002 թ. «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի և «Շինանյութեր» ՍՊԸ-ի միջև կնքվել է N ՆԱ-17/2002 մատակարարման պայմանագիրն այն դեպքում, երբ մրցութային հանձնաժողովի կողմից հաղթողը որոշվել է 24.06.2002 թ. կամ պայմանագրի կնքումից երկու օր հետո:

4.6. 21.06.2000 թ. KfW-ի և Հայաստանի Հանրապետության (ի դեմս` ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության) և «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի միջև կնքված վարկի տրամադրման և ծրագրի ֆինանսավորման պայմանագրի «Հատուկ համաձայնագրի» II հոդվածի 3-րդ կետի 3.1 ենթակետի համաձայն, մանր նյութերը, որոնք գնվում են ոչ նշանակալի ծավալներով և կարճ ժամկետներում, ձեռք են բերվում ներքին շուկայում` առնվազն երեք առաջարկների համեմատական գնահատման հիման վրա: 12.09.2001 թ. «Հատուկ համաձայնագրի» II հոդվածի 3-րդ կետի 3.1 ենթակետի համաձայն, մատակարարումների և շինարարական աշխատանքների ու ծառայությունների կապալները տրամադրվում են բաց միջազգային մրցույթների հիման վրա, որոնք անց են կացվում Խորհրդատուի հետ համագործակցելով: Սահմանափակ ծավալներով մատակարարումների և շինարարական աշխատանքների ու ծառայությունների կապալները տրամադրվում են կախված ծավալից, կամ ուղղակի` Խորհրդատուի հետ համագործակցությամբ և գների համեմատական հարցման հիման վրա, կամ էլ Հայաստանում` բաց մրցույթների արդյունքում: Ըստ Հատուկ Համաձայնագրի «KfW-ի կողմից մշակված Կապալների տրամադրման դիրեկտիվների» 1-ին կետի 1.1 ենթակետի, բաց մրցույթների անցկացման պահանջը կարող է սահմանափակվել, եթե.

♦ կապալի իրականացումը հնարավոր է միայն որոշակի ֆիրմաների կողմից (անց են կացվում փակ մրցույթներ),

♦ կապալի ուղղակի տրամադրումն արդարացված (հիմնավորված) է տեխնիկական կամ տնտեսական պատճառներով:

«Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի գլխավոր տնօրենի «Ընկերության մրցութային և ընթացիկ շինարարական վերանորոգման, նախագծային աշխատանքների, գնումների պայմանները քննարկող հանձնաժողովի կազմը վերահաստատելու և աշխատակարգ սահմանելու մասին» 10.01.2003 թ. N 6 հրամանի 4.1 կետի համաձայն, առանձին դեպքերում, կախված գնումների, աշխատանքների կամ ծառայությունների ծավալից, հրատապությունից և ընկերության շահերից բխող այլ պայմաններից, հանձնաժողովը կարող է քննարկել և ընդունել մեկ առաջարկ` չկիրառելով այլընտրանքային սկզբունքը:

Թվով 11 պայմանագրեր կնքվել են՝ առանց մրցույթի անցկացման (հավելված 1):

Ուսումնասիրված մատակարարման պայմանագրերից երկուսում, կնքված անհատ ձեռներեցներ Լ. Մակոյանի (01.04.2002 թ.) և Մ. Ղազարյանի (03.04.2002 թ.) հետ, անորոշ է պայմանագրի առարկան, քանի որ հստակ չեն պատվիրատուի կողմից պատվիրված ապրանքների տեսակներն ու քանակը: Համաձայն պայմանագրերի, մատակարարները պարտավոր են մեկ օրվա ընթացքում ձեռքբերել և մատակարարել գնորդին հետաքրքրող ապրանքատեսակները: Անորոշ են նաև պայմանագրերի գները, որոնցից յուրաքանչյուրը սահմանվել է մինչև 1.0 մլն դրամ:

22.04.2002 թ. «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի և «Ալբենիս» ՍՊԸ-ի միջև կնքված ՆԱ-11/1 պայմանագրով (պայմանագրի գինը` 463.0 հազ. դրամ) մատակարարը պարտավորվում է 10 օրվա ընթացքում գնորդին հանձնել մետաղյա 3 հատ ջրաբաք և մեկ պոմպ: Այս դեպքում դարձյալ հստակ չէ պայմանագրի առարկան, քանի որ նշված չեն մետաղյա ջրաբաքերի չափերը և միավորի գինը, ինչպես նաև` պոմպի տեսակը և գինը:

 

5. Ծրագրի կատարողականը

 

Ծրագրի սկզբից մինչև 01.10.2003 թ. ընկած ժամանակահատվածում ծրագրի կատարողականը կազմել է ընդամենը 8.0% (Աղյուսակ 3):

 

Աղյուսակ 3

 

Ծրագրի կատարողականն ամբողջ ծրագրով եվ ըստ տարիների

 

հազ. դրամ

Նախատեսված գումարը Կատարված աշխատանքները Կատարված աշխատանք- ները նախատես- ված գումարների նկատմամբ Կատարված փաստացի վճարումները Կատարված փաստացի վճարումները նախատես- ված գումարների նկատմամբ Կատարված փաստացի վճարումները կատարված աշխատանք- ների նկատմամբ Ընդա- մենը Այդ թվում` Ընդա- մենը Այդ թվում` Ընդա- մենը Այդ թվում` Վարկի հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Այլ աղբյուր- ների հաշվին Վարկի հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Վարկի հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին 1 2 3 4 5 6 7 8=5/1 9 10 11 12=9/1 13=9/5 Ամբողջ ծրագրով (01.10.2003 թ. դրությամբ) 8,878,660 7,444,413 787,879 646,368 713,424 621,658 91,766 8.0% 824,917 735,409 89,508 9.3% 115.6% 2000 թ. Հաշվետու տարով 955,010 847,850 107,160 0 0 0 0 0.0% 0 0 0 0.0% - 2001 թ. Հաշվետու տարով 588,500 588,500 0 0 18,448 2,807 15,641 3.1% 1,250 1,250 0 0.2% 6.8% 2002 թ. Հաշվետու տարով 3,099,613 2,821,497 278,116 0 426,873 423,627 3,246 13.8% 570,461 551,574 18,887 18.4% 133.6% 2003 թ. Հաշվետու տարով 3,510,777 3,165,739 345,038 0 268,103 195,224 72,879 7.6% 262,206 191,585 70,621 7.5% 97.8% այդ թվում` 9 ամսվա համար 2,161,060 1,948,672 212,388 0 268,103 195,224 72,879 12.4% 262,206 191,585 70,621 12.1% 97.8%

 

Թերակատարումներ են արձանագրվել բոլոր տարիներին:

2000 թ. Ծրագիրն ընդհանրապես չի կատարվել հետևյալ պատճառներով`

1. «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ն փաստացի ձևավորվել է 2000 թ. հունիսի 21-ին (գրանցվել է կանոնադրությունը),

2. Գոյություն չեն ունեցել տեխնիկական կոնցեպցիա և ներդրումային ծրագիր,

3. Ընտրված չեն եղել տեխնիկական և ինստիտուցիոնալ խորհրդատուները KfW բանկի կողմից:

2001 թ. Ծրագրով նախատեսված աշխատանքները կատարվել են ընդամենը 3.1%-ով` հետևյալ հիմնական պատճառներով.

1. Ընտրված չի եղել տեխնիկական խորհրդատուն KfW բանկի կողմից,

2. Ինստիտուցիոնալ խորհրդատուի («Management&Consulting Services, MACS GmbH», այսուհետ` «MACS») հետ պայմանագիրը կնքվել է 2001 թ. օգոստոս ամսին, և մինչև տարեվերջ վերջինիս կողմից չի մշակվել տեխնիկական կոնցեպցիա և ներդրումային ծրագիր, ինչպես նաև՝ նախատեսված ներդրումների համար չեն կատարվել նախնական աշխատանքներ և չեն կազմվել տեխնիկական ու մրցութային փաստաթղթեր:

2002 թ. ընթացքում Ծրագրով նախատեսված աշխատանքները կատարվել են ընդամենը 13.8%-ով` հետևյալ հիմնական պատճառներով.

1. Տեխնիկական խորհրդատուի պայմանագիրը KfW բանկի կողմից ստորագրվել է 2002 թ. նոյեմբերին,

2. Հիդրոերկրաբանական հետազոտությունների իրականացման պայմանագիրը KfW բանկի կողմից «MACS» ընկերության հետ կնքվել է 2002 թ. փետրվար ամսին` նախատեսված 2001 թ.-ի փոխարեն: Աշխատանքների կատարման վերաբերյալ հաշվետվությունը «MACS»-ի կողմից բանկ ներկայացվել է 2002 թ. մայիս ամսին, իսկ վերջինիս կողմից հավանության է արժանացել 2002 թ.-ի օգոստոսին,

3. Տեխնիկական կոնցեպցիան կազմվել է 2002 թ. օգոստոսին «MACS» խորհրդատվական ընկերության կողմից,

4. Ինստիտուցիոնալ խորհրդատուի («MACS») կողմից և տեխնիկական խորհրդատուի («Fichtner GmbH&Co. KG», այսուհետ` «Fichtner») կողմից չեն կազմվել տեխնիկական և մրցութային փաստաթղթեր` պլանավորված աշխատանքների գծով:

2003 թ. 9 ամսվա ընթացքում ծրագրով նախատեսված աշխատանքները կատարվել են ընդամենը 12.4%-ով: Թերակատարման հիմնական պատճառներն են`

1. «MACS»-ի կողմից 2002 թ. կազմված տեխնիկական կոնցեպցիան «Fichtner» տեխնիկական խորհրդատուի կողմից ստուգվել և լրամշակվել է 2003 թ. մայիսին` 2003 թ.-ի հունվարի փոխարեն,

2. «Fichtner»-ի կողմից տեխնիկական պայմանները և մրցութային փաստաթղթերի փաթեթները ժամանակին չպատրաստելու հետևանքով անհնարին է դարձել շինարարական աշխատանքները 2003 թ.-ի 2-րդ եռամսյակում սկսելը` համաձայն պլան-գրաֆիկի,

3. KfW բանկի և «Fichtner» խորհրդատվական ընկերության միջև կնքված պայմանագրով ամրագրված աշխատանքների իրականացման պլան-գրաֆիկները հետագայում փոփոխվել են 14.05.2003 թ.-ի հավելվածով, և միայն 13.09.2003 թ. է ներկայացվել նոր փոփոխությունը, որը դեռևս չի հաստատվել բանկի կողմից,

4. Առաջնահերթ աշխատանքների գծով «Fichtner»-ի կողմից ներկայացված տեխնիկական փաստաթղթերը չեն համապատասխանել պայմանագրի պահանջներին և KfW բանկի կողմից վերադարձվել են լրամշակման, որոնց լրամշակված տարբերակը «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ին և KfW բանկին ներկայացվել են 2003 թ. օգոստոսի վերջին,

5. Պայմանագրերի կնքումն առաջնահերթ աշխատանքների գծով, որոնք պլանավորված են եղել իրականացնել 2003 թ. ընթացքում, միջազգային մրցույթների պայմանների վերաբերյալ առաջարկն ուշացումով ներկայացնելու և նախորդ կետում նշված պատճառներով նախատեսվում է իրականացնել 2004 թ.-ի ընթացքում,

6. 2003 թ.-ի օգոստոսից KfW բանկը պահանջել է 2003 թ.-ի ընթացքում նախատեսված շինարարական աշխատանքների կապալի տրամադրումն իրականացնել միջազգային մրցույթներով: Քանի որ միջազգային մրցույթների նախապատրաստման, անցկացման և արդյունքների ամփոփման արարողակարգը ավելի երկար ժամանակ է պահանջում, քան տեղական մրցույթներինը, ուստի 2003 թ.-ի նախատեսված շինարարական աշխատանքների փաստացի իրականացումը կտեղափոխվի 2004 թ.:

 

6. Ծրագրի խորհրդատվական ապահովումը

 

2001 թ. օգոստոսի 17-ին KfW բանկի և «MACS» խորհրդատվական ընկերության միջև կնքվել է Մասնագիտական ուսուցման և Հատուկ օգնության ծրագրի ներդրման վերաբերյալ պայմանագիր, որը ֆինանսավորվել է ոչ թե վարկային միջոցների հաշվին, այլ KfW բանկի կողմից: «MACS» խորհրդատվական ընկերության հիմնական գործառույթներն են`

♦ Ծրագրի ղեկավարում և երկարաժամկետ պլանավորում,

♦ վարձավճարների հավաքագրման ապահովման գծով օգնության և աջակցության ցուցաբերում,

♦ հավաքագրումների հայեցակարգի մշակում,

♦ ջրամատակարարման բարելավման նպատակով տեխնիկական նորոգման միջոցառումների գծով նախապատրաստական աշխատանքների իրականացում,

♦ ընկերության աշխատակազմին մասնագիտական օգնության ցուցաբերում և ուսուցում,

♦ հաշվապահական հաշվառման բարելավման գծով խորհրդատվության տրամադրում,

♦ շրջակա միջավայրի վերահսկման համակարգի մշակում,

♦ մարքեթինգ և հասարակության հետ կապեր:

«Արմավիր և Մեծամոր քաղաքների, Բաղրամյան համայնքի արևմտյան և հարավային գյուղերի ջրամատակարարման ու ջրահեռացման համակարգերի վերակառուցման և զարգացման մարզային ծրագրի» շրջանակներում, 2002 թ. նոյեմբերին տեխնիկական խորհրդատվական ծառայությունների մատուցման պայմանագիր է կնքվել «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի (պատվիրատու), ի դեմս` KfW բանկի, և «Fichtner» խորհրդատվական ընկերության միջև (պայմանագրի արժեքը (ներառյալ 14.05.2003 թ. լրացումը)` 1,335,980.0 եվրո, ֆինանսավորման աղբյուրը` վարկային միջոցներ):

«Fichtner» տեխնիկական խորհրդատվական ընկերության հիմնական գործառույթներն են`

- առկա կատարողական հայեցակարգի վերանայում և ավարտում,

- նախագծային բաղկացուցիչների` ընտրված որոշումների համաձայն նախնական նախագծում,

- նախագծային բաղկացուցիչների` սահմանված կարգով վերջնական նախագծում,

- մրցութային փաստաթղթերի պատրաստում և աջակցություն մրցութային գործընթացում (կոյուղու մաքրման կայանի համար գործառական մրցույթի անցկացման փաստաթղթերի պատրաստում),

- մրցույթի գնահատում և վերահսկողություն:

2003 թ. փետրվարի 10-16-ը KfW բանկի առաքելության այցի ընթացքում հավանության է արժանացել «Fichtner» տեխնիկական խորհրդատվական ընկերության կողմից ներկայացված Ծրագրի փուլային լուծումների ժամանակացույցը, և կարևորվել է առաջնային և հեռանկարային իրականացվելիք խնդիրների դասակարգումը:

«Fichtner» տեխնիկական խորհրդատվական ընկերության և «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի միջև 2003 թ. ապրիլ ամսին ստորագրվել է վերը նշված պայմանագրի Լրացում, որով նախատեսվել է ներդրումների իրականացում երկու փուլով`

1. առաջնահերթ աշխատանքներ,

2. մնացած աշխատանքներ:

2002 թ. նոյեմբերից մինչև 2003 թ. սեպտեմբերի մեկն ընկած ժամանակահատվածում «Fichtner» տեխնիկական խորհրդատվական ընկերության կողմից կատարված աշխատանքները չեն կարող բավարար համարվել:

 

7. «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի կողմից մատակարարված ջրի հաշվառման եվ վարձավճարների գանձման վերաբերյալ

 

«Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ում իրականացված վերահսկողության ընթացքում կատարված ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ դեռևս անբավարար են ջրի վարձավճարների հավաքման տեմպերը: Այսպես, 2002 թ. յոթ ամիսների ընթացքում (հունիս-դեկտեմբեր) մատակարարված խմելու ջրի հաշվարկային եկամուտը կազմել է 21.4 մլն դրամ, որի դիմաց գանձվել է 6.1 մլն դրամ կամ վարձավճարների հավաքման մակարդակը կազմել է 28.5%:

2003 թ. 9 ամիսների ընթացքում (հունվար-սեպտեմբեր) մատակարարված խմելու ջրի հաշվարկային եկամուտը կազմել է 78.8 մլն դրամ, որի դիմաց գանձվել է 30.6 մլն դրամ կամ վարձավճարների հավաքման մակարդակը կազմել է 38.8% (Աղյուսակ 4):

 

Աղյուսակ 4

 

մլն դրամ

Մատակարարված խմելու ջրի հաշվարկային եկամուտը Գանձված գումարը Վարձավճարների հավաքման մակարդակը (%) 1 2 3 4=3/2 2002 թ. հունիս-դեկտեմբեր 21.4 6.1 28.5 2003 թ. հունվար-սեպտեմբեր 78.8 30.6 38.8 Ընդամենը 100.2 36.7 36.6

 

2002 թ. հունիսից մինչև 2003 թ. հոկտեմբերի մեկն ընկած ժամանակահատվածում մատակարարված ջրի հաշվարկային եկամուտը կազմել է ընդամենը 100.2 մլն դրամ, որի դիմաց գանձվել է ընդամենը 36.7 մլն դրամ, կամ վարձավճարների հավաքման մակարդակը կազմել է 36.6%:

«Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի կողմից սպասարկվող տարածքում ջրի օգտագործման հաշվառում կազմակերպելու նպատակով, Ծրագրի շրջանակներում 2002 թ. և 2003 թ. սեպտեմբերի մեկի դրությամբ ձեռք են բերվել 11165 հատ ջրաչափեր` սպառողների մոտ անվճար տեղադրելու նպատակով, որոնցից 2003 թ. սեպտեմբերի մեկի դրությամբ տեղադրվել է 3821 հատը` կամ ձեռքբերված ջրաչափերի 34.2%-ը:

 

8. Ներկայացված հաշվետվությունների վերաբերյալ

 

«Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի կողմից Ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ ՀՀ կառավարություն ներկայացված հաշվետվությունների տվյալների և ՀՀ 2000, 2001, 2002 թթ. տարեկան, ինչպես նաև` 2003 թ. առաջին կիսամյակին պետական բյուջեի կատարման վերաբերյալ ՀՀ կառավարության հաշվետվությունների տվյալների համեմատությամբ առաջացել են անհամապատասխանություններ (Աղյուսակ 5):

 

Աղյուսակ 5

 

հազ. դրամ

Տարեթիվ Նախատեսված Կատարողական ՀՀ կառավարության կողմից պետական բյուջեի կատարման վերաբերյալ հաշվետվությամբ «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի կողմից ՀՀ կառավարություն ներկայացված հաշվետվությամբ Փաստ 2000 թ. 955,009.8 0.0 Հաշվետվություն չի ներկայացվել 0.0 2001 թ. 588,500.0 105,176.0 Հաշվետվություն չի ներկայացվել 1,250.0 2002 թ. 3,099,613.4 387,795.4 570,461.0 570,461.0 2003 թ. I կիսամյակ 719,395.5 163,407.4 136,008.0 136,008.0

 

Նշված անհամապատասխանությունները հետևանք են այն բանի, որ 2000 և 2001 թթ. «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի կողմից չեն ներկայացվել հաշվետվություններ, իսկ ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության կողմից, որպես կատարված վճարում, ցույց է տրվել KfW բանկից ընկերության հաշվին փոխանցված գումարը` որպես Ծրագրի կատարողական:

2002 թ. և 2003 թ. առաջին կիսամյակի տվյալների անհամապատասխանությունը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ չնայած ընկերության կողմից ներկայացված հաշվետվություններին, ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարությունը շարունակել է որպես կատարողական դիտարկել KfW բանկից ընկերությանը փոխանցված գումարները` փաստացի ներկայացված հաշվետվության փոխարեն:

Վերահսկողության ընթացքում հայտնաբերված խախտումների վերաբերյալ կազմվել են թվով 4 նախնական/միջանկյալ արձանագրություններ, որոնք ստորագրվել են վերահսկողությունն իրականացնողների և «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի ղեկավարության կողմից:

 

Ե Զ Ր Ա Կ Ա Ց ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Վերահսկողության արդյունքում արձանագրվել են իրավական ակտերի խախտումներ և Ծրագրի իրականացման ընթացքում տեղ գտած թերություններ, վարկային միջոցների ոչ արդյունավետ օգտագործման փաստեր:

1. Վարկային համաձայնագրերով չեն առանձնացվել Ծրագրի կատեգորիաները:

2. Ձգձգվել են Ծրագիրն իրականացնող «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի ստեղծման, պետական գրանցման, բաժնետերերի փոփոխման, կանոնադրության փոփոխման և նոր կանոնադրության պետական գրանցման գործընթացները:

3. Խախտվել են ընկերության կանոնադրությամբ ամրագրված մի շարք պահանջներ`

- չեն ստեղծվել և ընկերության նախագահի կողմից չեն վավերացվել վարչության կանոնակարգը և աշխատակարգը (համաձայն ընկերության կանոնադրության 13.2 կետի),

- խախտելով կանոնադրության 14.1 կետի պահանջները, ընկերության վերստուգող հանձնաժողովի կողմից նիստեր չեն հրավիրվել և ֆինանսատնտեսական վերահսկում չի իրականացվել:

4. Խախտելով ՀՀ կառավարության 09.07.1998 թ. թիվ 429 (փոփոխություն` 19.02.2000 թ. թիվ 73) որոշման պահանջները, մինչև 2002 թ. սեպտեմբեր ամիսը ընկերության կողմից ՀՀ կառավարությանը հաշվետվություններ չեն ներկայացվել:

5. Բազմիցս խախտվել են մրցույթների անցկացման կարգի պահանջները.

- մրցույթում հաղթող ճանաչված ընկերությունների կողմից ներկայացված փաստաթղթերի փաթեթում բացակայել են հարկային տեսչության և կենսաթոշակային հիմնադրամի կողմից տրված տեղեկանքները` պարտավորությունների վերաբերյալ, կամ առկա տեղեկանքները ներկայացվել են մրցույթի անցկացման օրվանից մի քանի ամիս վաղեմության ամսաթվով,

- նախատեսված 10 օրվա փոխարեն մրցույթի արդյունքների ամփոփումը ձգձգվել է մինչև 2 ամիս,

- մրցութային հանձնաժողովի կողմից հաղթող ճանաչելու արձանագրությունները թվագրված են ավելի ուշ, քան պայմանագրի կնքման ամսաթիվը:

6. Խախտվել է ՀՀ կառավարության 27.03.2003 թ. թիվ 347-Ն որոշման պահանջները, համապատասխան աշխատակիցները չեն ենթարկվել պարբերաբար բժշկական զննության:

7. Թվով 11 պայմանագրեր կնքվել են առանց մրցույթի անցկացման:

8. Կան կնքված պայմանագրեր, որոնցում անորոշ է պայմանագրի առարկան, հստակեցված չեն պատվիրված ապրանքների տեսակները, քանակը և գինը:

9. Ծրագիրը 01.10.2003 թ. դրությամբ կատարվել է ընդամենը 8.0%-ով (կատարված վճարումների կտրվածքով` 9.3%-ով), ընդ որում` 2000 թ. Ծրագիրն ընդհանրապես չի իրականացվել, 2001 թ. իրականացվել է 3.1%-ով (վճարումների կտրվածքով` 0.2%-ով), 2002 թ.` 13.8%-ով (վճարումների կտրվածքով` 18.4%-ով) և 2003 թ. 9 ամսում` 12.4%-ով, ուստի Ծրագրի իրականացման ընթացքը թե ընդհանուր, և թե տարիների կտրվածքով չի կարելի բավարար համարել:

10. «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի կողմից Ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ ՀՀ կառավարություն ներկայացված հաշվետվությունների և ՀՀ 2000, 2001, 2002 թթ. տարեկան, ինչպես նաև` 2003 թ. առաջին կիսամյակի պետական բյուջեի կատարման վերաբերյալ ՀՀ կառավարության հաշվետվությունների տվյալները չեն համապատասխանում:

Վերահսկողության արդյունքների հետ «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի գլխավոր տնօրենը ծանոթացել է 18.11.2003 թ., առարկություններ չեն եղել, որի վերաբերյալ կազմվել է համապատասխան արձանագրություն:

 

Ա Ռ Ա Ջ Ա Ր Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն Ն Ե Ր

 

«Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի բաժնետերերի ընդհանուր ժողովին և գործադիր ղեկավարությանը.

 

1. Ձեռնարկել միջոցառումներ Ծրագրի իրականացման ընթացքի բարելավման, վարկային միջոցների ժամանակին և արդյունավետ օգտագործման և Ծրագրի կատարման ձախողումը բացառելու ուղղությամբ:

2. Հսկողություն իրականացնել մրցույթների անցկացման կարգերի, ընկերության կանոնադրության պահանջների, ՀՀ կառավարության որոշումների կատարման ուղղությամբ:

3. Ուշադրություն դարձնել կնքված պայմանագրերի որակին և բովանդակության օրինականությանը:

4. «ՀՀ ԱԺ Վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի համաձայն, մեկամսյա ժամկետում ՀՀ Ազգային ժողով և վերահսկիչ պալատ ներկայացնել պաշտոնական տեղեկատվություն` ձեռնարկված միջոցառումների վերաբերյալ:

 

հավելված 1

 

«Առանց մրցութային գործընթացի կնքված պայմանագրերը»

 

- Պայմանագրի կնքման ամսաթիվը և համարը` 07.01.2002 թ. ՆԱ 02/2002,

Կապալառու` «Օգա» ՍՊԸ,

Պայմանագրի առարկան` «Հին կաթսայատան», «Պիոներ տան» և «Ռազմական դպրոցի» խորքային հորերի տեխնիկական փաստաթղթերի պատրաստման աշխատանքների իրականացում:

Պայմանագրի գինը` 1,000.0 հազ. դրամ (վճարվել է)

- Պայմանագրի կնքման ամսաթիվը և համարը` 10.01.2002 թ. ՆԱ-4/2002

Կապալառու` «Օգա» ՍՊԸ,

Պայմանագրի առարկան` Արմավիր քաղաքի չորս խորքային ջրհորերի և փորձնական ջրհորի շահագործման հետ կապված շինարարական աշխատանքների նկատմամբ տեխնիկական հսկողություն:

Պայմանագրի գինը` 1,179.5 հազ. դրամ (վճարվել է 1,133.5 հազ. դրամ)

- Պայմանագրի կնքման ամսաթիվը և համարը` 29.03.2002 թ. ՆԱ-5/2002

Կապալառու` ֆիզիկական անձ Ա. Սարդարյան,

Պայմանագրի առարկան` Արմավիր քաղաքի նախկին կաթսայատան տարածքում խորքային պոմպի ապամոնտաժման, վերանորոգման, տեղադրման և էլեկտրավահանակի վերականգնման ու տեղադրման աշխատանքների կատարում:

Պայմանագրի գինը` 200.0 հազ. դրամ (վճարվել է)

- Պայմանագրի կնքման ամսաթիվը և համարը` 01.04.2002 թ.

Կապալառու` անհատ ձեռներեց Լ. Մակոյան,

Պայմանագրի առարկան` մեկ օրվա ընթացքում գնորդին հետաքրքրող ապրանքնատեսակների ձեռք բերում և մատակարարում:

Պայմանագրի գինը` մինչև 1.0 մլն դրամ (վճարվել է 343.2 հազ. դրամ)

- Պայմանագրի կնքման ամսաթիվը և համարը` 03.04.2002 թ.

Կապալառու` անհատ ձեռներեց Մ. Ղազարյան,

Պայմանագրի առարկան` անորոշ է պայմանագրի առարկան:

Պայմանագրի գինը` մինչև 1.0 մլն դրամ (վճարվել է 366.15 հազ. դրամ)

- Պայմանագրի կնքման ամսաթիվը և համարը` 18.04.2002 թ. ՆԱ-11/2002

Կապալառու` «Օգա» ՍՊԸ,

Պայմանագրի առարկան` «Թիվ 1 տրանսֆորմատորային ենթակայանի կառուցում, կառավարման հանգույցի նորոգում» և «Հին կաթսայատան տարածքի խորքային հորի սանիտարական գոտու և օժանդակ շինության կառուցում» շինարարական աշխատանքների որակի նկատմամբ տեխնիկական հսկողություն:

Պայմանագրի գինը` 148.5 հազ. դրամ (վճարվել է)

- Պայմանագրի կնքման ամսաթիվը և համարը` 22.04.2002 թ. ՆԱ-11/1

Կապալառու` «Ալբենիս» ՍՊԸ,

Պայմանագրի առարկան` 10 օրվա ընթացքում մետաղյա 3 հատ ջրաբաքերի և մեկ պոմպի մատակարարում:

Պայմանագրի գինը` 463.0 հազ. դրամ (վճարվել է)

- Պայմանագրի կնքման ամսաթիվը և համարը` 29.04.2002 թ. ՆԱ-15/2002

Կապալառու` «Օգա» ՍՊԸ,

Պայմանագրի առարկան` Արմավիր քաղաքի «Թիվ 8 դպրոցի» և «Պիոներ Տան» խորքային հորերի սանիտարական գոտու կառուցման շինարարական աշխատանքների նկատմամբ տեխնիկական հսկողություն:

Պայմանագրի գինը` 158.05 հազ. դրամ (վճարվել է)

- Պայմանագրի կնքման ամսաթիվը և համարը` 09.07.2002 թ. ՆԱ-21/2002

Կապալառու` «Օգա» ՍՊԸ,

Պայմանագրի առարկան` Արմավիր քաղաքի ջրամատակարարման բարելավման համար նախատեսված «Փախստականների արևմտյան թաղամասի ջրամատակարարման ցանցի վերակառուցում» նախագծանախահաշվային փաստաթղթերի կազմման աշխատանքների իրականացում:

Պայմանագրի գինը` 750.0 հազ. դրամ (վճարվել է)

- Պայմանագրի կնքման ամսաթիվը և համարը` 09.07.2002 թ. ՆԱ-22/2002

Կապալառու` «Օգա» ՍՊԸ,

Պայմանագրի առարկան` «Նոր Ակունք» ՓԲԸ-ի երկրորդ մասնաշենքի վերակառուցման նախագծանախահաշվային փաստաթղթերի կազմման աշխատանքների իրականացում:

Պայմանագրի գինը` 2,508.9 հազ. դրամ (վճարվել է)

- Պայմանագրի կնքման ամսաթիվը և համարը` 01.08.2002 թ. ՆԱ-30/2002

Կապալառու` «Կոմֆորտ Ռ և Վ» ՍՊԸ,

Պայմանագրի առարկան` 150 գծամետր ցինկապատ խողովակի մատակարարում

Պայմանագրի գինը` 242.0 հազ. դրամ (վճարվել է):

 

Հաշվետվությունը հաստատվել է

ՀՀ ԱԺ Վերահսկիչ պալատի

խորհրդի 19.12.03 թ. նիստում և

ուղարկվել է ՀՀ Ազգային ժողով և

ՀՀ կառավարություն

 

Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

«Ձեռնարկությունների զարգացում» վարկային ծրագրով հատկացված միջոցների օգտագործման մասին

 

Վերահսկողության հիմքը - «ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքը, ՀՀ Ազգային ժողովի 11.12.2002 թ. Ն-321-2 որոշմամբ հաստատված՝ ՀՀ ԱԺ վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի տարեկան ծրագիրը և ՀՀ ԱԺ վերահսկիչ պալատի նախագահի 26.06.2003 թ. թիվ 27 հրամանը:

Վերահսկողության նպատակը - «Ձեռնարկությունների զարգացում» վարկային ծրագրի օգտագործման արդյունավետությունը և նպատակայնությունը:

Վերահսկողության օբյեկտը - ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության «Արտասահմանյան ֆինանսական ծրագրերի կառավարման կենտրոն» պետական հիմնարկ (այսուհետ` ԱՖԾԿԿ, ՀՀ պետական ռեգիստրի վկայական թիվ 004787, ՀՎՀՀ` 02551882, տնօրեն` ծրագրի իրականացման սկզբից մինչև 2002 թ. ապրիլ` Բ. Ենգիբարյան, 2002 թ. ապրիլից` Ռ. Հարությունյան):

 

1. «Ձեռնարկությունների զարգացում» վարկային ծրագիր

 

ՀՀ կառավարության և Միջազգային զարգացման ընկերակցության (այսուհետ` ՄԶԸ) միջև 1997 թ. հունվարի 13-ին կնքված և նույն թվականի ապրիլի 1-ին ՀՀ Ազգային ժողովի կողմից վավերացված համաձայնագրով (այսուհետ` Համաձայնագիր) Հայաստանի Հանրապետությանը տրամադրվել է 11.6 մլն SDR: Վարկը տրամադրվել է 35 տարի ժամկետով: Վարկի վերադարձը պետք է իրականացվի` սկսած 15.01.2007 թ.-ից մինչև 15.07.2031 թ.-ը` կիսամյակային մուծումներով, ընդ որում` մինչև 2016 թ. հուլիսի 15-ը` հիմնագումարի 1.25%-ի, իսկ դրանից հետո` 2.5%-ի չափով: Վարկի օգտագործման համար վարկառուն վճարում է ՄԶԸ-ին սպասարկման վարձ` տարեկան 0.75%-ի չափով, իսկ վարկի չառհանված հիմնագումարի դիմաց` պարտավճար` յուրաքանչյուր տարվա հունիսի 30-ին սահմանվելիք, բայց ոչ ավելի, քան տարեկան 0.5% դրույքաչափով: Սպասարկման վարձը և պարտավճարը վարկառուի կողմից պետք է վճարվեն կիսամյակային մուծումներով` յուրաքանչյուր տարվա հունվարի 15-ին և հուլիսի 15-ին:

«Ձեռնարկությունների զարգացում» վարկային ծրագրի (այսուհետ` Ծրագիր) ավարտը Համաձայնագրով նախատեսվել է 2002 թ. հուլիսի 1-ին:

 

1.1. Ծրագրի նպատակները

 

Ծրագրի հիմնական նպատակներն են.

♦ ֆինանսավորել ՀՀ տնտեսության այն ոլորտները, որոնք կխթանեն երկրի տնտեսական և սոցիալական զարգացումը,

♦ զարգացնել մասնավոր ձեռնարկությունների ներդրումային պոտենցիալը և արտահանման շուկաներում ներկայանալու հնարավորությունները,

♦ ամրապնդել առևտրային բանկերը, այլ ֆինանսական հաստատություններն ու կապիտալի շուկան:

 

1.2. Ծրագրի կատեգորիաները

 

Ստորև բերված աղյուսակում արտացոլված են Ծրագրի կատեգորիաները և վարկի միջոցների հաշվին ֆինանսավորվող ծախսերի տոկոսաչափերը:

 

Աղյուսակ 1

 

	Կատեգորիաները	Վարկային միջոցներից տրամադրվելիք գումարը (SDR)	Վարկային միջոցների հաշվին ֆինանսավորվելիք ծախսումների տոկոսաչափը
1.	Ըստ Ծրագրի B բաժնի («Ենթածրագրերի ֆինանսավորումը մասնակից ֆինանսական հաստատությունների միջոցով»)
ա.	Ապրանքներ	6,230,000.0	100% արտասահմանյան ծախսումները, 100% տեղական ծախսումները (նախկին գործարանային արժեքով) և 80% տեղական ծախսումները` այլ ապրանքներ տեղում ձեռք բերելու համար
բ.	Աշխատանքներ	1,340,000.0	80%
գ.	Խորհրդատվական ծառայություններ և ուսուցում	50,000.0	100%
2.	Ըստ Ծրագրի A բաժնի («Ձեռնարկություններում, բանկային գործում և կապիտալի շուկաների ոլորտներում կարողությունների ստեղծում»)
ա.	Ապրանքներ	120,000.0	100% արտասահմանյան ծախսումները, 100% տեղական ծախսումները (նախկին գործարանային արժեքով) և 80% տեղական ծախսումներ` այլ ապրանքներ տեղում ձեռք բերելու համար
3.	Խորհրդատվական ծառայություններ և ուսուցում
ա.	Ըստ Ծրագրի A բաժնի (f) կետի	170,000.0	100%
բ.	Ըստ Ծրագրի A բաժնի (a), (b), (c), (d) և (e) կետերի	3,640,000.0	100%
4.	Ընթացիկ ծախսեր	50,000.0	100%
	ԸՆԴԱՄԵՆԸ	11,600,000.0

 

Հետագայում մասնակից կողմերը Համաձայնագրում կատարել են թվով հինգ փոփոխություններ (20.06.1997 թ., 26.01.1999 թ., 11.05.2000 թ., 25.05.2001 թ. և 25.06.2002 թ.), որոնցով կատարվել է կատեգորիաների վերաբաշխում: Այդ փոփոխություններից հետո Համաձայնագրի գումարի բաշխումն ըստ կատեգորիաների բերված է Աղյուսակ 2-ում:

 

Աղյուսակ 2

 

	Կատեգորիաներ	Վարկային միջոցներից տրամադրվելիք գումարը (SDR)
1.	Ըստ Ծրագրի B բաժնի
ա.	Ապրանքներ	9,340,000.0
բ.	Աշխատանքներ	500,000.0
գ.	Խորհրդատվական ծառայություններ և ուսուցում	50,000.0
2.	Ըստ Ծրագրի A բաժնի
ա.	Ապրանքներ	100,800.0
3.	Խորհրդատվական ծառայություններ և ուսուցում
ա.	Ըստ Ծրագրի A բաժնի (f) կետի
բ.	Ըստ Ծրագրի A բաժնի (a), (b), (c), (d) և (e) կետերի	1,549,200.0
4.	Ընթացիկ ծախսեր	60,000.0
	ԸՆԴԱՄԵՆԸ	11,600,000.0

 

1.3. Ծրագրի բաղադրիչները

 

Ըստ ԱՖԾԿԿ հաշվետվությունների` Ծրագիրը բաղկացած է երկու բաղադրիչից (Աղյուսակ 3):

 

Աղյուսակ 3

 

մլն ԱՄՆ դոլար

Բաղադրիչներ Նախատեսված գումարը Փաստացի կատարողականը Ա. Վարկային գիծ 13.579 13.183 Բ. Կառուցվածքային 2.081 2.129 Բանկային խորհրդատվական կենտրոն 0.779 0.778 Ձեռնարկությունների աջակցության հիմնադրամ1 1.000 1.000 Ծրագրի իրականացման գրասենյակ 0.270 0.270 Բանկերի աուդիտ 0.032 0.032 Ձեռքբերումներ - 0.049 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 15.66 15.312

__________________

¹ Բաղադրիչն իրականացնում է Զարգացման հայկական գործակալությունը:

 

Վարկային գծի արդյունավետությունն ապահովելու, մասնակից բանկերի կողմից վարկերի գնահատման և կառավարման, ռազմավարության պլանավորման ունակությունների զարգացման, բանկային ոլորտում այլ խորհրդատվական ծառայություններ մատուցելու համար Ծրագրի շրջանակներում ստեղծվել է Բանկային խորհրդատվական կենտրոն (այսուհետ` ԲԽԿ): Այն կառավարվել է արտասահմանյան խորհրդատուների կողմից:

Ծրագրի սկզբնական փուլում (1997-1998 թթ.) բանկային խորհրդատվությունն իրականացրել է միջազգային մրցույթով ընտրված բրիտանական «Fisher Woodbridge Consulting Group» խորհրդատվական ընկերությունը, որի հետ ՀՀ կենտրոնական բանկը կնքել է 779,053.0 ԱՄՆ դոլար ընդհանուր գումարով երեք պայմանագիր: 1999 թ.-ից մինչև 2001 թ. հունիս ամիսը ԲԽԿ-ի գործունեությունն ապահովել են բրիտանական «Enterplan International» ընկերության խորհրդատուները, որոնք ֆինանսավորվել են բրիտանական Know How հիմնադրամի կողմից այդ նպատակով հատկացված դրամաշնորհի հաշվին: ԲԽԿ-ի աշխատանքներում ընդգրկվել են նաև տեղական աշխատակիցները:

ԲԽԿ-ն հսկողություն է իրականացրել Ծրագրին մասնակից բանկերի վիճակի, սահմանված ընդունելիության չափանիշներին դրանց համապատասխանության նկատմամբ, հաշվետվություններ է ներկայացրել Համաշխարհային բանկին (այսուհետ` ՀԲ), ՀՀ կենտրոնական բանկին և ԱՖԾԿԿ-ին: ԲԽԿ-ն նաև օժանդակել է Ծրագրի մասնակից բանկերին ինստիտուցիոնալ զարգացման ծրագրերի կազմման և վերլուծության, միջին տևողության վարկավորման գործընթացներում, կազմակերպել է բանկերի համապատասխան աշխատակիցների վարկավորման հարցերով վերապատրաստման դասընթացներ և սեմինարներ, իրականացրել է Ծրագրի շրջանակներում տրված վարկերի մոնիտորինգ («Ձեռնարկությունների զարգացում» վարկային ծրագրով «Կառուցվածքային բարեփոխումների» իրականացման վերաբերյալ մանրամասն արտացոլված է Հավելված 1-ում):

 

1.3.1. «Վարկային գիծ» բաղադրիչ

 

Ծրագրի շրջանակներում վարկային գծով ՀՀ ռեզիդենտ ձեռնարկություններին վարկավորումն իրականացվել է ՀԲ-ի կողմից հավատարմագրված ՀՀ առևտրային բանկերի միջոցով: Ծրագրի մասնակից բանկերը ՀՀ կառավարության կողմից վարկավորվել են 10 տարի ժամկետով, տարեկան Libor+2% տոկոսադրույքով, իսկ բանկերն իրենց հերթին վերավարկավորել են ձեռնարկություններին մինչև 7 տարի ժամկետով, ազատ շուկայական տոկոսադրույքով, որը միջին հաշվով կազմել է 15-21%: Յուրաքանչյուր ենթավարկ պետք է տրամադրվեր ՀՀ այն ձեռնարկություններին, որոնք ստեղծվել են համաձայն գործող օրենսդրությանը, առնվազն 51% մասնավոր բաժնետիրությամբ, ընդգրկված են արտադրության, ագրոբիզնեսի, առևտրային ծառայությունների, առևտրի, շինարարության, հանքարդյունաբերության, էներգետիկ ծառայությունների, տրանսպորտի և հաղորդակցության բնագավառներում:

ՀԲ-ը, ՀՀ առևտրային բանկերի հավատագրման չափանիշների և ընթացակարգի համաձայն, ՀՀ կենտրոնական բանկի ներկայացմամբ, Ծրագրի շրջանակներում աշխատելու նպատակով ընտրել ու հավատարմագրել է 12 առևտրային բանկեր: 1997 թ. հավատարմագրվել են «Հայագրոբանկը», «Հայներարտբանկը», «Գլաձոր բանկը», «Լենդբանկը», «Կոնվերսբանկը» և «Շիրակինվեստբանկը»: Եվս հինգ բանկեր հավատարմագրվել են 1998 թ. ընթացքում («Ինեկոբանկ», «Անելիք բանկ», «Տրաստբանկ», «Կրեդիտ-Երևան բանկ» և «Հայէկոնոմբանկ»), մեկ բանկ` 1999 թ.-ին («Արդշինբանկ»): Հավատարմագրված բանկերին ՀՀ կառավարությունը վարկային միջոցները հատկացրել է` դրանց հետ Լրացուցիչ վարկային համաձայնագրեր (այսուհետ` ԼՎՀ) կնքելու ձևով: Ընդհանուր առմամբ, մասնակից բանկերի հետ Ծրագրի շրջանակներում կնքվել է թվով 23 ԼՎՀ` 13,183,276.0 ԱՄՆ դոլար գումարով (Աղյուսակ 4):

 

Աղյուսակ 4

 

«Ձեռնարկությունների զարգացման» վարկային ծրագրի կատարողականն ըստ բանկերի

 

ԱՄՆ դոլար

Մասնակից ֆինանսական հաստատություն Լրացուցիչ վարկային համաձայնագրի Լրացուցիչ վարկային համաձայ- նագրերի ստորագրման ամսաթիվը Հաստատ- ված ենթածրագ- րերի քանակը Հաստատված ենթածրագ- րերի գումարը Տրա- մադրված գումարը Գումարը Տեսակարար կշիռն ընդհա- նուրի մեջ 1 2 3 4 5 6 7 Հայներարտ բանկ 270,000.00 2.0% 28.10.1997 2 270,000.00 270,000.00 Գլաձոր բանկ 400,000.00 200,000.00 400,000.00 346,330.90   28.10.1997 25.02.1999 15.04.1999 08.09.1999 11 1,346,330.90 1,346,330.90 Ընդամենը 1,346,330.90 10.2%         Հայագրոբանկ 1,000,000.00 1,500,000.00 1,000,000.00 800,000.00   28.10.1997 18.03.1998 15.05.1999 08.09.1999 25 4,300,000.00 4,300,000.00 Ընդամենը 4,300,000.00 32.6%         Շիրակինվեստբանկ 400,000.00 49,000.00   28.10.1997 20.10.1998 3 449,000.00 449,000.00 Ընդամենը 449,000.00 3.4%         Լենդ բանկ 497,088.00 3.8% 28.10.1997 4 497,088.00 497,088.00 Կոնվերս բանկ 600,000.00 848,287.00   28.10.1997 8.09.1999 9 1,448,287.00 1,448,287.00 Ընդամենը 1,448,287.00 11.0%         Ինեկո բանկ 400,000.00 626,461.00   14.09.1998 08.09.1999 9 1,026,461.00 1,026,461.00 Ընդամենը 1,026,461.00 7.8%         Կրեդիտ-Երևան բանկ 1,000,000.00 424,408.00   13.10.1998 05.02.1999 10 1,424,408.00 1,424,408.00 Ընդամենը 1,424,408.00 10.8%         Հայէկոնոմբանկ 316,743.00 2.4% 10.11.1998 4 316,743.00 316,743.00 Անելիք բանկ 400,000.00 604,958.00   23.12.1998 08.09.1999 10 1,004,958.00 1,004,958.00 Ընդամենը 1,004,958.00 7.6%         Տրաստ բանկ 600,000.00 4.6% 01.05.1999 4 600,000.00 600,000.00 Արդշինբանկ 500,000.00 3.8% 10.06.1999 2 500,000.00 500,000.00 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 13,183,275.90 100.0%   93 1 13,183,275.90 13,183,275.9

________________

¹ Մեկ ենթածրագիր ֆինանսավորվել է երկու բանկերի կողմից:

 

01.09.2003 թ. դրությամբ նշված բանկերից երեքում («Կրեդիտ-Երևան», «Արդշինբանկ», «Գլաձոր») նշանակվել է ժամանակավոր ադմինիստրացիա, 3 բանկ («Տրաստբանկ», «Շիրակինվեստբանկ», «Լենդբանկ») գտնվում են լուծարման գործընթացում:

Չմարված ենթավարկերի մասով «Շիրակինվեստ», «Լենդ» և «Գլաձոր» բանկերի ու ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության միջև կնքվել են պահանջի իրավունքի զիջման (ցեսիայի) վերաբերյալ պայմանագրեր (մանրամասն տեղեկությունները բերված են հավելված 2-ում):

 

Աղյուսակ 5

 

ՀՀ ֆինանսների եվ էկոնոմիկայի նախարարության եվ բանկերի միջեվ կնքված պահանջի իրավունքի զիջման պայմանագրերով զիջվող գումարների վերաբերյալ 01.09.2003 թ. դրությամբ

 

ԱՄՆ դոլար

Բանկի անվանումը Զիջվող պահանջի գումարը Պարտավորության մայր գումարը Պահանջի իրավունքը զիջելուց հետո մարված մայր գումար և տոկոս «Շիրակինվեստբանկ» ԲԲԸ 449,000.0 335,301.0 139,924.0 «Լենդբանկ» ԲԲԸ 396,880.0 89,715.0 301,450.0 «Գլաձորբանկ» ՓԲԸ 538,446.7 516,671.1 0.0

 

Ծրագրի շրջանակներում հաստատվել և ֆինանսավորվել են 92 ենթավարկային ծրագրեր: Վարկերի 71.7%-ը հատկացվել է արդյունաբերության, 10.9%-ը` գյուղատնտեսության, 1.1%-ը` շինարարության, և 16.3%-ը` ծառայությունների ոլորտներին: Հաստատված գործարար ծրագրերի 48.9%-ը բաժին է ընկնում Երևանին, 12%-ը` Արմավիրի, 6.5%-ը` Արարատի, 7.6%-ը` Արագածոտնի, 8.7%-ը` Կոտայքի մարզերին, Շիրակի և Լոռու մարզերին` 4.3-ական տոկոս, Վայոց ձորի մարզին` 2.2%, Գեղարքունիքի մարզին` 2.2%, Տավուշի մարզին` 2.2% և Սյունիքի մարզին` 1.1%:

Ծրագրի ավարտին (01.07.2002 թ.) վարկային գծով հաստատված 92 ենթավարկերի դիմաց փաստացի հատկացված 13,183,276.0 ԱՄՆ դոլարից ենթավարկառուների կողմից բանկերին մարվել է 8,226,623.0 ԱՄՆ դոլար` 62.4% (Աղյուսակ 6), ընդ որում` 40 ենթավարկեր (5,427,178.7 ԱՄՆ դոլար) մարվել են ամբողջությամբ (41%):

 

Աղյուսակ 6

 

ԱՄՆ դոլար

Մասնակից բանկը Լրացուցիչ վարկային համաձայնագիր Ենթածրագրերի գումարը Մարված գումարը Մնացորդ Հայներարտբանկ 270,000.00 270,000.00 270,000.00 0.00 Հայագրոբանկ 4,300,000.00 4,300,000.00 3,736,591.40 563,408.60 Շիրակինվեստ բանկ 449,000.00 449,000.00 113,700.94 335,299.06 Լենդ բանկ 497,088.00 497,088.00 385,225.89 111,862.11 Կոնվերս բանկ 1,448,287.00 1,448,287.00 437,967.63 1,010,319.37 Գլաձոր բանկ 1,346,330.90 1,346,330.90 400,131.00 946,199.90 Ինեկո բանկ 1,026,461.00 1,026,461.00 799,898.50 226,562.50 Կրեդիտ-Երևան բանկ 1,424,408.00 1,424,408.00 683,606.16 740,801.84 Հայէկոնոմբանկ 316,743.00 316,743.00 311,452.00 5,291.00 Անելիք բանկ 1,004,958.00 1,004,958.00 325,365.00 679,593.00 Տրաստ բանկ 600,000.00 600,000.00 480,184.46 119,815.54 Արդշինբանկ 500,000.00 500,000.00 282,500.00 217,500.00 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 13,183,275.90 13,183,275.90 8,226,622.98 4,956,652.92

 

Ենթավարկերի ցանկը և իրականացման ընթացքի վերաբերյալ տեղեկությունը մանրամասն ներկայացված են հավելված 3-ում:

 

1.4. Մասնակից բանկերի վերաբերյալ

 

Ծրագրի մասնակից առևտրային բանկերից մի քանիսը պարբերաբար խախտել են ՀՀ կենտրոնական բանկի կողմից սահմանված հիմնական տնտեսական նորմատիվները, ունեցել են իրացվելիության և ընդհանուր կապիտալի ավելացման խնդիրներ, բազմիցս ԱՖԾԿԿ ներկայացված ենթավարկերի փաթեթները ձևավորվել են անփույթ, դրանցում ընդգրկվել են ակնհայտ անարժանահավատ փաստաթղթեր: Այդ ամենի մասին բազմիցս նշվել է նաև ԲԽԿ-ի, ՀԲ-ի և անկախ աուդիտորական հաշվետվություններում: Այսպես, «Հայագրոբանկը» 09.2000-04.2001թ թ. ժամանակահատվածում խախտել է մեկ փոխառուի գծով ռիսկի առավելագույն չափի հիմնական տնտեսական նորմատիվը և խնդիրներ է ունեցել` կապված իրացվելիության ցածր աստիճանի հետ:

«Կրեդիտ-Երևան» բանկը, սկսած 01.1999 թ.-ից, պարբերաբար խախտել է ընդհանուր կապիտալի համարժեքության, հիմնական կապիտալի համարժեքության, բարձր իրացվելի ակտիվների և ընդհանուր ակտիվների հարաբերակցության և մեկ վարկառուի ռիսկի առավելագույն չափի հիմնական տնտեսական նորմատիվները (վերջին նորմատիվը 1999 թ. օգոստոսին խախտվել է 18 վարկերի գծով): Բանկի կողմից ներկայացված 10 ենթածրագրերից 5-ի գործարար ծրագրերը և փաստաթղթերի փաթեթները («Ագրինեքս» ԲԲԸ, «Արա Մարության» ՍՊԸ, «Գարրի-1» ՍՊԸ, «Քիմռեակտիվ» ԲԲԸ և «Փարվանա» ԲԲԸ) լուրջ թերություններ են ունեցել, և պատահական չէ, որ այդ ենթավարկերը հետագայում ժամկետանցի են վերածվել:

«Գլաձոր» բանկի ընդհանուր կապիտալը 1999 թ. վերջում, ըստ ՀՀ կենտրոնական բանկի տվյալների, կազմել է 524,000.0 հազ. դրամ: Սակայն Amyot Exco անկախ աուդիտորական ընկերությունն իր եզրակացության մեջ արձանագրել է, որ բանկի ճշգրտված ընդհանուր կապիտալը կազմում է 379,531.0 հազ. դրամ, որը չի համապատասխանում ՀՀ կենտրոնական բանկի կողմից սահմանված ընդհանուր կապիտալի նվազագույն չափին (1999 թ. համար սահմանված էր 800.0 հազ. ԱՄՆ դոլար, իսկ 2000 թ. հունվարի 1-ից` 1.0 մլն ԱՄՆ դոլար), և 2000 թ.-ի ընթացքում ընդհանուր կապիտալի չհամալրման դեպքում՝ ՀՀ կենտրոնական բանկը կարող էր բանկային գործունեության արտոնագիրը հետ վերցնել:

Այս բանկն առանձնանում է նաև նրանով, որ հատկացված 11 ենթավարկերից 8-ը հետագայում խնդրահարույց են դարձել, և ժամկետանց պարտավորություններ են գոյացել: Նշված ենթավարկերի գործարար ծրագրերի ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ դրանք կազմվել և հաստատվել են` առանց լուրջ տեխնիկատնտեսական վերլուծության, առանձին դեպքերում ճիշտ չի գնահատվել շուկայի իրական վիճակը:

Amyot Exco-ի կողմից նույնպիսի խախտում է արձանագրվել նաև «Լենդբանկում» կատարված աուդիտի ժամանակ: Բացի այդ, «Լենդբանկը», սկսած 01.1999 թ.-ից, պարբերաբար խախտել է նաև «բարձր իրացվելի ակտիվների հարաբերակցությունն ընդհանուր ակտիվներին» (Ն2¹) և «մեկ փոխառուի գծով ռիսկի առավելագույն չափը» (Ն3) հիմնական տնտեսական նորմատիվները:

Հիմնական տնտեսական նորմատիվների խախտումներ են թույլ տվել նաև «Շիրակինվեստ», «Տրաստ» և «Կոնվերս» բանկերը: Նշված հարցերը Ծրագրի կառավարման խորհրդի քննարկմանը չեն ներկայացվել:

 

1.5. Ենթածրագրեր

 

Առևտրային բանկերի կողմից ԱՖԾԿԿ-ին ներկայացրած ենթածրագրերի ընտրանքային ստուգումը ցույց է տվել, որ ոչ լիարժեք կազմված փաթեթներով հատկացված վարկերը, որպես կանոն, խնդրահարույց են, դրանց գծով ժամկետանց պարտավորություններ են գոյացել, իսկ ներկայացված գործարար ծրագրերը, առանձին դեպքերում, կամ չեն իրականացվել, կամ մինչև վերջ չեն հասցվել, կամ էլ` պարզապես խաբեություն է եղել (մանրամասն արտացոլված է հավելված 4-ում): ԱՖԾԿԿ-ն բանկերի կողմից ներկայացված ենթածրագրերի փաթեթներն ուսումնասիրել է` Համաձայնագրով պոտենցիալ վարկառուներին և ընդունելի բիզնեսին ներկայացվող չափորոշիչներին համապատասխանության առումով: Մասնակից բանկերի կողմից ներկայացված ենթավարկային ծրագրերը, ըստ Համաձայնագրի (յուրաքանչյուր մասնակից բանկի համար առաջին երեք և 150,000.0 ԱՄՆ դոլարից ավելի վարկերի համար նախապես ստանալով ԲԽԿ-ի դրական կարծիքը), հավանության են արժանանում ԱՖԾԿԿ-ի կողմից և ներկայացվում ՀԲ-ի հաստատմանը` ընդունելիության հետևյալ չափանիշները բավարարելու դեպքում.

1. Ենթավարկառու.

♦ Ենթավարկառուն ՀՀ գործող օրենսդրությանը համապատասխան ստեղծված ձեռնարկություն է` առնվազն 51% մասնավոր բաժնեմասով,

♦ ենթավարկառուն ունի պարտավորությունների և կապիտալի առավելագույնը 3:1 հարաբերակցություն («պարտավարություն» տերմինը նշանակում է մեկ տարուց ավելի ժամկետ ունեցող պարտավորությունները` ներառյալ ներկա կնքվելիք ենթավարկի պայմանագիրը, «կապիտալ» տերմինը նշանակում է` ակտիվներ` հանած պարտավորություններ),

♦ ենթավարկառուն պետք է ունենա ֆինանսական հաշվետվություններ, որոնք աուդիտի են ենթարկվել առնվազն վերջին տարվա ընթացքում:

2. Ենթածրագիրը պետք է.

♦ առնչվի ենթավարկառուի պետական ռեգիստրի գրանցման վկայականով նախատեսված գործունեության տեսակին,

♦ երաշխավորված լինի մասնակից բանկի կողմից որպես տեխնիկապես իրագործելի և ֆինանսապես կայուն ծրագիր,

♦ մշակված լինի շրջակա միջավայրի պահպանության ստանդարտների և ՀՀ օրենքների համաձայն` հաստատված լիազորված պետական մարմնի կողմից,

♦ բավարարի բոլոր այն լրացուցիչ պահանջները, որոնք ժամանակ առ ժամանակ կարող են ներկայացվել Ծրագրի կառավարման խորհրդի կողմից:

ՀԲ-ի կողմից գործարար ծրագրերը հաստատվելուց հետո, ձեռնարկությունները պետք է ինքնուրույն իրականացնեին գործարար ծրագրում նախատեսված գնումները, որից հետո տեղական բանկի միջոցով ԱՖԾԿԿ-ին ներկայացնեին գործարքները հիմնավորող փաստաթղթերը և ստանային համապատասխան փոխհատուցում (տեղական գնումները փոխհատուցվել են 80%-ի չափով):

 

1.6. Հաշվետվություններ

 

ԱՖԾԿԿ-ի կողմից «Ձեռնարկությունների զարգացում» ծրագրով ներկայացված հաշվետվությունների փաթեթում բացակայում են 1997-1999 թվականների «Հաշվետու տարում ծրագրի իրականացման վերաբերյալ» Ձև 3 հաշվետվությունները:

ԱՖԾԿԿ-ի կողմից 1999, 2000, 2001 թթ. Ծրագրի իրականացման վերաբերյալ տարեկան հաշվետվություններում փաստացի վճարումներն արտացոլված են հավաստի: Սակայն նույն տարիների «ՀՀ պետական բյուջեի կատարման տարեկան հաշվետվությունը հաստատելու մասին» ՀՀ օրենքներում և ԱՖԾԿԿ-ի կողմից նշված հաշվետվություններում նույն ցուցանիշների միջև առկա են տարբերություններ, որոնք բերված են Աղյուսակ 7-ում:

 

Աղյուսակ 7

 

«Ձեռնարկությունների զարգացում» ծրագրի շրջանակներում կատարված փաստացի վճարումները

   

Տարի	ՀՀ կենտրոնական բանկի կողմից հաստատված ՀՀ դրամ/ԱՄՆ դոլար միջին տարեկան փոխարժեքը1	Փաստացի վճարումներն ըստ պետական բյուջեի տարեկան հաստատված հաշվետվության		Փաստացի վճարումներն ըստ ԱՖԾԿԿ-ի կողմից ներկայացված հաշվետվությունների (ԱՄՆ դոլար)	Տարբերու- թյունը
		ՀՀ դրամ	ԱՄՆ դոլար
1	2	3	4=3/2	5	6=4-5
1999	535.03	3,849,730,900.00	7,195,355.21	6,612,817.95	582,537.26
2000	539.52	1,296,091,100.00	2,402,304.09	2,748,675.22	-346,371.13
2001	555.08	645,089,930.00	1,162,156.68	1,525,037.93	-362,881.25

____________________

¹ ՀՀ կենտրոնական բանկի տարեկան հաշվետվություններ:

 

2001 թ.-ին «Ձեռնարկությունների աջակցման հիմնադրամի» կողմից փաստացի ծախսվել է 416,549.0 ԱՄՆ դոլար, սակայն ԱՖԾԿԿ-ի «հաշվետու տարում ծրագրի իրականացման վերաբերյալ» հաշվետվության մեջ արտացոլվել է 403,019.0 ԱՄՆ դոլար, այսինքն` 13,530.0 ԱՄՆ դոլարով պակաս, որը ներառվել է առ 01.01.2002 թ. ամփոփ հաշվետվության մեջ (Ձև 2):

 

Ե Զ Ր Ա Կ Ա Ց ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Վերահսկողության արդյունքում արձանագրվել են իրավական ակտերի խախտումներ և Ծրագրի իրականացման ընթացքում տեղ գտած թերություններ, վարկային միջոցների ոչ արդյունավետ օգտագործման փաստեր:

1. Ծրագրին մասնակից 12 բանկերից 6-ը («Կրեդիտ-Երևան», «Գլաձոր», «Լենդ», «Շիրակինվեստբանկ», «Արդշինբանկ», «Միավորված») գտնվում են անվճարունակության կամ լուծարման գործընթացում:

2. Մասնակից մի շարք բանկերի կողմից ԱՖԾԿԿ-ին ներկայացված ենթավարկերի փաթեթներում ներառվել են ակնհայտ անարժանահավատ փաստաթղթեր.

♦ ներկայացված առանձին գործարար ծրագրեր կազմվել են անբավարար մասնագիտական մակարդակով, չի կատարվել շուկայի համակողմանի վերլուծություն, առանձին դեպքերում դրանք կամ չեն իրականացվել, կամ մինչև վերջ չեն հասցվել, կամ էլ՝ խաբեություն են եղել,

♦ ենթավարկառու ձեռնարկությունների ֆինանսական հաշվետվությունները բազմիցս պարունակել են դրանց կազմման և առանձին ձևակերպումների հաճախակի կրկնվող սխալներ, հստակ չեն արտացոլել ձեռնարկությունների սեփական կապիտալի ավելացման աղբյուրները,

♦ ենթավարկերի փաթեթներում առկա են չստորագրված կամ կասկածելի ստորագրություններով, անվավեր կնիքներով կնքված, չհամարակալված և գործող օրենսդրության պահանջներին չհամապատասխանող փաստաթղթեր:

3. Անվավեր կնիքով հաշիվ-ապրանքագրի հիման վրա ԱՖԾԿԿ-ն «Կայծ-76» ՍՊԸ-ին փոխհատուցել է 14,608.0 հազ. դրամ:

4. Համաձայնագրով նախատեսված (Հավելված 3-ի մաս «C» կետ 2, մաս «B» կետ 1, գնումների կատարման ուղեցույցի 3.5 և 3.6 կետեր, ԼՎՀ-ի հավելված 4-ի մաս «Գ» կետ 2) ապրանքների և ծառայությունների գնումների իրականացման կարգը խախտելու պայմաններում վարկային միջոցներից «Ագրինեքս» ԲԲԸ-ին փոխհատուցվել է մոտ 350,000.0 ԱՄՆ դոլար:

5. ԱՖԾԿԿ-ում բացակայում էին 1997-1999թ թ. «Ձեռնարկությունների զարգացում» ծրագրի «Հաշվետու տարում ծրագրի իրականացման վերաբերյալ» Ձև 3 հաշվետվությունները:

6. 1999-2002թ թ. «ՀՀ պետական բյուջեի կատարման վերաբերյալ տարեկան հաշվետվությունները հաստատելու մասին» ՀՀ օրենքներում արտացոլված փաստացի վճարումները տարբերվում են ԱՖԾԿԿ-ի կողմից իրականում կատարված վճարներից:

Քանի որ ծրագրի հիմնական նպատակներն են`

♦ նպաստել Հայաստանի Հանրապետությունում փոքր և միջին բիզնեսի զարգացմանը,

♦ զարգացնել մասնավոր ձեռնարկությունների ներդրումային պոտենցիալը և արտաքին շուկաներում ներկայանալու հնարավորությունը,

♦ նպաստել իրացման ներքին և արտաքին շուկաների ընդլայնմանը, նոր աշխատատեղերի ստեղծմանը,

♦ ամրապնդել առևտրային բանկերը, այլ ֆինանսական հաստատություններն ու կապիտալի շուկան,

ինչպես նաև, նկատի ունենալով այն հանգամանքը, որ տրամադրված վարկերի զգալի մասը հետ չի վերադարձվել, ծրագրերում մասնակից բանկերի 50%-ը (12 բանկերից 6-ը) գտնվում են լուծարային կամ անվճարունակության գործընթացում, իսկ 01.10.2003 թ. դրությամբ Ծրագրով վարկ ստացած ձեռնարկություններից`

♦ սնանկ են ճանաչվել 8-ը,

♦ հարկային պարտավորությունները չկատարելու պատճառով գույքի բռնագանձման վճիռ է կայացվել 8-ի նկատմամբ,

♦ վնասով են աշխատում 4-ը,

♦ առևտրային բանկերի կողմից դատական հայցեր են ներկայացվել 25-ի նկատմամբ,

ուստի Ծրագրի իրականացման արդյունավետության վերջնական գնահատականը հնարավոր կլինի տալ առևտրային բանկերում, «Զարգացման հայկական գործակալությունում» և վարկերն օգտագործած ձեռնարկություններում ուսումնասիրություններ կատարելուց հետո:

ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության «Արտասահմանյան ֆինանսական ծրագրերի կառավարման կենտրոն» պետական հիմնարկի տնօրենը վերահսկողության արդյունքներին ծանոթացել է 09.12.2003 թ., որի վերաբերյալ կազմվել է համապատասխան արձանագրություն: Վերջինս առարկություն է ունեցել հաշվետվության «Եզրակացություն» մասի 4-րդ կետի վերաբերյալ:

 

Ա Ռ Ա Ջ Ա Ր Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Ծրագրի իրականացման արդյունավետության և նպատակայնության իրական գնահատականը տալու և տարբեր մարմինների (այդ թվում նաև` իրավապահ) կողմից արդեն իսկ կատարված ստուգումների, ուսումնասիրությունների և այլ միջոցառումների արդյունքում ձեռքբերված տեղեկությունները կոորդինացնելու, վերլուծելու և ամփոփելու նպատակով, նպատակահարմար ենք գտնում հարցը ներկայացնել «Օտարերկրյա պետություններից և միջազգային կազմակերպություններից ստացված փոխառությունների, վարկերի, դրամաշնորհների և մարդասիրական օգնությունների օգտագործման արդյունավետությունն ուսումնասիրող» Ազգային ժողովի ժամանակավոր հանձնաժողով:

 

հավելված 1

  

«Ձեռնարկությունների զարգացում» վարկային ծրագրով «Կառուցվածքային բարեփոխումների» իրականացման վերաբերյալ 30.09.2002 թ. դրությամբ

 

ԱՄՆ դոլար

Ծրագրի բաղադրամաս Պայմանագիր Պայմանագրի գումարը Պայմանագրի ստորագրման ամսաթիվ Պատասխանատու գործակալություն Ծրագրի նկարագրությունը Փաստացի վճարված գումար 1 2 3 4 5 6 7 Ծրագրի իրականացման բաղադրամաս Մինաս Հարությունյան 5,000.00 10.06.1997 Արտասահմանյան ֆինանսական ծրագրերի կառավարման կենտրոն Ավտոմատացված կառավարման համակարգի մշակում 5,000.00 Քեյ Փի Էմ Ջի Հայաստան 12,000.00 04.07.1997   Շիրակինվեստբանկի աուդիտ 12,000.00 Քեյ Փի Էմ Ջի Հայաստան 10,000.00 28.03.1998   Գլաձոր բանկի աուդիտ 10,000.00 Քեյ Փի Էմ Ջի Հայաստան 10,000.00 08.04.1998   Լենդ բանկի աուդիտ 10,000.00 ARCO Handelsgesellschaft m. b. H. 14,996.00 27.05.1997 Արտասահմանյան ֆինանսական ծրագրերի կառավարման կենտրոն ԾԻԳ-ի համար սարքավորումների գնում 14,816.05 «Միկրքրինգ» արտադրական կոոպերատիվ 49,885.00 22.05.2002 Արտասահմանյան ֆինանսական ծրագրերի կառավարման կենտրոն ԾԻԳ-ի համար սարքավորումների գնում 49,453.00 «Գրանթ Թորնթոն Ամիօ» ՍՊԸ 6,300.00 10.06.1998 Արտասահմանյան ֆինանսական ծրագրերի կառավարման կենտրոն Աուդիտ 6,300.00 «Գրանթ Թորնթոն Ամիօ» ՍՊԸ 8,000.00 11.06.1999 Արտասահմանյան ֆինանսական ծրագրերի կառավարման կենտրոն Աուդիտ 8,000.00 «Գրանթ Թորնթոն Ամիօ» ՍՊԸ 4,998.72 29.06.2000 Արտասահմանյան ֆինանսական ծրագրերի կառավարման կենտրոն Աուդիտ 4,998.72 «Գրանթ Թորնթոն Ամիօ» ՍՊԸ 4,000.00 06.06.2001 Արտասահմանյան ֆինանսական ծրագրերի կառավարման կենտրոն Աուդիտ 4,000.00 «Գրանթ Թորնթոն Ամիօ» ՍՊԸ 2,000.00 27.06.2002 Արտասահմանյան ֆինանսական ծրագրերի կառավարման կենտրոն Աուդիտ 2,000.00 ԾԻԳ-ի ծախսեր 224,708.79   Արտասահմանյան ֆինանսական ծրագրերի կառավարման կենտրոն Վերապատրաստման, գործուղման ծախսեր և աշխատավարձ 224,708.79   ԸՆԴԱՄԵՆԸ 351,888.51       351,276.56 Ձեռնարկությունների աջակցման հիմնադրամ ՁԱՀ 1,000,000.00   Առևտրի և արդյունաբերության նախարարություն   1,000,000.00   ԸՆԴԱՄԵՆԸ 1,000,000.00       1,000,000.00 Բանկային խորհրդատվական կենտրոն Ֆիշեր Վուդբրիջ խորհրդատվական ընկերություն 66,528.00 15.04.1997 ՀՀ կենտրոնական բանկ Բանկային խորհրդատվական կենտրոն 66,274.00 Ֆիշեր Վուդբրիջ խորհրդատվական ընկերություն 529,512.00 03.07.1997 ՀՀ կենտրոնական բանկ Բանկային խորհրդատվական կենտրոն 517,621.00 Ֆիշեր Վուդբրիջ խորհրդատվական ընկերություն 183,013.00 01.06.1998 ՀՀ կենտրոնական բանկ Բանկային խորհրդատվական կենտրոն 180,531.59 Asquith International Ltd. UK 11,928.00 15.09.1997 ՀՀ կենտրոնական բանկ ԲԽԿ-ի համար սարքավորումների գնում 11,928.00 Երկու պայմանագիր տեղական անձնակազմի հետ 1999 թ. հունվարի համար 1,200.00 01.01.1999 ՀՀ կենտրոնական բանկ Բանկային խորհրդատվական կենտրոն 1,200.00 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 792,181.00       777,554.59   ԸՆԴԱՄԵՆԸ ԲԱՇԽՎԱԾ 2,144,069.51       2,128,831.15

 

հավելված 2

  

ՀՀ ֆինանսների եվ էկոնոմիկայի նախարարության եվ ՀՀ տարածքում գործող բանկերի հետ կնքված պահանջի իրավունքի զիջման պայմանագրերով զիջվող գումարների վերաբերյալ («Ձեռնարկությունների զարգացում») 01.09.2003 թ. դրությամբ

 

ԱՄՆ դոլար

Վարկառուի անվանումը Ենթավարկի գումարը Զիջվող պահանջի գումարը Պարտավորու- թյուն մայր գումարի գծով Պահանջի իրավունքը զիջվելուց հետո ընդամենը մարված գումար (մայր գումար և տոկոս) Ծանոթություն 1 2 3 4 5 6 «Շիրակինվեստբանկ» ԲԲԸ «Գյումրու կաթ-յուղ-պանիր բազա» ԲԲԸ 150,000.00 150,000.00 150,000.00 2,517.00 27.12.1999 թ. պահանջի իրավունքի զիջման պայմանագիր: Դատարանի N2-306 վճիռ «Տավրոս կոշիկի ֆաբրիկա» ԲԲԸ 149,000.00 149,000.00 56,535.00 92,467.00 27.12.1999 թ. պահանջի իրավունքի զիջման պայմանագիր: Դատարանի 14.06.2000 թ. N2-541 վճիռ և 19.06.2000 թ. լրացուցիչ վճիռ «Կոնսուլ» ՍՊԸ 150,000.00 150,000.00 128,766.00 44,940.00 27.12.1999 թ. պահանջի իրավունքի զիջման պայմանագիր: Դատարանի 29.06.2000 թ. N ՆՈ 2-98 վճիռ բռնագանձում կատարելու վերաբերյալ ԸՆԴԱՄԵՆԸ 449,000.00 449,000.00 335,301.00 139,924.00   «Լենդբանկ» ԲԲԸ «Ջրառատի թռչնաֆաբրիկա» ԲԲԸ 159,228.00 182,860.00 - 159,228.00 16.06.2001 թ. պահանջի իրավունքի զիջման պայմանագիր: Վարկի մայր գումարը 24.10.2001 թ. ամբողջությամբ մարվել է: Պարտք է տոկոսի և տույժի գումար Շահումյանի «Ագրոսպասարկում» ԲԲԸ 118,145.00 57,719.00 - 61,727.00 16.06.2001 թ. պահանջի իրավունքի զիջման պայմանագիր: Վարկի մայր գումարը ամբողջությամբ մարվել է: «Նյու Վեյվ» ՍՊԸ 99,715.00 93,678.00 89,715.00 14,996.00 16.06.2001 թ. պահանջի իրավունքի զիջման պայմանագիր: 15.10.2001 թ. հաշտության մասին համաձայնագրով ամբողջ պարտավորությունն ամրագրված է մեկ թվի մեջ` 95,118.00 ԱՄՆ դոլար, մարումներից պակասում է այդ պարտավորության չափը: ՀՀ տնտեսական դատարանի կողմից կայացվել է վճիռ` 15.10.2001 թ. հաշտության համաձայնագրով ստանձնած պարտավորությունների կատարման պարտավորեցման մասին «Հայթեքս» ՍՊԸ 120,000.00 62,623.00 - 65,499.00 16.06.2001 թ. պահանջի իրավունքի զիջման պայմանագիր: Վարկն ամբողջությամբ մարվել է: Պարտավորություն չունի: ԸՆԴԱՄԵՆԸ 497,088.00 396,880.00 89,715.00 301,450.00 01.03.2003 թ. կնքվել է պարտավորությունների փոխադարձ կարգավորման մասին արձանագրություն: «Գլաձոր բանկ» ԲԲԸ «Գոֆրոպակ» ՍՊԸ 148,000.00 113,284.00 112,261.00 - Պարտապանը ծանուցվել է նոր պարտատիրոջ և կնքված գործակալության պայմանագրի մասին: Բանկից ստացվել է վարկային գործը: «Կայծ-76» ՍՊԸ 119,816.00 80,211.00 80,211.00 - Պարտապանը ծանուցվել է նոր պարտատիրոջ և կնքված գործակալության պայմանագրի մասին: Դիմում է ներկայացվել Անշարժ Գույքի Կադաստրի Պետական (ԱԳԿՊ) կոմիտե` պայմանագրի պետական գրանցման համար: ԱԳԿՊ-ի Էրեբունու ստորաբաժանումը, իր 12.05.2003 թ. թիվ 1404/2577 գրությամբ մերժել է պետական գրանցման դիմումը: Բանկից ստացվել է վարկային գործը: ԴԱՀԿ-ի Երևանի ստորաբաժանումը տեղեկացվել է պարտատիրոջ փոփոխության մասին: ԴԱՀԿ-ի Երևանի ստորաբաժանումը տեղեկացրել է, որ վարկառուն 2002 թ. ճանաչվել է սնանկ, իսկ հարուցած բոլոր կատարողական վարույթները կարճվել են: Այդ մասին գրություն է ուղարկվել ՀՀ ՖԷՆ իրավաբանական վարչություն: Նախարարությունը պարտատիրոջ գրանցման մասին գրություն է ներկայացրել ՀՀ տնտեսական դատարան: «Ուրարտու» ԲԲԸ 139,957.00 65,971.00 52,094.00 - Պարտապանը ծանուցվել է նոր պարտատիրոջ և կնքված գործակալության պայմանագրի մասին: Դիմում է ներկայացվել ԱԳԿՊ կոմիտե` պայմանագրի պետական գրանցման համար: Բանկից ստացվել է վարկային գործը: Պատրաստվում է հայցադիմում ՀՀ տնտեսական դատարան ներկայացնելու համար: «50/50» ՍՊԸ 144,000.00 144,000.00 144,000.00 - Պարտապանը ծանուցվել է նոր պարտատիրոջ և կնքված գործակալության մասին: ԱԳԿՊ կոմիտեի տարածքային ստորաբաժանումներից վերցվել է 2 հատ գրավի վկայական, իսկ 1 դիմումի մասով Մարաշի ստորաբաժանումից 15.05.2003 թ. թիվ 1174ա գրությամբ ստացվել է մերժում: Բանկից ստացվել է վարկային գործը: Պարտաստվում է հայցադիմում` ՀՀ տնտեսական դատարան ներկայացնելու համար: «Կարմիր լոլիկ» ՍՊԸ 147,986.00 95,332.00 95,332.00 - Պարտապանը ծանուցվել է նոր պարտատիրոջ և կնքված գործակալության պայմանագրի մասին: 13.05.2003 թ. դիմում է ներկայացվել ԱԳԿՊ կոմիտե` պայմանագրի պետական գրանցման համար: Բանկից ստացվել է վարկային գործը: Պատրաստվում է հայցադիմում ՀՀ տնտեսական դատարան ներկայացնելու համար: «Մեծամորի հացի գործարան» ԲԲԸ 74,999.00 39,649.00 32,773.00 - Պարտապանը ծանուցվել է նոր պարտատիրոջ և կնքված գործակալության պայմանագրի մասին: 12.05.2003 թ. դիմում է ներկայացվել ԱԳԿՊ կոմիտե` պայմանագրի պետական գրանցման համար: Բանկից ստացվել է վարկային գործը: Պատրաստվում է հայցադիմում ՀՀ տնտեսական դատարան ներկայացնելու համար: ԸՆԴԱՄԵՆԸ 774,758.00 538,447.00 516,671.00 0.00 Բանկի հետ կնքվել է փոխադարձ պարտավորությունների կարգավորման համաձայնագիր և գործակալության պայմանագիր ԸՆԴԱՄԵՆԸ 1,720,846.00 1,384,327.00 941,687.00 441,374.00

 

հավելված 3

  

«Ձեռնարկությունների զարգացում» վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքն ըստ ենթավարկառուների 01.07.2003 թ. դրությամբ

 

ԱՄՆ դոլար

Մասնակից բանկը Լրացուցիչ վարկային համաձայնագիր Ենթավարկառու Ենթածրագրի գումարը Մարված գումարը Մնացորդ 1 2 3 4 5 6 Հայներարտբանկ 270,000.00 «Երևանի գեղարվեստական ժամացույցների գործարան» ԲԲԸ 150,000.00 150,000.00 0.00   «Հայճենապակի» ԲԲԸ 120,000.00 120,000.00 0.00 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 270,000.00   270,000.00 270,000.00 0.00 Հայագրոբանկ 1,000,000.00 «Տիգրան մեծ» ՓԲԸ 141,326.00 141,326.00 0.00 1,500,000.00 «Աշտարակ կաթ» ՓԲԸ 150,000.00 150,000.00 0.00 1,000,000.00 Երևանի գարեջրի գործարան 407,000.00 407,000.00 0.00 800,000.00       0.00   «Ոսկե աքաղաղ» ԲԲԸ 51,678.70 51,678.70 0.00   «Ապարանշին» ԲԲԸ 19,931.00 5,908.00 14,023.00   «Աշտարակ կաթ» ՓԲԸ 149,000.00 149,000.00 0.00   «Տիգրան մեծ» ՓԲԸ 272,355.00 272,355.00 0.00   «Վանատուր» ՍՊԸ 66,625.00 66,625.00 0.00   «Աշոտ Երկաթ» կոոպ 38,308.00 27,595.40 10,712.60   «Իշխան» ՍՊԸ 46,440.00 46,440.00 0.00   «Իջևանի գինու գործարան» ԲԲԸ 147,081.30 97,081.30 50,000.00   «Արմենիա-Լադա» ՓԲԸ 148,000.00 111,000.00 37,000.00   «Արտաշատի պահածոների գործարան» ԲԲԸ 368,750.00 258,125.00 110,625.00   «ՄԱՊ պահածոների գործարան» ԲԲԸ 311,817.00 311,817.00 0.00   «Լիկվոր» ՍՊԸ 35,000.00 35,000.00 0.00   «Աշտարակ կաթ» ՓԲԸ 76,048.00 20,000.00 56,048.00   «Աշտարակի պահածոների գործարան» 73,339.00 73,339.00 0.00   «Համակցված կերերի գործարան» ԲԲԸ 420,000.00 420,000.00 0.00   «Որդի Սպարտակ» ՍՊԸ 23,941.00 23,941.00 0.00   «Գետափ» ԲԲԸ 145,000.00 145,000.00 0.00   «Վեդու գինու գործարան» ԲԲԸ 275,000.00 275,000.00 0.00   «Արտաշատի գինու-կոնյակի գործարան» 500,000.00 500,000.00 0.00   «Վանաձորի ոչ ալկոհոլային խմիչքների գործարան» 41,068.00 41,068.00 0.00   «Տիգրան» ՍՊԸ 96,800.00 96,800.00 0.00   «Գետափի գինու գործարան» 295,492.00 10,492.00 285,000.00 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 4,300,000.00   4,300,000.00 3,736,591.40 563,408.60 Շիրակինվեստ բանկ 400,000.00 «Տավրոս» ԲԲԸ 149,000.00 92,466.94 56,533.06 49,000.00       0.00   «Կոնսուլ» ՍՊԸ 150,000.00 21,234.00 128,766.00   «Գյումրի կաթ» ԲԲԸ 150,000.00   150,000.00 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 449,000.00   449,000.00 113,700.94 335,299.06 Լենդ բանկ 497,088.00 «Ագրոսերվիս» ԲԲԸ 118,145.00 94,582.39 23,562.61   «Հայտեքս» ՍՊԸ 120,000.00 107,419.51 12,580.49   «Նյու Վեյվ» ՍՊԸ 99,715.00 23,995.99 75,719.01     «Ջրառատի թռչնաֆաբրիկա» ԲԲԸ 159,228.00 159,228.00 0.00 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 497,088.00   497,088.00 385,225.89 111,862.11 Կոնվերս բանկ 600,000.00 «Սակ-Եվրոպա» ՍՊԸ 148,243.00 131,250.00 16,993.00 848,287.00 «Երևանի փորձարարական գործարան» ԲԸԸ 144,000.00 60,717.63 83,282.37   «Բաղրամյանի կաթի գործարան» ԲԲԸ 100,000.00   100,000.00   «Անեստի» ՍՊԸ 149,000.00 119,000.00 30,000.00   «Փոքրիկ Նարե» ԲԲԸ 150,000.00 40,000.00 110,000.00   «Աշոտաբերդ» ՍՊԸ 137,200.00 70,000.00 67,200.00   «Վերածնունդ Հայրապետյան» ՍՊԸ 320,000.00 15,000.00 305,000.00   «Ուլիս» ԲԲԸ 259,844.00   259,844.00   «Լուիզ և Մհեր» ՍՊԸ 40,000.00 2,000.00 38,000.00 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 1,448,287.00   1,448,287.00 437,967.63 1,010,319.37 Գլաձոր բանկ 400,000.00 «Մեծամորի հացի գործարան» ԲԲԸ 74,999.00 42,225.00 32,774.00 200,000.00         400,000.00         346,330.90           «Նյու Վեյվ» ՍՊԸ 99,590.00 44,340.00 55,250.00   «Կայծ 76» ՍՊԸ 119,816.00 62,376.00 57,440.00   «Գաջեգործ» ԲԲԸ 134,310.00 13,056.00 121,254.00   «Գոֆրոպարկ» ՍՊԸ 148,000.00   148,000.00   «Էներգաշինարդ» ԲԲԸ 148,000.00 148,000.00 0.00   «Կարմիր լոլիկ» ՍՊԸ 147,986.00   147,986.00   «Ուրարտու» ԲԲԸ 139,957.00 86,464.00 53,493.00   «Սոմար» ՍՊԸ 139,787.00 3,670.00 136,117.00   50/50 ՍՊԸ 144,000.00   144,000.00   «Բում» ՍՊԸ 49,885.90   49,885.90 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 1,346,330.90   1,346,330.90 400,131.00 946,199.90 Ինեկո բանկ 400,000.00 «Արարսկոնտրակտ» ՓԲԸ 85,724.00 85,724.00 0.00 626,461.00           «Իմպուլս-Ա» ՓԲԸ 104,476.00 104,476.00 0.00   «Բեկաս» ԲԲԸ 41,011.00 41,011.00 0.00   «Սամսոն Սամսոնյան» ՍՊԸ 31,500.00 31,500.00 0.00   «Սագա» ՍՊԸ 134,310.00 134,310.00 0.00   «Իմպուլս-Ա» ՓԲԸ 109,440.00 109,440.00 0.00   «Կարզել» ՍՊԸ 165,000.00 165,000.00 0.00   «Իմպուլս-Ա» ՓԲԸ 105,000.00 105,000.00 0.00   «Այոս» ՍՊԸ 250,000.00 23,437.50 226,562.50 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 1,026,461.00   1,026,461.00 799,898.50 226,562.50 Կրեդիտ-Երևան բանկ 1,000,000.00 «Ագրինեքս» ԲԲԸ 350,000.00 50,000.00 300,000.00 424,408.00       0.00   «Քիմռեակտիվ» ԲԲԸ 384,427.00 332,881.00 51,546.00   «Արա Մարության» 319,998.00   319,998.00   «Գարրի-1» ՍՊԸ 40,000.00 34,092.00 5,908.00   «Հարություն» ՓԲԸ 100,000.00 100,000.00 0.00   «Բասխ» ՍՊԸ 50,000.00 50,000.00 0.00   «Սիգմա-էներգո» ՍՊԸ 40,000.00 40,000.00 0.00   «Վահագն» ԲԲԸ 50,000.00 48,103.16 1,896.84   «Փարվանա» ԲԲԸ 50,000.00 12,000.00 38,000.00   «Գեվմիկ» ՍՊԸ 39,983.00 16,530.00 23,453.00 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 1,424,408.00   1,424,408.00 683,606.16 740,801.84 Հայէկոնոմբանկ 316,743.00 «Լիգադենտ» ՓԲԸ 99,885.00 99,885.00 0.00   «Արտաշես» ՍՊԸ 156,866.00 156,866.00 0.00   «Մարմար-Ա» ՍՊԸ 14,992.00 9,701.00 5,291.00   Կրիստալ կոնցեռն 45,000.00 45,000.00 0.00 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 316,743.00   316,743.00 311,452.00 5,291.00 Անելիք բանկ 400,000.00 «Ագնեսա» կոոպ 45,000.00 45,000.00 0.00 604,958.00       0.00   «Գեղամ-Միլենա» ՍՊԸ 79,942.00 79,942.00 0.00   «Ղարս» ՍՊԸ 180,000.00 56,250.00 123,750.00   Կոսմետոլոգիայի կենտրոն 100,000.00 10,800.00 89,200.00   «Երևան կաթ» ԲԲԸ 95,058.00 73,934.00 21,124.00   «Երևան կաթ» ԲԲԸ 124,958.00 43,735.00 81,223.00   «Գրիգոր Տաթևացի» ՍՊԸ 50,000.00 10,156.00 39,844.00   «Գեղամ-Միլենա» ՍՊԸ 100,000.00 5,548.00 94,452.00   «Սարանիստ» կոոպ 100,000.00   100,000.00   «Վենլո» ՍՊԸ 130,000.00   130,000.00 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 1,004,958.00   1,004,958.00 325,365.00 679,593.00 Տրաստ բանկ 600,000.00           «Արաքս թռչնաֆաբրիկա» ԲԲԸ 170,000.00 170,000.00 0.00   «Շեն կոնցեռն» ԲԲԸ 180,000.00 113,963.64 66,036.36   «Ռեմդետալ» ԲԲԸ 169,593.00 115,813.82 53,779.18   «Արաքս թռչնաֆաբրիկա» ԲԲԸ 80,407.00 80,407.00 0.00 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 600,000.00   600,000.00 480,184.46 119,815.54 Արդշինբանկ 500,000.00 «Արարատ պահածո» ՍՊԸ 368,750.00 188,750.00 180,000.00   «Եղվարդի գինու-կոնյակի գործարան» 131,250.00 93,750.00 37,500.00 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 500,000.00   500,000.00 282,500.00 217,500.00 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 13,183,275.90   13,183,275.90 8,226,622.98 4,956,652.92

  

հավելված 4

 

«Ձեռնարկությունների զարգացում» վարկային ծրագրով տրամադրված ենթավարկերի փաթեթների վերաբերյալ

 

«Անեստի» ՍՊԸ

 

«Անեստի» ՍՊԸ-ն, որը հանդիսանում էր նույն անվանմամբ ԼՏԸ-ի իրավահաջորդը, վարկ ստանալու նպատակով ներկայացրել է գործարար ծրագիր, համաձայն որի ձեռնարկությունը 1997 թ.-ից Բաղրամյանի տարածքում զբաղվել է խոզաբուծությամբ և ունեցել տարեկան 300 տոննա հզորություն: Ըստ գործարար ծրագրի, ձեռնարկությունն ունեցել է խոճկորներ աճեցնելու գոմ, երկու խոզանոց` յուրաքանչյուրը 700 գլխի համար, պահեստներ` 1000 մ² ընդհանուր տարածքով, փոխադրամիջոցներ և այլն: Սակայն ձեռնարկության 01.01.1999 թ. դրությամբ հաշվապահական հաշվեկշռում, որը վավերացվել է հարկային տեսչության կողմից, ընկերության կանոնադրական կապիտալը եղել է ընդամենը երկու հազ. դրամ, և սեփական կամ վարձակալված հիմնական միջոցներ (գործարար ծրագրում նշված խոզանոցներ, սարքավորումներ, օժանդակ կառույցներ և արտադրամասեր) չի ունեցել: Միաժամանակ, 01.06.1999 թ. դրությամբ միջանկյալ հաշվապահական հաշվեկշռով, հաստատված «Փարոս» ՍՊԸ աուդիտորական կազմակերպության կողմից, ընկերության կանոնադրական կապիտալը դարձել է 53,502.0 հազ. դրամ, ցույց են տրվել նաև հիմնական միջոցներ` 53,500.0 հազ. դրամ արժեքով: Ընդ որում, կանոնադրական կապիտալի համալրումը կատարվել է` որպես հիմնական միջոց գնված մայր խոզերով: Հաշվեկշռում կրկին չեն արտացոլվել արտադրական շենքեր ու սարքավորումներ: Այդուհանդերձ, 1999 թ. հուլիս-օգոստոս ամիսներին «Կոնվերս» բանկի միջոցով «Անեստի» ՍՊԸ-ին տրամադրվել է վարկային գիծ` 149.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի չափով` խոզաբուծության զարգացման համար:

Գործարար ծրագրի համաձայն, այսպես կոչված, «ծախսված գումարները» վերականգնելու համար բանկի կողմից ԱՖԾԿԿ-ին են ներկայացվել պայմանագրեր ու գնման ակտեր, որոնց համաձայն ֆիզիկական անձանցից ընկերությունը գնել է մոտ 1500 գլուխ խոզ և խոճկոր, տարբեր տեսակի կեր: Դրանցում ևս կան անարժանահավատ փաստաթղթեր: Օրինակ, 08.06.1999 թ.-ի N 12 հաշիվ-ապրանքագրով Բաղրամյանի կաթի գործարանից ստացվել և 08.06.1999 թ.-ի N 14 մուտքի օրդերով ընկերության պահեստ է մուտքագրվել 300 տոննա կաթի շիճուկ (այսինքն` մոտ 50 ավտոցիստեռն), որն, ի նկատի ունենալով տվյալ ապրանքի առանձնահատկությունները (պահեստավորման գրեթե անհնարինություն, շուտ փչանալու առանձնահատկություն և այլն), ակնհայտ անհեթեթություն է: Նույն գործարանից 15.06.1999 թ. N 21 հաշիվ-ապրանքագրով ստացվել և 15.06.1999 թ. N 19 մուտքի օրդերով մուտքագրվել է 253 տոննա ցորենի թեփ և այլն:

Վարկի հատկացումից անմիջապես հետո` 1999 թ. սեպտեմբերին, ԲԽԿ-ն ԱՖԾԿԿ-ին ներկայացրած հաշվետվությունում արձանագրել է (կետ 2.3), որ «Անեստի» ընկերության գործարար ծրագիրը խաբեություն է, և ծրագրով նախատեսված ու գնումներ ցույց տված խոզերն ու կերը տեղում առկա չեն: Այդ մասին «Կոնվերս» բանկը ԱՖԾԿԿ-ին տեղյակ է պահել միայն մեկ ամիս հետո:

Գործարար ծրագրի 1.2.8 կետով հատկացվելիք վարկի դիմաց պետք է գրավադրվեին ընկերության սեփականությունը հանդիսացող բնակելի տունը և սարքավորումները` 220.0 հազ. ԱՄՆ դոլար ընդհանուր արժեքով, որոնք նույնպես չեն արտացոլվել ընկերության հաշվապահական հաշվեկշռում: 16.07.1999 թ. կնքված թիվ 221 գրավի պայմանագրով գրավադրվել է 1000 հատ խոզ` 170.0 հազ. ԱՄՆ դոլար արժեքով: Հետագայում` 18.04.2000 թ., բանկը գրավականի բռնագանձման պահանջով դատարան է դիմել և 17.11.2000 թ. գրությամբ հայտնել ԱՖԾԿԿ-ին, որ տեղում չեն հայտնաբերվել գրավի առարկա հանդիսացող 1000 հատ խոզերը: Բանկը 27.11.2001 թ. ԱՖԾԿԿ-ին տեղեկացրել է, որ վարկի գումարից մարվել է 119.0 հազ. ԱՄՆ դոլար (առանց կոնկրետացնելու` ինչ միջոցների հաշվին), իսկ մնացորդը` 30.0 հազ. ԱՄՆ դոլար հիմնական գումար և 4.45 հազ. ԱՄՆ դոլար ժամկետանց տոկոս, դուրս է գրվել` բռնագանձման ենթակա գույք և եկամուտներ չունենալու հիմքով, և դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայության կողմից կատարողական վարույթն ավարտվել է:

Վարկը «Անեստի» ՍՊԸ-ին տրամադրվել է լավագույն պայմաններով. 5 տարի մարման ժամկետով, երկու տարի՝ մարումից ազատ ժամանակաշրջանով և տարեկան 12% տոկոսադրույքով:

 

«Բաղրամյանի կաթի գործարան» ԲԲԸ

 

Ընկերությունը պանրի արտադրությունն ընդլայնելու նպատակով կովեր ձեռք բերելու համար վարկ ստանալու գործարար ծրագիր է ներկայացրել: Ծրագրի փաթեթում առկա է «Բաղրամյանի N 2 խոզաբուծական համալիր» ԲԲԸ-ից 12.12.1998 թ. վարձակալած գոմերի պայմանագիրը, ինչպես նաև 25 հա վարելահողը 10 տարի ժամկետով Արագածոտնի մարզի Ալագյազի ոչխարաբուծական տոհմային դուստր ձեռնարկությունից վարձակալելու պայմանագիր` կնքված «ՀՍՍՀ Թալինի շրջանի Ալագյազի ոչխարաբուծական տոհմային գործարան» անվավեր կնիքով: Սակայն 01.01.1999 թ. դրությամբ հաշվեկշռով վարձակալած հիմնական միջոցներ չեն արտացոլվել (հաշվեկշիռը հաստատված է «Փարոս» աուդիտորական կազմակերպության կողմից):

Գործարար ծրագրի 1.2.8 կետով գրավի առարկա պետք է հանդիսանային ձեռնարկությանը սեփականության իրավունքով պատկանող բնակելի տունը և սարքավորումները` 150.0 հազ. ԱՄՆ դոլար ընդհանուր արժեքով: Դա այն դեպքում, երբ ընկերության հիմնական միջոցների սկզբնական արժեքը կազմել է ընդամենը 17.9 մլն դրամ կամ 34.5 հազ. ԱՄՆ դոլար: Հետագայում, կնքվել է 29.03.1999 թ. N 165/2 գրավի պայմանագիրը, որով գրավադրվել է Նորքի 9-րդ փողոցի N 103 տունը` 80.0 հազ. ԱՄՆ դոլար արժեքով, և 16.04.1999 թ. N 165/1 գրավի պայմանագիրը, որով գրավադրվել է ընկերությանը պատկանող և 20.0 հազ. ԱՄՆ դոլար գնահատված անշարժ գույք` առանց գրավի առարկան հստակ սահմանելու:

Այդուհանդերձ, «Կոնվերս» բանկի միջոցով 26.04.1999 թ. տրամադրվել է 100.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի վարկ:

ԲԽԿ-ի կողմից 1999 թ. հոկտեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին կատարված ուսումնասիրությունների արդյունքում 2000 թ. հունվարին ներկայացված հաշվետվությունում (կետ 2.3) նշվել է, որ գործարար ծրագրով նախատեսված և գնում ցույց տված 200 կովերից 100 հատը ստուգման ժամանակ տեղում առկա չի եղել:

Ծրագիրը բանկի կողմից կասեցվել է, և 2000 թ. հունիսի 9-ին հայց է ներակայացվել դատարան` ընկերության 100,000.0 ԱՄՆ դոլար ժամկետանց վարկի և 18,894.0 ԱՄՆ դոլար ժամկետանց տոկոսի բռնագանձման վերաբերյալ:

 

«Կայծ-76» ՍՊԸ

 

Ընկերությունը գործարար ծրագրի փաթեթ է ներկայացրել «Գլաձոր» բանկ` քաղցրավենիքի արտադրությունն ընդլայնելու համար վարկային գիծ բացելու ակնկալիքով:

1998 թ. մարտի 24-ին ՀՀ պետական ռեգիստրի Շենգավիթի բաժնի կողմից վերագրանցվել է «Կայծ-76» ՍՊԸ-ի կանոնադրությունը և ամրագրվել, որ «Կայծ-76» ՍՊԸ-ն վերակազմավորվել է` ներառելով միացման միջոցով վերակազմավորված և գործունեությունը դադարեցրած «Կայծ» և «Ծիածան» ՍՊԸ-ները` դառնալով վերջիններիս իրավահաջորդը:

Ծրագիրն ԱՖԾԿԿ-ի կողմից հավանության է արժանացել 1998 թ. դեկտեմբերի 25-ին, և մարտ-օգոստոս ամիսներին վարկային գծով տրամադրվել է 120.0 հազ. ԱՄՆ դոլար:

Ենթավարկի փաթեթը կազմված է լուրջ խախտումներով ու թերություններով: Այսպես, համաձայն բանկի կողմից ԱՖԾԿԿ-ին ներկայացրած գործարար ծրագրի, «Կայծ-76» ՍՊԸ-ն քաղցրավենիքի եփող ու փաթեթավորող սարքը պետք է գներ գերմանական «Texima ex-imp. GMBH», իսկ խմորեղենի արտադրության հոսքագիծը` իտալական «Minipan S.r.l.» ընկերությունից: Հետագայում ծրագրի մեջ փոփոխություն է կատարվել, և հրուշակեղենի փաթեթավորման 30,000.0 ԱՄՆ դոլար արժողությամբ սարքավորման փոխարեն, ըստ 15.04.1999 թ. կնքված երկու պայմանագրերի, ձեռք են բերվել նախկին ԽՍՀՄ արտադրության քաղցրավենիք կտրող խկխ-2ԽՄ մակնիշի հոսքագիծ և ստվարաթղթե արկղեր ու պոլիէթիլենային տոպրակներ համապատասխանաբար` 20,400.0 հազ. դրամ և 9,840.0 հազ. դրամ արժողությամբ: Նշված ապրանքները «գնվել են» «Ծիածան» ՍՊԸ-ից, որն, ինչպես արդեն նշվել է, 24.03.1998 թ.-ից որպես իրավաբանական անձ դադարել է գոյություն ունենալ՝ միավորվելով «Կայծ-76» ՍՊԸ-ին: Ծրագրի փոփոխության մասին 29.07.1999 թ. գրությամբ «Կայծ-76» ՍՊԸ-ն տեղեկացրել է բանկին և ստացել «ծախսված» գումարների փոխհատուցում: Քաղցրավենիքի արտադրության հոսքագիծ գնելու համար 26.02.1999 թ. պայմանագիր է կնքվել հայաստանյան «Լուսինե-3» ԼՏԸ-ի հետ:

Բանկը ԱՖԾԿԿ է ներկայացրել նաև «Կայծ-76» ՍՊԸ-ի կողմից գնված ապրանքների 20.02.1999 թ. N 36 հաշիվ-ապրանքագիրը, համաձայն որի ընկերությունը «Այգեստան» կոոպերատիվից ձեռք է բերել շաքարավազ, լիմոնի աղ, կակաոյի յուղ և այլ ապրանքներ` 18,260.0 հազ. դրամ ընդհանուր գումարով: Նշված հաշիվ-ապրանքագիրը կնքվել է «Հայկական ՍՍՀ Երևանի Լենինյան շրջանի պտուղ-բանջարեղենի միավորում. Այգեստան կոոպերատիվ» կլոր կնիքով, որը ՀՀ կառավարության 07.06.1995 թ. թիվ 321 (լրացումներ` 16.08.1996 թ. N 252 և 18.04.1997 թ. N 88) որոշման համաձայն, 1997 թ. հուլիսի 1-ից առանց հարկ վճարողի հաշվառման համարի համարվում է անվավեր: Փաստորեն, անվավեր կնիքով հաշիվ-ապրանքագրի հիման վրա ԱՖԾԿԿ-ն փոխհատուցել է 14,608.0 հազ. դրամ (18,260.0*80%):

Գործարար ծրագրով նախատեսված շինարարական աշխատանքները կատարելու համար 10.03.1999 թ. «Կայծ-76» ՍՊԸ-ն պայմանագիր է կնքել երեք ֆիզիկական անձանց հետ, որոնք հանդես են եկել որպես «շինարարական բրիգադ»: Նույն ամսաթվով` 10.03.1999 թ., «Կայծ-76» ՍՊԸ-ի և բրիգադավարի միջև ստորագրվել է շինարարական աշխատանքների հանձնման-ընդունման ակտ` 7,876,500.0 դրամ գումարի չափով: Այդ գումարը նույնպես ԱՖԾԿԿ-ի կողմից փոխհատուցվել է:

30.11.2001 թ. բանկը տեղեկացրել է ԱՖԾԿԿ-ին, որ ընկերության ղեկավարների անհետևողականության և գործի ոչ ճիշտ կազմակերպման պատճառով ծրագիրը ձախողվել է: Վարկը և հաշվարկված տոկոսները անցել են ժամկետանցի, բանկը դիմել է դատարան, գրավի իրացումից մարվել է 62,376.0 ԱՄՆ դոլար:

 

«Արա Մարության» ՍՊԸ

 

«Կրեդիտ-Երևան» բանկի կողմից ներկայացված «Արա Մարության» ՍՊԸ-ի վարկային փաթեթը գրեթե ամբողջությամբ բաղկացած է անարժանահավատ փաստաթղթերից: Այսպես, 21.10.1994 թ. «Սևան» սպորտ-առողջարարական տուրիստական համալիրի և «Սևան-բանկ» ՍՊԸ-ի («Սևան-բանկ» ՍՊԸ-ն 25.10.1998 թ. վերանվանվել է «Արա Մարության» ՍՊԸ-ի) պայմանագիր է կնքվել «Սևան» համալիրի 4-րդ հարկի վարձակալության վերաբերյալ: Նշված պայմանագրում որպես «Սևան-բանկ» ՍՊԸ-ն ներկայացնող անձ հանդես է եկել և պայմանագիրը ստորագրել ընկերության հիմնադիր անդամներից մեկը` Ա. Մարությանը, ՍՊԸ-ի կանոնադրությամբ նախատեսված գործադիր տնօրենի` Ռ. Բադալյանի փոխարեն:

30.04.1996 թ. «Սևան-բանկ» ՍՊԸ-ի և ՀՀ քաղաքացիական ավիացիայի գլխավոր վարչության «Տուրավիա» պետական ձեռնարկության (գլխավոր տնօրեն` Ա. Մարության) միջև համատեղ գործունեության վերաբերյալ պայմանագիր է կնքվել: Ըստ այդմ, «Սևան-բանկ» ՍՊԸ-ն պարտավորվել է վերակառուցել և կահավորել «Սևան» մոթելի 2-րդ հարկը և 4-րդ հարկի մի մասը: Սահմանվել է նաև, որ պայմանագիրը գործում է մինչև պայմանագրով նախատեսված գումարները վերադարձնելը: Սակայն պայմանագրում «նախատեսված գումարներ», որպես այդպիսիք, բացակայում են:

Գործում առկա է «Տուրավիա» ՊՁ 01.10.1998 թ. տեղեկանքը` տրված «Կրեդիտ-Երևան» բանկին, այն մասին, որ «Սևան-բանկ» ՍՊԸ-ն վարձակալել է «Սևան» մոթելի 2-րդ ու 4-րդ հարկերը, որ 2-րդ հարկի շահագործման ժամկետը լրանում է 31.3 մլն դրամ մաքուր շահույթ ստանալուց հետո, և 01.10.1998 թ. դրությամբ «Տուրավիա» ՊՁ պարտքը «Սևան-բանկ» ՍՊԸ-ին կազմում է 13,211,000.0 դրամ, իսկ Ա. Մարությանին` 167,754,800.0 դրամ: Տեղեկանքը, որում որպես «Տուրավիա» ՊՁ գլխավոր տնօրեն է նշված Հ. Ռ. Մադաթյանը, ստորագրված չէ և վավերացված է հարկ վճարողի հաշվառման համար չունեցող անվավեր կլոր կնիքով:

«Սևան-2» հանգստյան տան առքուվաճառքի պայմանագիրը (կնքվել է վաճառող` Հայկուրորտխորհրդի և գնորդ` «Սևան-բանկ» ՍՊԸ-ի միջև) թվագրված չէ, և կրկին ստորագրել է համապատասխան լիազորություններ չունեցող հիմնադիր անդամ Ա. Մարությանը: Նույն կողմերի միջև 16.11.1998 թ. և 20.01.1999 թ. ստորագրվել են մի շարք անհասկանալի ու հակասական դրույթներ պարունակող երկու փաստաթուղթ, որոնք վերնագրված են` «Պայմանագրի հավելված»:

28.01.1999 թ. առանց համարի պայմանագիր է ստորագրվել «Սևան-բանկ» ՍՊԸ-ի և «Կրեդիտ-Երևան» բանկ ԲԲԸ-ի միջև, համաձայն որի բանկը ստանձնել է Հայկուրորտխորհրդի նկատմամբ «Սևան-բանկ» ՍՊԸ-ի ունեցած ողջ վճարային պարտավորությունները` համաձայն «Սևան-բանկ» ՍՊԸ-ի և Հայկուրորտխորհրդի միջև 20.01.1999թ-ին կնքված պայմանագրում նշված ժամկետային գրաֆիկի: Ի պատասխան մեր կողմից կատարված հարցման, «Կրեդիտ-Երևան» բանկի 02.10.2003 թ. ԱԻ/08-816 գրությամբ տեղեկացվել է, որ բանկում գտնվող վարկային փաթեթում նշված պայմանագիրը բացակայում է:

«Սևան-բանկ» ՍՊԸ-ի կողմից ներկայացված և գործում առկա հաշվապահական հաշվետվությունները (առ 01.01.1998 թ. և 01.10.1998 թ.) լիարժեք տեղեկություններ չեն պարունակում ընկերության կանոնադրական կապիտալի մասին, անհամապատասխանություններ կան հիմնադիր փաստաթղթերում: Երկարաժամկետ (10 տարով) վարձակալված անշարժ գույքը հաշվեկշռում արտացոլված չէ: «Աուդիտ Յուգ» ՍՊԸ-ի կողմից այդ հաշվետվությունների աուդիտի վերաբերյալ 04.12.1998թ-ի թիվ 1 եզրակացությամբ նշված հակասություններն արձանագրված չեն:

«Սևան-բանկ» ՍՊԸ-ի կանոնադրության փոփոխությունը` ընկերության անվանափոխության վերաբերյալ, ՀՀ պետական ռեգիստրի կողմից վավերացվել է 15.10.1998թ-ին, սակայն «Կրեդիտ-Երևան» բանկի կողմից ԱՖԾԿԿ-ին անվանափոխման վերաբերյալ տեղեկացվել է 21.10.1999 թ.-ի թիվ 01.1/08.1-1153 գրությամբ:

«Սևան-բանկ» ՍՊԸ-ի (հետագայում` «Արա Մարության» ՍՊԸ) գործարար ծրագիրը հավանության է արժանացել ԱՖԾԿԿ-ի կողմից 03.02.1999 թ.-ին:

1999թ-ի մարտի 1-ին «Կրեդիտ-Երևան» բանկի և «Սևան-բանկ» ՍՊԸ-ի միջև կնքվել է պայմանագիր (թիվ Ա-2-56/99)` 320,000.0 ԱՄՆ դոլար գումարի չափով վարկային գիծ բացելու վերաբերյալ: «Սևան-բանկ» ՍՊԸ-ի կողմից պայմանագիրը նորից ստորագրել է Ա. Մարությանը:

Վարկային գործում առկա որոշ փաստաթղթերում (պայմանագրեր, տեղեկանքներ, հաշիվ-ապրանքագրեր, մուտքի օրդերներ, ստացականներ և այլն) միևնույն անձանց (այդ թվում` «Սևան-բանկ» ՍՊԸ-ի գործադիր տնօրեն Ռ. Բադալյանի) ստորագրությունները բացարձակապես տարբեր են:

Հատկացված վարկի ամբողջ գումարը, ինչպես նաև 190,987.0 ԱՄՆ դոլար հաշվարկված տոկոսներն անցել են ժամկետանցի:

 

«Փարվանա» ԲԲԸ

 

50,000.0 ԱՄՆ դոլար վարկը «Փարվանա» ԲԲԸ-ին է հատկացվել 1999 թ. դեկտեմբերին «Կրեդիտ-Երևան» բանկի միջոցով` Լոռու մարզի Դսեղ գյուղում անասնապահության և պանրի արտադրության համար:

«Փարվանա» ԲԲԸ-ի կողմից ներկայացված գործարար ծրագիրն իրատեսական չէ և կազմված է մասնագիտական անբավարար մակարդակով: Այսպես, գործարար ծրագրից պարզ չէ, թե անասնապահության համար ինչպիսի արտադրական բազա ունի ընկերությունը, ինչպես պետք է իրականացվի կերարտադրությունը (ընկերությունը սեփական կամ վարձակալած գյուղատնտեսական հողատեսքեր չունի), հստակ չի ներկայացված արտադրանքի իրացման շուկան: Գործում առկա միակ փաստաթուղթը ՀՀ բնապահպանության նախարարության պետական բնապահպանական փորձաքննության եզրակացությունն է, որտեղ հիշատակում կա «Փարվանա» ԲԲԸ-ի անասնաշենքերի մասին` 250 գլխի համար նախատեսված գոմեր: Սակայն ենթավարկի փաթեթում ներկայացված անասնաքանակի շարժի հաշվարկով ընկերությունն ունենալու էր ավելի քան 500 գլուխ խոշոր եղջերավոր անասուն:

Գործարար ծրագրով նախատեսված անասնագլխաքանակի (100 գլուխ) գնումները կատարվել են տեղում` մեկ կովը մինչև 500 ԱՄՆ դոլար արժեքով: Դա առնվազն չի համապատասխանում Հայաստանի ներքին շուկայում 1999 թ. և հետագայում ձևավորված գներին:

Հետագայում, բնականաբար, ծրագիրը ձախողվել է, վարկը (50.0 հազ. ԱՄՆ դոլար) և հաշվարկված տոկոսներն (34.0 հազ. ԱՄՆ դոլար) անցել են ժամկետանցի, և բանկը դատարան է դիմել գրավի իրացման վերաբերյալ հայցով:

 

«Ագրինեքս» ԲԲԸ

 

350,000.0 ԱՄՆ դոլար վարկը «Ագրինեքս» ԲԲԸ-ին է տրամադրվել «Կրեդիտ-Երևան» բանկի միջոցով 1998 թ. դեկտեմբեր-2000 թ. փետրվար ամիսներին` Էջմիածնի տարածքում ջերմատնային տնտեսության զարգացման համար:

Բանկի կողմից ներկայացված գործարար ծրագրով «Ագրինեքս» ԲԲԸ-ին ապրանքներ գնելու համար նախատեսվել է 233.0 հազ. ԱՄՆ դոլար: Տվյալ պարագայում գնումները պետք է իրականացվեին Վարկային համաձայնագրի Հավելված 3-ի մաս B-ի կետ 1-ի և ՀԲ-ի միջոցների հաշվին գնումներ կատարելու Ուղեցույցի 3.5 և 3.6 կետերի պահանջներին համապատասխան, այն է` գնորդի կողմից պոտենցիալ մատակարարներին ուղարկվող մրցութային հրավերում պետք է նշվեն գնվելիք ապրանքների տեխնիկական բնութագրերը և քանակը, ինչպես նաև` առաքման ժամկետները և ստացման վայրը: Ենթավարկի փաթեթում նշված հրավերները բացակայում են: Գործում առկա են միայն մատակարարների կողմից ներկայացված հայտերը, որոնցում նույնպես նշված չեն ապրանքների բնութագրերը, առաքման ժամկետներն ու ստացման վայրը, իսկ «Danik Trading» կիպրոսյան ընկերության հայտում նշված չէ անգամ ընկերության հասցեն կամ հեռախոսի համարը: «Ագրինեքս» ԲԲԸ-ի կողմից ՀԲ միջոցների հաշվին գնումներ կատարելու սահմանված կարգը խախտելու պայմաններում, ամենացածր գնային առաջարկ ներկայացրած հայաստանյան «Էվերեստ Հոլդինգ» ՍՊԸ-ի ընտրությունն ընդունելի է համարվել ԱՖԾԿԿ-ի կողմից, և վարկային միջոցներից վճարվել է 254.0 հազ. ԱՄՆ դոլար: Այս ընկերություններից գնվել է նաև հող, տորֆ, սուգլինոկ և այլ ապրանքներ` շուրջ 17,000.0 ԱՄՆ դոլար գումարով:

Վարկային համաձայնագրի Հավելված 3-ի մաս C-ի կետ 2-ի համաձայն, մեկ պայմանագրի շրջանակներում 100,000.0 ԱՄՆ դոլարից ցածր արժեք ունեցող աշխատանքները (մեջբերում) «կարող են ձեռք բերվել միանվագ վարձատրությամբ, ի պատասխան գրավոր հրավերքի երեք որակյալ տեղացի կապալառուների առաջարկած գների հիման վրա կնքված պայմանագրով»: Հրավերը պետք է ընդգրկեր պահանջվող աշխատանքների մանրամասն նկարագիրը` ներառյալ հիմնական բնութագրերը, ավարտման պահանջվող ժամկետը, ՀԲ-ի համար պայմանագրի ընդունելի ձևը: Պայմանագիրը պետք է ստորագրվեր նվազագույն գնային առաջարկ ներկայացրած և ստանձնելիք պարտավորությունները հաջողությամբ կատարելու համար անհրաժեշտ փորձառություն և միջոցներ ունեցող հայտատուի հետ: Գործարար ծրագրով նախատեսված շինարարական աշխատանքների կատարման համար ընկերության հրավերները պոտենցիալ կապալառուներին ենթավարկի փաթեթում բացակայում են: Ներկայացված երեք հայտում` «Ֆալկոն» ՍՊԸ, քաղ. Ս. Պողոսյան և քաղ. Ն. Սիմոնյան, նշված չէ, թե դրանք որ հրավերին ի պատասխան են ներկայացվում, չկան պահանջվող տվյալները` պայմանագիրը հաջողությամբ կատարելու համար փորձառության և միջոցների առկայության վերաբերյալ:

Ըստ «Ֆալկոն» ՍՊԸ-ի հետ 05.01.1999 թ. կնքված պայմանագրի, աշխատանքները պետք է սկսվեին 15.01.1999 թ. և ավարտվեին 1999 թ. հուլիսին այն դեպքում, երբ կապալառուի հայտում առաջարկվող ժամկետը երեք ամիս է: Բացի այդ, պահանջվող աշխատանքների մի մասի դեֆեկտային ակտերը կազմվել են ավելի ուշ (15.03.1999 թ. և 31.01.2000 թ.), քան ներկայացվել են հայտերը և կնքվել պայմանագիրը: Փաստորեն, ԱՖԾԿԿ-ն անտեսել է ներկայացված փաստաթղթերի ոչ լիարժեքությունը, Համաձայնագրի պահանջների խախտումները և «Ֆալկոն» ՍՊԸ-ին է փոխհատուցել մոտ 49.0 հազ. ԱՄՆ դոլար:

«Ագրինեքս» ԲԲԸ-ն վարկի գումարից 50,000.0 ԱՄՆ դոլար մարել է, իսկ 300,000.0 ԱՄՆ դոլար վարկի մնացորդը և 50,149.0 ԱՄՆ դոլար հաշվարկված տոկոսներն անցել են ժամկետանցի, և դատարանի կողմից գրավի իրացման վերաբերյալ վճիռ է կայացվել:

Հաշվետվությունը հաստատվել է ՀՀ ԱԺ

Վերահսկիչ պալատի խորհրդի 11.02.04 թ.

նիստում և ուղարկվել է ՀՀ Ազգային ժողով,

ՀՀ կառավարություն

 

Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության եվ Միջազգային Զարգացման Ընկերակցության միջեվ կնքված համաձայնագրի շրջանակներում «Տրանսպորտի» վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքի մասին

 

Վերահսկողության հիմքը - «ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքը, ՀՀ Ազգային ժողովի 11.12.2002 թ. Ն-321-2 որոշմամբ հաստատված՝ ՀՀ ԱԺ վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի տարեկան ծրագիրը և ՀՀ ԱԺ վերահսկիչ պալատի նախագահի 04.11.2003 թ. թիվ 46 հրամանը:

Վերահսկողության նպատակը - «Տրանսպորտի» վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքը:

Վերահսկողության օբյեկտները

♦ «Տրանսպորտի վարկային ծրագրի իրականացման գրասենյակ» պետական հիմնարկ (այսուհետ` ԾԻԳ), տնօրեն` Ա. Բախտամյան

♦ «Հայավտոճան» ՓԲԸ (այսուհետ` ՀԱ), գլխավոր տնօրեն` Կ. Գևորգյան

♦ «Հայկական երկաթուղի» ՓԲԸ (այսուհետ` ՀԵ), գլխավոր տնօրեն` Ա. Խրիմյան

 

1. Ծրագրի նպատակները եվ վարկի պայմանները

 

«Տրանսպորտի» վարկային ծրագրի (այսուհետ` Ծրագիր) նպատակն է` Հայաստանի Հանրապետությունում տրանսպորտի հուսալիության բարելավումը և տրանսպորտային ծախսերի կրճատումը: Ծրագրի իրականացման նպատակով Հայաստանի Հանրապետության (այսուհետ` Փոխառու) և Միջազգային Զարգացման Ընկերակցության (այսուհետ` ՄԶԸ) միջև 2000 թ. հուլիսի 7-ին ստորագրվել է 29.9 մլն SDR (40.0 մլն ԱՄՆ դոլար) գումարով վարկ տրամադրելու վերաբերյալ համաձայնագիր (այսուհետ` Համաձայնագիր, ԱԺ կողմից վավերացվել է 28.07.2000 թ.):

Ըստ Համաձայնագրի, Փոխառուն պարտավոր է պարբերաբար մուծել պարտավճար` վարկի չառհանված հիմնագումարի դիմաց` ՄԶԸ-ի կողմից յուրաքանչյուր տարվա հունիսի 30-ին սահմանվող, բայց ոչ ավելի, քան տարեկան 0.5% տոկոսադրույքով: Վարկի հիմնագումարի առհանումների և մնացորդային գումարների դիմաց Փոխառուն պարտավոր է պարբերաբար վճարել սպասարկման վարձ` տարեկան 0.75%-ի չափով: Պարտավճարը և սպասարկման վարձը պետք է կատարվեն կիսամյակային մուծումներով` յուրաքանչյուր տարվա դեկտեմբերի 1-ին և հունիսի 1-ին:

Փոխառուն վարկի հիմնագումարը պարտավոր է հետ վերադարձնել կիսամյակային մուծումներով` յուրաքանչյուր տարվա դեկտեմբերի 1-ին և հունիսի 1-ին` սկսած 2010 թ. դեկտեմբերի 1-ից և ավարտելով 2035 թ. հունիսի 1-ին: Մինչև 2020 թ. հունիսի 1-ը ներառյալ կատարվելիք մուծումները պետք է կազմեն հիմնագումարի 1.25%-ը, իսկ դրանից հետո` 2.5%-ը:

Ծրագրի ավարտը սահմանվել է 2004 թ. դեկտեմբերի 31-ը:

Համաձայնագրի 6.01 հոդվածի համաձայն, ՀՀ կառավարությունը Ծրագրի հաշվին պետք է ներդներ 600,000.0 ԱՄՆ դոլարին համարժեք դրամ, ինչպես նաև` կնքեր ենթավարկային համաձայնագիր` ՀԵ-ի հետ, որից հետո Համաշխարհային բանկը (այսուհետ` ՀԲ) կսահմաներ Ծրագրի կատարման սկիզբը:

ՀՀ կառավարության կողմից 600,000.0 ԱՄՆ դոլարին համարժեք դրամ նախատեսվել է «ՀՀ 2000 թ. պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքում կատարված փոփոխությամբ: Ծրագրի հաշվին 07.11.2000 թ.-ին փոխանցվել է 600,000.0 ԱՄՆ դոլարին համարժեք 328,200.0 հազ. դրամ: ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարությունը ՀԵ-ի հետ ենթավարկային համաձայնագիր է կնքել 2000 թ.-ի դեկտեմբերի 27-ին:

Համաձայնագրով սահմանվել է նաև, որ 2001 թ. հունվարի 1-ից սկսած, Փոխառուն պետք է ավելացնի բյուջեի հատկացումները ՀԱ-ին` ոչ պակաս տոկոսով, քան Փոխառուի նախորդ ֆինանսական տարվա բյուջեի ընդհանուր եկամուտների աճը:

ՀՀ կառավարության կողմից նշված պարտավորությունների կատարման ձգձգման պատճառով Ծրագիրը հայտարարվել է էֆեկտիվ ՀԲ-ի տնօրենների խորհրդի կողմից 05.03.2001 թ.-ին, կամ նախատեսվածից 5 ամիս ուշ:

 

2. Ծրագրի կատեգորիաները

 

Ստորև բերված աղյուսակում արտացոլված են Համաձայնագրով նախատեսված վարկային միջոցների բաշխումն ըստ կատեգորիաների, ինչպես նաև` 2001 թ. օգոստոսի 16-ին ՀԲ-ի կողմից հաստատված վերաբաշխումը:

 

Աղյուսակ 1

 

(SDR)

Կատեգորիա Տրամադրվող գումարն ըստ Համաձայնագրի Տրամադրվող գումարը վերաբաշ- խումից հետո Ծախսերի տոկոսը, որը պետք է ֆինանսավորվի վարկային միջոցների հաշվին 1 2 3 4 5 1 Ապրանքներ (ա) Ծրագրի Ա և Գ Մասերի համար (բ) Ծրագրի Բ Մասի համար 1,500,000.0 8,000,000.0 1,500,000.0 6,800,000.0 100% արտասահմանյան ծախսեր, 100% տեղական ծախսեր (գործարանային գնով) և 80% տեղական ծախսեր տեղական գնումով ձեռքբերված այլ ապրանքների համար 2 Աշխատանքներ Ծրագրի Ա Մասի համար 14,370,000.0 14,370,000.0 85% 3 Խորհրդատվական ծառայություններ և վերապատրաստում (ա) Ծրագրի Ա և Գ Մասերի համար (բ) Ծրագրի Բ Մասի համար 1,560,000.0 200,000.0 1,560,000.0 200,000.0 100% 4 Ընթացիկ գործառնական ծախսեր (ա) ԾԻԳ-ի 130,000.0 130,000.0 100% (բ) ՀԱ-ի 260,000.0 260,000.0 մինչև 2002 թ.-ի հունվարի 1-ը` Ծրագրից առաջացած ծախսերի 100%-ը, մինչև 2003 թ.-ի հունվարի 1-ը` 80%-ը, մինչև 2004 թ.-ի հունվարի 1-ը` 60%, և 20% (վերաբաշխումից հետո 40%)` դրանից հետո 5 Աշխատանքներ Ծրագրի Բ Մասի համար - 1,200,000.0 85% 6 Չբաշխված գումարներ 3,880,000.0 3,880,000.0     Ընդամենը 29,900,000 29,900,000

 

3. Ծրագրի բաղադրիչները

 

Ծրագիրն, ըստ Համաձայնագրի, բաղկացած է հետևյալ բաղադրիչներից.

Մաս Ա. Ճանապարհների վերականգնում (իրականացնող` «Հայավտոճան» ՓԲԸ)

1. Ընտրված ճանապարհահատվածների և կամուրջների վերականգնում:

2. Ճանապարհների և կամուրջների վերականգնման աշխատանքների շինարարական նախագծերի և վերահսկողության իրականացում:

3. Աջակցություն ճանապարհների անվտանգության ծրագրի մշակման աշխատանքներին:

4. ՀԱ-ի կառուցվածքային ամրապնդման համար տեխնիկական աջակցություն, սարքավորումների տրամադրում:

Մաս Բ. Երկաթուղի (իրականացնող`«Հայկական երկաթուղի» ՓԲԸ)

1. Երևանից մինչև Վրաստանի սահման երկաթգծերի և կամուրջների վերանորոգում:

2. Բեռնատար վագոնների վերանորոգում:

3. Մոտավորապես 310 կմ օպտիկամանրաթելային մալուխի տեղադրում, ինչպես նաև` ՀԵ-ի վերանորոգման երկու դեպոների արդիականացում:

Մաս Գ. Ինստիտուցիոնալ աջակցություն ՀՀ տրանսպորտի և կապի նախարարությանը (իրականացնող` «Տրանսպորտի վարկային ծրագրի իրականացման գրասենյակ» ՊՀ)

Ապահովել տրանսպորտի և կապի նախարարությանը համակարգչային սարքավորումներով, իրականացնել ուսուցում և ԾԻԳ-ի գործառնական ծախսերի ֆինանսավորում:

 

4. Ծրագրի կատարողականը

 

Ծրագրի ընդհանուր արժեքն, ըստ «Ծրագրի գնահատման փաստաթղթի», կազմում է 47.0 մլն ԱՄՆ դոլար, որից վարկի հաշվին` 40.0 մլն ԱՄՆ դոլար, ՀՀ պետական բյուջեի հաշվին` 6.4 մլն ԱՄՆ դոլար, և դրամաշնորհ` 0.6 մլն ԱՄՆ դոլար:

01.01.2004 թ. դրությամբ Ծրագիրն իրականացվել է 57.9%-ով (վճարումների կտրվածքով` 61.3%-ով): Ծրագրի կատարողականը, մանրամասն ըստ բաղադրիչների, ենթածրագրերի և կատեգորիաների, արտացոլված է հավելված 1-ում:

2001 թ.-ին Ծրագիրն իրականացվել է 85.4%-ով (վճարումների կտրվածքով` 88.4%-ով), 2002 թ.-ին` 73.2%-ով (վճարումների կտրվածքով` 75.2%-ով), 2003 թ.-ին` 78.9%-ով (վճարումների կտրվածքով` 88.2%-ով): Ծրագրի տարեկան կատարողականները, մանրամասն ըստ բաղադրիչների, ենթածրագրերի և կատեգորիաների, արտացոլված են հավելված 2-ում:

Թերակատարման պատճառներն են`

♦ 2001 թ.`

Ծրագրի գործարկումը հետաձգվել է 5 ամսով` ՀՀ կառավարության կողմից էֆեկտիվության պայմանների կատարման ուշացման պատճառով, ինչն անդրադարձել է մրցույթների անցկացման ժամկետներին:

«Ապրանքներ Մաս Բ համար» կատեգորիայով թերակատարման պատճառներն են` ՀԲ-ի կողմից երկաթբետոնե և փայտյա կոճղերի ձեռքբերման մրցույթի արդյունքների հաստատման ձգձգումը, բացի դրանից մեծ դժվարություններ են եղել շարժակազմի պահեստամասերը և դեպոների հաստոցների բնութագրիչները միջազգային ստանդարտներին համապատասխանեցնելու գործում, որն անհրաժեշտ պայման է մրցութային փաստաթղթերը ՀԲ-ի կողմից հաստատելու համար: «Խորհրդատվություն Մաս Բ համար» կատեգորիայով նախատեսվել էր ՀԵ անձնակազմի ուսուցում, որը Ծրագրի գործարկման հետաձգման պատճառով չի իրականացվել:

♦ 2002 թ.`

«Շինարարական աշխատանքներ Մաս Ա համար» կատեգորիայով թերակատարումն ամբողջովին պայմանավորված է ՀԲ-ի 22.01.2002 թ. գրությամբ ներկայացված սահմանափակումով` տվյալ տարում նախատեսված շինարարական աշխատանքները կրճատել 50%-ով, որի պատճառն էր ՀՀ կառավարության կողմից ստանձնած պարտավորության (2002 թ. ճանապարհների ընթացիկ պահպանման համար առնվազն 2 մլրդ դրամ հատկացման) չկատարումը: Արդյունքում, մոտ 5.0 մլն ԱՄՆ դոլար գումարի պայմանագրերի համար անցկացված մրցույթը չեղյալ է համարվել:

«Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար» կատեգորիայով թերակատարման պատճառ է հանդիսացել խորհրդատուի կողմից մշակված ճանապարհային անվտանգության բարելավման պարագաների անվանացանկի, տեխնիկական բնութագրերի քննարկման և ՀԲ-ի կողմից հաստատման գործընթացի նախատեսված ժամկետի երկարաձգումը:

«Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար» կատեգորիայով նախատեսվել էր կամուրջների շինարարական աշխատանքների տեխնիկական վերահսկման համար վարձել արտասահմանյան խորհրդատու: Սակայն ՀԲ-ի հետ համաձայնեցվել է տեղական խորհրդատուի ընտրությունը, որի արդյունքում կատարվել է խնայողություն:

♦ 2003 թ.`

Ծրագրի 2003 թ. «Խորհրդատվություն Մաս Բ համար» կատեգորիայով նախատեսվել էր վճարում խորհրդատուի կողմից ՀԵ-ի բիզնես-ծրագրի նախնական տարբերակի ներկայացումից հետո: Բիզնես-ծրագրի նախնական տարբերակը ներկայացվել է շահագրգիռ կողմերի քննարկման: Վճարումը կատարվելու է 2004 թ.-ին:

Անհրաժեշտ է նշել նաև, որ 2003 թ. 9 ամսվա կտրվածքով Ծրագրի կառավարման խորհրդի որոշմամբ բյուջեի նվազեցում է նախատեսվել և ներկայացվել է ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարություն, սակայն վերջինիս կողմից նվազեցումը կատարվել է 765.8 հազ. ԱՄՆ դոլարով պակաս (ներկայացվել է նվազեցում մինչև 10,754.7 հազ. ԱՄՆ դոլարի բյուջե, հաստատվել է 11,520.5 հազ. ԱՄՆ դոլարի):

Ծրագրի սկզբից մինչև 01.12.2003 թ. «Ճանապարհների վերականգնում» բաղադրիչով թվով 19 կապալառուների հետ կնքվել են 11 կամուրջների և 206 կմ ընդհանուր երկարությամբ ճանապարհահատվածների վերականգնման, ինչպես նաև` 12.9 կմ մետաղյա արգելափակոցների տեղադրման աշխատանքների 41 կապալի պայմանագրեր, որոնց նախնական արժեքը կազմել է 13,026,881.9 հազ. դրամ, իսկ վերջնական արժեքը 01.12.2003 թ. դրությամբ՝ 13,740,107.5 հազ. դրամ:

Նշված պայմանագրերով 01.12.2003 թ. դրությամբ իրականացվել են 9,945,310.4 հազ. դրամի շինարարական աշխատանքներ, այդ թվում` վերականգնվել են 7 կամուրջներ, 140 կմ ընդհանուր երկարությամբ ճանապարհահատվածներ և տեղադրվել 7.9 կմ մետաղյա արգելափակոցներ: 01.12.2003 թ. դրությամբ ավարտված օբյեկտների մասով տնտեսումը կազմել է 28,312.58 հազ. դրամ: Մինչև 2003 թ.-ի վերջը շահագործման են հանձնվել ևս 3 կամուրջներ: Մնացած օբյեկտները՝ 1 կամուրջ, 66 կմ ճանապարհահատվածներ և 5 կմ մետաղյա արգելափակոցներ, շահագործման կհանձնվեն 2004 թ.-ին:

Թվով 41 կապալի պայմանագրերից 17-ում հետագայում կատարվել է պայմանագրային արժեքի աճ, ընդ որում` հիմնական աճը կատարվել է 2000 թ. անցկացված մրցույթների արդյունքում (թվով 9 պայմանագիր) կնքված պայմանագրերով այն պատճառով, որ օբյեկտների հետազոտական աշխատանքները կատարվել են 1999 թ.-ի ընթացքում, նախագծային աշխատանքները` 2000 թ.-ի առաջին կիսամյակում, իսկ շինարարական աշխատանքները սկսվել են 2001 թ.-ի մայիս ամսից:

Նախագծային ծավալների փոփոխությունների մի մասը վերաբերում է ճանապարհի ծածկի փոսային նորոգմանը, նստվածքների վերականգնմանը, ասֆալտբետոնե հարթեցնող շերտի տեղադրմանը, կողնակների կառուցմանը, ջրթող խողովակների հուների մաքրմանը ու խողովակների գլխամասերի վերանորոգման ծավալների ավելացմանը, որոնք հետևանք են այն բանի, որ հետազոտական աշխատանքների ավարտից հետո մինչև շինարարական աշխատանքների սկիզբը շուրջ 18-20 ամիս ճանապարհահատվածներում չեն կատարվել ընթացիկ նորոգման և պահպանման աշխատանքներ, դրանց գումարվել է նաև երթևեկության ինտենսիվությունը, ինչպես նաև` տարվա ընթացքում տեղումների ազդեցությունն ու օդի ջերմաստիճանի փոփոխությունը:

Մինչդեռ, նույն ժամանակահատվածում առաջացել է նաև մի քանի նոր աշխատանքների կատարման անհրաժեշտություն, ինչպես, օրինակ` ճանապարհաշինարարական աշխատանքներին խոչընդոտող նոր կառուցված ջրագծերի, էլեկտրահաղորդման գծերի տեղափոխումը, որոնք իրականացվել են կապալառուների և համապատասխան կառուցվածքները տնօրինող կազմակերպությունների ուժերով:

Մնացած 8 պայմանագրերի արժեքի ավելացման պատճառները հետևյալն են.

■ Ծրագրի շրջանակներում «Ճանապարհների վերականգնում» բաղադրիչով 2002 թ. վերականգնվող Երևան-Գորիս-Մեղրի-Իրանի սահմ. կմ 307+620-կմ 315+000, Երևան-Գորիս-Մեղրի-Իրանի սահմ. կմ 315+000-կմ 321+920, կմ 327+540-կմ 328+390, Երևան-Գյումրի-Վրաստանի սահմ. կմ 151+300-կմ 158+040, Երևան-Գյումրի-Վրաստանի սահմ. կմ 158+040-կմ 166+450, Երևան-Գյումրի-Վրաստանի սահմ. կմ 166+450-կմ 173+770 ճանապարհահատվածների հետազոտությունն իրականացվել է 2000 թ., իսկ նախագծերը մշակվել են 2001 թ. և, բացի ձմռան ազդեցության տակ բնականորեն ավելացող փոսային նորոգման ծավալներից, տեղացած հորդառատ անձրևների պատճառով առաջացել է նաև նոր աշխատանքային ծավալների ավելացման անհրաժեշտություն` կապված երթևեկության անվտանգության բարելավման հետ:

Չորս պայմանագրերի դեպքում ավելացումները չեն գերազանցում պայմանագրի նախնական գնի 15%-ը, և, համաձայն ՀԲ-ի կանոնակարգի, այդ ավելացումների հաստատման համար ՀԲ-ի հավանությունն անհրաժեշտ չէ: Ինչ վերաբերում է CM-2/2002-2 պայմանագրին (19.8% ավելացում), ապա ԾԻԳ-ը 2002 թ. դեկտեմբերի 2-ին դիմել է ՀԲ, որն իր հավանությունը տվել է 2002 թ. դեկտեմբերի 4-ին:

■ Պայմանագիր CM-B-12/2002 Ա/Ճ Մ12, «Գորիս-Տեղ-Քաշաթաղ, Տեղ գետի կամրջի (կմ 21+876) և կից ճանապարհների շինարարություն»

Գորիս-Տեղ-Քաշաթաղ, Տեղ գետի կամրջի կմ 21+820-ում գտնվող կամրջային անցման շինարարությունն իրականացվել է «Զանգեզուրտրանսշին» ԲԲԸ-ի կողմից: Պայմանագրի գինն ավելացվել է 30,239,820.0 դրամով:

Շինարարական աշխատանքների ավելացման պատճառ են հանդիսացել գարնանային հորդառատ անձրևների հետևանքով Տեղ գետի աննախադեպ վարարումը, ինչպես նաև այն հանգամանքը, որ կամրջին մոտեցնող ճանապարհահատվածների երկայնական թեքությունները` 8 և 9 տոկոս, խիստ նվազեցնում էին երթևեկության անվտանգությունը, կապալառուի կողմից առաջարկվել է կատարել նախագծային լուծման վերանայում` կամրջի բարձրանիշը բարձրացնելու նպատակով:

Նախագծային ինստիտուտի կողմից կատարված վերանայման արդյունքում վերոհիշյալ խնդիրների լուծման նպատակով առաջարկվել է կամրջի կառուցում` նախատեսված վայրից մոտ 56 մ հեռավորությամբ (կմ 21+876)` մոտեցումների 5.5 տոկոս առավելագույն թեքությամբ: Այն զգալիորեն կբարելավի երթևեկության անվտանգությունը, ձմեռային պահպանումը և անխափան շահագործումը: Ծավալների փոփոխության և մի շարք նոր աշխատանքների իրականացման արդյունքում պայմանագրի արժեքի աճը կազմել է 14.98%:

■ Պայմանագիր CM-RS-1/2001 Մ5, «Երևան-Արմավիր-Թուրքիայի սահմանի ավտոճանապարհի կմ 10+300-կմ 12+950 հատված»

Երևան-Արմավիր-Թուրքիայի սահման ավտոճանապարհի կմ 10+300-կմ 12+950 հատվածի նորոգման համար Ross Silcock Ltd ընկերության կողմից 2000-2001 թթ.-ին մշակված նախագծով, միջոցները խնայելու նպատակով, հիմնական ուշադրությունը դարձվել է միայն անվտանգ երթևեկության ապահովմանը, այն էլ` միայն երթևեկամասի համար: Որպես հիմնական միջոցառումներ, նախատեսվել են ծածկի միակի մշակում և նախագծում թերմոպլաստով: Չեն նախատեսվել երթևեկության անվտանգության ապահովման համար ոչ պակաս կարևոր սիզամարգերի և մայթերի բացակայող բազալտե եզրաքարերի տեղադրումը, եղածների բարձրացումն ու ուղղումը, մայթերի ասֆալտապատումը:

Վերը նշված ճանապարհահատվածն ուսումնասիրվել է նաև խորհրդատվական ծառայություններն իրականացնող «Ֆիննռոուդ» ընկերության կողմից, վերանայվել են իրականացվելիք աշխատանքների նախնական ծավալները, և առաջարկվել է մի տարբերակ, որով որոշակի ծավալներ փոփոխելու դեպքում վերը նշված բոլոր հարցերը լուծվում են: Նշված տարբերակի դեպքում էլ պայմանագրի արժեքը 214,573,978.0 դրամից աճել է 10.2%-ով և կազմել 236,540,332.0 դրամ:

■ Պայմանագիր CM-B-4/2002 Ա/Ճ Մ4, «Երևան-Սևան-Իջևան-Ադրբեջան սահման կմ 47+865 ուղեանցի վերանորոգում»

Երևան-Սևան-Իջևան-Ադրբեջանի սահման ավտոճանապարհի կմ 47+865 ուղեանցի վերանորոգման աշխատանքներում մասնակիորեն է նախատեսված տրանսպորտային հանգույցի ուղեկապերի ասֆալտապատումը: Ծրագրով ասֆալտապատման աշխատանքները նախատեսվել են մասնակիորեն ուղեանցի վրա` մի հատվածը ուղեանցից դեպի Հրազդան 77մ և ևս մի հատված 137 մ երկարությամբ մինչև ուղեանց: Նախատեսված չեն Սևան-Հրազդան, Հրազդան-Երևան ուղեկապերի ասֆալտապատման աշխատանքներն ամբողջությամբ, իսկ Հրազդան-Սևան, Երևան-Հրազդան ուղեկապերը` մասնակիորեն:

Տրանսպորտային հանգույցը լիարժեք աշխատանքային տեսքի բերելու նպատակով ավելացվել են մասնակի նախատեսված ուղեկապերի ասֆալտապատման աշխատանքները 5,245,307.0 դրամով կամ պայմանագրի արժեքի 12.9%-ով, և պայմանագրի վերջնական արժեքը կազմել է 45,859,432.0 դրամ:

Ծրագրի շրջանակներում շինարարական աշխատանքների տեխնիկական հսկողությունը, ՀԲ-ի կանոնակարգի համաձայն, իրականացվել է մասնագիտացված անկախ կազմակերպությունների կողմից, բացառությամբ 2001 թ. մայիս-սեպտեմբեր ամիսների, երբ տեխնիկական հսկողությունն իրականացվել է «Հայավտոճան» ՓԲԸ կողմից:

2001-2002 թթ. կնքված պայմանագրերով իրականացվող ճանապարհաշինական աշխատանքների տեխնիկական հսկողությունը կատարվել է ֆիննական «Ֆիննռոուդ» ընկերության կողմից, 2002-2003 թթ. կնքված պայմանագրերով կամրջաշինական աշխատանքների տեխնիկական հսկողությունը՝ հայկական «Արոսա» ՍՊԸ կողմից, իսկ 2003 թ.-ին կնքված պայմանագրերով ճանապարհաշինական աշխատանքների տեխնիկական հսկողությունը՝ հայկական «Ճաննախագիծ» ՓԲԸ ինստիտուտի կողմից:

Ճանապարհաշինական աշխատանքների վերահսկման և խորհրդատվական ծառայությունների N CS-2/2001 պայմանագիրը «Ֆիննռոուդ» ընկերության հետ կնքվել է 2001 թ. հոկտեմբերի 6-ին` կապալի թվով 16 պայմանագրերով նախատեսված աշխատանքների տեխնիկական վերահսկման և խորհրդատվական ծառայությունների համար:

«Ֆիննռոուդ» ընկերությունն իր ծառայությունների ընթացքում ներկայացրել է ամենամսյա 15, եռամսյակային 5 և վերջնական 2 հաշվետվություն (Ավարտման և Տեխնիկական):

Կամրջաշինական աշխատանքների վերահսկման և խորհրդատվական ծառայությունների N CS-SV-B-1/2002 պայմանագիրը «Արոսա» ՍՊԸ հետ կնքվել է 2002 թ. սեպտեմբերի 5-ին` կապալի թվով 10 պայմանագրերով նախատեսված աշխատանքների տեխնիկական վերահսկման և խորհրդատվական ծառայությունների համար՝

«Արոսա» ՍՊԸ 08.12.2003 թ. դրությամբ ներկայացրել է ամենամսյա 11 հաշվետվություն:

Ճանապարհաշինական աշխատանքների վերահսկման և խորհրդատվական ծառայությունների N CS-SUP-1/2003 պայմանագիրը «Ճաննախագիծ» ՓԲԸ ինստիտուտի հետ կնքվել է 2003 թ. հուլիսի 2-ին` թվով 9 կապալի պայմանագրերով նախատեսված աշխատանքների տեխնիկական վերահսկման և խորհրդատվական ծառայությունների համար:

«Ճաննախագիծ» ՓԲԸ ինստիտուտը 08.12.2003 թ. դրությամբ ներկայացրել է ամենամսյա 5 և եռամսյակային 1 հաշվետվություն:

Վերոհիշյալ ընկերությունների կողմից վերահսկվել է շինարարական աշխատանքների համապատասխանությունը նախագծին, օգտագործվող շինանյութերի և կատարվող աշխատանքների որակը, սարքին մեքենա-մեխանիզմների օգտագործումը, շինարարական աշխատանքների առաջընթացը` կազմված ժամանակացույցների համեմատ, տեղում տեխնիկական լուծումներ են տրվել ծագած հրատապ խնդիրներին, պատվիրատուին ներկայացվել են հնարավոր նախագծային լուծումների այլ տարբերակներ:

Կապալառուների կողմից շինարարության իրականացման ընթացքում տեղ են գտել թերություններ, որոնք արձանագրվել են տեխնիկական հսկիչների կողմից: Կապալառուներին տրվել են համապատասխան հրահանգներ` տեղ գտած թերությունները վերացնելու համար: Աշխատանքները դադարեցվել են մինչև թերությունները վերացնելը:

Տեղ են գտել նաև կապալառուների կողմից աշխատանքների կազմակերպման թերացումներ, ինչպիսիք են, օրինակ` աշխատանքների կատարման ժամանակացույցների խախտումները, որի հետևանքով թերակատարվել են ամսական պլանները, թեև հետագա ամիսներին պլանները գերակատարելով օբյեկտները ժամանակին են հանձնվել շահագործման: Այսպես, օրինակ` «Ֆիննռոուդ» ընկերության 2002 թ. սեպտեմբեր ամսվա հաշվետվության համաձայն, հիմնականում հողային աշխատանքների և փոսային նորոգման նախատեսված ծավալների թերակատարման հետևանքով «Ախուրյանի ՃՇՇ» ՓԲԸ 2002 թ. հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ գումարային առումով կատարել է CM-1/2002 բաղադրամաս 2 պայմանագրի աշխատանքների ընդհանուր ծավալի 11%-ը՝ ժամանակացույցով նախատեսված 45%-ի փոխարեն: Դարձյալ հիմնականում հողային աշխատանքների նախատեսված ծավալների թերակատարման հետևանքով «Խաչհար» ՍՊԸ 2002 թ. սեպտեմբերի 1-ի դրությամբ գումարային առումով կատարել է CM-1/2002 բաղադրամաս 3 պայմանագրի աշխատանքների ընդհանուր ծավալի 30%-ը՝ ժամանակացույցով նախատեսված 40%-ի փոխարեն:

 

5. Օրենսդրական եվ նորմատիվ կանոնակարգման խախտումների վերաբերյալ

 

ՀՀ վարչապետի 08.02.2000 թ. թիվ 44 որոշմամբ հաստատված «ՀՀ տրանսպորտի նախարարության օտարերկրյա պետությունների և միջազգային վարկատու կազմակերպությունների կողմից ՀՀ տրամադրվող վարկային և դրամաշնորհային միջոցների հաշվին ՀՀ ավտոմայրուղիների վերականգնման և տրանսպորտային ծրագրերի կառավարման խորհրդի» Կանոնադրության 10-րդ կետի համաձայն, խորհրդի նիստերը պետք է գումարվեին առնվազն ամիսը մեկ անգամ, մինչդեռ խորհրդի առաջին նիստը գումարվել է 28.12.2000 թ., իսկ 2001 թ. հունվար, փետրվար և մարտ ամիսներին նիստեր չեն գումարվել:

 

6. Հաշվետվությունների վերաբերյալ

 

2000 թ. Ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ հաշվետվություն չի ներկայացվել ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարություն:

2001 և 2002 թթ. Ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարություն ներկայացված հաշվետվություններում առկա են անճշտություններ (հավելված 3):

2002 թ. անճշտությունները պայմանավորված են այն հանգամանքով, որ «Նախատեսված ծախսեր» բաժնով հաշվետվություններում արտացոլվել են Կառավարման խորհրդով հաստատված թվերը` «ՀՀ 2002 թ. պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքով հաստատված թվերի փոխարեն, իսկ 2002 և 2003 թթ. հաշվետվությունների «այլ աղբյուրներից» սյունակներում արտացոլվել են բյուջեից համաֆինանսավորման հաշվին կատարված վճարումների Ավելացված արժեքի հարկի գումարները` նախատեսված, սակայն չտրամադրված դրամաշնորհի հաշվին կատարվելիք ծախսումների փոխարեն:

Անհրաժեշտ է նշել, որ ՀՀ 2001 թ. պետական բյուջեի կատարման տարեկան հաշվետվության թիվ 1 հավելվածով ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության կողմից ցույց է տրվել, որ «Համաշխարհային բանկի կողմից տրամադրված միջոցներով իրականացվող տրանսպորտի ծրագրին ՀՀ կառավարության մասնակցություն» հոդվածով (120703 խումբ) փաստացի ծախսումներ չեն կատարվել, մինչդեռ նշված հոդվածով իրականում կատարվել են ավելի քան 1.4 մլն ԱՄՆ դոլարի աշխատանքներ և իրականացվել մոտ 1.5 մլն ԱՄՆ դոլարի վճարումներ:

 

Ե Զ Ր Ա Կ Ա Ց ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Վերահսկողության արդյունքում արձանագրվել են իրավական ակտերի խախտումներ և Ծրագրի իրականացման ընթացքում տեղ գտած թերություններ:

1. 2001 թ.-ին Ծրագիրն իրականացվել է 85.4%-ով (վճարումների կտրվածքով` 88.4%-ով), 2002 թ.-ին` 73.2%-ով (վճարումների կտրվածքով` 75.2%-ով), 2003 թ.-ին` 78.9%-ով (վճարումների կտրվածքով` 88.2%-ով):

Թերակատարման հիմնական պատճառներն են`

♦ Ծրագրի գործարկումը հետաձգվել է 5 ամսով` ՀՀ կառավարության կողմից էֆեկտիվության պայմանների կատարման ուշացման պատճառով, ինչն անդրադարձել է մրցույթների անցկացման ժամկետների վրա,

♦ ՀԲ-ի կողմից ձգձգվել է երկաթբետոնե և փայտյա կոճղերի ձեռքբերման մրցույթի արդյունքների հաստատումը,

♦ ՀԲ-ի 22.01.2002 թ. գրությամբ ներկայացվել է սահմանափակում` տվյալ տարում նախատեսված շինարարական ախատանքները կրճատել 50%-ով, որի պատճառն էր ՀՀ կառավարության կողմից ստանձնած պարտավորության (2002 թ. ճանապարհների ընթացիկ պահպանման համար առնվազն 2 մլրդ դրամ հատկացման) չկատարումը: Արդյունքում, մոտ 5.0 մլն ԱՄՆ դոլար գումարի պայմանագրերի համար անցկացված մրցույթը չեղյալ է համարվել:

♦ Խորհրդատուի կողմից մշակված ճանապարհային անվտանգության բարելավման պարագաների անվանացանկի, տեխնիկական բնութագրերի քննարկման և ՀԲ-ի կողմից հաստատման գործընթացի նախատեսված ժամկետի երկարաձգումը:

2. Թվով 41 կապալի պայմանագրերից 17-ում հետագայում կատարվել է պայմանագրային արժեքի աճ, ընդ որում` հիմնական աճը տեղի է ունեցել 2000 թ. անցկացված մրցույթների արդյունքում (թվով 9 պայմանագիր) կնքված պայմանագրերով այն պատճառով, որ օբյեկտների հետազոտական աշխատանքները կատարվել են 1999 թ.-ի ընթացքում, նախագծային աշխատանքները` 2000 թ.-ի առաջին կիսամյակում, իսկ շինարարական աշխատանքները սկսվել են 2001 թ.-ի մայիս ամսից, ուստի հետազոտական աշխատանքների ավարտից հետո մինչև շինարարական աշխատանքների սկիզբն անցել է շուրջ 18-20 ամիս, որոնց ընթացքում ճանապարհահատվածներում չեն կատարվել ընթացիկ նորոգման և պահպանման աշխատանքներ, դրան գումարվել է տարվա ընթացքում տեղումների ազդեցությունը և օդի ջերմաստիճանի փոփոխությունը:

3. Ծրագրի շրջանակներում շինարարական աշխատանքների տեխնիկական հսկողությունը, ՀԲ-ի կանոնակարգի համաձայն, իրականացվել է մասնագիտացված անկախ կազմակերպությունների կողմից, բացառությամբ 2001 թ. մայիս-սեպտեմբեր ամիսների, երբ տեխնիկական հսկողությունն իրականացվել է «Հայավտոճան» ՓԲԸ ուժերով:

4. Կապալառուների կողմից շինարարության իրականացման ընթացքում տեղ են գտել թերություններ, որոնք արձանագրվել են տեխնիկական հսկիչների կողմից: Վերջիններս արգելել են շարունակել աշխատանքները` մինչև տեղ գտած թերությունները վերացնելը: Աշխատանքները վերսկսել են թերությունները վերացնելուց հետո:

5. Տեղ են գտել նաև կապալառուների կողմից աշխատանքների կազմակերպման թերացումներ, ինչպիսիք են, օրինակ` աշխատանքների կատարման ժամանակացույցների խախտումները, որոնք հանգեցրել են ամսական պլանների թերակատարմանը: Այսպես, օրինակ` «Ֆիննռոուդ» ընկերության 2002 թ. սեպտեմբեր ամսվա հաշվետվության համաձայն, հիմնականում հողային աշխատանքների և փոսային նորոգման նախատեսված ծավալների թերակատարման հետևանքով «Ախուրյանի ՃՇՇ» ՓԲԸ 2002 թ. հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ գումարային առումով կատարել է CM-1/2002 բաղադրամաս 2 պայմանագրի աշխատանքների ընդհանուր ծավալի 11%-ը՝ ժամանակացույցով նախատեսված 45%-ի փոխարեն:

6. ՀՀ վարչապետի 08.02.2000 թ. թիվ 44 որոշմամբ հաստատված «ՀՀ տրանսպորտի նախարարության օտարերկրյա պետությունների և միջազգային վարկատու կազմակերպությունների կողմից ՀՀ տրամադրվող վարկային և դրամաշնորհային միջոցների հաշվին ՀՀ ավտոմայրուղիների վերականգնման և տրանսպորտային ծրագրերի կառավարման խորհրդի» Կանոնադրության 10-րդ կետի համաձայն, խորհրդի նիստերը պետք է գումարվեին առնվազն ամիսը մեկ անգամ, մինչդեռ խորհրդի առաջին նիստը գումարվել է 28.12.2000 թ., իսկ 2001 թ. հունվար, փետրվար և մարտ ամիսներին նիստեր չեն գումարվել:

7. 2000 թ. Ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ հաշվետվություն չի ներկայացվել ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարություն:

2001-2003 թթ. Ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարություն ներկայացված հաշվետվություններում առկա են անճշտություններ, որոնք պայմանավորված են այն հանգամանքով, որ «Նախատեսված ծախսեր» բաժնով հաշվետվություններում արտացոլվել են Կառավարման խորհրդով հաստատված թվերը` «ՀՀ 2002 թ. պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքով հաստատված թվերի փոխարեն, իսկ 2002 և 2003 թթ. հաշվետվությունների «այլ աղբյուրներից» սյունակներում արտացոլվել են բյուջեից համաֆինանսավորման հաշվին կատարված վճարումների Ավելացված արժեքի հարկի գումարները` նախատեսված, սակայն չտրամադրված, դրամաշնորհի հաշվին կատարվելիք ծախսումների փոխարեն:

8. ՀՀ 2001 թ. պետական բյուջեի կատարման տարեկան հաշվետվության թիվ 1 հավելվածով ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության կողմից ցույց է տրվել, որ «Համաշխարհային բանկի կողմից տրամադրված միջոցներով իրականացվող տրանսպորտի ծրագրին ՀՀ կառավարության մասնակցություն» հոդվածով (120703 խումբ) փաստացի ծախսումներ չեն կատարվել, մինչդեռ նշված հոդվածով իրականում կատարվել են ավելի քան 1.4 մլն ԱՄՆ դոլարի աշխատանքներ և իրականացվել է մոտ 1.5 մլն ԱՄՆ դոլարի վճարումներ:

 

Վերահսկողության ընթացքում կազմվել են նախնական/միջանկյալ վերահսկողության արդյունքների վերաբերյալ թվով 6 արձանագրություններ:

 

ԾԻԳ-ի տնօրենը վերահսկողության արդյունքներին ծանոթացել է 30.01.2004 թ., առարկություններ չի ունեցել, որի վերաբերյալ կազմվել է համապատասխան արձանագրություն:

 

Ա Ռ Ա Ջ Ա Ր Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Ծրագիրն իրականացնող կազմակերպություններին`

 

1. Ուժեղացնել հսկողությունը կապալառուների կողմից իրականացվող աշխատանքների որակի և տեմպերի նկատմամբ, խորապես ուսումնասիրել և վերլուծել պլան-գրաֆիկների ձախողման պատճառները և ձեռնարկել միջոցառումներ` տեմպերի վերականգնման ուղղությամբ:

Ծրագրի կառավարման խորհրդին`

2. Հսկողություն սահմանել ՀՀ բյուջեի մասին օրենքների պահանջների կատարման, տարեկան բյուջեների հիմնավոր պլանավորման, կիսամյակային և 9 ամսվա կտրվածքով բյուջեների ճշգրտման, մրցույթների գործընթացի նկատմամբ:

3. «ՀՀ ԱԺ Վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի համաձայն, մեկամսյա ժամկետում ՀՀ ԱԺ և Վերահսկիչ պալատ ներկայացնել պաշտոնական տեղեկատվություն` ձեռնարկված միջոցառումների վերաբերյալ:

 

հավելված 1

 

Ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ ըստ բաղադրիչների եվ ենթածրագրերի 01.01.2004 թ. դրությամբ

 

ԱՄՆ դոլար

Բաղադրիչներ, ենթածրագրեր և կատեգորիաներ Ծրագրով նախատեսված ծախսերը Ծրագրի սկզբից (ներառյալ հաշվետու ամիսը)  կատարված աշխատանքները Կատար- ված աշխա- տանքները նախա- տեսված ծախսերի նկատ- մամբ Ծրագրի սկզբից (ներառյալ հաշվետու ամիսը) կատարված փաստացի վճարումները Փաս- տացի վճարում- ները նախա- տեսված ծախսերի նկատ- մամբ Ընդամենը այդ թվում Ընդամենը այդ թվում     Ընդամենը այդ թվում Վարկի     միջոցների     հաշվին ՀՀ բյուջեի     հաշվին Այլ աղբյուր- ների հաշվին Վարկի     միջոցների     հաշվին ՀՀ բյուջեի     հաշվին Այլ աղբյուր-ների հաշվին Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Այլ աղբյուր- ների հաշվին 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11=7/3 12 13 14 15 16=12/3   ԸՆԴԱՄԵՆԸ 47,082,353.0 40,000,000.0 6,482,353.0 600,000.0 27,267,449.74 23,509,155.22 3,758,294.52 0.00 57.9% 28,881,308.09 24,956,310.02 3,924,998.07 0.00 61.3% 1 Շինարարական աշխատանքներ Մաս Ա համար 26,200,000.0 22,100,000.0 4,100,000.0 0.0 19,363,022.78 15,979,188.09 3,383,834.69 0.00 73.9% 20,365,293.98 16,813,864.82 3,551,429.16 0.00 77.7% 2 Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար 3,982,353.0 1,600,000.0 2,382,353.0 0.0 1,291,771.52 1,066,025.05 225,746.47 0.00 32.4% 1,290,937.32 1,065,804.40 225,132.92 0.00 32.4% 3 Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 2,300,000.0 2,300,000.0 0.0 0.0 251,797.84 211,119.21 40,678.63 0.00 10.9% 575,712.55 535,094.66 40,617.89 0.00 25.0% 4 Ապրանքներ Մաս Բ համար 10,700,000.0 10,700,000.0 0.0 0.0 4,412,030.88 4,393,547.80 18,483.08 0.00 41.2% 4,620,492.91 4,602,026.75 18,466.16 0.00 43.2% 5 Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 2,700,000.0 2,400,000.0 0.0 300,000.0 1,165,502.21 1,165,502.21 0.00 0.00 43.2% 1,255,437.82 1,255,437.82 0.00 0.00 46.5% 6 Խորհրդատվություն Մաս Բ համար 600,000.0 300,000.0 0.0 300,000.0 164,836.00 164,836.00 0.00 0.00 27.5% 150,037.33 150,037.33 0.00 0.00 25.0% 7 4A  ԾԻԳ-ի գործառնական ծախսեր 200,000.0 200,000.0 0.0 0.0 192,522.65 192,522.65 0.00 0.00 96.3% 197,585.97 197,585.97 0.00 0.00 98.8% 8 4B «Հայավտոճան» գործառնական ծախսեր 400,000.0 400,000.0 0.0 0.0 425,965.86 336,414.21 89,551.65 0.00 106.5% 425,810.21 336,458.27 89,351.94 0.00 106.5% Ա Ճանապարհների վերականգնում 30,900,000.0 26,500,000.0 4,100,000.0 300,000.0 21,023,164.64 17,531,394.03 3,491,770.61 0.00 68.0% 22,349,875.81 18,690,748.32 3,659,127.49 0.00 72.3%   Շինարարական աշխատանքներ Մաս Ա համար 26,200,000.0 22,100,000.0 4,100,000.0 0.0 19,363,022.78 15,979,188.09 3,383,834.69 0.00 73.9% 20,365,293.98 16,813,864.82 3,551,429.16 0.00 77.7%   Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 2,200,000.0 2,200,000.0 0.0 0.0 151,712.07 133,327.80 18,384.27 0.00 6.9% 475,752.68 457,406.29 18,346.39 0.00 21.6%   Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 2,100,000.0 1,800,000.0 0.0 300,000.0 1,082,463.93 1,082,463.93 0.00 0.00 51.5% 1,083,018.94 1,083,018.94 0.00 0.00 51.6%   4B «Հայավտոճան» գործառնական ծախսեր 400,000.0 400,000.0 0.0 0.0 425,965.86 336,414.21 89,551.65 0.00 106.5% 425,810.21 336,458.27 89,351.94 0.00 106.5% Ա1 Ճանապարհների վերականգնում և ընթացիկ նորոգում 20,000,000.0 16,900,000.0 3,100,000.0 0.0 16,807,455.31 13,870,224.70 2,937,230.61 0.00 84.0% 17,671,317.55 14,586,865.68 3,084,451.87 0.00 88.4% Ա2 Կամուրջների վերականգնում և ընթացիկ նորոգում 3,700,000.0 3,100,000.0 600,000.0 0.0 1,474,699.67 1,216,985.12 257,714.55 0.00 39.9% 1,530,774.09 1,263,708.72 267,065.37 0.00 41.4% Ա3 Ճանապարհների և կամուրջների վերանորոգման նախագծային և վերահսկման աշխատանքներ 1,300,000.0 1,300,000.0 0.0 0.0 713,947.48 713,947.48 0.00 0.00 54.9% 714,487.82 714,487.82 0.00 0.00 55.0% Ա4 Ճանապարհային անվտանգություն 5,000,000.0 4,600,000.0 400,000.0 0.0 1,461,523.31 1,269,995.54 191,527.77 0.00 29.2% 1,867,018.10 1,664,552.99 202,465.11 0.00 37.3%   Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 2,000,000.0 2,000,000.0 0.0 0.0 12,139.06 9,500.82 2,638.24 0.00 0.6% 335,284.64 332,731.45 2,553.19 0.00 16.8% Շինարարական աշխատանքներ Մաս Ա համար 2,500,000.0 2,100,000.0 400,000.0 0.0 1,080,867.80 891,978.27 188,889.53 0.00 43.2% 1,163,202.34 963,290.42 199,911.92 0.00 46.5% Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 500,000.0 500,000.0 0.0 0.0 368,516.45 368,516.45 0.00 0.00 73.7% 368,531.12 368,531.12 0.00 0.00 73.7% Ա5 «Հայավտոճան» ՊՓԲԸ կառուցվածքային ամրապնդում 900,000.0 600,000.0 0.0 300,000.0 565,538.87 460,241.19 105,297.68 0.00 62.8% 566,278.25 461,133.11 105,145.14 0.00 62.9%   Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 200,000.0 200,000.0 0.0 0.0 139,573.01 123,826.98 15,746.03 0.00 69.8% 140,468.04 124,674.84 15,793.20 0.00 70.2% Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 300,000.0 0.0 0.0 300,000.0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 4B «Հայավտոճան» գործառնական ծախսեր 400,000.0 400,000.0 0.0 0.0 425,965.86 336,414.21 89,551.65 0.00 106.5% 425,810.21 336,458.27 89,351.94 0.00 106.5% Բ Երկաթուղու վերականգնում 15,282,353.0 12,600,000.0 2,382,353.0 300,000.0 5,868,638.40 5,624,408.85 244,229.55 0.00 38.4% 6,061,467.56 5,817,868.48 243,599.08 0.00 39.7%   Ապրանքներ Մաս Բ համար 10,700,000.0 10,700,000.0 0.0 0.0 4,412,030.88 4,393,547.80 18,483.08 0.00 41.2% 4,620,492.91 4,602,026.75 18,466.16 0.00 43.2% Խորհրդատվություն Մաս Բ համար 600,000.0 300,000.0 0.0 300,000.0 164,836.00 164,836.00 0.00 0.00 27.5% 150,037.33 150,037.33 0.00 0.00 25.0% Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար 3,982,353.0 1,600,000.0 2,382,353.0 0.0 1,291,771.52 1,066,025.05 225,746.47 0.00 32.4% 1,290,937.32 1,065,804.40 225,132.92 0.00 32.4% Բ1 Երևան-Վրաստանի սահմանը ընկած երկաթուղային գծի նորոգում 5,500,000.0 4,600,000.0 900,000.0 0.0 3,765,751.00 3,765,751.00 0.00 0.00 68.5% 3,945,256.70 3,945,256.70 0.00 0.00 71.7%   Ապրանքներ Մաս Բ համար 4,600,000.0 4,600,000.0 0.0 0.0 3,765,751.00 3,765,751.00 0.00 0.00 81.9% 3,945,256.70 3,945,256.70 0.00 0.00 85.8% Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար 900,000.0 0.0 900,000.0 0.0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% Բ2 Շարժակազմի նորոգում և նորոգման հնարավորությունների բարելավում 7,000,000.0 5,800,000.0 1,200,000.0 0.0 560,000.00 560,000.00 0.00 0.00 8.0% 589,000.00 589,000.00 0.00 0.00 8.4%   Ապրանքներ Մաս Բ համար 5,800,000.0 5,800,000.0 0.0 0.0 560,000.00 560,000.00 0.00 0.00 9.7% 589,000.00 589,000.00 0.00 0.00 10.2% Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար 1,200,000.0 0.0 1,200,000.0 0.0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% Բ3 Մանրաթելային մալուխի անցկացման աշխատանքներ 1,882,353.0 1,600,000.0 282,353.0 0.0 1,291,771.52 1,066,025.05 225,746.47 0.00 68.6% 1,290,937.32 1,065,804.40 225,132.92 0.00 68.6% Բ4 ՀԵԴ կառուցվածքային ամրապնդում 900,000.0 600,000.0 0.0 0.0 251,115.88 232,632.80 18,483.08 0.00 27.9% 236,273.54 217,807.38 18,466.16 0.00 26.3%   Ապրանքներ Մաս Բ համար 300,000.0 300,000.0 0.0 0.0 86,279.88 67,796.80 18,483.08 0.00 28.8% 86,236.21 67,770.05 18,466.16 0.00 28.7% Խորհրդատվություն Մաս Բ համար 600,000.0 300,000.0 0.0 300,000.0 164,836.00 164,836.00 0.00 0.00 27.5% 150,037.33 150,037.33 0.00 0.00 25.0% Գ ՀՀ տրանսպորտի և կապի նախարարության կառուցվածքային ամրապնդում 900,000.0 900,000.0 0.0 0.0 366,362.02 344,067.66 22,294.36 0.00 40.7% 469,964.72 447,693.22 22,271.50 0.00 52.2%   Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 100,000.0 100,000.0 0.0 0.0 100,085.77 77,791.41 22,294.36 0.00 100.1% 99,959.87 77,688.37 22,271.50 0.00 100.0% Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 600,000.0 600,000.0 0.0 0.0 83,038.28 83,038.28 0.00 0.00 13.8% 172,418.88 172,418.88 0.00 0.00 28.7% 4A  ԾԻԳ-ի գործառնական ծախսեր 200,000.0 200,000.0 0.0 0.0 183,237.97 183,237.97 0.00 0.00 91.6% 197,585.97 197,585.97 0.00 0.00 98.8%

 

հավելված 2

 

Ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ ըստ բաղադրիչների եվ ենթածրագրերի

01.01.2001 թ.-ից մինչեվ 31.12.2001 թ.-ը

 

ԱՄՆ դոլար

NN Բաղադրիչներ, ենթածրագրեր և կատեգորիաներ Հաշվետու տարվա բյուջեով նախատեսված ծախսերը Հաշվետու տարվա սկզբից (ներառյալ հաշվետու ամիսը)  կատարված աշխատանքները Կատար- ված աշխա- տանքները նախա- տեսված ծախսերի նկատ- մամբ Հաշվետու տարվա սկզբից (ներառյալ հաշվետու ամիսը) կատարված փաստացի վճարումները Փաս- տացի վճարում- ները նախա- տեսված գումար- ների նկատ- մամբ Ընդամենը այդ թվում  Ընդամենը  այդ թվում     Ընդամենը այդ թվում Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Այլ աղբյուր- ների հաշվին Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Այլ աղբյուր- ների հաշվին Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Այլ աղբյուր- ների հաշվին 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11=7/3 12 13 14 15 16=12/3   ԸՆԴԱՄԵՆԸ 9,957,290.94 9,634,552.00 322,738.94 0.00 8,505,631.44 7,062,912.08 1,442,719.36 0.00 85.4% 8,797,991.40 7,304,342.67 1,493,648.73 0.00 88.4% 1 Շինարարական աշխատանքներ Մաս Ա համար 6,115,738.94 5,811,000.00 304,738.94 0.00 8,127,825.47 6,707,423.28 1,420,402.19 0.00 139.9% 8,440,447.57 6,969,086.48 1,471,361.09 0.00 138.0% 2 Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00   0.00 0.00 0.00 0.00   3 Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 590,000.00 572,000.00 18,000.00 0.00 102,351.29 80,034.12 22,317.17 0.00 17.9% 101,258.00 78,970.36 22,287.64 0.00 17.2% 4 Ապրանքներ Մաս Բ համար 2,508,552.00 2,508,552.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 5 Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 490,000.00 490,000.00 0.00 0.00 89,034.08 89,034.08 0.00 0.00 18.2% 62,308.12 62,308.12 0.00 0.00 12.7% 6 Խորհրդատվություն Մաս Բ համար 40,000.00 40,000.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 7 4A  ԾԻԳ-ի գործառնական ծախսեր 70,000.00 70,000.00 0.00 0.00 38,355.14 38,355.14 0.00 0.00 54.8% 49,860.39 49,860.39 0.00 0.00 71.2% 8 4B «Հայավտոճան» գործառնական ծախսեր 143,000.00 143,000.00 0.00 0.00 148,065.46 148,065.46 0.00 0.00 103.5% 144,117.32 144,117.32 0.00 0.00 100.8% Ա Ճանապարհների վերականգնում 7,248,738.94 6,936,000.00 312,738.94 0.00 8,378,042.91 6,954,620.31 1,423,422.60 0.00 120.8% 8,659,999.96 7,185,625.13 1,474,374.83 0.00 119.5%   Շինարարական աշխատանքներ Մաս Ա համար 6,115,738.94 5,811,000.00 304,738.94 0.00 8,127,825.47 6,707,423.28 1,420,402.19 0.00 139.9% 8,440,447.57 6,969,086.48 1,471,361.09 0.00 138.0% Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 540,000.00 532,000.00 8,000.00 0.00 18,255.12 15,234.71 3,020.41 0.00 3.4% 18,264.17 15,250.43 3,013.74 0.00 3.4% Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 450,000.00 450,000.00 0.00 0.00 83,896.86 83,896.86 0.00 0.00 18.6% 57,170.90 57,170.90 0.00 0.00 12.7% 4B «Հայավտոճան» գործառնական ծախսեր 143,000.00 143,000.00 0.00 0.00 148,065.46 148,065.46 0.00 0.00 103.5% 144,117.32 144,117.32 0.00 0.00 100.8% Ա1 Ճանապարհների վերականգնում և ընթացիկ նորոգում 5,406,738.94 5,102,000.00 304,738.94 0.00 8,082,945.83 6,670,386.68 1,412,559.15 0.00 158.4% 8,289,974.71 6,844,909.84 1,445,064.87 0.00 153.3% Ա2 Կամուրջների վերականգնում և ընթացիկ նորոգում 340,000.00 340,000.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% Ա3 Ճանապարհների և կամուրջների վերանորոգման նախագծային և վերահսկման աշխատանքներ 300,000.00 300,000.00 0.00 0.00 83,896.86 83,896.86 0.00 0.00 28.0% 57,170.90 57,170.90 0.00 0.00 19.1% Ա4 Ճանապարհային անվտանգություն 1,019,000.00 1,019,000.00 0.00 0.00 44,879.64 37,036.60 7,843.04 0.00 4.4% 150,472.86 124,176.64 26,296.22 0.00 14.8%   Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 500,000.00 500,000.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% Շինարարական աշխատանքներ Մաս Ա համար 369,000.00 369,000.00 0.00 0.00 44,879.64 37,036.60 7,843.04 0.00 12.2% 150,472.86 124,176.64 26,296.22 0.00 40.8% Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 150,000.00 150,000.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% Ա5 «Հայավտոճան» ՊՓԲԸ կառուցվածքային ամրապնդում 183,000.00 175,000.00 8,000.00 0.00 166,320.58 163,300.17 3,020.41 0.00 95.0% 162,381.49 159,367.75 3,013.74 0.00 88.7%   Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 40,000.00 32,000.00 8,000.00 0.00 18,255.12 15,234.71 3,020.41 0.00 57.0% 18,264.17 15,250.43 3,013.74 0.00 45.7% Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00   0.00 0.00 0.00 0.00   4B «Հայավտոճան» գործառնական ծախսեր 143,000.00 143,000.00 0.00 0.00 148,065.46 148,065.46 0.00 0.00 103.5% 144,117.32 144,117.32 0.00 0.00 100.8% Բ Երկաթուղու վերականգնում 2,548,552.00 2,548,552.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0%   Ապրանքներ Մաս Բ համար 2,508,552.00 2,508,552.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% Խորհրդատվություն Մաս Բ համար 40,000.00 40,000.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00   0.00 0.00 0.00 0.00   Բ1  Երևան-Վրաստանի սահմանը ընկած երկաթուղային գծի նորոգում 1,552,552.00 1,552,552.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0%   Ապրանքներ Մաս Բ համար 1,552,552.00 1,552,552.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00   0.00 0.00 0.00 0.00   Բ2 Շարժակազմի նորոգում և նորոգման հնարավորությունների բարելավում 890,000.00 890,000.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0%   Ապրանքներ Մաս Բ համար 890,000.00 890,000.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00   0.00 0.00 0.00 0.00   Բ3 Մանրաթելային մալուխի անցկացման աշխատանքներ 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00     0.00 0.00 0.00 0.00   Բ4 ՀԵԴ կառուցվածքային ամրապնդում 106,000.00 106,000.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0%   Ապրանքներ Մաս Բ համար 66,000.00 66,000.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% Խորհրդատվություն Մաս Բ համար 40,000.00 40,000.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% Գ ՀՀ տրանսպորտի և կապի նախարարության կառուցվածքային ամրապնդում 160,000.00 150,000.00 10,000.00 0.00 127,588.53 108,291.77 19,296.76 0.00 85.1% 137,991.44 118,717.54 19,273.90 0.00 86.2%   Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 50,000.00 40,000.00 10,000.00 0.00 84,096.17 64,799.41 19,296.76 0.00 210.2% 82,993.83 63,719.93 19,273.90 0.00 166.0% Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 40,000.00 40,000.00 0.00 0.00 5,137.22 5,137.22 0.00 0.00 12.8% 5,137.22 5,137.22 0.00 0.00 12.8% 4A  ԾԻԳ-ի գործառնական ծախսեր 70,000.00 70,000.00 0.00 0.00 38,355.14 38,355.14 0.00 0.00 54.8% 49,860.39 49,860.39 0.00 0.00 71.2%

 

հավելված 2

 

Ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ ըստ բաղադրիչների եվ ենթածրագրերի

01.01.2002 թ.-ից մինչեվ 31.12.2002 թ.-ը

 

ԱՄՆ դոլար

NN Բաղադրիչներ, ենթածրագրեր և կատեգորիաներ Հաշվետու տարվա բյուջեով նախատեսված ծախսերը Հաշվետու տարվա սկզբից (ներառյալ հաշվետու ամիսը) կատարված աշխատանքները Կատար-ված աշխա-տանք-ները նախա-տեսված ծախսերի նկատ-մամբ Հաշվետու տարվա սկզբից (ներառյալ հաշվետու ամիսը) կատարված փաստացի վճարումները Փաս-տացի վճա-րում-ները նախա-տեսված ծախ-սերի նկատ-մամբ Ընդամենը այդ թվում Ընդամենը այդ թվում Ընդամենը այդ թվում Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Այլ աղբյուրների հաշվին Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Այլ աղբյուր- ների հաշվին Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Այլ աղբյուր- ների հաշվին 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11=7/3 12 13 14 15 16=12/3   ԸՆԴԱՄԵՆԸ 13,191,710.0 11,800,000.0 1,391,710.0 0.00 9,661,660.31 8,290,247.91 1,371,412.40 0.00 73.2% 9,925,797.09 8,592,951.10 1,332,845.99 0.00 75.2% 1 Շինարարական աշխատանքներ Մաս Ա համար 9,704,910.00 8,668,000.00 1,036,910.00 0.00 6,261,187.67 5,166,999.62 1,094,188.05 0.00 64.5% 5,947,428.24 4,911,444.33 1,035,983.91 0.00 61.3% 2 Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար 1,222,900.00 938,400.00 284,500.00 0.00 1,291,771.52 1,066,025.05 225,746.47 0.00 105.6% 1,290,937.32 1,065,804.40 225,132.92 0.00 105.6% 3 Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 210,000.00 184,700.00 25,300.00 0.00 46,414.10 43,775.86 2,638.24 0.00 22.1% 47,080.64 44,527.45 2,553.19 0.00 22.4% 4 Ապրանքներ Մաս Բ համար 1,067,700.00 1,057,700.00 10,000.00 0.00 1,247,947.69 1,229,464.61 18,483.08 0.00 116.9% 1,610,076.79 1,591,610.63 18,466.16 0.00 150.8% 5 Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 750,000.00 750,000.00 0.00 0.00 458,855.53 458,855.53 0.00 0.00 61.2% 675,002.15 675,002.15 0.00 0.00 90.0% 6 Խորհրդատվություն Մաս Բ համար 20,000.00 20,000.00 0.00 0.00 140,086.00 140,086.00 0.00 0.00 700.4% 133,594.25 133,594.25 0.00 0.00 668.0% 7 4A ԾԻԳ-ի գործառնական ծախսեր 64,500.00 64,500.00 0.00 0.00 72,139.66 72,139.66 0.00 0.00 111.8% 74,941.61 54,435.50 20,506.11 0.00 116.2% 8 4B «Հայավտոճան» գործառնական ծախսեր 151,700.00 116,700.00 35,000.00 0.00 143,258.14 112,901.58 30,356.56 0.00 94.4% 146,736.09 116,532.39 30,203.70 0.00 96.7% Ա Ճանապարհների վերականգնում 10,726,610.0 9,631,700.0 1,094,910.0 0.00 6,861,245.90 5,734,063.05 1,127,182.85 0.00 64.0% 6,677,501.14 5,608,760.34 1,068,740.80 0.00 62.3%   Շինարարական աշխատանքներ Մաս Ա համար 9,704,910.00 8,668,000.00 1,036,910.00 0.00 6,261,187.67 5,166,999.62 1,094,188.05 0.00 64.5% 5,947,428.24 4,911,444.33 1,035,983.91 0.00 61.3% Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 200,000.00 177,000.00 23,000.00 0.00 43,414.10 40,775.86 2,638.24 0.00 21.7% 43,104.20 40,551.01 2,553.19 0.00 21.6% Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 670,000.00 670,000.00 0.00 0.00 413,385.99 413,385.99 0.00 0.00 61.7% 540,232.61 540,232.61 0.00 0.00 80.6% 4B «Հայավտոճան» գործառնական ծախսեր 151,700.00 116,700.00 35,000.00 0.00 143,258.14 112,901.58 30,356.56 0.00 94.4% 146,736.09 116,532.39 30,203.70 0.00 96.7% Ա1 Ճանապարհների վերականգնում և ընթացիկ նորոգում 5,723,710.0 5,383,000.0 340,710.0 0.00 4,760,486.24 3,928,556.73 831,929.51 0.00 83.2% 4,657,000.14 3,842,832.81 814,167.33 0.00 81.4% Ա2 Կամուրջների վերականգնում և ընթացիկ նորոգում 2,981,000.0 2,460,000.0 521,000.0 0.00 767,510.34 633,382.29 134,128.05 0.00 25.7% 728,914.49 601,859.89 127,054.60 0.00 24.5% Ա3 Ճանապարհների և կամուրջների վերանորոգման նախագծային և վերահսկման աշխատանքներ 520,000.0 520,000.0 0.0 0.00 372,985.99 372,985.99 0.00 0.00 71.7% 428,023.13 428,023.13 0.00 0.00 82.3% Ա4 Ճանապարհային անվտանգություն 1,250,200.0 1,075,000.0 175,200.0 0.00 785,730.15 654,961.42 130,768.73 0.00 62.8% 685,552.25 588,237.08 97,315.17 0.00 54.8%   Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 100,000.00 100,000.00 0.00 0.00 12,139.06 9,500.82 2,638.24 0.00 12.1% 11,829.16 9,275.97 2,553.19 0.00 11.8% Շինարարական աշխատանքներ Մաս Ա համար 1,000,200.00 825,000.00 175,200.00 0.00 733,191.09 605,060.60 128,130.49 0.00 73.3% 561,513.61 466,751.63 94,761.98 0.00 56.1% Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 150,000.00 150,000.00 0.00 0.00 40,400.00 40,400.00 0.00 0.00 26.9% 112,209.48 112,209.48 0.00 0.00 74.8% Ա5 «Հայավտոճան» ՊՓԲԸ կառուցվածքային ամրապնդում 251,700.00 193,700.00 58,000.00 0.00 174,533.18 144,176.62 30,356.56 0.00 69.3% 178,011.13 147,807.43 30,203.70 0.00 70.7%   Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 100,000.00 77,000.00 23,000.00 0.00 31,275.04 31,275.04 0.00 0.00 31.3% 31,275.04 31,275.04 0.00 0.00 31.3% Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00   0.00 0.00 0.00 0.00   4B «Հայավտոճան» գործառնական ծախսեր 151,700.00 116,700.00 35,000.00 0.00 143,258.14 112,901.58 30,356.56 0.00 94.4% 146,736.09 116,532.39 30,203.70 0.00 96.7% Բ Երկաթուղու վերականգնում 2,310,600.00 2,016,100.00 294,500.00 0.00 2,679,805.21 2,435,575.66 244,229.55 0.00 116.0% 3,034,608.36 2,791,009.28 243,599.08 0.00 131.3%   Ապրանքներ Մաս Բ համար 1,067,700.00 1,057,700.00 10,000.00 0.00 1,247,947.69 1,229,464.61 18,483.08 0.00 116.9% 1,610,076.79 1,591,610.63 18,466.16 0.00 150.8% Խորհրդատվություն Մաս Բ համար 20,000.00 20,000.00 0.00 0.00 140,086.00 140,086.00 0.00 0.00 700.4% 133,594.25 133,594.25 0.00 0.00 668.0% Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար 1,222,900.00 938,400.00 284,500.00 0.00 1,291,771.52 1,066,025.05 225,746.47 0.00 105.6% 1,290,937.32 1,065,804.40 225,132.92 0.00 105.6% Բ1  Երևան-Վրաստանի սահմանը ընկած երկաթուղային գծի նորոգում 901,100.00 865,700.00 35,400.00 0.00 1,161,667.81 1,161,667.81 0.00 0.00 128.9% 1,523,840.58 1,523,840.58 0.00 0.00 169.1%   Ապրանքներ Մաս Բ համար 865,700.00 865,700.00 0.00 0.00 1,161,667.81 1,161,667.81 0.00 0.00 134.2% 1,523,840.58 1,523,840.58 0.00 0.00 176.0% Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար 35,400.00 0.00 35,400.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% Բ2 Շարժակազմի նորոգում և նորոգման հնարավորությունների բարելավում 150,400.00 100,000.00 50,400.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0%   Ապրանքներ Մաս Բ համար 100,000.00 100,000.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար 50,400.00 0.00 50,400.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% Բ3 Մանրաթելային մալուխի անցկացման աշխատանքներ 1,137,100.00 938,400.00 198,700.00 0.00 1,291,771.52 1,066,025.05 225,746.47 0.00 113.6% 1,290,937.32 1,065,804.40 225,132.92 0.00 113.5% Բ4 ՀԵԴ կառուցվածքային ամրապնդում 122,000.00 112,000.00 10,000.00 0.00 226,365.88 207,882.80 18,483.08 0.00 185.5% 219,830.46 201,364.30 18,466.16 0.00 180.2%   Ապրանքներ Մաս Բ համար 102,000.00 92,000.00 10,000.00 0.00 86,279.88 67,796.80 18,483.08 0.00 84.6% 86,236.21 67,770.05 18,466.16 0.00 84.5% Խորհրդատվություն Մաս Բ համար 20,000.00 20,000.00 0.00 0.00 140,086.00 140,086.00 0.00 0.00 700.4% 133,594.25 133,594.25 0.00 0.00 668.0% Գ ՀՀ տրանսպորտի և կապի նախարարության կառուցվածքային ամրապնդում 154,500.00 152,200.00 2,300.00 0.00 120,609.20 120,609.20 0.00 0.00 78.1% 213,687.59 193,181.48 20,506.11 0.00 138.3%   Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 10,000.00 7,700.00 2,300.00 0.00 3,000.00 3,000.00 0.00 0.00 30.0% 3,976.44 3,976.44 0.00 0.00 39.8% Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 80,000.00 80,000.00 0.00 0.00 45,469.54 45,469.54 0.00 0.00 56.8% 134,769.54 134,769.54 0.00 0.00 168.5% 4A ԾԻԳ-ի գործառնական ծախսեր 64,500.00 64,500.00 0.00 0.00 72,139.66 72,139.66 0.00 0.00 111.8% 74,941.61 54,435.50 20,506.11 0.00 116.2%

 

հավելված 2

 

Ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ ըստ բաղադրիչների եվ ենթածրագրերի

01.01.2003 թ.-ից մինչեվ 31.12.2003 թ.-ը

 

ԱՄՆ դոլար

NN Բաղադրիչներ, ենթածրագրեր և կատեգորիաներ Հաշվետու տարվա բյուջեով նախատեսված ծախսերը Հաշվետու տարվա սկզբից (ներառյալ հաշվետու ամիսը) կատարված աշխատանքները Կատար- ված աշխա- տանք- ները նախա- տեսված ծախսերի նկատ- մամբ Հաշվետու տարվա սկզբից (ներառյալ հաշվետու ամիսը) կատարված փաստացի վճարումները Փաս- տացի վճա- րումները նախա- տեսված ծախ- սերի նկատ- մամբ Ընդամենը այդ թվում Ընդամենը այդ թվում Ընդամենը այդ թվում Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Այլ աղ- բյուր- ների հաշ- վին Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Այլ աղ- բյուր- ների հաշ- վին Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Այլ աղ- բյուր- ների հաշ- վին 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11=7/3 12 13 14 15 16=12/3   ԸՆԴԱՄԵՆԸ 11,520,534.0 10,323,426.0 1,197,108.0 0.0 9,090,873.31 8,146,710.55 944,162.76 0.00 78.9% 10,157,519.6 9,059,016.25 1,098,503.35 0.00 88.2% 1 Շինարարական աշխատանքներ Մաս Ա համար 6,395,178.0 5,277,593.0 1,117,585.00 0.00 4,974,009.64 4,104,765.19 869,244.45 0.00 77.8% 5,977,418.17 4,933,334.01 1,044,084.16 0.00 93.5% 2 Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար 0.0 0.0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00   0.00 0.00 0.00 0.00   3 Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 386,615.0 370,892.0 15,723.00 0.00 103,032.45 87,309.23 15,723.22 0.00 26.6% 427,373.91 411,596.85 15,777.06 0.00 110.5% 4 Ապրանքներ Մաս Բ համար 3,989,829.0 3,989,829.0 0.00 0.00 3,164,083.19 3,164,083.19 0.00 0.00 79.3% 3,010,416.12 3,010,416.12 0.00 0.00 75.5% 5 Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 489,467.0 489,467.0 0.00 0.00 617,612.60 617,612.60 0.00 0.00 126.2% 518,127.55 518,127.55 0.00 0.00 105.9% 6 Խորհրդատվություն Մաս Բ համար 41,142.0 41,142.0 0.00 0.00 24,750.00 24,750.00 0.00 0.00 60.2% 16,443.08 16,443.08 0.00 0.00 40.0% 7 4A ԾԻԳ-ի գործառնական ծախսեր 73,485.0 73,485.0 0.00 0.00 72,743.17 72,743.17 0.00 0.00 99.0% 72,783.97 93,290.08 -20,506.11 0.00 99.0% 8 4B «Հայավտոճան» գործառնական ծախսեր 144,818.0 81,018.0 63,800.00 0.00 134,642.26 75,447.17 59,195.09 0.00 93.0% 134,956.80 75,808.56 59,148.24 0.00 93.2% Ա Ճանապարհների վերականգնում 7,330,188.0 6,136,078.0 1,194,110.0 0.00 5,783,875.83 4,842,710.67 941,165.16 0.00 78.9% 7,012,374.71 5,896,362.85 1,116,011.86 0.00 95.7%   Շինարարական աշխատանքներ Մաս Ա համար 6,395,178.0 5,277,593.0 1,117,585.00 0.00 4,974,009.64 4,104,765.19 869,244.45 0.00 77.8% 5,977,418.17 4,933,334.01 1,044,084.16 0.00 93.5% Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 373,625.0 360,900.0 12,725.00 0.00 90,042.85 77,317.23 12,725.62 0.00 24.1% 414,384.31 401,604.85 12,779.46 0.00 110.9% Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 416,567.0 416,567.0 0.00 0.00 585,181.08 585,181.08 0.00 0.00 140.5% 485,615.43 485,615.43 0.00 0.00 116.6% 4B «Հայավտոճան» գործառնական ծախսեր 144,818.0 81,018.0 63,800.00 0.00 134,642.26 75,447.17 59,195.09 0.00 93.0% 134,956.80 75,808.56 59,148.24 0.00 93.2% Ա1 Ճանապարհների վերականգնում և ընթացիկ նորոգում 4,891,836.0 4,036,952.0 854,884.00 0.00 3,964,023.24 3,271,281.29 692,741.95 0.00 81.0% 4,724,342.70 3,899,123.03 825,219.67 0.00 96.6% Ա2 Կամուրջների վերականգնում և ընթացիկ նորոգում 875,786.0 722,736.0 153,050.00 0.00 707,189.33 583,602.83 123,586.50 0.00 80.7% 801,859.60 661,848.83 140,010.77 0.00 91.6% Ա3 Ճանապարհների և կամուրջների վերանորոգման նախագծային և վերահսկման աշխատանքներ 160,252.0 160,252.0 0.00 0.00 257,064.63 257,064.63 0.00 0.00 160.4% 229,293.79 229,293.79 0.00 0.00 143.1% Ա4 Ճանապարհային անվտանգություն 1,200,390.0 1,090,739.0 109,651.00 0.00 630,913.52 577,997.52 52,916.00 0.00 52.6% 1,030,992.99 952,139.27 78,853.72 0.00 85.9%   Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 316,519.0 316,519.0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.0% 323,455.48 323,455.48 0.00 0.00 102.2% Շինարարական աշխատանքներ Մաս Ա համար 627,556.0 517,905.0 109,651.00 0.00 302,797.07 249,881.07 52,916.00 0.00 48.3% 451,215.87 372,362.15 78,853.72 0.00 71.9% Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 256,315.0 256,315.0 0.00 0.00 328,116.45 328,116.45 0.00 0.00 128.0% 256,321.64 256,321.64 0.00 0.00 100.0% Ա5 «Հայավտոճան» ՊՓԲԸ կառուցվածքային ամրապնդում 201,924.0 125,399.0 76,525.00 0.00 224,685.11 152,764.40 71,920.71 0.00 111.3% 225,885.63 153,957.93 71,927.70 0.00 111.9%   Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 57,106.0 44,381.0 12,725.00 0.00 90,042.85 77,317.23 12,725.62 0.00 157.7% 90,928.83 78,149.37 12,779.46 0.00 159.2% Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 0.0 0.0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00   0.00 0.00 0.00 0.00   4B «Հայավտոճան» գործառնական ծախսեր 144,818.0 81,018.0 63,800.00 0.00 134,642.26 75,447.17 59,195.09 0.00 93.0% 134,956.80 75,808.56 59,148.24 0.00 93.2% Բ Երկաթուղու վերականգնում 4,030,971.0 4,030,971.0 0.00 0.00 3,188,833.19 3,188,833.19 0.00 0.00 79.1% 3,026,859.20 3,026,859.20 0.00 0.00 75.1%   Ապրանքներ Մաս Բ համար 3,989,829.0 3,989,829.0 0.00 0.00 3,164,083.19 3,164,083.19 0.00 0.00 79.3% 3,010,416.12 3,010,416.12 0.00 0.00 75.5% Խորհրդատվություն Մաս Բ համար 41,142.0 41,142.0 0.00 0.00 24,750.00 24,750.00 0.00 0.00 60.2% 16,443.08 16,443.08 0.00 0.00 40.0% Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար 0.0 0.0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00   0.00 0.00 0.00 0.00   Բ1  Երևան-Վրաստանի սահմանը ընկած երկաթուղային գծի նորոգում 2,710,000.0 2,710,000.0 0.00 0.00 2,604,083.19 2,604,083.19 0.00 0.00 96.1% 2,421,416.12 2,421,416.12 0.00 0.00 89.4%   Ապրանքներ Մաս Բ համար 2,710,000.0 2,710,000.0 0.00 0.00 2,604,083.19 2,604,083.19 0.00 0.00 96.1% 2,421,416.12 2,421,416.12 0.00 0.00 89.4% Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար 0.0 0.0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00   0.00 0.00 0.00 0.00   Բ2 Շարժակազմի նորոգում և նորոգման հնարավորությունների բարելավում 1,279,829.0 1,279,829.0 0.00 0.00 560,000.00 560,000.00 0.00 0.00 43.8% 589,000.00 589,000.00 0.00 0.00 46.0%   Ապրանքներ Մաս Բ համար 1,279,829.0 1,279,829.0 0.00 0.00 560,000.00 560,000.00 0.00 0.00 43.8% 589,000.00 589,000.00 0.00 0.00 46.0% Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար 0.0 0.0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00   0.00 0.00 0.00 0.00   Բ3 Մանրաթելային մալուխի անցկացման աշխատանքներ 0.0 0.0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00     0.00 0.00 0.00 0.00   Բ4 ՀԵԴ կառուցվածքային ամրապնդում 41,142.0 41,142.0 0.00 0.00 24,750.00 24,750.00 0.00 0.00 60.2% 16,443.08 16,443.08 0.00 0.00 40.0%   Ապրանքներ Մաս Բ համար 0.0 0.0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 - 0.00 0.00 0.00 0.00   Խորհրդատվություն Մաս Բ համար 41,142.0 41,142.0 0.00 0.00 24,750.00 24,750.00 0.00 0.00 60.2% 16,443.08 16,443.08 0.00 0.00 40.0% Գ ՀՀ տրանսպորտի և կապի նախարարության կառուցվածքային ամրապնդում 159,375.0 156,377.0 2,998.00 0.00 118,164.29 115,166.69 2,997.60 0.00 74.1% 118,285.69 135,794.20 -17,508.51 0.00 74.2%   Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար 12,990.0 9,992.0 2,998.00 0.00 12,989.60 9,992.00 2,997.60 0.00 100.0% 12,989.60 9,992.00 2,997.60 0.00 100.0% Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար 72,900.0 72,900.0 0.00 0.00 32,431.52 32,431.52 0.00 0.00 44.5% 32,512.12 32,512.12 0.00 0.00 44.6% 4A ԾԻԳ-ի գործառնական ծախսեր 73,485.0 73,485.0 0.00 0.00 72,743.17 72,743.17 0.00 0.00 99.0% 72,783.97 93,290.08 -20,506.11 0.00 99.0%

 

հավելված 3

 

2001 ԹՎԱԿԱՆ

 

ԱՄՆ դոլար

Կատեգորիաներ Հաշվետու տարվա բյուջեով նախատեսված ծախսերը Հաշվետու տարվա սկզբից (ներառյալ հաշվետու ամիսը)  կատարված աշխատանքները Հաշվետու տարվա սկզբից (ներառյալ հաշվետու ամիսը) կատարված փաստացի վճարումները Ընդամենը այդ թվում Ընդամենը այդ թվում Ընդամենը այդ թվում Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Շինարարական աշխատանքներ (ճշտված) 6,115,738.94 5,811,000.00 304,738.94 8,127,825.47 6,707,423.28 1,420,402.19 8,440,447.57 6,969,086.48 1,471,361.09 Շինարարական աշխատանքներ (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 7,397,000.00 5,809,000.00 1,588,000.00 8,146,000.00 6,722,000.00 1,424,000.00 8,475,000.00 6,985,000.00 1,490,000.00 Տարբերությունը -1,281,261.06 2,000.00 -1,283,261.06 -18,174.53 -14,576.72 -3,597.81 -34,552.43 -15,913.52 -18,638.91 Ապրանքներ (ճշտված) 3,098,552.00 3,080,552.00 18,000.00 102,351.29 80,034.12 22,317.17 101,258.00 78,970.36 22,287.64 Ապրանքներ (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 3,062,000.00 3,030,000.00 32,000.00 101,000.00 79,000.00 22,000.00 100,000.00 80,000.00 20,000.00 Տարբերությունը 36,552.00 50,552.00 -14,000.00 1,351.29 1,034.12 317.17 1,258.00 -1,029.64 2,287.64 Խորհրդատվություն (ճշտված) 530,000.00 530,000.00 0.00 89,034.08 89,034.08 0.00 62,308.12 62,308.12 0.00 Խորհրդատվություն (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 530,000.00 530,000.00 0.00 62,000.00 62,000.00 0.00 62,000.00 62,000.00 0.00 Տարբերությունը 0.00 0.00 0.00 27,034.08 27,034.08 0.00 308.12 308.12 0.00 Գործառնական ծախսեր (ճշտված) 213,000.00 213,000.00 0.00 186,420.60 186,420.60 0.00 193,977.71 193,977.71 0.00 Գործառնական ծախսեր (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 221,000.00 221,000.00 0.00 193,000.00 193,000.00 0.00 193,000.00 193,000.00 0.00 Տարբերությունը -8,000.00 -8,000.00 0.00 -6,579.40 -6,579.40 0.00 977.71 977.71 0.00 ԸՆԴԱՄԵՆԸ (ճշտված) 9,957,290.94 9,634,552.00 322,738.94 8,505,631.44 7,062,912.08 1,442,719.36 8,797,991.40 7,304,342.67 1,493,648.73 ԸՆԴԱՄԵՆԸ (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 11,210,000.00 9,590,000.00 1,620,000.00 8,502,000.00 7,056,000.00 1,446,000.00 8,830,000.00 7,320,000.00 1,510,000.00 Տարբերությունը -1,252,709.06 44,552.00 -1,297,261.06 3,631.44 6,912.08 -3,280.64 -32,008.60 -15,657.33 -16,351.27

 

հավելված 3

 

2002 ԹՎԱԿԱՆ

 

ԱՄՆ դոլար

Կատեգորիաներ Հաշվետու տարվա բյուջեով նախատեսված ծախսերը Հաշվետու տարվա սկզբից (ներառյալ հաշվետու ամիսը) կատարված աշխատանքները Հաշվետու տարվա սկզբից (ներառյալ հաշվետու ամիսը) կատարված փաստացի վճարումները Ընդամենը այդ թվում Այլ աղբյուրների հաշվին Ընդամենը այդ թվում Այլ աղբյուրների հաշվին Ընդամենը այդ թվում Այլ աղբյուրների հաշվին Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Շինարարական աշխատանքներ Մաս Ա համար (ճշտված) 9,704,910.0 8,668,000.0 1,036,910.00 0.00 6,261,187.67 5,166,999.62 1,094,188.05 0.00 5,947,428.24 4,911,444.33 1,035,983.91 0.00 Շինարարական աշխատանքներ Մաս Ա համար (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 6,326,700.0 5,220,000.0 922,200.00 184,500.00 6,261,187.67 5,166,999.62 911,823.37 182,364.68 5,947,428.24 4,911,444.33 861,673.82 174,310.09 Տարբերությունը 3,378,210.0 3,448,000.0 114,710.00 -184,500.00 0.00 0.00 182,364.68 -182,364.68 0.00 0.00 174,310.09 -174,310.09 Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար (ճշտված) 1,222,900.0 938,400.0 284,500.00 0.00 1,291,771.52 1,066,025.05 225,746.47 0.00 1,290,937.32 1,065,804.40 225,132.92 0.00 Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 1,323,900.0 1,092,600.0 192,800.00 38,500.00 1,291,771.52 1,066,025.05 188,122.07 37,624.40 1,290,937.32 1,065,804.40 187,610.76 37,522.16 Տարբերությունը -101,000.0 -154,200.0 91,700.00 -38,500.00 0.00 0.00 37,624.40 -37,624.40 0.00 0.00 37,522.16 -37,522.16 Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար (ճշտված) 210,000.0 184,700.0 25,300.00 0.00 46,414.10 43,775.86 2,638.24 0.00 47,080.64 44,527.45 2,553.19 0.00 Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 82,000.0 79,200.0 2,800.00 0.00 46,414.10 43,775.86 2,375.20 263.04 47,080.64 44,527.45 2,300.30 252.89 Տարբերությունը 128,000.0 105,500.0 22,500.00 0.00 0.00 0.00 263.04 -263.04 0.00 0.00 252.89 -252.89 Ապրանքներ Մաս Բ համար (ճշտված) 1,067,700.0 1,057,700.0 10,000.00 0.00 1,247,947.69 1,229,464.61 18,483.08 0.00 1,610,076.79 1,591,610.63 18,466.16 0.00 Ապրանքներ Մաս Բ համար (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 1,212,300.0 1,193,900.0 16,900.00 1,500.00 1,247,947.69 1,229,464.61 16,949.20 1,533.88 1,610,076.79 1,591,610.63 16,933.92 1,532.24 Տարբերությունը -144,600.0 -136,200.0 -6,900.00 -1,500.00 0.00 0.00 1,533.88 -1,533.88 0.00 0.00 1,532.24 -1,532.24 Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար (ճշտված) 750,000.0 750,000.0 0.00 0.00 458,855.53 458,855.53 0.00 0.00 675,002.15 675,002.15 0.00 0.00 Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 699,200.0 699,200.0 0.00 0.00 458,858.15 458,858.15 0.00 0.00 675,002.15 675,002.15 0.00 0.00 Տարբերությունը 50,800.0 50,800.0 0.00 0.00 -2.62 -2.62 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Խորհրդատվություն Մաս Բ համար (ճշտված) 20,000.0 20,000.0 0.00 0.00 140,086.00 140,086.00 0.00 0.00 133,594.25 133,594.25 0.00 0.00 Խորհրդատվություն Մաս Բ համար (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 122,000.0 122,000.0 0.00 0.00 140,086.00 140,086.00 0.00 0.00 133,594.25 133,594.25 0.00 0.00 Տարբերությունը -102,000.0 -102,000.0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 4A ԾԻԳ-ի գործառնական ծախսեր (ճշտված) 64,500.0 64,500.0 0.00 0.00 72,139.66 72,139.66 0.00 0.00 74,941.61 54,435.50 20,506.11 0.00 4A ԾԻԳ-ի գործառնական ծախսեր (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 64,500.0 64,500.0 0.00 0.00 72,139.66 72,139.66 0.00 0.00 74,941.61 95,447.72 -20,506.11   Տարբերությունը 0.0 0.0 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 -41,012.22 41,012.22 0.00 4B «Հայավտոճան» գործառնական ծախսեր (ճշտված) 151,700.0 116,700.0 35,000.00 0.00 143,258.14 112,901.58 30,356.56 0.00 146,736.09 116,532.39 30,203.70 0.00 4B «Հայավտոճան» գործառնական ծախսեր (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 151,700.0 116,500.0 29,200.00 6,000.00 143,116.04 112,921.72 29,660.49 533.83 146,594.79 116,553.33 29,507.63 533.83 Տարբերությունը 0.0 200.0 5,800.00 -6,000.00 142.10 -20.14 696.07 -533.83 141.30 -20.94 696.07 -533.83 ԸՆԴԱՄԵՆԸ (ճշտված) 13,191,710.0 11,800,000.0 1,391,710.00 0.00 9,661,660.31 8,290,247.91 1,371,412.40 0.00 9,925,797.09 8,592,951.10 1,332,845.99 0.00 ԸՆԴԱՄԵՆԸ (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 9,982,300.0 8,587,900.0 1,163,900.00 230,500.00 9,661,520.83 8,290,270.67 1,148,930.33 222,319.83 9,925,655.79 8,633,984.26 1,077,520.32 214,151.21 Տարբերությունը 3,209,410.0 3,212,100.0 227,810.00 -230,500.00 139.48 -22.76 222,482.07 -222,319.83 141.30 -41,033.16 255,325.67 -214,151.21

 

հավելված 3

 

2003 ԹՎԱԿԱՆ

 

ԱՄՆ դոլար

Կատեգորիաներ Հաշվետու տարվա բյուջեով նախատեսված ծախսերը Հաշվետու տարվա սկզբից (ներառյալ հաշվետու ամիսը) կատարված աշխատանքները Հաշվետու տարվա սկզբից (ներառյալ հաշվետու ամիսը) կատարված փաստացի վճարումները Ընդամենը այդ թվում Այլ աղբյուրների հաշվին Ընդամենը այդ թվում Այլ աղբյուրների հաշվին Ընդամենը այդ թվում Այլ աղբյուրների հաշվին Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Վարկի միջոցների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Շինարարական աշխատանքներ Մաս Ա համար (ճշտված) 6,395,178.0 5,277,593.0 1,117,585.0 0.00 4,974,009.64 4,104,765.19 869,244.45 0.00 5,977,418.17 4,933,334.01 1,044,084.16 0.00 Շինարարական աշխատանքներ Մաս Ա համար (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 6,395,178.0 5,277,593.0 931,322.0 186,263.00 4,974,009.64 4,104,765.19 724,370.35 144,874.1 5,977,418.17 4,933,334.01 871,562.93 172,521.23 Տարբերությունը 0.00 0.00 186,263.0 -186,263.00 0.00 0.00 144,874.10 -144,874.1 0.00 0.00 172,521.23 -172,521.23 Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար (ճշտված) 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Շինարարական աշխատանքներ Մաս Բ համար (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Տարբերությունը 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար (ճշտված) 386,615.0 370,892.0 15,723.0 0.00 103,032.45 87,309.23 15,723.22 0.00 427,373.91 411,596.85 15,777.06 0.00 Ապրանքներ Մաս Ա և Գ համար (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 386,615.0 370,892.0 13,593.0 2,130.00 103,032.45 87,309.23 13,594.11 2,129.11 427,373.91 411,596.85 13,638.63 2,138.43 Տարբերությունը 0.00 0.00 2,130.0 -2,130.00 0.00 0.00 2,129.11 -2,129.11 0.00 0.00 2,138.43 -2,138.43 Ապրանքներ Մաս Բ համար (ճշտված) 3,989,829.0 3,989,829.0 0.00 0.00 3,164,083.19 3,164,083.19 0.00 0.00 3,010,416.12 3,010,416.12 0.00 0.00 Ապրանքներ Մաս Բ համար (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 3,989,829.0 3,989,829.0 0.00 0.00 3,164,083.19 3,164,083.19 0.00 0.00 3,010,416.12 3,010,416.12 0.00 0.00 Տարբերությունը 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար (ճշտված) 489,467.0 489,467.0 0.00 0.00 617,612.60 617,612.60 0.00 0.00 518,127.55 518,127.55 0.00 0.00 Խորհրդատվություն Մաս Ա և Գ համար (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 489,467.0 489,467.0 0.00 0.00 617,612.60 617,612.60 0.00 0.00 518,127.55 518,127.55 0.00 0.00 Տարբերությունը 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Խորհրդատվություն Մաս Բ համար (ճշտված) 41,142.0 41,142.0 0.00 0.00 24,750.00 24,750.00 0.00 0.00 16,443.08 16,443.08 0.00 0.00 Խորհրդատվություն Մաս Բ համար (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 41,142.0 41,142.0 0.00 0.00 24,750.00 24,750.00 0.00 0.00 16,443.08 16,443.08 0.00 0.00 Տարբերությունը 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 4A ԾԻԳ-ի գործառնական ծախսեր (ճշտված) 73,485.0 73,485.0 0.00 0.00 72,743.17 72,743.17 0.00 0.00 72,783.97 93,290.08 -20,506.11 0.00 4A ԾԻԳ-ի գործառնական ծախսեր (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 73,485.0 73,485.0 0.00 0.00 72,743.17 72,743.17 0.00 0.00 72,783.97 93,290.08 -20,506.11 0.00 Տարբերությունը 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 4B «Հայավտոճան» գործառնական ծախսեր (ճշտված) 144,818.0 81,018.0 63,800.0 0.00 134,642.26 75,447.17 59,195.09 0.00 134,956.80 75,808.56 59,148.24 0.00 4B «Հայավտոճան» գործառնական ծախսեր (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 144,818.0 81,018.0 63,800.0 0.00 134,642.26 75,447.17 57,857.93 1,337.16 134,956.80 75,808.56 57,844.31 1,303.93 Տարբերությունը 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 1,337.16 -1,337.16 0.00 0.00 1,303.93 -1,303.93 ԸՆԴԱՄԵՆԸ (ճշտված) 11,520,534.0 10,323,426.0 1,197,108.0 0.00 9,090,873.31 8,146,710.55 944,162.76 0.00 10,157,519.6 9,059,016.25 1,098,503.35 0.00 ԸՆԴԱՄԵՆԸ (ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. ներկ. հաշվետվություն) 11,520,534.0 10,323,426.0 1,008,715.0 188,393.00 9,090,873.31 8,146,710.55 795,822.39 148,340.37 10,157,519.6 9,059,016.25 922,539.76 175,963.59 Տարբերությունը 0.00 0.00 188,393.0 -188,393.00 0.00 0.00 148,340.37 -148,340.37 0.00 0.00 175,963.59 -175,963.59

 

Հաշվետվությունը հաստատվել է ՀՀ ԱԺ

Վերահսկիչ պալատի խորհրդի 11.02.04 թ.

նիստում և ուղարկվել է ՀՀ Ազգային ժողով,

ՀՀ կառավարություն

 

Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության եվ Միջազգային Զարգացման Ընկերակցության միջեվ կնքված համաձայնագրի շրջանակներում «Ոռոգման համակարգի զարգացում» վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքի մասին

 

Վերահսկողության հիմքը - «ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքը, ՀՀ Ազգային ժողովի 11.12.2002 թ. Ն-321-2 որոշմամբ հաստատված՝ ՀՀ ԱԺ վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի տարեկան ծրագիրը և ՀՀ ԱԺ վերահսկիչ պալատի նախագահի 04.11.2003 թ. թիվ 47 հրամանը:

Վերահսկողության նպատակը - «Ոռոգման համակարգի զարգացում» վարկային ծրագրի (այսուհետ` Ծրագիր) իրականացման ընթացքը:

Վերահսկողության օբյեկտը - «Ջրային տնտեսության զարգացման և բարեփոխումների ԾԻԳ» պետական հիմնարկ (տնօրեն` Ա. Ղազարյան):

 

1. Ծրագրի նպատակը եվ վարկի պայմանները

 

Ծրագրի նպատակն է` ոռոգման ենթակառուցվածքի շահութաբերության և կենսունակության բարձրացմամբ նպաստել Հայաստանի գյուղական բնակչության կենսամակարդակի բարելավմանը:

Վերոհիշյալ նպատակի իրականացման համար Հայաստանի Հանրապետության (այսուհետ` Փոխառու) և Միջազգային Զարգացման Ընկերակցության (այսուհետ` ՄԶԸ) միջև 2001 թ. հունիսի 9-ին ստորագրվել է 19.8 մլն SDR (կամ 24.86 մլն ԱՄՆ դոլար) գումարով վարկ տրամադրելու վերաբերյալ համաձայնագիր (այսուհետ` Համաձայնագիր, ՀՀ Ազգային ժողովի կողմից վավերացվել է 24.10.2001 թ.):

Ըստ Համաձայնագրի, Փոխառուն պետք է վարկի հիմնագումարը հետ վերադարձնի կիսամյակային մուծումներով` յուրաքանչյուր տարվա հունիսի 1-ին և դեկտեմբերի 1-ին` սկսած 2011 թ. դեկտեմբերի 1-ից մինչև 2041 թ. հունիսի 2-ը, ընդ որում` 2021 թ. հունիսի 1-ը ներառյալ մուծումները պետք է կատարվեն հիմնագումարի 1%-ի, իսկ 2021 թ.-ից մինչև 2041 թ.-ը` 2%-ի չափով:

Փոխառուն պարտավոր է մուծել պարտավճար` վարկի չօգտագործվող հիմնագումարի դիմաց` ՄԶԸ-ի կողմից յուրաքանչյուր տարվա հունիսի 30-ին սահմանվող, բայց ոչ ավելի, քան տարեկան 0.5%-ի չափով: Վարկի հիմնագումարից հանված և չվճարված գումարների դիմաց Փոխառուն պարտավոր է պարբերաբար վճարել սպասարկման վարձ` տարեկան 0.75%-ի չափով: Պարտավճարը և սպասարկման վարձը պետք է կատարվեն կիսամյակային մուծումներով` յուրաքանչյուր տարվա հունիսի 1-ին և դեկտեմբերի 1-ին:

Ծրագրի իրականացման ավարտը նախատեսվում է 2007 թ. մարտի 31-ին:

 

2. Ծրագրի կատեգորիաները

 

Ստորև բերված աղյուսակում արտացոլված են Համաձայնագրով նախատեսված վարկային միջոցների բաշխումը՝ ըստ կատեգորիաների:

 

Աղյուսակ 1

 

SDR

Կատեգորիա Տրամադրվող գումարը Ծախսերի տոկոսը, որը պետք է ֆինանսավորվի վարկային միջոցների հաշվին (ա) Ծրագրի Մաս Ա և Մաս Բ-ում նկարագրված աշխատանքներ 10,730,000.0 85% (բ) Ծրագրի Մաս Գ-ում նկարագրված աշխատանքներ 1,140,000.0 70% Նյութեր ՋՕՖ-ների1  կողմից  շինարարության համար` նկարագրված Մաս Գ-ում 1,470,000.0 Արտերկրյա ծախսերի 100%, տեղական ծախսերի 100% (արտագործարանային ծախսեր) և տեղում գնված այլ իրերի ծախսերի 80% (ա) Ապրանքներ ՋՄԳ-ի2  և ԴՈՀԿԳ-ների3  համար` նկարագրված Մաս Գ-ում 450,000.0 80% (բ) Սարքավորումներ ՋՕՖ-ներին` նկարագրված Մաս Գ-ում 750,000.0 80% Խորհրդատվական ծառայություններ և ուսուցում 3,200,000.0 100% արտերկրյա ծախսերի համար, տեղական ծախսերի 100% խորհրդատվական ֆիրմաների համար և տեղական ծախսերի 70% անհատ խորհրդատուների համար: ՋՄԳ, ԴՈՀԿԳ ձեռնարկությունների և ԾԻԳ-ի լրացուցիչ պահպանման ծախսեր` ներառյալ աուդիտի ծախսերը 440,000.0 Մինչև 2002 թ. դեկտեմբերի 31-ը` կատարված ծախսերի 80%-ը, մինչև 2003 թ. դեկտեմբերի 31-ը` կատարված ծախսերի 60%-ը, մինչև 2004 թ. դեկտեմբերի 31-ը` կատարված ծախսերի 40%-ը, մինչև 2005 թ. դեկտեմբերի 31 ը` կատարված ծախսերի և դրանից հետո` 0%: Ծրագրի նախապատրաստական աշխատանքների համար տրամադրված կանխավճարի հատուցում 910,000.0 Համաձայնագրի Բաժին 2.02 (բ)-ում նշված գումարի չափով: Չբաշխված գումարներ 710,000.0   Ընդամենը 19,800,000

_________________

1. ՋՕՖ` Ջրօգտագործողների ֆեդերացիաներ

2. ՋՄԳ` Ջրի մատակարարման գործակալություն

3. ԴՈՀԿԳ` Դրենաժային և ոռոգման համակարգերի կառավարման գործակալություններ

 

Ծրագրով նախատեսվում է` ոռոգման և դրենաժային համակարգերի կառավարման կառուցվածքային բարեփոխումների միջոցով զարգացնել երկրագործության արդյունավետությունը, ջրամատակարարման համակարգը դարձնել կառավարելի, ֆինանսապես առողջ և գրավիչ ներդրողների համար, ջրօգտագործողներին ներգրավել համակարգերի կառավարման գործընթաց, ինչը կապահովի դրանց շահագործումը և պահպանումը: Համաձայն Համաշխարհային բանկի (այսուհետ` ՀԲ) ոռոգման համակարգի Զարգացման ծրագրի նախնական գնահատման զեկույցի, Ծրագրի արժեքը կազմում է 30.82 մլն ԱՄՆ դոլար, որից 24.86 մլն ԱՄՆ դոլար կտրամադրի ՀԲ-ը, 3.89 մլն ԱՄՆ դոլարը` ՀՀ կառավարությունը, և 2.07 մլն ԱՄՆ դոլար կկազմի շահառու կազմակերպությունների ներդրումը (Աղյուսակ 2):

 

Աղյուսակ 2

 

մլն ԱՄՆ դոլար

Կատեգորիաներ Նախատեսված գումարը Ընդամենը Վարկի հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Շահառուների հաշվին 1 Շինարարություն 19.283509 14.902785 2.539224 1.841500 2 Ապրանքների ձեռքբերում 3.721259 3.352759 0.140000 0.228500 3 Խորհրդատվական ծառայություն, նախագծում և տեխնիկական վերահսկում 2.789960 2.410184 0.379776 0.0 4 ՋՄԳ-ի, ԴՈՀԿԳ-ի և ԾԻԳ-ի շահագործման և պահպանման ծախսեր 2.991200 2.160200 0.831000 0.0 5 Ծրագրի նախապատրաստական աշխատանքների համար տրամադրված կանխավճարի հատուցում 1.142596 1.142596 0.0 0.0 6 Չբաշխված գումարներ 0.891476 0.891476 0.0 0.0   Ընդամենը 30.820000 24.860000 3.890000 2.070000

 

3. Ծրագրի բաղադրիչները

 

Ծրագիրն, ըստ Համաձայնագրի, բաղկացած է 4 բաղադրիչներից, որոնց կատարողականը 01.01.2004 թ. դրությամբ արտացոլված է Աղյուսակ 3-ում:

3.1. «Առաջնահերթ կարևորության ոռոգման ենթակառուցվածքների վերականգնում» բաղադրիչի իրականացման համար Ծրագրով նախատեսվել է 4.33 մլն ԱՄՆ դոլար, այդ թվում` վարկի միջոցների հաշվին` 3.75 մլն ԱՄՆ դոլար:

Բաղադրիչով նախատեսվում են հետևյալ նախագծային, շինարարական և վերահսկողական աշխատանքները, որոնց արդյունքում կապահովվի.

1. քայքայված բարձր կարգի ոռոգման համակարգերի կառուցվածքների վերականգնումը,

 

Աղյուսակ 3

 

Ծրագրի բաղադրիչների բաշխումը եվ կատարողականը 01.01.2004 թ. դրությամբ

 

մլն ԱՄՆ դոլար

Ծրագրի բաղադրիչները Ծրագրով նախատեսված գումարը Կատարված աշխատանքները Կատարված աշխատանքները նախ. գումարների նկատմամբ Փաստացի վճարումները Փաստացի վճարումները նախ. գումարների նկատմամբ Ընդա- մենը Այդ թվում վարկի հաշվին Ընդա- մենը Այդ թվում վարկի հաշվին Ընդա- մենը Այդ թվում վարկի հաշվին Ընդա- մենը Այդ թվում վարկի հաշվին Ընդա- մենը Այդ թվում վարկի հաշվին 1 2 3 4 5 6=4/2 7=5/3 8 9 10=8/2 11=9/3 Մաս Ա Առաջնահերթ կարևորության ոռոգման ենթակառուցվածքնե- րի վերականգնում 4.33 3.75 1.78 1.54 41.1% 41.1% 2.10 1.80 48.5% 48.0% Մաս Բ  Անցում մեխանիկական ոռոգումից ինքնահոս ոռոգման 14.26 12.33 1.87 1.65 13.1% 13.4% 1.77 1.55 12.4% 12.6% Մաս Գ  Կառուցված- քային զարգացում 10.04 7.03 1.04 0.83 10.4% 11.8% 1.04 0.83 10.4% 11.8% Մաս Դ  Ծրագրի ղեկավարում և երրորդային ոռոգման ցանցերի նախագծում և վերահսկում 2.19 1.75 0.49 0.4 22.4% 22.9% 0.49 0.40 22.4% 22.9% Ընդամենը 30.82 24.86 5.18 4.42 16.8% 17.8% 5.40 4.58 17.5% 18.4%

 

2. Արմավիրի ոռոգման համակարգի տարողունակության ընդլայնումը.

♦ Արաքս գետից ջրառ հանգույցի` ներառյալ բերվածքների վերահսկման հարմարությունների շինարարությունը,

♦ Արմավիրի մայր ջրանցքի վերակառուցում,

♦ Մայիսյանի պոմպակայանի հեռացնող ջրանցքի վերականգնում:

Շինարարական աշխատանքների իրականացման համար հայտարարվել է հինգ մրցույթ, որից երկուսը` միջազգային: Կնքվել են շինարարական հինգ պայմանագրեր` 4,334.02 հազ. ԱՄՆ դոլար ընդհանուր արժեքով:

Տեղական մրցույթներից 08.11.2002 թ. կայացած «Արզնի-Շամիրամի, Թալինի և Արմավիրի ոռոգման համակարգերի ջրանցքների կառուցվածքների վերականգնում» ծրագրի իրականացման համար հայտարարված մրցույթում հաղթող է ճանաչվել ամենացածր` 366.9 հազ. ԱՄՆ դոլար գին առաջարկող (61% նախահաշվի նկատմամբ) «ՄՄՎ Հայջրշին» ԲԲԸ և «Բետարշին» ՍՊԸ կոնսորցիումը: Պետք է նշել, որ կոնսորցիումի կողմից ներկայացված ֆինանսական հաշվետվությունները և այլ փաստաթղթերը պարունակում են մի շարք հակասող տվյալներ: Այսպես, ըստ «ՄՄՎ Հայջրշին» ԲԲԸ-ի կողմից ներկայացված 1999, 2000, 2001 թթ. ձեռնարկության հաշվապահական հաշվեկշիռների, կանոնադիր կապիտալը կազմում է 3,991.0 հազ. դրամ, սակայն ըստ ձեռնարկության կանոնադրության (որը գրանցվել է 2001 թ. օգոստոսի 30-ին և համապատասխանեցվել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքին) 5.2 կետի` ընկերության կանոնադիր կապիտալը կազմում է 29,050.0 հազ. դրամ, և «բոլոր բաժնետոմսերը տեղաբաշխված են և լրիվ վճարված են բաժնետերերի կողմից»:

Ձեռնարկության կողմից ներկայացված մրցութային փաթեթով անհրաժեշտ մեքենա-մեխանիզմների և սարքավորումների ցանկը կազմված է 52 միավորից, որոնք հանդիսանում են ձեռնարկության սեփականությունը, իսկ ըստ 2001 թ. հաշվեկշռի, հիմնական միջոցների մնացորդային արժեքը կազմում է ընդամենը 257.0 հազ. դրամ:

«Բետարշին» ՍՊԸ-ի հաշվապահական հաշվեկշռում արտացոլված կանոնադրական կապիտալը համապատասխանում է ընկերության հիմնադիր փաստաթղթերին: Ձեռնարկությունը ներկայացրել է հիմնական սարքավորումների և մեխանիզմների ցուցակ, ըստ որի ընկերությունն ունի 17 միավոր տեխնիկա` 1988-92 թթ. արտադրության: Հաշվապահական հաշվեկշռում հիմնական միջոցների մնացորդային արժեքը կազմում է 29,023.0 հազ. դրամ:

Որպես պայման, մրցույթին կարող էին մասնակցել այն կազմակերպությունները, որոնց վերջին երեք տարիների ընթացքում կատարած աշխատանքների ծավալները կազմել են տարեկան ոչ պակաս, քան 1,650,000.0 ԱՄՆ դոլար: «Բետարշին» ՍՊԸ-ն 2001 թ.-ին վերակազմավորվել է և այդ պատճառով ներկայացրել է միայն 2001 թ.-ի հաշվետվությունը, որից երևում է, որ 2001 թ.-ին ձեռնարկության արտադրանքի, աշխատանքների, ծառայությունների իրացումից զուտ հասույթը կազմել է ընդամենը 1,515,000.0 դրամ: ՀԲ-ի թույլտվությամբ ԾԻԳ-ի գնահատող հանձնաժողովը հաշվի է առել «Բետարշին» ՍՊԸ-ի կողմից նախկինում կատարված աշխատանքները: Սակայն, խախտելով մրցույթի պայմանները, հաշվարկում ընդգրկվել են նաև 1997-98 թթ. կատարված աշխատանքները: Բացի այդ, մասնակիցների կողմից կատարված աշխատանքների ծավալները ներկայացվել են ոչ թե ըստ տարիների, այլ ըստ իրենց կողմից կնքված պայմանագրերի, ինչը հնարավորություն չի տվել կատարել համեմատություն ներկայացված «Ֆինանսական արդյունքների մասին» տարեկան հաշվետվության (Ձև 2) հետ: Այդ մասին նշել է գնահատող հանձնաժողովն իր 19.11.2002 թ. հուշագրում` որակավորելով որպես ոչ էական թերություն:

«ՄՄՎ Հայջրշին» ԲԲԸ և «Բետարշին» ՍՊԸ-ի կողմից ներկայացված աշխատանքների ծավալները, ըստ պայմանագրերի, արտացոլված են Աղյուսակ 4-ում:

 

Աղյուսակ 4

 

ԱՄՆ դոլար

«ՄՄՎ Հայջրշին» ԲԲԸ «Բետարշին» ՍՊԸ Ընդամենը 1999 թ. 768,934.0 436,066.0 1,205,000.0 2000 թ. 429,675.0 153,832.0 583,507.0 2001 թ. 1,352,929.0 635,814.0 1,988,743.0       3,777,250.0

 

Հետևաբար, միջին տարեկան ծավալը կկազմի 1,259,000.0 ԱՄՆ դոլար, նույնիսկ ընդգրկելով այդ ծավալների մեջ «ՄՄՎ Հայջրշին» ԲԲԸ-ի 2002 թ. կատարած 631,520.0 ԱՄՆ դոլար գումարի չափով աշխատանքները, միջին տարեկան ծավալը կկազմի 1,469,590.0 ԱՄՆ դոլար, ինչը դարձյալ չի համապատասխանում մրցույթի պահանջներին: Գնահատող հանձնաժողովը, հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ մյուս առաջարկը 232,530.0 ԱՄՆ դոլարով ավելի է, դիմել է Ծրագրի կառավարման խորհուրդ` մրցույթի հաղթող ճանաչել «ՄՄՎ Հայջրշին» ԲԲԸ և «Բետարշին» ՍՊԸ կոնսորցիումը:

Որպես վերոգրյալի հետևանք, շինարարությունը կատարվում են անբավարար տեմպերով, ինչի մասին բազմաթիվ անգամ արձանագրել է շինարարության վերահսկման ճարտարագետն իր դաշտային այցերի ժամանակ, մասնավորապես նշել է, որ շինհրապարակում չկա անհրաժեշտ քանակի տեխնիկա և աշխատուժ: Աշխատանքները պետք է ավարտվեին, ըստ պայմանագրի, 2003 թ. դեկտեմբերի 27-ին: Սակայն Ծրագրի կառավարման խորհրդի 25.12.2003 թ. 1/19 որոշմամբ շինարարության ավարտը երկարաձգվել է մինչև 2004 թ. հունվարի 15-ը, որը 25.01.2004 թ. դրությամբ դեռևս չէր ավարտվել:

Նախագծային աշխատանքների իրականացման համար հայտարարվել են երկու տեղական մրցույթներ, որոնց արդյունքում կնքվել են երկու պայմանագրեր` 128.4 հազ. ԱՄՆ դոլար ընդհանուր արժեքով: Աշխատանքներն ավարտվել են, պայմանագրային գնի փոփոխություն չի կատարվել:

Տեխնիկական վերահսկման համար ԾԻԳ-ը նախկին ծրագրերով իր մոտ աշխատած փորձառու մասնագետների հետ կնքել է պայմանագրեր` 86.7 հազ. ԱՄՆ դոլար ընդհանուր գումարով: Ընտրված վերահսկիչների ցուցակը համաձայնեցվել է ՀԲ-ի հետ:

Շինարարական վերահսկողական աշխատանքներն արդյունավետ կազմակերպելու համար հաստատվել են պարտադիր ամենօրյա հաշվետվության ձևեր: Մասնավորապես, շինհրապարակներում պահվել են ամենօրյա գրանցման մատյաններ, որտեղ արտացոլվել են շինարարական աշխատանքների ընթացքը, պարապուրդի քանակը, կլիմայական պայմանները, գծագրերում ուղղումները, լաբորատոր ստուգումների արդյունքները, շինհրապարակում գտնվող տեխնիկայի, սարքերի, շինանյութերի, աշխատող անձնակազմի թվաքանակը և այլն, որոնց հիման վրա շինվերահսկողների կողմից կազմվել են ամենամսյա հաշվետվություններ և ներկայացվել ԾԻԳ:

3.2. «Անցում մեխանիկական ոռոգումից ինքնահոս ոռոգման» բաղադրիչի իրականացման համար նախատեսվել է 14.26 մլն ԱՄՆ դոլար, այդ թվում` վարկային միջոցների հաշվին 12.33 մլն ԱՄՆ դոլար:

Այս բաղադրիչով նախատեսվել են հետևյալ շինարարական, նախագծային և վերահսկողական աշխատանքները, որոնց արդյունքում կապահովվի.

♦ Այգեձորի, Չինարիի, Չորաթանի և Ազատավանի պոմպակայանների ենթակայության տակ գտնվող հողատարածքների ինքնահոս ոռոգումը,

♦ Այրումի հէկ-ի ճնշումային ավազանից ինքնահոս ոռոգումը,

♦ Եղեգնաձորի համակարգի մեխանիկական ոռոգումից ինքնահոսին անցնելը:

Վերոհիշյալ աշխատանքների նախագծերը պատրաստելու նպատակով հայտարարվել է մեկ տեղական և մեկ միջազգային մրցույթ, որի արդյունքում կնքվել են երկու պայմանագրեր` 399,300.0 ԱՄՆ դոլար ընդհանուր արժեքով: Աշխատանքներն ավարտվել են:

Այրումի հէկ-ի ճնշումային ավազանից ինքնահոս ոռոգման համակարգի անցման շինարարական աշխատանքները 01.01.2004 թ. դրությամբ ավարտվել են: Այգեձորի, Չինարիի, Չորաթանի և Ազատավանի պոմպակայանների ենթակայության տակ գտնվող հողատարածքների ինքնահոս ոռոգման համակարգի շինարարական աշխատանքների ժամանակացույցն անբարենպաստ բնակլիմայական պայմանների հետևանքով խախտվել է:

«Եղեգնաձորի համակարգի մեխանիկական ոռոգումից ինքնահոսի անցումը» ծրագրի նախագիծը 2003 թ. հունիսին ուղարկվել է ՀԲ-ի հաստատմանը, որի պատասխանը դեռևս չի ստացվել:

3.3. «Կառուցվածքային բարեփոխումներ» բաղադրիչով նախատեսվում է իրականացնել ոռոգման և դրենաժային համակարգերը շահագործող կազմակերպությունների կառուցվածքային բարեփոխումներ, որի նպատակն է` ստեղծել բարենպաստ պայմաններ ոռոգման և դրենաժային համակարգերի շահագործման և պահպանման ծախսերը նվազեցնելու, համակարգերի երկարատև գոյատևումն ապահովելու և հետագայում այդ համակարգերի շահագործումը լրիվ ինքնածախսածածկման անցնելու հնարավորություն ստեղծելու համար:

Բաղադրիչի իրականացման համար նախատեսվել է 10.04 մլն ԱՄՆ դոլար, այդ թվում` վարկի միջոցների հաշվին 7.03 մլն ԱՄՆ դոլար: Այս բաղադրիչով 2001-2003 թթ. իրականացվել են հետևյալ աշխատանքները.

♦ Մշակվել է «Ջրօգտագործողների ընկերությունների և ջրօգտագործողների ընկերությունների միությունների մասին» ՀՀ օրենքը, որն ուժի մեջ է մտել 2002 թ. հոկտեմբերի 10-ից (83.1 հազ. ԱՄՆ դոլար):

♦ Հիմնադրվել է Ջրօգտագործողների ընկերությունների և ջրօգտագործողների ընկերությունների միությունների գործունեությունը կանոնակարգող խորհուրդ, որի գործադիր մարմնի ընթացիկ ծախսերը կազմել են 37.8 հազ. ԱՄՆ դոլար:

♦ «Ոռոգում-ջրառ» ՓԲԸ-ի և ՈՀՇ (Ոռոգման համակարգը շահագործող) ՓԲԸ-ների համար ձեռք են բերվել մեքենաներ, սարքավորումներ և կահույք (523.7 հազ. ԱՄՆ դոլար գումարով): ՀՀ կառավարությանն առընթեր Ջրային տնտեսության պետական կոմիտեին և «Ոռոգում-ջրառ» ՓԲԸ-ին տրամադրվել են մեքենա-սարքավորումների շահագործման ընթացիկ ծախսերի գումարներ (148.9 հազ. ԱՄՆ դոլար):

♦ 12 Ջրօգտագործող ընկերությունների համար ձեռք են բերվել համակարգիչներ և կահույք (34.5 հազ. ԱՄՆ դոլար):

♦ Իրականացվել է «Ոռոգում-ջրառ» ՓԲԸ-ի 2002 թ. ֆինանսական աուդիտ (29.5 հազ. ԱՄՆ դոլար):

♦ Ոռոգման և դրենաժային համակարգերի պատշաճ շահագործման և պահպանման ծախսերի գնահատման նպատակով իրականացվել են տեխնիկական զննման աշխատանքներ (87.0 հազ. ԱՄՆ դոլար):

♦ Անցկացվել են «Հայջրմուղկոյուղի», «Ոռոգում-ջրառ» և 13 ՈՀՇ ՓԲԸ-ների գույքագրում և վերագնահատում (73.4 հազ. ԱՄՆ դոլար):

♦ Խորհրդատվական աշխատանքներ են կատարվել ՈՀՇ ՓԲԸ-ների հետ (21.9 հազ. ԱՄՆ դոլար):

3.4. Ծրագրի ղեկավարում և երկրորդային ոռոգման ցանցերի նախագծում և վերահսկում բաղադրիչի իրականացման համար Ծրագրով նախատեսվել է 2.19 մլն ԱՄՆ դոլար, այդ թվում` վարկային միջոցների հաշվին` 1.75 մլն ԱՄՆ դոլար: 01.01.2004 թ. դրությամբ բաղադրիչով ծախսվել է 490.1 հազ. ԱՄՆ դոլար, այդ թվում`

♦ ԾԻԳ-ի պահպանման ծախսեր և աշխատավարձ` 299.3 հազ. ԱՄՆ դոլար,

♦ Հայջրմուղկոյուղու, Ոռոգում-Ջրառի և ռեգիոնալ մասնաճյուղերի ֆինանսական աուդիտ` 175.0 հազ. ԱՄՆ դոլար,

♦ Արաքս գետի հիդրոէկոլոգիական ուսումնասիրություն` 2.6 հազ. ԱՄՆ դոլար,

♦ պատմամշակութային հուշարձանների պահպանության վերաբերյալ խորհրդատվություն` 0.4 հազ. ԱՄՆ դոլար,

♦ շինարարական աշխատանքների ընթացքում շրջակա միջավայրի հսկողություն` 0.6 հազ. ԱՄՆ դոլար,

♦ ինֆորմացիոն ծառայություն` 12.2 հազ. ԱՄՆ դոլար:

 

4. Ծրագրի կատարողականը

 

Ծրագրի սկզբից կատարված աշխատանքները 01.01.2004 թ. դրությամբ կազմել են 5,183,839.0 ԱՄՆ դոլար կամ 16.8%-ը, որի դիմաց վճարվել է 5,395,951.0 ԱՄՆ դոլար, կամ կատարված աշխատանքների 104.1%-ը (հավելված 1):

2001 թ. Ծրագրի կատարողականը կազմել է 61,559.0 ԱՄՆ դոլար, որը Ծրագրի բյուջեով չէր նախատեսվել:

2001 թ. կատարված ծախսերից 52,866.0 ԱՄՆ դոլար վճարվել է «Ջրային օրենսգրքի և ջրօգտագործողների ընկերությունների միությունների մասին» ՀՀ օրենքի մշակման աշխատանքների, խորհրդատվական ծառայությունների համար, և 8,693.0 ԱՄՆ դոլարը վճարվել է ԾԻԳ-ի հիմնական աշխատողների աշխատավարձ (Աղյուսակ 5):

2002 թ. Ծրագրի իրականացման բյուջեն` 3,855,109.0 ԱՄՆ դոլար, հաստատվել է ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության կողմից 24.01.2002 թ.: Փաստացի կատարողականը կազմել է 1,843,822.0 ԱՄՆ դոլար, կամ 47.8%, որի դիմաց ֆինանսավորվել է 2,098,140.0 ԱՄՆ դոլար կամ կատարված աշխատանքների 113.8%-ը: 2002 թ. Ծրագրի բյուջեն բոլոր հոդվածներով թերակատարվել է (հավելված 2):

 

Աղյուսակ 5

 

2001 թ.-ին Ոռոգման համակարգի զարգացման ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ 01.01.2002 թ. դրությամբ

 

մլն ԱՄՆ դոլար

Հաշվետու տարվա բյուջեով նախատեսված ծախսերը Հաշվետու տարվա սկզբից1 կատարված աշխատանքները Հաշվետու տարվա սկզբից1 կատարված փաստացի վճարումները Ընդա- մենը այդ թվում Ընդա- մենը այդ թվում Ընդա- մենը այդ թվում ՀՀ բյուջեի հաշվին Վարկի միջոց- ների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Վարկի միջոց- ների հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Վարկի միջոց- ների հաշվին Տեխնիկական օժանդակություն և ԾԻԳ-ի ծախսեր Խորհրդատվական ծառայություն 0.0 0.0 0.0 0.052866 0.005438 0.047428 0.052866 0.005438 0.047428 ԾԻԳ-ի պահպանում և աշխատակազմի աշխատավարձ 0.0 0.0 0.0 0.008693 0.002603 0.006090 0.008693 0.002603 0.006090 Ընդամենը 0.0 0.0 0.0 0.061559 0.008041 0.053518 0.061559 0.008041 0.053518

 

«Շինարարական աշխատանքներ» կատեգորիայով կատարողականը կազմել է 31.7%: Թերակատարման պատճառներն են.

♦ Այգեձորի պոմպակայաններից մեխանիկական ոռոգման համակարգը ինքնահոս համակարգով փոխարինելու աշխատանքների գրաֆիկից շեղումը` կլիմայական անբարենպաստ պայմանների հետևանքով,

♦ Արմավիրի ոռոգման համակարգի Արաքսի գլխամասի վերակառուցման աշխատանքների թերակատարումը` շինարարական հրապարակի մուտքի իրավունքի ստացումն ուշացնելու պատճառով (շուրջ 1.5 ամիս):

«Ապրանքների ձեռքբերում» կատեգորիայով կատարողականը կազմել է 61.0%, որը պայմանավորված է մրցույթներում սակարկության արդյունքում նախատեսվածից ավելի ցածր արժեքով կնքված պայմանագրերով:

«Խորհրդատվական ծառայություն, նախագծում և տեխնիկական վերահսկում» կատեգորիայով կատարողականը կազմել է 57.0%: Այս կատեգորիայով թերակատարման պատճառը շինարարության տեխնիկական վերահսկողական աշխատանքների ծավալները չապահովելն է` շինարարական աշխատանքների ծավալների թերակատարման հետևանքով:

ՋՄԳ-ի, ԴՈՀԿԳ-ի և ԾԻԳ-ի հոդվածով կատարողականը կազմել է 51.5%: Այս հոդվածի թերակատարման պատճառը ՋՄԳ-ի և ԴՈՀԿԳ-ի կառուցվածքային բարեփոխումների աշխատանքների ուշացումն է, որի արդյունքում հնարավոր չի եղել ապահովել նախատեսված ֆինանսավորումը:

2002 թ. Ծրագրի բյուջեի կատարողականի ուսումնասիրությունից պարզվել է, որ բյուջեի թերակատարման պատճառ է հանդիսացել նաև այն, որ ԾԻԳ-ը տարեկան բյուջեները պլանավորել է` համաձայն ՀԲ-ի կողմից կազմված գնացուցակի և ժամանակացույցի, սակայն Ծրագրի իրականացման ընթացքում, երբ արդեն պարզ է դարձել, որ նախատեսված ծավալները չեն իրացվելու, ԾԻԳ-ը չի կատարել բյուջեի փոփոխություն: Այսպես, «Այգեձորի պոմպակայանից մեխանիկական ոռոգման փոխարինումը ինքնահոսի» ծրագիրը գնահատվել է 1,595.2 հազ. ԱՄՆ դոլար, դրանից ելնելով, 2002 թ. բյուջեով այդ շինարարական աշխատանքները նախատեսվել են 769.8 հազ. ԱՄՆ դոլարի չափով, որը կազմել է ամբողջ ծավալի 48.25%-ը: Մրցութային սակարկությունների արդյունքում վերոհիշյալ աշխատանքները կատարելու համար 17.05.2002 թ. կնքվել է պայմանագիր` 807.6 հազ. ԱՄՆ դոլար արժողությամբ: Համապատասխան փոփոխություն պետք է կատարվեր 2002 թ. բյուջեում, որի արդյունքում կատարման ենթակա նախատեսված ծավալը կկազմեր 389.7 հազ. ԱՄՆ դոլար: Նույն կերպ`

♦ «Արմավիրի ոռոգման համակարգի Արաքսի գլխամասի վերակառուցում» ծրագրով նախատեսվել է 1,630.2 հազ. ԱՄՆ դոլար, պայմանագիրը կնքվել է 867.8 հազ. ԱՄՆ դոլար արժեքով,

♦ համակարգիչների և սարքավորումների ձեռքբերման համար նախատեսվել է 392.0 հազ. ԱՄՆ դոլար, ձեռք է բերվել 128.5 հազ. ԱՄՆ դոլարով:

2003 թ. Ծրագրի իրականացման բյուջեն հաստատվել է Ծրագրի կառավարման խորհրդի 07.02.2003 թ. թիվ 1/3 որոշմամբ: 2003 թ. տարեկան բյուջեն նախատեսվել է 6,553,760.0 ԱՄՆ դոլար, որի դիմաց կատարողականը կազմել է 3,272,531.0 ԱՄՆ դոլար կամ 49.9%: Ծախսերի բոլոր հոդվածներով տեղ են գտել թերակատարումներ (հավելված 3):

«Շինարարական աշխատանքներ» կատեգորիայի կատարողականը կազմել է 48.7%, նախատեսված 5,260,400.0 ԱՄՆ դոլարի դիմաց կատարողականը կազմել է 2,563,445.0 ԱՄՆ դոլար: 2003 թ. համար հաստատված շինարարական 8 պայմանագրերից 5-ում չեն կատարվել նախատեսված ծավալները: Թերակատարման հիմնական պատճառներն են` աշխատանքների թերի կազմակերպումը, կլիմայական անբարենպաստ պայմանները, ոչ ճիշտ պլանավորումը, ՀԲ-ի կողմից նախահաշիվների և շինարարական աշխատանքների մրցույթների արդյունքների հաստատման ձգձգումը:

Այսպես, միայն Եղեգնաձորի համակարգի մեխանիկական ոռոգումից ինքնահոսի անցման աշխատանքների իրականացման համար նախատեսված 2,158,600.0 ԱՄՆ դոլարը չի իրացվել այն պատճառով, որ չի ստացվել դեռևս 2003 թ. հունիսին ՀԲ ուղարկված վերոհիշյալ աշխատանքների նախագծի հաստատումը:

«Խորհրդատվական ծառայություն, նախագծում և տեխնիկական վերահսկում» կատեգորիայով կատարողականը կազմել է 59.2%, նախատեսված 734,990.0 ԱՄՆ դոլարի դիմաց փաստացի կատարողականը կազմել է 435,211.0 ԱՄՆ դոլար: Այս հոդվածով ծախսերի թերակատարումը պայմանավորված է շինարարության ծավալների թերակատարմամբ, համակարգում կառուցվածքային բարեփոխումների ձգձգմամբ:

«ՋՄԳ-ի, ԴՈՀԿԳ-ի և ԾԻԳ-ի շահագործման և պահպանման ծախսեր» հոդվածը կատարվել է 58%-ով, նախատեսված 358,370.0 ԱՄՆ դոլարի դիմաց կատարողականը կազմել է 207,989.0 ԱՄՆ դոլար: Թերակատարման պատճառը ոռոգման շահագործող կազմակերպության (այսուհետ` ՈՇԿ) և Ջրային տնտեսության պետական կոմիտեի կառուցվածքային բարեփոխումների ձգձգումն է:

 

5. ԾԻԳ-ի գործունեությունը

 

ԾԻԳ-ի պահպանման ծախսերը 2001 թ.-ից մինչև 01.01.2004 թ. նախատեսվել է 358,625.0 ԱՄՆ դոլար, որի դիմաց կատարողականը կազմել է 299,241.1 ԱՄՆ դոլար կամ 83.4%: ԾԻԳ-ի պահպանման ծախսերի ոչ մի հոդվածով գերածախս չի եղել (Աղյուսակ 6):

ՀՀ հարկային տեսչության, ֆինանսների և էկոնոմիկայի, արտաքին գործերի նախարարությունների, կենսաթոշակային և զբաղվածության հիմնադրամի 30.10.1998 թ.-ի համատեղ հրահանգով սահմանվել է, որ հարկային արտոնությունների կիրառման համար հիմք են հանդիսանում հատուկ հաշվառման տեղեկանքները:

ԾԻԳ-ի կողմից հարկային արտոնությունների կիրառման համար տրվել են 33 տեղեկանքներ` 1,240,503.45 ԱՄՆ դոլարի` նախատեսված 3,031,469.45 ԱՄՆ դոլարի դիմաց:

 

6. Հաշվետվությունների վերաբերյալ

 

Խախտելով ՀՀ կառավարության 1998 թ. հուլիսի 9-ի թիվ 429 (փոփոխություն` 19.02.2000 թ. թիվ 73 ՀՀ կառավարության որոշում) որոշումը, ԾԻԳ-ի կողմից ՀՀ կառավարություն չի ներկայացվել Ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ 2001 թ. հաշվետվությունները:

ԾԻԳ-ի կողմից 2002 թ.-ին ՀՀ կառավարություն ներկայացված հաշվետվություններում փաստացի վճարումները ներկայացված են հավաստի, սակայն նույն տարվա «ՀՀ պետական բյուջեի կատարման տարեկան հաշվետվությունը հաստատելու մասին» ՀՀ օրենքում փաստացի վճարումների փոխարեն արտացոլվել է փաստացի կատարված աշխատանքների ծավալը:

 

Ե Զ Ր Ա Կ Ա Ց ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Վերահսկողության արդյունքում արձանագրվել են իրավական ակտերի խախտումներ, Ծրագրի իրականացման ժամկետային խախտումներ և վարկային միջոցների ոչ արդյունավետ օգտագործման փաստեր:

♦ «Արզնի-Շամիրամի, Թալինի և Արմավիրի ոռոգման համակարգերի ջրանցքների կառուցվածքների վերականգնում» ծրագրի կապալի մրցույթի հաղթող ճանաչված «ՄՄՎ Հայջրշին» ԲԲԸ և «Բետարշին» ՍՊԸ կոնսորցիումի մրցութային փաթեթում առկա են թերություններ, հակասող և պարզաբանման կարիք ունեցող տվյալներ`

♦ ըստ «ՄՄՎ Հայջրշին» ԲԲԸ-ի կողմից մրցութային փաթեթում ներկայացված տեղեկանքի, վերջինս ունի սեփական մեքենա-մեխանիզմներ և սարքավորումներ (52 միավոր), որոնցով իրականացվելու է շինարարությունը, մինչդեռ նույն փաթեթով ներկայացված ֆինանսական հաշվեկշռի տվյալներով բոլոր հիմնական միջոցների մնացորդը կազմում է ընդամենը 257.0 հազ. դրամ,

 

Աղյուսակ 6

 

Ծրագրի ընթացիկ ծախսերի վերաբերյալ 2001-2003 թթ.

 

ԱՄՆ դոլար

Ընթացիկ ծախսերի հոդվածները Ընթացիկ տարվա բյուջեով նախատեսված ծախսերը 2001-2003 Կատարված աշխատանքներ ծրաqրի սկզբից Կատարո- ղական Ընդամենը Վարկի հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Ընդամենը Վարկի հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին 1 2 3 4 5 6 7 8=5/2 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 358,625.0 258,598.8 100,026.2 299,241.1 210,330.8 88,910.3 83.4% Աշխատավարձ, այդ թվում` 211,020.0 147,708.0 63,312.0 199,996.7 137,840.1 62,156.6 94.8% Հիմնական աշխատողների աշխատավարձ 207,360.0 145,152.0 62,208.0 197,161.7 135,905.9 61,255.8 95.1% Ժամանակավոր աշխատողների աշխատավարձ 3,660.0 2,556.0 1,104.0 2,835.0 1,934.2 900.8 77.5% Տրանսպորտային միջոցների շահաqործում, այդ թվում` 37,883.0 26,610.4 11,272.6 37,507.2 26,444.7 11,062.5 99.0% վառելանյութ (այդ թվում նաև պահեստավորված) 22,730.0 15,966.6 6,763.4 22,372.3 15,813.3 6,558.9 98.4% նորոqում և սպասարկում, պահեստամասեր 15,153.0 10,643.8 4,509.2 15,134.9 10,631.3 4,503.6 99.9% Կապի և հաղորդակցության միջոցների շահաqործում 22,958.0 16,533.0 6,425.0 17,448.8 12,125.7 5,323.1 76.0% Կոմունալ ծառայություններ 3,091.0 2,153.8 937.2 2,500.0 1,718.7 781.2 80.9% Գրենական պիտույքներ 3,545.0 2,422.6 1,122.4 3,415.7 2,336.0 1,079.7 96.4% Գույք և սարքավորումներ 35,800.0 28,640.0 7,160.0 1,603.7 1,282.7 321.0 4.5% Սարքավորումների վերանորոգման ծախսեր 2,400.0 1,680.0 720.0 2,386.4 1,663.5 722.9 99.4% Գրասենյակի վերանորոգման ծախսեր 28,000.0 22,400.0 5,600.0 27,942.6 22,354.1 5,588.5 99.8% Տեղեկատու գրականության ձեռքբերման ծախսեր 282.0 195.0 87.0 181.2 114.4 66.8 64.3% Զանգվածային լրատվության միջոցներով հրապարակայնության ծախսեր 1,125.0 783.0 342.0 1,058.7 726.6 332.1 94.1% Բանկային ծախսեր 1,221.0 933.0 288.0 354.3 238.9 115.3 29.0% Սեմինարների կազմակերպում 5,000.0 3,800.0 1,200.0 1,337.7 978.7 359.0 26.8% Քարտեզագրական և տպագրական ծառայություններ 6,300.0 4,740.0 1,560.0 3,508.1 2,506.7 1,001.4 55.7%

 

♦ մրցույթի մասնակցության պարտադիր պայմաններից է, որ մասնակիցը պետք է վերջին երեք տարիների ընթացքում, այսինքն` 1999, 2000 և 2001 թթ., կատարած լիներ ոչ պակաս, քան տարեկան 1,650,000.0 ԱՄՆ դոլարի շինարարական աշխատանքներ, մինչդեռ նշված պայմանին համապատասխանելու համար մրցութային փաթեթով ներկայացվել է նաև 1997-98 թթ. իրականացված «ՄՄՎ Հայջրշին» ԲԲԸ-ի 162.3 հազ. ԱՄՆ դոլարի, «Բետարշին» ՍՊԸ-ի 398.0 հազ. ԱՄՆ դոլարի և «ՄՄՎ Հայջրշին» ԲԲԸ-ի 2002 թ.-ի 631.5 հազ. ԱՄՆ դոլարի աշխատանքների ծավալները:

1. Շինարարական աշխատանքներն իրականացնելիս կապալառուների կողմից թույլ են տրվել ժամկետների ուշացումներ, պլան-գրաֆիկների խախտումներ և այլ բնույթի թերացումներ: Այսպես, Արզնի-Շամիրամի, Թալինի և Արմավիրի ոռոգման համակարգերի ջրանցքների կառուցվածքային վերականգնման աշխատանքների իրականացման ընթացքում (կապալառու` «ՄՄՎ Հայջրշին» ԲԲԸ և «Բետարշին» ՍՊԸ կոնսորցիում) շինարարության տեխնիկական վերահսկողությունն իրականացնող ճարտարագետի կողմից բազմիցս արձանագրվել են շինհրապարակում անհրաժեշտ քանակի մեքենա-մեխանիզմների և աշխատուժի բացակայության, շինանյութի որակի անբավարարության և պլան-գրաֆիկների ձախողման փաստեր: Որպես հետևանք` 25.01.2004 թ. դրությամբ շինարարությունը դեռևս չէր ավարտվել, մինչդեռ պայմանագրով այն նախատեսվել էր` 27.12.2003 թ.-ին:

2. 2002 թ. Ծրագիրն իրականացվել է ընդամենը 47.8%-ով, ընդ որում, թերակատարվել են բոլոր կատեգորիաները: Թերակատարման հիմնական պատճառներից է այն հանգամանքը, որ բյուջեն պլանավորվել է ՀԲ-ի Ծրագրի գնահատման փաստաթղթի (PAD) գնահատված արժեքների հիման վրա, սակայն մրցույթները կայանալուց և պայմանագրերը կնքելուց հետո, երբ արդեն պարզ են դարձել իրականացման իրական արժեքները և ժամկետները, ԾԻԳ-ի կողմից կիսամյակային և 9 ամսվա կտրվածքով բյուջեի փոփոխություն չի կատարվել: Այսպես, «Այգեձորի պոմպակայանից մեխանիկական ոռոգման փոխարինումը ինքնահոսի» ծրագիրը գնահատվել է 1,595.2 հազ. ԱՄՆ դոլար, ինչից ելնելով 2002 թ. բյուջեով այդ շինարարական աշխատանքները նախատեսվել են 769.8 հազ. ԱՄՆ դոլարի չափով, որը կազմում է ամբողջ ծավալի 48.25%-ը: Մրցութային սակարկությունների արդյունքում վերոհիշյալ աշխատանքները կատարելու համար 17.05.2002 թ. կնքվել է պայմանագիր` 807.6 հազ. ԱՄՆ դոլար արժողությամբ: Համապատասխանաբար պետք է կատարվեր փոփոխություն 2002 թ. բյուջեում, որի արդյունքում կատարման ենթակա նախատեսված ծավալը կկազմեր 389.7 հազ. ԱՄՆ դոլար: Նույն կարգով «Արմավիրի ոռոգման համակարգի Արաքսի գլխամասի վերակառուցում» ծրագրով նախատեսվել է 1,630.2 հազ. ԱՄՆ դոլար, 15.02.2002 թ.-ին կնքվել է պայմանագիր 867.8 հազ. ԱՄՆ դոլար արժեքով:

3. 2003 թ. Ծրագիրն իրականացվել է ընդամենը 49.9%-ով: Թերակատարումներն առկա են բոլոր կատեգորիաներով: 2003 թ. համար հաստատված շինարարական 8 պայմանագրերից 5-ի դեպքում չեն կատարվել նախատեսված ծավալները: Թերակատարման հիմնական պատճառներն են` աշխատանքների թերի կազմակերպումը, ոչ ճիշտ պլանավորումը, ՀԲ-ի կողմից նախահաշիվների և շինարարական աշխատանքների մրցույթների արդյունքների հաստատման ձգձգումը: Այսպես, միայն Եղեգնաձորի համակարգի մեխանիկական ոռոգումից ինքնահոսի անցման աշխատանքների իրականացման համար նախատեսված 2,158,600.0 ԱՄՆ դոլարը չի իրացվել այն պատճառով, որ չի ստացվել դեռևս 2003 թ. հունիսին ՀԲ ուղարկված վերոհիշյալ աշխատանքների նախագծի հաստատումը: «Խորհրդատվական ծառայություն, նախագծում և տեխնիկական վերահսկում» կատեգորիայով թերակատարումը պայմանավորված է շինարարության ծավալների թերակատարմամբ, համակարգում կառուցվածքային բարեփոխումների ձգձգմամբ: «ՋՄԳ-ի, ԴՈՀԿԳ-ի և ԾԻԳ-ի շահագործման և պահպանման ծախսեր» կատեգորիայով թերակատարման պատճառը ոռոգման շահագործող պետական կազմակերպությունների կառուցվածքային բարեփոխումների ձգձգումն է:

4. Խախտելով ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի, արտաքին գործերի նախարարությունների, հարկային տեսչության, կենսաթոշակային և զբաղվածության հիմնադրամի 30.10.1998 թ.-ի համատեղ հրահանգի պահանջները, կապալառուներին տրամադրվել է 1,240,503.45 ԱՄՆ դոլարի հարկային արտոնությունների կիրառման համար նախատեսված հատուկ հաշվառման տեղեկանքներ` փաստացի 3,031,469.45 ԱՄՆ դոլարի փոխարեն:

5. Խախտելով ՀՀ կառավարության 1998 թ. հուլիսի 9-ի թիվ 429 (փոփոխություն` 19.02.2000 թ. թիվ 73 ՀՀ կառավարության որոշում) որոշման պայմանները, ԾԻԳ-ը 2001 թ. համար ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարություն չի ներկայացրել հաշվետվություններ` Ծրագրի իրականացման ընթացքի վերաբերյալ:

Վերահսկողության արդյունքներին «Ջրային տնտեսության զարգացման և բարեփոխումների ԾԻԳ» պետական հիմնարկի տնօրենը ծանոթացել է 23.01.2004 թ., առարկություններ չեն եղել, որի վերաբերյալ կազմվել է համապատասխան արձանագրություն:

 

Ա Ռ Ա Ջ Ա Ր Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

«Ջրային տնտեսության զարգացման և բարեփոխումների ԾԻԳ» ՊՀ-ին`

1. Մրցույթների արդյունքներն ամփոփելիս մանրամասն ուսումնասիրել փաթեթներով ներկայացված տվյալները, կատարել դրանց համադրումներ, վերլուծություններ և անհրաժեշտ պարզաբանումներ:

2. Ուժեղացնել հսկողությունը կապալառուների կողմից իրականացվող աշխատանքների որակի և տեմպերի նկատմամբ, խորապես ուսումնասիրել և վերլուծել պլան-գրաֆիկների ձախողման պատճառները և ձեռնարկել միջոցառումներ` տեմպերի վերականգնման ուղղությամբ:

3. Հարկային արտոնությունների կիրառման համար նախատեսված հատուկ հաշվառման տեղեկանքները տրամադրել ժամանակին:

Ծրագրի կառավարման խորհրդին`

4. Հսկողություն սահմանել ՀՀ բյուջեի մասին օրենքների պահանջների կատարման, տարեկան բյուջեների հիմնավոր պլանավորման, կիսամյակային և 9 ամսվա կտրվածքով բյուջեների ճշգրտման, մրցույթների արդյունքների ամփոփման նկատմամբ:

5. «ՀՀ ԱԺ Վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի համաձայն, մեկամսյա ժամկետում ՀՀ ԱԺ և վերահսկիչ պալատ ներկայացնել պաշտոնական տեղեկատվություն` ձեռնարկված միջոցառումների վերաբերյալ:

 

հավելված 1

 

«Ոռոգման համակարգի զարգացում» վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքը 01.01.2004 թ. դրությամբ

մլն ԱՄՆ դոլար

Կատեգորիաներ Նախատեսված գումարը Ծրագրի սկզբից փաստացի կատարված աշխատանքները Կատարված աշխատանքները նախատեսված գումարների նկատմամբ Ծրագրի սկզբից փաստացի կատարված վճարումները Փաստացի վճարումները նախատեսված գումարների նկատմամբ Ընդամենը Վարկի հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Շահա- ռուների հաշվին Ընդամենը Վարկի հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Ընդամենը Վարկի հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին 1 2 3 4 5 6 7 8 9=6/2 10 11 12 13=10/2 Շինարարություն 19.283509 14.902785 2.539224 1.841500 3.016601 2.564111 0.452490 15.6% 3.354067 2.850557 0.503510 17.4% Ապրանքների ձեռքբերում 3.721259 3.352759 0.140000 0.228500 0.558207 0.427289 0.130918 15.0% 0.558207 0.427289 0.130918 15.0% Խորհրդատվական ծառայություն, նախագծում և տեխնիկական վերահսկում 2.789960 2.410184 0.379776 0.0 1.160928 1.114434 0.046494 41.6% 1.035574 0.989080 0.046494 37.1% ՋՄԳ-ի, ԴՈՀԿԳ-ի և ԾԻԳ-ի շահագործման և պահպանման ծախսեր 2.991200 2.160200 0.831000 0.0 0.448103 0.313807 0.134296 15.0% 0.448103 0.313807 0.134296 15.0% Ծրագրի նախապատրաստական աշխատանքների համար տրամադրված կանխավճարի հատուցում 1.142596 1.142596 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0% 0.0 0.0 0.0 0.0% Չբաշխված գումարներ 0.891476 0.891476 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0% 0.0 0.0 0.0 0.0% Ընդամենը 30.820000 24.860000 3.890000 2.070000 5.183839 4.419641 0.764198 16.8% 5.395951 4.580733 0.815218 17.5%

 

հավելված 2

 

«Ոռոգման համակարգի զարգացում» 2003 թ. վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքը

 

մլն ԱՄՆ դոլար

Կատեգորիաներ Հաշվետու տարվա բյուջեով նախատեսված գումարը Հաշվետու տարվա սկզբից կատարված աշխատանքները Կատարված աշխատանքները նախատեսված գումարների նկատմամբ Հաշվետու տարվա սկզբից* փաստացի կատարված վճարումները Փաստացի վճարումները նախատեսված գումարների նկատմամբ Ընդամենը Վարկի հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Ընդամենը Վարկի հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին Ընդամենը Վարկի հաշվին ՀՀ բյուջեի հաշվին 1 2 3 4 5 6 7 8=5/2 9 10 11 12=9/2 Շինարարություն 5.260400 4.471200 0.789200 2.563445 2.178928 0.384517 48.7% 2.525280 2.146087 0.379193 48.0% Ապրանքների ձեռքբերում 0.200000 0.200000 0.0 0.065886 0.050139 0.015747 32.9% 0.065886 0.050139 0.015747 32.9% Խորհրդատվական ծառայություն, նախագծում և տեխնիկական վերահսկում 0.734990 0.734990 0.0 0.435211 0.405379 0.029832 59.2% 0.431170 0.401338 0.029832 58.7% ՋՄԳ-ի, ԴՈՀԿԳ-ի և ԾԻԳ-ի շահագործման և պահպանման ծախսեր 0.358370 0.226254 0.132116 0.207989 0.132083 0.075906 58.0% 0.207989 0.132083 0.075906 58.0% Ընդամենը 6.553760 5.632444 0.921316 3.272531 2.766529 0.506002 49.9% 3.230325 2.729647 0.500678 49.3%

 

* Ներառյալ կանխավճարները

 

հավելված 3

 

«Ոռոգման համակարգի զարգացում» 2002 թ. վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքը

 

մլն ԱՄՆ դոլար

Կատեգորիաներ Հաշվետու տարվա բյուջեով նախատեսված գումարը Հաշվետու տարվա սկզբից կատարված աշխատանքները Կատարված աշխատանքները նախատեսված գումարների նկատմամբ Հաշվետու տարվա սկզբից* փաստացի կատարված վճարումները Փաստացի վճարումները նախատեսված գումարների նկատմամբ Ընդամենը ՀՀ բյուջեի հաշվին Վարկի հաշվին Ընդամենը ՀՀ բյուջեի հաշվին Վարկի հաշվին Ընդամենը ՀՀ բյուջեի հաշվին Վարկի հաշվին 1 2 3 4 5 6 7 8=5/2 9 10 11 12=9/2 Շինարարություն 1.428802 0.148189 1.280613 0.453156 0.067973 0.385183 31.7% 0.828787 0.124317 0.704470 58.0% Ապրանքների ձեռքբերում 0.806586 0.098509 0.708077 0.492321 0.115171 0.377150 61.0% 0.492321 0.115171 0.377150 61.0% Խորհրդատվական ծառայություն, նախագծում և տեխնիկական վերահսկում 1.173680 0.0 1.173680 0.668831 0.009474 0.659357 57.0% 0.547518 0.009474 0.538044 46.6% ՋՄԳ-ի, ԴՈՀԿԳ-ի և ԾԻԳ-ի շահագործման և պահպանման ծախսեր 0.446041 0.085702 0.360339 0.229514 0.055406 0.174108 51.5% 0.229514 0.055406 0.174108 51.5% Ընդամենը 3.855109 0.332400 3.522709 1.843822 0.248024 1.595798 47.8% 2.098140 0.304368 1.793772 54.4%

 

* Ներառյալ կանխավճարները

 

Հաստատվել է ՀՀ ԱԺ Վերահսկիչ պալատի

խորհրդի 03.07.03 թ. նիստում և որոշմամբ

ուղարկվել է ՀՀ Ազգային ժողով,

ՀՀ կառավարություն, ՀՀ կրթության

և գիտության նախարարություն և

ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիա:

 

Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

2002 թ. ընթացքում պետական բյուջեից գիտությանը հատկացված բազային, թեմատիկ եվ նպատակային ծրագրային ֆինանսավորման ծախսերի վերահսկողության արդյունքների մասին

 

Վերահսկողության հիմքը - ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի 2002 թ. դեկտեմբերի 11-ի Ն-321-2 որոշմամբ հաստատված՝ Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի Վերահսկիչ պալատի 2003 թ. գործունեության ծրագիրը, Վերահսկիչ պալատի նախագահի 28.04.03 թ. թիվ 16 հրամանը:

Վերահսկողության նպատակը - Պարզել 2002 թ. ընթացքում ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիային և ՀՀ կրթության ու գիտության նախարարությանը բազային, թեմատիկ և նպատակային ծրագրերի իրականացման համար պետական բյուջեից հատկացված միջոցների օգտագործման նպատակայնությունն ու արդյունավետությունը:

Վերահսկողության օբյեկտը - Ուսումնասիրություններն իրականացվել են՝ ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի (հետայսու` ԳԱԱ) և ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության ֆինանսական վարչություններում:

2002 թ. բազային ֆինանսավորումը նպատակաուղղվել է գիտական և գիտատեխնիկական գործունեությամբ զբաղվող ենթակառուցվածքների, ազգային արժեք ներկայացնող օբյեկտների պահպանմանն ու զարգացմանը, գիտական կադրերի պատրաստմանը: Պայմանագրային (թեմատիկ) ֆինանսավորումը հատկացվել է գիտնականների և գիտահետազոտական խմբերի նախաձեռնությամբ ներկայացված և մրցութային կարգով ընտրված գիտական, գիտակոնստրուկտորական, գիտամանկավարժական, փորձատեխնոլոգիական, նախագծակոնստրուկտորական, նախագծատեխնոլոգիական, հետախուզական հետազոտությունների և նախագծերի իրականացման համար:

Նշված ժամանակահատվածում գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության նպատակով պետական բյուջեից ֆինանսական միջոցները հատկացվել են բազային և պայմանագրային (թեմատիկ) ֆինանսավորման վերաբերյալ ՀՀ կառավարության 2001 թ. նոյեմբերի 17-ի թիվ թիվ 1121 և 1122 որոշումներով հաստատված կարգերին համապատասխան:

2002 թ. գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության համար նպատակային ֆինանսավորում չի նախատեսվել:

1. ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայում գիտության բազային ֆինանսավորման ուղղությամբ իրականացված ուսումնասիրությունների արդյունքում արձանագրվել է՝

1.1 Թերի է կատարվել 2002 թ. տարեկան ծրագիրը: ՀՀ կառավարության որոշումներով բազային ֆինանսավորման ճշգրտված նախահաշիվը և ֆինանսավորումը բոլոր ծրագրերով կազմել է 398,713.6 հազ. դրամ, իսկ փաստացի ծախսը՝ 356,011.9 հազ. դրամ կամ 89.3%: Դրամարկղային ծախսը կազմել է 395,015.5 հազ. դրամ (հավելված 1):

Կատարողականի ամենացածր մակարդակը գրանցվել է 04.10.12 ծրագրով (Ժառանգական և քաղցկեղային հիվանդությունների մոլեկուլային ախտորոշման կենտրոն): Տարեկան նախահաշվով հաստատված 34,083.7 հազ. դրամի դիմաց փաստացի ծախսը կազմել է 16,771.6 հազ. դրամ կամ 49.2%, դրամարկղային ծախսը՝ 32,835.8 հազ. դրամ:

1.2 ՀՀ ԳԱԱ նախագահության և համակարգի գիտական կազմակերպությունների միջև ծրագրերի անվանումների, դրանց իրականացման ժամկետների, արդյունքների գնահատման կարգի վերաբերյալ պայմանագրեր չեն կնքվել, որը հակասում է «Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության բազային ֆինանսավորման մասին»՝ ՀՀ կառավարության 17.11.01 թ. թիվ 1121 որոշմամբ հաստատված կարգին:

1.3 Չի ապահովվել ՀՀ կառավարության 2002 թ. փետրվարի 25-ի՝ «ՀՀ 2002 թ. պետական բյուջեի կատարումն ապահովող միջոցառումների մասին» թիվ 172 որոշման 3.16 կետի պահանջը, ըստ որի պետական կառավարման մարմինների կողմից ներկայացված համապատասխան հիմքերը հիմնավոր ճանաչելու դեպքում միայն կարելի է բյուջետային ծախսերի առանձին ծրագրերի տնտեսումների հաշվին գոյացած միջոցներն ուղղել նույն ծախսային ծրագրերի գծով նախորդ տարիների արդյունքում առաջացած բյուջետային պարտքերի մարմանը: Տվյալ դեպքում, առանց ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարություն հիմնավոր փաստաթղթեր ներկայացնելու, մարվել են նախորդ տարիների կրեդիտորական հետևյալ պարտքերը՝

♦ 04.10.01 ծրագրով՝ ՀՀ ԳԱԱ նախագահության պահպանում՝ 15,905.0 հազ. դրամ,

♦ 04.10.02 ծրագրով՝ Դենդրոպարկի պահպանում՝ 418.3 հազ. դրամ,

♦ 07.02.01 ծրագրով՝ Գրադարանների պահպանում՝ 855.0 հազ. դրամ:

Արդյունքում, թույլ է տրվել բյուջետային միջոցների ոչ նպատակային ծախս՝ 17,178.3 հազ. դրամի չափով:

1.4 Առանց ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարություն համապատասխան հիմքեր ներկայացնելու և դրանք հիմնավոր ճանաչելու, 14.06.07 ծրագրով՝ (նախորդ բյուջետային տարիների արդյունքներով առաջացած պարտքերի մարում) հատկացված 15,331.2 հազ. դրամ ընդհանուր գումարից 4,779.0 հազ. դրամն ուղղվել է բազային ֆինանսավորման` թվով 6 այլ ծրագրերով առաջացած կրեդիտորական պարտքերի մարմանը:

1.5 Չի ապահովվել «Հայաստանի Հանրապետության 2002 թ. պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքի 10-րդ հոդվածի «բ» ենթակետի պահանջը, այն է՝ բյուջետային ծախսերի տնտեսագիտական դասակարգմամբ նախատեսված հոդվածների միջև կատարվող վերաբաշխումները յուրաքանչյուր ծրագրի համար չպետք է գերազանցեն վերջինիս գծով հաստատված հատկացումների ընդհանուր ծավալի 15%-ը, մինչդեռ՝ Դենդրոպարկի վերաբերյալ 04.10.02 ծրագրի կապակցությամբ ՀՀ ԳԱԱ նախագահության կողմից առաջարկություն է ներկայացվել ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարություն և վերջինս 2002 թ. նոյեմբերի 23-ի թիվ 4/4-3-28-10646 գրությամբ նշված ծրագրով ֆինանսավորումը՝ 18,967.7 հազ. դրամ, նվազեցրել է 4,633.3 հազ. դրամով կամ 24.5%-ով:

1.6 ԳԱԱ ղեկավարությունը պատշաճ ուշադրություն չի դարձրել վարձակալությամբ հանձնված շինությունների և գույքի հետ կապված վարձատուների պայմանագրային պարտավորությունների կատարմանը:

Այսպես,

ա) 2002 թ. ՀՀ ԳԱԱ նախագահությունը տարբեր վարձակալների հետ կնքել է 578.9 մ2 ընդհանուր մակերեսով տարածքների վարձակալության պայմանագրեր, որոնց վարձավճարի տարեկան հաշվարկային գինը սահմանվել է 2,739.3 հազ. դրամ: Սակայն վարձավճարները թերի են գանձվել՝ հավաքվել է ընդամենը 1,750.0 հազ. դրամ, և պարտքը կազմել է 989.3 հազ. դրամ:

բ) ՀՀ ԳԱԱ հաշվեկշռում գտնվող Գրիգոր Լուսավորչի թիվ 15 շենքից 1211 մ2 ընդհանուր մակերեսով տարածք է տրամադրվել թվով 7 կազմակերպությունների, որոնք չեն մուծել տարեկան շուրջ 10,000.0 հազ. դրամի հասնող վարձավճարները:

Համաձայն «Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության մասին» ՀՀ օրենքի և Հայաստանի Հանրապետության գիտությունների ազգային ակադեմիայի կանոնադրության դրույթների, նշված ֆինանսական միջոցները, վարձավճարների գանձումն ապահովելու պարագայում, կարող էին ուղղվել կանոնադրական խնդիրների իրականացմանը, գիտության ոլորտի զարգացմանը:

2. ՀՀ կրթության և գիտության նախարարությունում գիտության պայմանագրային (թեմատիկ) ֆինանսավորման ուղղությամբ իրականացված ուսումնասիրությունների արդյունքում արձանագրվել է՝

2.1 Թերի է կատարվել 2002 թ. տարեկան ծրագիրը: Պայմանագրային (թեմատիկ) ֆինանսավորման տարեկան նախահաշիվը կազմել է 2,299,395.0 հազ. դրամ: ՀՀ կառավարության որոշումներով պետական բյուջեի տվյալ ծրագրի վերաբաշխումներ չեն կատարվել: Փաստացի ծախսերը կազմել են 2,131,642.3 հազ. դրամ կամ ծրագիրը կատարվել է 92.7%-ով: Ֆինանսավորումն իրականացվել է 2,297,213.6 հազ. դրամ գումարի չափով կամ նախահաշվի 99.9%-ը:

2.2 Թույլ է տրվել գիտության թեմատիկ ֆինանսավորման նպատակով ՀՀ պետական բյուջեից ծախսված միջոցների ոչ նպատակային ծախս, մասնավորապես՝ անտեսելով ՀՀ կառավարության 2001 թ. նոյեմբերի 17-ի թիվ 1122 որոշմամբ հաստատված՝ «Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության պայմանագրային (թեմատիկ) ֆինանսավորման մասին» կարգի 2-րդ կետով սահմանված պահանջը, ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության կողմից այլ ուղղություններով և նպատակներով կատարվել են 180,281.9 հազ. դրամի տարբեր հատկացումներ, որից՝ 155,020.0 հազ. դրամն ընդհանրապես չի վերաբերում պայմանագրային (թեմատիկ) ֆինանսավորմանը (հավելված 3):

2.3 Թույլ է տրվել բյուջետային միջոցների սառեցման (նախատեսված աշխատանքների չկատարման արդյունքում բյուջետային միջոցների չօգտագործման) դեպք: Այսպես, 2001 թ. նոյեմբերի 23-ին մրցույթին ներկայացված 1255 հայտերից, մասնագիտական խորհուրդների փորձաքննության արդյունքների հիման վրա, ՀՀ կրթության և գիտության նախարարի 2002 թ. հունվարի 30-ի թիվ 32-Մ հրամանով հաստատվել է 954 գիտական թեմա՝ 1,911,882.0 հազ. դրամ ընդհանուր ֆինանսավորմամբ (հավելված 2): Նշված գումարից 35,366.5 հազ. դրամը չի օգտագործվել, այն վերադարձվել է պետական բյուջե:

2.4 Առկա է անհամապատասխանություն հաշվապահական հաշվառման սկզբնական տվյալների և հաշվետվությամբ արտացոլված ցուցանիշների միջև: Այդ մասին են վկայում հետևյալ փաստերը՝

ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության «Հիմնարկների դեբիտորական, կրեդիտորական և պահեստավորված միջոցների վերաբերյալ» տարեկան հաշվետվությունում ամրագրվել է պետական բյուջեից դեբիտորական պարտքի մեխանիկական ավելացում 16,800.7 հազ. դրամի չափով, որը չի հիմնավորվում համապատասխան փաստաթղթերով:

2.5 Գիտական գործունեության պայմանագրային (թեմատիկ) ֆինանսավորում ստացած, ընտրանքային կարգով ընտրված, թվով 5 կազմակերպությունների (Երևանի ճարտարագիտական համալսարան, Երևանի ճարտարապետության և շինարարության պետական համալսարան, Երևանի բժշկական համալսարան, Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտ) կողմից ներկայացված տեղեկատվության ուսումնասիրությամբ պարզվել է, որ նշված բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների և ինստիտուտների և ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության միջև պայմանագրերի կնքումը, թեմաների կատարումը և ֆինանսավորումն իրականացվել է ՀՀ կառավարության 2002 թ. նոյեմբերի 17-ի թիվ 1122 որոշմամբ հաստատված կարգի դրույթներին համապատասխան: Սակայն տարվա ընթացքում վճարումները բյուջեից կատարվել են՝ առանց համապատասխան ժամանակահատվածի (եռամսյակ, ամիս) հաշվետվության ներկայացման: Ընթացիկ ֆինանսավորման այդպիսի կարգը, ՀՀ կառավարության 2002 թ. ապրիլի 10-ի թիվ 387 որոշմամբ, թույլատրվել է միայն ՀՀ ԳԱԱ համակարգին:

 

Ե Զ Ր Ա Կ Ա Ց ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

1. ՀՀ կառավարության 25.02.02 թ.՝ «ՀՀ 2002 թվականի պետական բյուջեի կատարումն ապահովող միջոցառումների մասին» թիվ 172 որոշման 3.16 կետի պահանջի անտեսման հետևանքով թույլ է տրվել բյուջետային միջոցների ոչ նպատակային ծախս՝ 21,957.3 հազ. դրամի չափով:

2. ՀՀ կառավարության 17.11.01 թ. թիվ 1122 որոշմամբ հաստատված՝ «Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության պայմանագրային (թեմատիկ) ֆինանսավորման մասին» կարգի 2-րդ կետի անտեսման և բյուջետային կարգապահության չպահպանման հետևանքով կատարվել է ֆինանսական միջոցների ոչ նպատակային ծախս՝ 155,020.0 հազ. դրամի չափով, իսկ չօգտագործված միջոցները կազմել են 35,366.5 հազ. դրամ:

3. Արդյունավետ չի եղել ԳԱԱ կողմից վարձակալությամբ շահագործման հանձնված շինությունների և գույքի վարձավճարների՝ ժամանակին և ճիշտ գանձման գործընթացը:

4. Խախտվել է «Հայաստանի Հանրապետության 2002 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքի 10-րդ հոդվածի «բ» ենթակետի՝ տնտեսագիտական դասակարգման հոդվածների միջև առավելագույն 15% թույլատրելի վերաբաշխումների մասին պահանջը, որի հետևանքով գիտության բազային ֆինանսավորման 04.10.02 ծրագրով բյուջետային ծախսերի վերաբաշխումը կազմել է 24.5%:

5. Թերի են կատարվել նաև գիտության բազային և պայմանագրային (թեմատիկ) ֆինանսավորման 2002 թ. տարեկան ծրագրերը:

 

Ա Ռ Ա Ջ Ա Ր Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն Ն Ե Ր

 

Առաջարկվում է ՀՀ կրթության և գիտության նախարարությանը և ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի նախագահությանը՝

♦ ՀՀ պետական բյուջեի մասին օրենքի և այդ օրենքից բխող իրավական այլ ակտերի պահանջներին համապատասխան, կոնկրետ միջոցներ ձեռնարկել վերահսկողության արդյունքներով արձանագրված թերությունները վերացնելու և դրանք հետագայում չկրկնելու համար,

♦ բացառել բյուջետային միջոցների ոչ նպատակային ծախսերը, չօգտագործելը («սառեցումը»), տնտեսագիտական դասակարգման հոդվածների վերաբաշխման սահմանված տոկոսի գերազանցումը, ֆինանսական գործարքների ժամանակ խախտումներն ու վրիպումները,

♦ անվերապահորեն կատարել գիտության բազային և պայմանագրային ֆինանսավորման հաստատված ծրագրերի պահանջները,

♦ լուրջ ուշադրություն դարձնել վարձակալությամբ հանձնված շինությունների և գույքի կապակցությամբ կնքված պայմանագրային պարտավորությունների կատարմանը, մինչև տարեվերջ վերականգնել այդ ուղղությամբ չգանձված գումարները,

♦ պատասխանատվության ենթարկել պաշտոնատար այն անձանց, ովքեր խախտել են ՀՀ պետական բյուջեի մասին օրենքը և այդ օրենքից բխող իրավական այլ ակտերով սահմանված կարգը,

♦ համաձայն «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի 3-րդ կետի, մեկամսյա ժամկետում քննարկել ուսումնասիրությունների արդյունքները և ՀՀ Ազգային ժողովին և ԱԺ վերահսկիչ պալատին տեղեկացնել արձանագրված թերությունների վերացման ուղղությամբ ձեռնարկված միջոցառումների մասին:

 

հավելված 1

 

2002 թ. ընթացքում ՀՀ ԳԱ ակադեմիային բազային ֆինանսավորման, ինչպես նաեվ տարբեր միջոցառումների համար պետական բյուջեից կատարված հատկացումները եվ փաստացի կատարումը ըստ ծրագրերի

 

հազ. դրամ

հ/հ Ծրագիր Անվանումը «2002 թ. պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքով նախատեսված ծախսերը ՀՀ կառավարության կողմից կատարված փոփոխությունները Ճշտված նախահաշիվը Փաստացի ծախսերը Դրա- մարկղա- յին ծախսը Ֆինանսա- վորումը Կատարողականը, % Ճշտված նախահաշ. նկատմամբ Ֆինանսավ. նկատմամբ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1 04.10.01 ԳԱ ակադեմիայի նախագահության պահպանում 254,618.6 1,274.1 12.09.02 թ. թիվ 1412-Ն 255,892.7 237,912.4 253,817.4 255,892.7 93.0 93.0 2 04.10.02 Դենդրոպարկի պահպանում 18,967.7 (4,633.3) ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. կողմից 14,334.4 13,395.1 14,334.4 14,334.4 93.5 93.5 3 04.10.03 Մանրէների ավանդադրման կենտրոնի պահպանում 7,197.3 - 7,197.3 6,462.6 7,197.3 7,197.3 89.8 89.8 4 04.10.04 Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի պահպանում 16,187.2 - 16,187.2 15,224.6 16,186.0 16,187.2 94.1 94.1 5 04.10.05 Գիտատեղեկատվական կենտրոնի պահպանում  3,116.0 - 3,116.0 3,090.1 3,021.7 3,116.0 99.2 99.2   6 04.10.11 Գիտակրթական միջազգային կենտրոն 3,530.7 - 3,530.7 3,286.1 3,510.5 3,530.7 93.1 93.1 7 04.10.12 Ժառանգական և քաղցկեղային հիվանդությունների մոլեկուլային ախտորոշման կենտրոն 34,083.7 - 34,083.7 16,771.6 32,835.8 34,083.7 49.2 49.2 8 07.02.01 ԳԱ ակադեմիայի ֆունդամենտալ գրադարանի պահպանում 28,701.9 - 28,701.9 24,733.8 28,701.9 28,701.9 86.2 86.2 9 07.11.01 Ամսագրերի տպագրություն 10,205.4   10,205.4 9,930.5 10,205.4 10,205.4 97.3 97.3 10 07.11.02 Մենագրությունների տպագրություն 4,877.2 - 4,877.2 4,877.2 4,877.2 4,877.2 100.0 100.0 11 01.03.06 Արտասահմանյան պաշտոնական գործուղումներ - 3,405.9 28.06.02 թ. թիվ 4/3-Ա 17.12.02 թ. թիվ 766-Ա 3,405.9 3,146.7 3,146.7 3,405.9 92.4 92.4 12 14.06.08 ՀՀ կառավարության պահուստային ֆոնդ - 1,850.0 02.03.02 թ. թիվ 182 1,850.0 1,850.0 1,850.0 1,850.0 100.0 100.0 13 14.06.07 Նախորդ բյուջետային տարիների արդյունքներով առաջացած պարտքերի մարում - 15,331.2 04.07.02 թ. թիվ 1072-Ն ՀՀ ֆին. և էկ. նախ. կողմից 15,331.2 15,331.2 15,331.2 15,331.2 100.0 100.0 ԸՆԴԱՄԵՆԸ 381,485.7 17,227.9 398,713.6 356,011.9 395,015.5 398,713.6 89.3 89.3

 

հավելված 2

 

2002 թ. գիտական եվ գիտատեխնիկական գործունեության թեմատիկ (պայմանագրային) ֆինանսավորման թեմաները՝ ըստ նախարարությունների եվ գերատեսչությունների

 

հազ. դրամ

N Նախարարության, գերատեսչության անվանումը Հիմնարկների թիվը Թեմաների թիվը Աշխատավարձը Տնտեսական ծախսեր Այլ ծախսեր Գույք, սարք. Ընդամենը 1 Գիտությունների ազգային ակադեմիա 41 366 718,741.2 187,240.6 101,560.3 5,639.2 1,013,182.0 2 Քաղաքաշինության նախարարություն 2 11 6,111.0 300.0 450.0 - 6,861.0 3 Մշակույթի, երիտասարդության հարցերի, սպորտի նախարարություն 2 3 1,338.6 158.3 166.8 - 1,663.7 4 Ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարություն 1 11 13,464.5 1,354.8 736.8 - 15,556.1 5 Բնապահպանության նախարարություն 1 2 2,328.0 420.0 131.0 - 2879.0 6 Առողջապահության նախարարություն 16 95 109,763.4 15,854.4 12989.0 - 138,576.8 7 Ազգային անվտանգության նախարարություն 2 3 2,793.6 297.9 173.1 - 3,264.6 8 Գյուղատնտեսության նախարարություն 13 99 137,293.6 11,448.3 16,209.1 1200.0 166,151.8 9 Արդյունաբերության և առևտրի նախարարություն 15 69 150,897.4 42,124.3 20,659.8 250.0 213,631.2 10 Կրթության և գիտության նախարարություն 13 267 250,898.6 32,627.4 31,405.3 1450.0 316,382.3 11 ԿԳՆ միջոցով ֆինանսավորվող թեմաներ 13 27 25,160.1 4,827.7 3017.0 100.0 33,104.7 12 Լեզվի պետական տեսչություն 1 1 349.2 37.8 41.4 - 428.4 Ընդամենը 120 954 1,419,313.0 296,706.5 187,550.9 8,639.2 1,911,882.0

 

հավելված 3

 

Թեմատիկ ֆինանսավորման ծրագրից այլ ուղղություններով կատարված հատկացումները

À

հազ. դրամ

հ/հ Ծախսային ուղղությունները Գումարը 1 Միջազգային գիտատեխնիկական կենտրոնի Հայաստանյան գրասենյակի պահպանում և կոորդինացիոն կոմիտեի անդամների գործուղում 4,149.9 2 Գիտական կադրերի պատրաստում 31,274.7 3 Միջուկային հետազոտությունների միացյալ ինստիտուտի անդամակցության անդամավճար 5,000.0 4 Մուլեկուլի կառույցի ուսումնասիրությունների կենտրոնական ֆինանսական աջակցություն՝ հանրապետության չափանիշներով յուրօրինակ և թանկարժեք սարքերի պահպանման համար 2,322.8 5 Երևանի ֆիզիկական ինստիտուտին միանվագ ֆինանսական հատկացում 10,000.0 6 Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարանին ֆինանսական հատկացում 11,600.0 7 Գիտական գործուղումների ծախսերը հոգալու նպատակով 1,023.8 8 Գիտական կոնֆերանսների կազմակերպման նպատակով 1,000.0 9 ՀՀ ԳԱԱ հիդրոլոգիայի և ձկնաբուծության ինստիտուտին գիտարշավ կազմակերպելու նպատակով 500.0 10 Գիտական կազմակերպություններին գիտական աստիճան ունեցող աշխատողների խրախուսման նպատակով պարգևատրում 61,067.5 11 ՀՀ ԳԱԱ նախագահությունը 3,181.3 12 ՀՀ ԳԱԱ ֆիզիկայի կիրառական պրոբլեմների ինստիտուտին 617.0 13 Համաճարակաբանության և վիրուսոլոգիայի ինստիտուտին 1,000.0 14 CRDF համաֆինանսավորում 22,283.0   Ընդամենը 155,020.0

 

Հաստատվել է ՀՀ ԱԺ վերահսկիչ պալատի

խորհրդի 28.12.03 թ. նիստում և ուղարկվել է

ՀՀ Ազգային ժողով, ՀՀ կառավարություն և

ՀՀ կառավարությանն առընթեր

հարկային պետական ծառայություն

 

Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

ՀՀ կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայությունում իրականացված ուսումնասիրության արդյունքների մասին

 

Վերահսկողության հիմքը - ՀՀ Ազգային ժողովի 2002 թվականի դեկտեմբերի 11-ի թիվ Ն-321-2 որոշմամբ հաստատված` ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի գործունեության ծրագրի 6.2 կետի հիման վրա Վերահսկիչ պալատի նախագահի 2003 թվականի օգոստոսի 12-ի թիվ 31 հրամանը:

Վերահսկողության նպատակը - ՀՀ պետական բյուջեով նախատեսված հարկային եկամուտների գանձման, նյութական խրախուսման և սոցիալական զարգացման ֆոնդի ձևավորման և օգտագործման համապատասխանությունը ՀՀ օրենքներին և նորմատիվ ակտերին:

Վերահսկողության ժամանակահատվածը - 2002 թվական և 2003 թվականի առաջին կիսամյակ:

Վերահսկողության օբյեկտը - Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայություն:

Ուսումնասիրվել են ՀՀ կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայության (այսուհետ` Ծառայություն) կառուցվածքային ստորաբաժանումների, բաժինների կողմից ներկայացված` ուսումնասիրության առարկային վերաբերող փաստաթղթերը: Ընտրանքային ուսումնասիրություններ են իրականացվել Ծառայության Սպանդարյանի, Շենգավիթի, էրեբունու, Շահումյանի տարածքային, Լոռու և Տավուշի մարզային, ինչպես նաև Խոշոր հարկ վճարողների հարկային տեսչություններում:

 

2002 թվականին Ծառայության կողմից հարկային եկամուտների հավաքագրման (գանձման) վերաբերյալ

 

Ըստ Ծառայության կողմից ներկայացված տեղեկատվության (հավելված 1), 2002 թվականի ՀՀ պետական բյուջեով նախատեսված հարկերի և տուրքերի հավաքագրման պլանային առաջադրանքը` 104,200.9 մլն դրամ, կատարվել է 101.6%-ով` փաստացի կազմելով 105,832.2 մլն դրամ: Ընդ որում, հարկային եկամուտների մասով կատարողականը կազմել է 99.4%, պետական տուրքերի մասով` 119.8%, կամ հարկային եկամուտների թերհավաքումը կազմել է 548.7 մլն դրամ, իսկ պետական տուրքերի ավելի հավաքագրումը` 2,180.0 մլն դրամ: Նշված ցուցանիշները բերված են առանց մարդասիրական ծրագրերով պետական բյուջեից փոխհատուցվող ԱԱՀ-ի և պետական բյուջեից ֆինանսավորվող պետական տուրքի գումարների, որոնց ընդհանուր չափը կազմել է 1,649.6 մլն դրամ: Նշված գումարի նվազեցմամբ փաստացի կատարողականը կազմել է 104,182.6 մլն դրամ կամ նախատեսվածի 99.98%-ը:

Ուսումնասիրվել է ներկայացված տեղեկատվության համապատասխանությունը «Հայաստանի Հանրապետության 2002 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքի և «Հայաստանի Հանրապետության 2002 թվականի պետական բյուջեի կատարումն ապահովող միջոցառումների մասին» ՀՀ կառավարության փետրվարի 25-ի թիվ 172 որոշման պահանջներին, ինչի արդյունքում պարզվել է, որ 2002 թվականի ծրագրավորված եկամուտների գծով հարկային մարմինների կողմից հավաքագրված եկամուտների վերաբերյալ տեղեկատվության մեջ չեն ներառվել Կառավարության վերոնշված որոշման թիվ 9 հավելվածի ոչ հարկային եկամուտներ բաժնի 6-րդ կետով նախատեսված իրավախախտումների համար պատժամիջոցներից մուտքերը, որի 166.8 մլն դրամի չափով պլանային ցուցանիշը կատարվել է 93.6%-ով` կազմելով 156.2 մլն դրամ:

Հարկային եկամուտների հավաքման 2002 թվականի տարեկան ծրագրային ցուցանիշները Ծառայության կողմից կատարվել (գերակատարվել) են միայն ակցիզային հարկի, գույքահարկի, հաստատագրված վճարների, պարզեցված հարկի և այլ եկամուտների (մասնավորապես` «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 26, 28, 28.1 հոդվածներով սահմանված տուգանքներից ստացված եկամուտների) գծով, որի արդյունքում պետական բյուջե մուտքագրվել է լրացուցիչ 5,512.8 մլն դրամ:

2002 թվականի պետական բյուջեով ծրագրավորված` Ծառայության կողմից պլանային առաջադրանքների` ըստ հարկատեսակների կատարման վերլուծությունից պարզվել է, որ փաստացի կատարողականների կազմում գերավճարների ընդհանուր չափը կազմել է 33,935.0 մլն դրամ (հավելված 3) կամ փաստացի հավաքագրված հարկային եկամուտների 36.6%-ը:

Ի դեպ, բացառությամբ շահութահարկի, ակցիզային հարկի և ձեռնարկատիրական գործունեությունից եկամտահարկի, մյուս հարկատեսակների գծով կանխավճարների (գերավճարների) կատարում ՀՀ օրենսդրությամբ նախատեսված չԷ:

 

2003 թվականի առաջին կիսամյակում Ծառայության կողմից հարկային եկամուտների հավաքագրման (գանձման) վերաբերյալ

 

Ըստ Ծառայության կողմից ներկայացված տեղեկանքի (հավելված 2), 2003 թվականի առաջին կիսամյակում բյուջեով նախատեսված հարկերի և տուրքերի հավաքագրման պլանային առաջադրանքը` 52,816.0 մլն դրամ, կատարվել է 103.3%-ով` փաստացի կազմելով 54,570.1 մլն դրամ: Ընդ որում, հարկային եկամուտների մասով կատարողականը կազմել է 100.2%, իսկ պետական տուրքերի մասով` 131.2%, կամ հարկային եկամուտների նախատեսվածից ավելի հավաքագրման չափը կազմել է 79.1 մլն դրամ, իսկ պետական տուրքինը` 1,675.0 մլն դրամ: Մարդասիրական ծրագրերով պետական բյուջեից փոխհատուցվող, պետական բյուջեից ֆինանսավորվող պետական տուրքի գումարների և այլ նվազեցումների արդյունքում փաստացի կատարողականը կազմել է 98.7%: Ծառայության կողմից ներկայացված պլանային ցուցանիշները համադրվել են «Հայաստանի Հանրապետության 2003 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքով և «Հայաստանի Հանրապետության 2003 թվականի պետական բյուջեի կատարումն ապահովող միջոցառումների մասին» ՀՀ կառավարության 2003 թվականի փետրվարի 6-ի թիվ 184 որոշմամբ սահմանված ցուցանիշներին, ինչի արդյունքում պարզվել է, որ ինչպես 2002 թվականին, այնպես էլ 2003 թվականի առաջին կիսամյակում ներկայացված տեղեկատվության մեջ չի ներառվել Կառավարության նշված որոշման թիվ 6 հավելվածի ոչ հարկային եկամուտներ բաժնի 6-րդ կետով նախատեսված` իրավախախտումների համար պատժամիջոցներից մուտքերի ապահովման (գանձման) ցուցանիշը: Այս մասով նախատեսված 86.5 մլն դրամի դիմաց փաստացի կատարողականը կազմել է 77.8 մլն դրամ կամ 89.9%: Բացառությամբ շահութահարկի, հաստատագրված վճարների, բնապահպանական և բնօգտագործման վճարների` մյուս հարկային եկամուտների մասով պլանային ցուցանիշները գերակատարվել են: Նշված երեք ցուցանիշներ պետական բյուջե եկամուտների թերհավաքումը կազմել է 2,956.1 մլն դրամ, իսկ հարկային եկամուտների հավաքագրման կատարողականը` 98.0%:

Ծառայության կողմից 2003 թվականի պետական բյուջեով նախատեսված եկամուտների հավաքագրման փաստացի կատարողականի վերլուծությունից պարզվել է, որ 2003 թվականի առաջին կիսամյակում շարունակվել է հարկատուներից գերավճարների հավաքագրումը: Գերավճարի ընդհանուր չափը կազմել է 7,577.1 մլն դրամ (հավելված 3) կամ փաստացի հավաքագրված հարկային եկամուտների 15.9%-ը:

Հարկ է նշել, որ նշված ժամանակահատվածում աճել են բյուջեի ապառքները 2003 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ 81,271.3 մլն դրամի դիմաց 2003 թվականի հուլիսի 1-ին այն կազմել է 90,598.3 մլն դրամ (հավելված 3), կամ աճը կազմել է 9,327.0 մլն դրամ: Առավել խոշոր չափի ապառքներ են գոյացել Խոշոր հարկ վճարողների հարկային տեսչությունում` 37,324.1 մլն դրամ և Էջմիածնի տարածքային հարկային տեսչությունում` 14,790.3 մլն դրամ: Համեմատության համար նշենք, որ Էջմիածնի տարածքային հարկային տեսչության ապառքների մնացորդը ավելին է, քան Երևանի թվով 9 տեսչությունների ընդհանուր ապառքը` 14,489.6 մլն դրամ:

 

Հարկային եկամուտների հաշվառման, գանձման եվ վերահսկողության գործընթացների վերաբերյալ

 

Ուսումնասիրությունների ընթացքում իրականացվել են հարկային պարտավորությունների առաջացման, դրանց հաշվառման և բյուջե վճարման գործառույթների ընդհանրական վերլուծություններ:

1. ՀՀ պետական բյուջե վճարման ենթակա հարկային եկամուտների, մուտքերի ապահովման գործընթացի ուսումնասիրության արդյունքները վկայում են, որ Ծառայության կողմից բավարար միջոցներ չեն ձեռնարկվել ուսումնասիրվող ժամանակահատվածի ընթացքում առաջացած պարտավորությունների ամբողջական և ժամանակին գանձման ուղղությամբ: Այսպես, 2002 թվականի ընթացքում 125,256.0 մլն դրամ հարկային պարտավորությունների դիմաց փաստացի գանձումները կազմել են 92,166.7 մլն դրամ կամ 33,089.3 մլն դրամով պակաս, իսկ 2003 թվականի I կիսամյակում` 63,089.4 մլն դրամի դիմաց այն կազմել է 46,364.9 մլն դրամ կամ 16,724.5 մլն դրամով պակաս: Հաշվարկները կատարվել են Վերահսկիչ պալատի կողմից` հաշվի առնելով հաշվետու ժամանակաշրջանի սկզբի դրությամբ Ծառայության կողմից ներկայացված հարկային պարտավորությունների ու գերավճարների մնացորդային արժեքները (հավելված 3): Այլ կերպ, հարկային պարտավորություններ ունեցող հարկատուների նկատմամբ անբավարար վարչարարության կիրառման հետևանքով թերհավաքումները փոխհատուցվել են կարգապահ հարկատուներից գերավճարների հավաքմամբ, որի չափը 2003 թվականի հուլիսի 1-ի դրությամբ կազմել է 32,692.1 մլն դրամ, այն դեպքում, երբ նույն ժամանակահատվածում ապառքները կազմել են 90,598.3 մլն դրամ, կամ 2002 թվականի տարեսկզբի համեմատությամբ դրանց աճը կազմել է 35,668.6 մլն դրամ:

Ի դեպ, հարկային պարտավորությունների ընդհանուր գումարում հարկերի գծով ապառքների տեսակարար կշիռը 2003 թվականի հուլիսի 1-ի դրությամբ կազմել է 48.1%, կամ պարտավորությունների գերակայող մասը կազմել են հարկային տույժերն ու տուգանքները: Պարտավորությունների 71.5%-ը վերաբերում են շահութահարկին և ավելացված արժեքի հարկին: Անշարժ ապառքներ ունեցող կազմակերպությունների թիվը 2001 թվականի հունվարի 1-ից կազմել է 5496 հարկատու, իսկ գումարը` 4,970.0 մլն դրամ:

2. Հարկային մուտքերի հավաքագրման ամբողջականության գնահատման նպատակով, ընտրանքային կարգով ուսումնասիրվել է ավտոտրանսպորտային գործունեություն իրականացնող` Երևանի ներքաղաքային միկրոավտոբուսային ուղևորափոխադրումներով զբաղվող տնտեսավարող սուբյեկտների կողմից հաստատագրված վճարի ելակետային տվյալների հայտարարագրման նկատմամբ հարկային մարմինների կողմից իրականացված վերահսկողության գործընթացը, որոնց արդյունքները բերվում են ստորև:

Ըստ Ծառայության տրամադրած տեղեկանքի` 2002 թվականին և 2003 թվականի առաջին կիսամյակում Երևան քաղաքում մինչև 18 նստատեղ ունեցող ավտոբուսներով (ներառյալ նաև մերձքաղաքային և միջքաղաքային երթուղիները) ուղևորափոխադրումների համար հարկման բազայի ելակետային տվյալների (միկրոավտոբուս-ամիս ցուցանիշով) վերաբերյալ հարկային մարմինների կողմից հայտարարագրերի փաստացի ընդունված և գրանցված քանակը կազմել է համապատասխանաբար` 22033 և 12704: Մինչդեռ, ըստ Երևանի քաղաքապետի 08.09.03 թ. N 01/14-4853Հ գրությամբ Վերահսկիչ պալատին տրամադրված տեղեկատվության, միայն Երևանի ներքաղաքային միկրոավտոբուսային թվով 115 երթուղիների սպասարկման համար նախատեսված է ապահովել 2002 թվականին` օրական 2377, իսկ 2003 թվականի առաջին կիսամյակում` 2415 միավոր միկրոավտոբուսներ, ինչը վերոնշված ժամանակաշրջանների համար համապատասխանում է 28524 և 14490 միավոր հարկման բազային: Փոխադրող կազմակերպությունները նշված քանակի ուղեգրեր պահանջում և ստանում են ներքաղաքային ուղևորափոխադրումները կարգավորող և հսկող` Երևանի քաղաքապետարանի «Երևանտրանս» ՓԲԸ-ից (նախկին` «Կենտրոնական դիսպետչերական» ՊՓԲԸ):

Ընտրանքային կարգով վերցրած թվով 55 երթուղիների վերաբերյալ կատարված ուսումնասիրությունների մասին Երևանի քաղաքապետարանի կողմից տրամադրված տեղեկությունները ցույց են տալիս, որ փաստացի աշխատած շարժակազմերի քանակը` ըստ ստացած և օգտագործած ուղեգրերի, համապատասխանել է սպասարկման համար նախատեսված քանակին: Այսպես, 2002 թվականին նշված 55 երթուղիների համար նախատեսված ցուցանիշը կազմել է ամսական 13360, իսկ ուղեգրերով` 13240 միկրոավտոբուս (99.1%), 2003 թվականի ընթացքում` նախատեսված 6756 միավոր ցուցանիշի դիմաց` փաստացի այն կազմել է 6756 միավոր (100%):

Ծառայության և Երևանի քաղաքապետարանի տրամադրած նույն ժամանակահատվածին վերաբերող տեղեկությունների համադրման արդյունքում հարկային մարմիններում չհայտարարագրված միկրոավտոբուսների քանակը 2002 թվականի ընթացքում կազմել է 6491, իսկ 2003 թվականի առաջին կիսամյակի ընթացքում` 1786 միավոր:

Այս առումով, ընտրանքային ուսումնասիրություններ են կատարվել Շահումյանի, Էրեբունու և Խոշոր հարկ վճարողների հարկային տեսչություններում:

Տվյալների համադրման ընտրանքային վերլուծությամբ պարզվել է, որ 2002 թվականին և 2003 թվականի առաջին կիսամյակի ընթացքում ներկայացված ելակետային տվյալները պակաս են հայտարարագրվել Շահումյանի հարկային տեսչությունում` համապատասխանաբար` 20 և 15%, Էրեբունու հարկային տեսչությունում` 7 և 5%, Խոշոր հարկ վճարողների հարկային տեսչությունում` 15 և 7%:

Երևանի երթուղիներում փաստացի աշխատած շարժակազմի քանակի վերաբերյալ Երևանի քաղաքապետարանի կողմից տրամադրված տեղեկությունները, ըստ փոխադրող կազմակերպությունների, Ծառայությունը կարող էր օգտագործել թերի հայտարարագրումներ թույլ տված կազմակերպությունների նկատմամբ պատժամիջոցների կիրառման նպատակով, ինչը նախատեսված է «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 22-րդ հոդվածով:

Հարկ է նշել, որ ուսումնասիրված ժամանակահատվածներում վերոնշված հարկային տեսչությունների կողմից երթուղիներում կատարված ստուգումների արդյունքներով` ելակետային տվյալների հայտարարագրերում ներկայացված քանակից ավելի շարժակազմի օգտագործման համար առաջադրվել են լրացուցիչ հարկային պարտավորություններ:

Այսպես` Շահումյանի տարածքային հարկային տեսչության կողմից 2002 թվականի ընթացքում լրացուցիչ վճարման առաջադրված գումարի չափը կազմել է 9,067.7 հազ. դրամ, որի տեսակարար կշիռը համապատասխան հաստատագրված վճարի ընդհանուր ծավալում կազմել է 42.7%, իսկ 2003 թվականի առաջին կիսամյակում` 2,000.0 հազ. դրամ, տեսակարար կշիռը` 22.0%:

Էրեբունու տարածքային հարկային տեսչության կողմից 2002 թվականի ընթացքում լրացուցիչ վճարման առաջադրված գումարի չափը կազմել է 4,263.9 հազ. դրամ, որի տեսակարար կշիռը համապատասխան հաստատագրված վճարի ընդհանուր ծավալում կազմել է 82.0%, իսկ 2003 թվականի առաջին կիսամյակում այն կազմել է 2,535.0 հազ. դրամ, տեսակարար կշիռը` 102.0%:

3. Ուսումնասիրություններ են իրականացվել «Ներմուծում ազատ շրջանառության համար» մաքսային ռեժիմով ֆիզիկական անձանց կողմից ՀՀ տարածք ներմուծված ապրանքների նկատմամբ ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված հսկողության իրականացման վերաբերյալ:

ՀՀ պետական եկամուտների նախարարության 2001 թվականի սեպտեմբերի 24-ի թիվ 02/1512 հրամանով հաստատվել և գործում է ՀՀ կառավարությանն առընթեր մաքսային պետական կոմիտեի կողմից Ծառայությանը տրամադրվող ֆիզիկական անձանց վերաբերյալ տեղեկությունների իրացման կարգը: Այն նախատեսում է ըստ ֆիզիկական անձանց բնակության հասցեների, տեղեկությունների հաղորդումը հարկային տեսչություններին, վերջիններիս կողմից ներմուծողների հասցեներ՝ այցելություններ կատարելու միջոցով ապրանքների օգտագործման նկատմամբ հսկողության իրականացման, դրանց արդյունքներով օրենքով սահմանված դեպքերում հարկային պարտավորությունների առաջադրման և կատարման ընթացքն ապահովելու նպատակով:

Ծառայության տրամադրած ամփոփ տեղեկանքի համաձայն` 2002 թվականի ընթացքում ֆիզիկական անձանց կողմից «ներմուծում ազատ շրջանառության համար» մաքսային ռեժիմով ապրանքների ներմուծումը կազմել է 7050 (առանց անձնական օգտագործման համար ներմուծման դեպքերի), որի ընդհանուր մաքսային արժեքը կազմել է 15,743.4 հազ. ԱՄՆ դոլար: Այս առումով ընտրանքային ուսումնասիրություններ են կատարվել Էրեբունու և Շահումյանի տարածքային հարկային տեսչություններում:

Էրեբունու հարկային տեսչության կողմից սպասարկվող տարածքում բնակվող թվով 35 ֆիզիկական անձանց կողմից 2002 թվականի ընթացքում իրականացվել է 584,175.0 ԱՄՆ դոլարի ընդհանուր մաքսային արժեքով ապրանքների թվով 330 ներմուծում: Տեսչության կողմից ստուգումների և այցելությունների հանձնարարագրերի հաշվառման գրանցամատյանում այցելությունների արդյունքներով կատարվել են գրառումներ, հիմնականում հետևյալ բովանդակությամբ` «Կատարվել է այցելություն, ֆիզիկական անձը տեղեկացված է» կամ «ֆիզիկական անձը բացակայում է հանրապետությունից»: Վերոնշված ներմուծողներից, տարվա արդյունքներով, միայն մեկ ֆիզիկական անձ է հայտարարագրել իր եկամուտը և 4,628.0 ԱՄՆ դոլար արժողության ապրանքների իրացման շրջանառությունից վճարել եկամտահարկ:

Շահումյանի հարկային տեսչության կողմից սպասարկվող տարածքում բնակվող թվով 118 ֆիզիկական անձանց կողմից 2002 թվականի ընթացքում իրականացվել է 3,146,195.0 ԱՄՆ դոլարի ընդհանուր մաքսային արժեքով ապրանքների թվով 1325 ներմուծում: Նշված քանակի ֆիզիկական անձանցից 36-ը Շահումյանի հարկային տեսչությունում հաշվառված են որպես անհատ ձեռնարկատերեր: Վերջիններիս կողմից ներկրված ապրանքների ծավալը, ըստ տեսչության տրամադրած տեղեկատվության, կազմել է 1,726,145.0 ԱՄՆ դոլար: Մնացած` թվով 82 ֆիզիկական անձանց ներմուծումների հիմնական մասը կատարվել են թվով 25 անձանց կողմից, որոնց գործարքների քանակը կազմել է 1247, ներմուծված ապրանքների ընդհանուր մաքսային արժեքը` 967, 908.0 ԱՄՆ դոլար:

Ըստ Շահումյանի հարկային տեսչության կողմից տրամադրված տեղեկատվության, 2002 թվականի ընթացքում «Ներմուծում ազատ շրջանառության համար» մաքսային ռեժիմով ՀՀ տարածք ապրանքներ ներմուծած թվով 82 ֆիզիկական անձանցից 35-ի մոտ կատարվել են ուսումնասիրություններ` այցելությունների ձևով: Ուսումնասիրություններից պարզվել է, որ հարկային տեսչության կողմից կատարված 35 այցելություններից 18-ը կատարվել են մեկական ավտոմեքենա ներմուծած ֆիզիկական անձանց մոտ, մինչդեռ խոշոր գումարների մեծաքանակ ներմուծման գործարքներ իրականացրած ֆիզիկական անձինք դուրս են մնացել հսկողությունից:

Ի դեպ, համաձայն «Եկամտահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 9-րդ հոդվածի` ավտոմեքենայի օտարումը կարող է դիտվել սեփականության իրավունքով ֆիզիկական անձին պատկանող գույքի վաճառք, որից ստացված եկամուտները նվազեցվում են համախառն եկամտից, ինչից հետևում է, որ նշված անձանց մոտ ուսումնասիրությունների իրականացումը կրել է ձևական բնույթ:

Բացի վերոգրյալից, «Ներմուծում ազատ շրջանառության համար» մաքսային ռեժիմով ՀՀ տարածք ապրանքներ ներմուծած անհատ ձեռնարկատերերի հարկային գործերի ընտրանքային ուսումնասիրության արդյունքներով պարզվել է, որ՝

Ø հարկ վճարող անհատ ձեռներեցի (հաշվառման համար` 32438948) հարկային գործում առկա է ընդամենը 4 թերթ փաստաթուղթ, որոնցից վերջինը` 1999 թվականի մարտի 23-ի թվագրության, այն դեպքում, երբ նշված անձի կողմից 2002 թվականի ընթացքում իրականացվել է ապրանքների ներմուծման 87 գործարք` 58,089.0 ԱՄՆ դոլար ընդհանուր մաքսային արժողությամբ:

Ø հարկ վճարող անհատ ձեռներեցի (հաշվառման համար` 32409564) հարկային անձնական գործում առկա է 25 թերթ փաստաթուղթ, որոնցից վերջինը` 1996 թվականի դեկտեմբերի 26-ի թվագրության, այն դեպքում, երբ 2002 թվականի ընթացքում նշված անձի կողմից իրականացվել է ապրանքների ներմուծման 124 գործարք` 112,038.0 ԱՄՆ դոլար ընդհանուր մաքսային արժողությամբ:

Ուսումնասիրությունների արդյունքները բավարար հիմք են տալիս եզրակացնելու, որ հարկային մարմինների կողմից «Ներմուծում ազատ շրջանառության համար» մաքսային ռեժիմով ֆիզիկական անձանց նկատմամբ իրականացված աշխատանքներն ու ձեռնարկված հսկողական միջոցառումները, այդ թվում` օպերատիվ-հետախուզական, կրել են ձևական բնույթ և անարդյունավետ են եղել:

4. Ուսումնասիրվել է հարկերի հաշվարկման և վճարման նկատմամբ Ծառայության կողմից իրականացված հսկողության, այդ թվում` հարկային օրենսդրության խախտումների դեպքում հարկային մարմինների կողմից կազմված ստուգման ակտերի, դրանց արդյունքներով արձանագրված խախտումների համար կիրառված պատժամիջոցների համապատասխանությունը ՀՀ օրենսդրության պահանջներին:

Ըստ Ծառայության կողմից տրամադրված տեղեկատվության, հարկային մարմինների կողմից 2002 թ. ընթացքում կատարվել է 15604 ստուգում, հարկային մարմիններում գրանցված հարկատուների քանակը կազմել է 97645, ստուգման արդյունքներով արձանագրված վճարման ենթակա ընդհանուր գումարը կազմել է 17,314.8 մլն դրամ, որից վճարված է ակտերով 2,695.3 մլն դրամ: 2003 թ. առաջին կիսամյակում կատարվել է 8738 ստուգում, վճարման ենթակա ընդհանուր գումարը կազմել է 11,641.9 մլն դրամ:

Ծառայության բողոքների (գանգատների) քննության հանձնաժողովի կողմից 2002 թվականին և 2003 թվականի առաջին կիսամյակի ընթացքում քննության է առնվել 166 գանգատ (առանց հաշվիչ-դրամարկղային մեքենաների կամ դրանց շահագործման կանոնների խախտումների դեպքում կազմված ակտերի բողոքարկումների), որոնցից ամբողջությամբ բավարարվել է 58, մասնակի` 18 և մերժվել 90 դիմում:

Ուսումնասիրվող ժամանակահատվածում Ծառայության կողմից և Ծառայության դեմ (այդ թվում` հակընդդեմ) դատական մարմիններին ներկայացված հայցերի քանակը կազմել է 153, հայցագինը` 4,543.5 մլն դրամ:

Նշված քանակությունից 78 հայց վերաբերել են հարկային մարմինների կողմից կազմված ստուգման ակտերը լրիվ կամ մասնակի անվավեր ճանաչելու պահանջին, 6 հայց` վարչական տույժերին, պաշտոնական անձանց գործողությունները վիճարկելուն, դատական ակտերի հարկադիր կատարման կարգը փոխելուն և այլն, իսկ մնացածը` գումարների բռնագանձման պահանջին:

Դատական ատյանների կողմից, ի վնաս Ծառայության, կայացվել է 96 վճիռ, որոնց հայցագինը կազմել է 1,905.7 մլն դրամ, մասնակի բավարարվել է 25 բողոք, որից ի օգուտ Ծառայության` 311.4 մլն դրամ, ի վնաս` 1,991.8 մլն դրամ և 23 հայց ամբողջությամբ բավարարվել է ի օգուտ Ծառայության, որի հայցագինը կազմել է 318.1 մլն դրամ, մնացած 9-ը գտնվում են ընթացքի մեջ: Ընդհանուր առմամբ, ի օգուտ հարկատուների բավարարված հայցերի գինը կազմել է 3,987.5 մլն դրամ կամ ամբողջի 85.8%-ը:

Ուսումնասիրվող ժամանակահատվածում հարկային մարմինների կողմից կազմված ստուգման ակտերի ընտրանքային վերլուծությունների արդյունքներով պարզվել է`

Ø Ստուգման ակտերով հայտնաբերված պետական բյուջե լրացուցիչ վճարման ենթակա եկամտահարկի գումարների նկատմամբ, բացառությամբ օրական տույժերի, հիմնականում չեն կիրառվել «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 25 և 27-րդ հոդվածներով նախատեսված տուգանքները, ինչը նախատեսում է մասնավորապես հարկ վճարողների (տվյալ դեպքում՝ հարկային գործակալների) կողմից կազմված հաշվարկները սխալ կազմելու, ինչպես նաև հարկվող օբյեկտը թաքցնելու կամ այն պակաս ցույց տալու դեպքերում համապատասխան պատժամիջոցների կիրառում: Հարկային գործակալները, համաձայն վերոնշված օրենքի 6-րդ և «Եկամտահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 20-րդ հոդվածների, պարտավորություն են կրում հարկ վճարողներին եկամուտներ վճարելիս (հատկացնելիս կամ տրամադրելիս) նրանց եկամուտներից հարկերը ճիշտ հաշվարկելու, պահելու (գանձելու) և բյուջե վճարելու համար, ինչից էլ բխում է դրանց խախտման պարագայում 25 և 27-րդ հոդվածների կիրառման անհրաժեշտությունը: Ի դեպ, հարկային գործակալների պատասխանատվությունը սահմանված է նաև «Եկամտահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 38-րդ հոդվածով, որի 2-րդ կետով սահմանված ժամկետանց օրերի համար տույժերի կիրառման առանձնացված պահանջը չի սահմանափակում նույն հոդվածի առաջին կետով պատասխանատվություն կրելու ընդհանրական դրույթը, առավել ևս, որ նշված 2-րդ կետը սահմանում է հարկային գործակալի կողմից հարկային պարտավորությունների կրման պատասխանատվություն, ինչը ենթադրում է ժամկետանց օրերի տույժերի, ինչպես նաև հարկերի և տուգանքների մասով պատասխանատվություն:

Ø Մեծ տեսակարար կշիռ են կազմում այն ակտերը, որոնցում լրացուցիչ հարկային պարտավորությունների` հայտնաբերված հարկերի և կիրառված տույժ-տուգանքների վերաբերյալ գրված տեքստերն ունեն ընդհանրական և ձևական բնույթ, դրանցում բացակայում են խախտման բնութագիրը, առաջացման ժամկետն ու պատճառները:

Ø Մի շարք դեպքերում ակտերով հայտնաբերված լրացուցիչ վճարման ենթակա շահութահարկի պարագայում, կապված շուկայից գնված չհիմնավորված ծախսերի նվազեցման հետ, ստուգողների կողմից չի հաշվարկվել և վճարման չի առաջադրվել եկամտահարկ:

Ø Հարկային գործերում առկա ԱԱՀ-ի հաշվարկ-հաշվետվություններով արտացոլված իրացման շրջանառության գումարային ծավալները որոշ դեպքերում չեն համընկել տարեկան հաշվետվության թիվ 2 ձևի նույն ցուցանիշին, ինչը, սակայն, չի հայտնաբերվել ստուգումների արդյունքներով կամ կատարվել է մասնակի:

Ø Մի շարք դեպքերում մեկ և ավելի միլիարդ դրամ շրջանառություն ունեցող հարկատուների կողմից ներկայացված եկամտահարկի հաշվարկներում չկան վճարված աշխատավարձեր, դրանց հավասարեցված վճարներ, որոնք չեն արժանացել ստուգողների ուշադրությանը:

Ø Որոշ դեպքերում բյուջեի հետ փոխհարաբերությունների ճշտության ստուգումների ժամանակ ուշադրություն չեն դարձրել նախորդ տարիներից տեղափոխված վնասների արտացոլմանը հաշվետու տարվա շահութահարկի հաշվարկներում, այդ թվում` նաև նախորդ ստուգման արդյունքներով պակասեցման դեպքերում: Նշված վնասների կրկնակի նվազեցման, ստուգման ակտերով արձանագրված գումարները հաշվապահական հաշվառմամբ չձևակերպելու հետևանքով չեն հայտնաբերվել և չեն արձանագրվել բյուջե վճարման ենթակա շահութահարկի լրացուցիչ գումարներ:

Ø Հարկման ընդհանուր կարգից պարզեցված հարկով հարկման անցնելիս մատակարարների կողմից դուրս գրված հաշիվներում առանձնացված ԱԱՀ-ի գումարների մնացորդները մի շարք դեպքերում դիտվել են որպես պարզեցված հարկի դիմաց վճարումներ:

Ø Մի շարք դեպքերում բյուջեի հետ փոխհարաբերությունների ճշտության ստուգումների ժամանակ խախտվել են «Շահութահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 69-րդ հոդվածի պահանջները` վնասն ավելի ցույց տալու համար հարկ վճարողներից չի գանձվել տուգանք՝ ավելի ցույց տրված վնասի 20%-ի չափով:

Ø Խախտվել են «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 43-րդ հոդվածի պահանջները, 2001 թվականի չորրորդ եռամսյակի արդյունքների ստուգմամբ լրացուցիչ հայտնաբերված ԱԱՀ-ի նկատմամբ կիրառվել է 50% տուգանք` 30%-ի փոխարեն:

Ø Որոշ դեպքերում խախտվել են «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի պահանջները` ստուգման ժամանակ հաշվարկվել են ժամկետանց օրերի համար տույժեր այն դեպքում, երբ հարկատուն տվյալ հարկատեսակի գծով ստուգվող ժամանակահատվածում ունեցել է գերավճար:

Ø Մի շարք դեպքերում խախտվել են «Պարզեցված հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 4-րդ հոդվածի պահանջները` պարզեցված հարկ վճարող են համարվել նշված հոդվածի 2-րդ և 3-րդ կետերի պահանջները չբավարարող առևտրային կազմակերպություններ:

Ø Մի շարք դեպքերում բյուջեի հետ փոխհարաբերությունների ճշտության ստուգման ժամանակ խախտվել են «Հաստատագրված վճարի մասին» ՀՀ օրենքի 94-րդ հոդվածի 2-րդ կետի պահանջները, մասնավորապես` կապված հաշվարկների ժամկետայնության հետ:

Տեղեկատվական առումով հարկ ենք համարում նշել, որ՝

■ 2002 թվականին շահութահարկի գծով հարկային արտոնություններից (նվազեցումներից), օրենքով սահմանված դեպքերով, օգտվել են թվով 88 կազմակերպություններ: Նվազեցումների ընդհանուր չափը կազմել է 4,643.8 մլն դրամ, այդ թվում` օտարերկրյա ներդրումների հետ կապված նվազեցումները` 3,518.8 մլն դրամ:

■ ՀՀ արդարադատության նախարարության դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայության կողմից 6,130.8 մլն դրամի բռնագանձման ենթակա գումարից ուսումնասիրվող ժամանակահատվածում փաստացի բռնագանձվել և պետական բյուջե է վճարվել 351.9 մլն դրամ: Գանձման ենթակա մնացորդ գումարը, չկայացած աճուրդների պատճառով, կազմել է 4,995.5 մլն դրամ:

 

Նյութական խրախուսման եվ սոցիալական զարգացման ֆոնդի ձեվավորման եվ օգտագործման վերաբերյալ

 

Ծառայության նյութական խրախուսման և սոցիալական զարգացման ֆոնդը (այսուհետ` Ֆոնդ) ձևավորվել է Ծառայության կողմից ձեռնարկություններում, կազմակերպություններում, անհատ ձեռնարկատերերի (ձեռներեցների) մոտ ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով իրականացված ստուգումներով և վերստուգումներով հարկերը և պարտադիր այլ վճարները թաքցնելու, պակաս ցույց տալու համար գանձված գումարների 10% մասհանումների հաշվին: Նշված միջոցները, ըստ գործող օրենսդրության պահանջների, համարվում են պետական բյուջեի համապատասխան եկամուտներ, իսկ օգտագործումը` պետական բյուջեի համապատասխան ծախսեր, որոնք պետք է հաշվառվեն Ծառայության ընթացիկ ու կապիտալ ծախսերի կազմում: Ֆոնդի օգտագործման տարեկան ծախսերի նախահաշիվները ներկայացվել և հաստատվել են ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության կողմից:

Ըստ նախահաշվի, 2002 թվականի Ֆոնդի ձևավորման պլանային չափը կազմել է 1,819.9 մլն դրամ, որից 782.0 մլն դրամը նախատեսվել է ծախսել Ծառայության ապարատի, իսկ 1,037.9 մլն դրամը` տարածքային հարկային տեսչությունների ծախսերը հոգալու նպատակով: 2003 թ. հաստատված նախահաշվով Ֆոնդի ծավալը կազմել է 990.0 մլն դրամ, որից 681.2 մլն դրամը նախատեսվել է ուղղել կենտրոնական ապարատի, իսկ 305.8 մլն դրամը` տարածքային հարկային տեսչությունների ծախսերին:

Ուսումնասիրություններով պարզվել է, որ Ծառայությունում Ֆոնդի միջոցների կազմում առկա հարկային պարտավորությունների նկատմամբ չեն հաշվարկվել «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածով նախատեսված տույժերը:

Ֆոնդի ծավալները ծրագրավորելիս` դրա հավաքագրման իրական հնարավորությունները հաշվի չառնելու հետևանքով, 2002 թ. փաստացի կատարողականը կազմել է 623.2 մլն դրամ, կամ նախատեսվածի 34.2%, իսկ 2003 թ. առաջին կիսամյակում` համապատասխանաբար 338.2 մլն դրամ, 64.8%:

Ֆոնդի ծախսերի համամասնությունները բերված են ստորև.

 

մլն դրամ

2002 թ. 2003 թ. առաջին կիսամյակ Նախահաշվով Փաստացի Նախահաշվով Փաստացի Գումար Տեսա- կարար կշիռ (%) Գումար Տեսա- կարար կշիռ (%) Գումար Տեսա- կարար կշիռ (%) Գումար Տեսա- կարար կշիռ (%) Ընդամենը ծախսեր 1,819.9 - 623.2 - 990.0 - 338.2 - Աշխատավարձ 1,019.5 56.0 367.8 59.0 168.0 17.0 23.3 6.9 Նյութերի ձեռքբերում 329.4 18.1 30.6 4.9 452.6 45.7 93.4 27.6 Տրանսպորտային ծախսեր 122.6 6.7 86.8 13.9 110.9 11.2 36.3 10.7 Կոմունալ ծախսեր 42.6 2.3 9.3 1.5 22.7 2.3 9.0 2.7 Կապիտալ ծախսեր Այդ թվում` 135.7 7.5 61.8 9.9 232.4 23.5 61.7 18.3 ա) Սարքավորումների ձեռքբերում 60.8 3.3 7.5 1.2 9.7 9.8 10.8 3.2 բ) Տրանսպորտի ձեռքբերում 28.3 1.6 12.2 2.0 86.9 8.8 39.5 11.7 Կապիտալ նորոգման ծախսեր 49.5 2.7 37.2 6.0 105.0 10.6 8.5 2.5

 

Ըստ աղյուսակի, 2003 թ. նախահաշվով աշխատավարձին և դրան հավասարեցված վճարներին ուղղվող միջոցները 2002 թ. համեմատությամբ զգալիորեն նվազել են և 56%-ի փոխարեն ընդհանուր ծախսերի մեջ կազմել են 17%, փաստացի այն կազմել է 6.9%: Միևնույն ժամանակ նախահաշվով զգալի աճ է նախատեսվել նյութերի ձեռքբերման ծախսերի մասով, որտեղ աճը կազմել է 27.6%, տրանսպորտային ծախսերի մասով այն կազմել է 4.5%, կապիտալ ծախսերի մասով` 16%, կապիտալ նորոգման ծախսերի մասով` 7.9%:

Շեղումներ կան նախահաշվով հաստատված չափերի նկատմամբ փաստացի ֆինանսավորման համամասնություններում, մասնավորապես` 2002 թ. աշխատավարձի փաստացի մեծության տեսակարար կշիռը գերազանցել է նախահաշվով նախատեսվածին 3%-ով, տրանսպորտային ծախսերը` 7.2%-ով, կապիտալ նորոգման ծախսերը` 3.3%-ով:

Ֆոնդի փաստացի ծախսերի ուսումնասիրությամբ պարզվել է, որ` 2002 թ. աշխատավարձի գծով փաստացի ֆինանսավորումը կազմել է 356.2 մլն դրամ, փաստացի ծախսը` 367.8 մլն դրամ, իսկ 2003 թ. առաջին կիսամյակում փաստացի ֆինանսավորվել է 54.6 մլն դրամ, ծախսը կազմել է 23.3 մլն դրամ:

2002 թ. ընթացքում կենտրոնական ապարատում աշխատելու նպատակով Ծառայության կողմից միջին հաշվով 33 աշխատողների հետ կնքվել են աշխատանքային պայմանագրեր, որոնց մի մասի աշխատանքային գործունեությունը չի առնչվել Ծառայության գործառույթներին:

Հարկ է նշել, որ ինչպես 2002 թ., այնպես էլ 2003 թ. առաջին կիսամյակում Ծառայության կողմից կատարված գնումների մի մասը, մասնավորապես` շինարարական և վերանորոգման աշխատանքները, իրականացվել են «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքի 44-րդ հոդվածի համաձայն` մեկ աղբյուրից գնում կատարելու ձևով: Հատկանշական է, որ Ծառայության կողմից գնումների յուրաքանչյուր դեպքում հավաստվում է, որ այդ գնումները հրատապ են և պայմանագրերը պետք է կնքվեն ավելի կարճ ժամկետում, քան պահանջվում է գնանշման միջոցով դրանց կնքման համար:

Ֆոնդի միջոցների հաշվին Ծառայության պետի հրամանով «Գարանտսերվիս» ՍՊԸ-ից ձեռք է բերվել և անհատույց տրամադրվել այլ գերատեսչության ԳԱԶ-5104 մակնիշի ավտոմեքենա, որի արժեքը կազմել է 4,285.1 հազ. դրամ:

Ֆոնդի այլ ծառայությունների ձեռքբերման ծախսերի հաշվին 2002 թվականին իրականացվել է ոչ նպատակային ծախս, մասնավորապես` «Քրիստոնեական Հայաստան» հասարակական կազմակերպությանը փոխանցվել է 320.0 հազ. դրամ:

Ծառայության ապարատի տրանսպորտի գծով ծախսերը 2002 թ. փաստացի կազմել են 86.8 մլն դրամ, իսկ 2003 թ. առաջին կիսամյակում` 36.3 մլն դրամ: Որոշ դեպքերում խախտվել են Ծառայության պետի հրամանով հաստատված բենզինի ծախսի ամսական սահմանաչափերը:

Ուսումնասիրությամբ պարզվել է նաև, որ Ծառայության մի շարք ստորաբաժանումների աշխատակիցների կողմից սիստեմատիկորեն կատարվել են հեռախոսակապի օգտագործման դիմաց վճարումներ, որոնք չեն հաշվառվել Ծառայության ոչ եկամտային և ոչ էլ ծախսային հոդվածներով:

Ընտրանքային ուսումնասիրություն է կատարվել Սպանդարյանի տարածքային հարկային տեսչությունում՝ 2002 թ. և 2003 թ. առաջին կիսամյակի ընթացքում Ֆոնդի միջոցների գոյացման և օգտագործման, գործող կարգին համապատասխանության գնահատման նպատակով: Ըստ նախահաշվի, 2002 թ. Ֆոնդի միջոցների մուտքերը ծրագրավորվել է 74,400.0 հազ. դրամ գումարի չափով, ինչը պետք է ապահովվեր հարկային վարչարարության խստացման հաշվին:

2002 թ. տարեկան հաշվետվության համաձայն Ֆոնդ է մուտքագրվել 33,093.2 հազ. դրամ կամ նախատեսվածի 44.5%-ը: Դրամարկղային ծախսը կազմել է 33,466.1 հազ. դրամ, փաստացի ծախսը` 38,727.8 հազ. դրամ:

Ուսումնասիրության արդյունքներով պարզվել է, որ Սպանդարյանի ՏՀՏ-ն, չունենալով տարածքի վարձակալության պայմանագիր, 2002 թ. նախահաշվով նախատեսել և կատարել է 10,025.3 հազ. դրամի կապիտալ նորոգման ծախսեր: «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքի համաձայն, կապալառու կազմակերպությունը պետք է ընտրվեր մրցույթով, սակայն տվյալ դեպքում աշխատանքների հրատապության պատճառաբանությամբ, ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության թույլատվությամբ, գնումը կատարվել է մեկ աղբյուրից: Սպանդարյանի ՏՀՏ-ի և «Հիդրոտեխնիկական կառույցների շինարարություն» ՊՓԲԸ-ի միջև 2002 թվականի ապրիլի 29-ին կնքվել է պայմանագիր, համաձայն որի աշխատանքները պետք է իրականացվեին 2002 թվականի ապրիլի 29-ից մինչև հուլիսի 24-ը, սակայն նշված աշխատանքների կատարումը երկարաձգվել է մինչև սեպտեմբեր ամիսը:

Ուսումնասիրությունների արդյունքների ծանոթացման վերաբերյալ կազմվել է համապատասխան արձանագրություն:

 

Ե Զ Ր Ա Կ Ա Ց ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Ուսումնասիրության արդյունքները հիմք են տալիս եզրակացնելու, որ.

1. ծառայության կողմից բավարար միջոցներ չեն ձեռնարկվել պետական բյուջեի նկատմամբ ուսումնասիրվող ժամանակահատվածի ընթացքում առաջացած հարկային պարտավորությունների ամբողջական և ժամանակին գանձման ուղղությամբ,

2. հարկային վարչարարության խստացումը որոշակիորեն չի նպաստել հարկային պարտավորությունների կատարմանը, այն ուղղվել է համատարած կանխավճարների հավաքմանը, ինչի արդյունքում բոլոր հարկատեսակների գծով կուտակվել են մեծ չափերի հասնող գերավճարներ,

3. հարկային մարմինների կողմից «Ներմուծում ազատ շրջանառության համար» մաքսային ռեժիմով ֆիզիկական անձանց և ուղևորափոխադրումներով զբաղվող տնտեսավարող սուբյեկտների նկատմամբ իրականացված հսկողական աշխատանքները, ձեռնարկված միջոցառումները, այդ թվում` օպերատիվ-հետախուզական, կրել են ձևական բնույթ և եղել են անարդյունավետ,

4. բավարար ուշադրություն չեն դարձրել հարկային մարմինների կողմից կազմված ստուգման ակտերի որակական մասին, ինչի արդյունքում բարձր է դատական ատյանների կողմից՝ ի վնաս Ծառայության կայացված վճիռների տեսակարար կշիռը:

 

Ա Ռ Ա Ջ Ա Ր Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն Ն Ե Ր

 

1. ՀՀ պետական բյուջեով նախատեսված հարկային եկամուտների մուտքը առաջնահերթ ապահովել հարկային պարտավորություններ ունեցող տնտեսավարող սուբյեկտներից, նրանց նկատմամբ իրական հարկային վարչարարության կիրառման միջոցով:

2. Ձեռնարկել միջոցառումներ հարկային դաշտից դուրս գործող տնտեսավարող սուբյեկտների, ֆիզիկական անձանց հայտնաբերման, նրանց նկատմամբ իրական հսկողության սահմանման ուղղությամբ:

3. Առանձնակի ուշադրություն դարձնել ստուգման արդյունքներով կազմվող ակտերի որակական հատկանիշների վրա:

4. «ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի 3-րդ կետի համաձայն, մեկամսյա ժամկետում ՀՀ Ազգային ժողով և Վերահսկիչ պալատ ներկայացնել պաշտոնական տեղեկատվություն` բացահայտված խախտումները վերացնելու ուղղությամբ ձեռնարկված միջոցառումների վերաբերյալ:

 

հավելված 1

 

ՀՊԾ-ի կողմից 2002 թ. պետական բյուջեով ծրագրավորված եկամուտների հավաքագրման վերաբերյալ ՀՀ կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայության կողմից ներկայացված տեղեկատվություն

 

մլն դրամ

Վճարման անվանում 2002 թ. պլան 2002 թ. կատարողական % I Հարկային եկամուտներ 93,199.0 92,650.3 99.4 1 ԱԱՀ ՀՀ տարածքում ապրանքների մատակարարումից և մատուցված ծառայություններից 39,174.7 38,583.9 98.5 2 Շահութահարկ 22,340.0 17,428.8 78.0 3 Եկամտահարկ 13,280.6 12,477.1 93.9 ա) Աշխատանքային և քաղաքացիաիրավական պայմանագրերի կատարումից ստացված եկամուտներից 11,425.6 11,174.2 97.8 բ) Ձեռնարկատիրական գործունեությունից ստացված եկամուտներ 684.7 572.6 83.6 գ) Փայամասնակցությունից և ավանդներից ստացված եկամուտներից 413.7 182.5 44.1 դ) Այլ եկամուտներից 756.6 547.9 72.4 4 Ակցիզային հարկ ՀՀ-ում արտադրվող ենթաակցիզային ապրանքներից 8,179.9 10,899.8 133.3 ա) Արտադրվող ծխախոտի հաստատագրված վճարում 2,727.6 6,968.8 255.5 բ) Այլ ենթաակցիզային ապրանքներից 5,452.3 3,931.0 72.1 5 Գույքահարկ 14.3 78.0 546.3 6 Հողի հարկ 8.7 2.9 32.8 7 Հաստատագրված վճարներ 5,644.8 6,365.5 112.8 8 ՀՀ ՀՏ մարմիններում գանձվող բնավճարներ 1,421.6 1,671.4 117.6 9 Պարզեցված հարկ 3,081.8 3,652.8 118.5 10 Այլ եկամուտներ 52.6 1,490.1 2,829.5 II Պետական տուրք 11,001.9 13,181.9 119.8 1 Դատարան տրվող հայցադիմումների, դիմումների, դատարանների վճիռների դեմ արվող վճռաբեկ գանգատների համար 617.7 519.8 84.1 2 ՀՀ քաղաքացիություն ստանալու և փոխելու համար 5.2 1.5 29.2 3 Հյուպատոսական ծառայություններ կամ գործողություններ իրականացնելու համար 1,254.4 1,440.1 114.8 4 Պետական գրանցման համար 2,070.4 2,425.6 117.2 5 Մշակութային արժեքները արտահանելու համար 45.2 40.7 90.0 6 Գյուտերի իրավական պաշտպանության համար 189.8 129.3 68.1 7 Ֆիզիկական անձանց տրվող իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստաթղթերի համար 1,309.8 1,659.9 126.7 8 Լիցենզավորման ենթակա գործունեություն իրականացնելու համար 1,786.5 1,703.1 95.3 9 Օրենքով սահմանված այլ ծառայությունների և գործունեության համար 3,722.9 5,261.9 141.3   Ընդամենը հարկեր և տուրքեր 104,200.9 105,832.2 101.6 1 Մարդասիրական ծրագրերով պետական բյուջեից փոխհատուցվող ԱԱՀ-ի և պետական բյուջեից ֆինանսավորվող պետական տուրքի գումարներ - 1,649.6 -   Ընդամենը 104,200.9 104,182.6 99.98

 

հավելված 2

 

2003 թ. առաջին կիսամյակում պետական բյուջեով ծրագրավորված եկամուտների հավաքագրման վերաբերյալ ՀՀ կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայության կողմից ներկայացված տեղեկատվություն

 

մլն դրամ

Վճարման անվանում 2003 թ. I կիսամյակի պլանային ցուցանիշ 2003 թ. I կիսամյակում հաշվեգրված գումար % I Հարկային եկամուտներ 47,449.6 47,528.7 100.2 1. ԱԱՀ ՀՀ տարածքում ապրանքների մատակարարումից և մատուցված ծառայություններից 19,117.4 19,817.8 103.7 2. Շահութահարկ 10,389.1 7,621.7 73.4 3. Եկամտահարկ 6,304.6 7,553.3 119.8 ա) Աշխատանքային և քաղաքացիաիրավական պայմանագրերի կատարումից ստացված եկամուտներից 5,429.1 6,118.6 112.7 բ) Ձեռնարկատիրական գործունեությունից ստացված եկամուտներ 404.8 173.1 42.8 գ) Փայամասնակցությունից և ավանդներից ստացված եկամուտներից 182.4 106.3 58.3 դ) Այլ եկամուտներից 288.3 331.1 114.8 4. ՀՀ-ում արտադրվող ենթաակցիզային ապրանքներից 5,095.8 5,815.5 114.1 5. Գույքահարկ 40.5 66.8 164.9 6. Հողի հարկ 2.9 18.0 630.4 7. Հաստատագրված վճարներ 3,633.1 3,501.7 96.4 8. ՀՀ ՀՏ մարմիններում գանձվող բնավճարներ 593.0 547.5 92.3 9. Պարզեցված հարկ 1,816.8 2,095.3 115.3 10. Այլ եկամուտներ 456.4 491.1 107.6 II Պետական տուրք 5,366.4 7,041.4 131.2 1. Դատարան տրվող հայցադիմումների, դիմումների, դատարանների վճիռների դեմ արվող վճռաբեկ գանգատների համար 232.4 224.5 96.6 2. ՀՀ քաղաքացիություն ստանալու և փոխելու համար 2.6 0.8 30.3 3. Հյուպատոսական ծառայություններ կամ գործողություններ իրականացնելու համար 711.2 1,144.5 160.9 4. Պետական գրանցման համար 977.1 1,004.2 102.8 5. Մշակութային արժեքները արտահանելու համար 15.9 15.1 94.9 6. Գյուտերի իրավական պաշտպանության համար 75.7 66.8 88.3 7. Ֆիզիկական անձանց տրվող իրավաբանական նշանակություն ունեցող փաստաթղթերի համար 649.8 877.2 135.0 8. Լիցենզավորման ենթակա գործունեություն իրականացնելու համար 625.4 1,093.4 174.8 9. Օրենքով սահմանված այլ ծառայությունների և գործունեության համար 2,076.3 2,614.9 125.9   Ընդամենը հարկեր և տուրքեր 52,816.0 54,570.1 103.3 1. Մարդասիրական ծրագրերով պետական բյուջեից փոխհատուցվող ԱԱՀ-ի և պետական բյուջեից ֆինանսավորվող պետական տուրքի և ԱԳՆ-ի ակտի գումարներ - 2,417.2 -   Ընդամենը 52,816.0 52,152.9 98.7

 

հավելված 3

 

Տեղեկատվություն ապառքների, գերավճարների եվ հարկային պարտավորությունների մնացորդների վերաբերյալ

 

մլն դրամ

Առ 01.01.02 թ. դրությամբ Առ 01.01.03 թ. դրությամբ Առ 01.07.03 թ. դրությամբ Ապառք- ները Գերա- վճարները Հարկային պարտավո- րությունները Ապառք- ները Գերա- վճարները Հարկային պարտավո- րությունները Ապառք- ները Գերա- վճարները Հարկային պարտավո- րությունները Ընդամենը 54,929.7 30,381.6 136,103.8 81,271.3 33,935.0 172,746.5 90,598.3 32,692.1 188,228.1 ԱԱՀ 16,036.2 20,109.2 44,650.2 37,512.8 20,218.7 78,398.3 43,692.8 20,416.4 88,545.0 Շահութահարկ 19,008.2 5,112.2 51,125.2 17,743.3 4,778.0 44,519.5 19,162.2 4,562.9 46,105.6 Ակցիզային հարկ 1,433.9 732.6 4,866.7 3,510.3 740.6 6,821.4 3,752.9 654.3 7,072.0 Եկամտահարկ 4,400.9 3,308.7 10,216.3 5,088.8 5,330.8 11,382.0 7,918.4 4,698.5 16,083.7 Գույքահարկ 4,961.2 85.9 7,912.3 6,408.7 80.8 10,073.3 6,905.2 146.0 10,409.9 Հողի հարկ 7,077.3 35.3 11,402.5 8,232.3 41.5 12,983.1 6,704.0 41.2 11,461.5 Հաստատագրված վճար 1,031.6 451.3 1,959.9 1,238.5 1,085.6 2,232.8 1,283.3 745.8 2,322.4 Այլ 980.3 546.4 3,970.7 1,536.5 1,659.0 6,336.2 1,179.5 1,426.9 6,228.0

 

Հաստատվել է ՀՀ ԱԺ Վերահսկիչ պալատի

խորհրդի 28.12.03 թ. նիստում և ուղարկվել է

ՀՀ Ազգային ժողով, ՀՀ կառավարություն և

ՀՀ սոցիալական ապահովագրության

պետական հիմնադրամ

 

Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

ՀՀ սոցիալական ապահովագրության պետական հիմնադրամում իրականացված ուսումնասիրության արդյունքների մասին

 

Վերահսկողության հիմքը - ՀՀ Ազգային ժողովի 2002 թվականի դեկտեմբերի 11-ի թիվ Ն-321-2 որոշմամբ հաստատված՝ ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի գործունեության ծրագրի հիման վրա ՀՀ ԱԺ վերահսկիչ պալատի նախագահի թիվ 45 հրամանը:

Վերահսկողության նպատակը - Հայաստանի Հանրապետության սոցիալական ապահովագրության պետական հիմնադրամի միջոցների հավաքման և օգտագործման համապատասխանությունը ՀՀ օրենքներին և Կառավարության որոշումներին:

Վերահսկողության ժամանակահատվածը - 2002 թվական և 2003 թվականի առաջին կիսամյակ:

Վերահսկողության օբյեկտը - ՀՀ սոցիալական ապահովագրության պետական հիմնադրամ:

Ուսումնասիրվել են ՀՀ սոցիալական ապահովագրության պետական հիմնադրամի (այսուհետ` Հիմնադրամ) կառուցվածքային ստորաբաժանումների, բաժինների կողմից ներկայացված փաստաթղթերը:

Ընտրանքային ուսումնասիրություններ են իրականացվել Հիմնադրամի Շենգավիթի, Կենտրոն-2, Մաշտոցի տարածքային և Արագածոտնի մարզային կենտրոններում, ինչպես նաև Հիմնադրամի վճարումների ծառայությունում:

Պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարների (այսուհետ` Սոցիալական վճարներ) հավաքման իրավական, ֆինանսական և կազմակերպական հիմունքները, ինչպես նաև դրույքաչափերն ու վճարման կարգը սահմանված է «Պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարների մասին» ՀՀ օրենքով: Սոցիալական ապահովագրության ծրագրերի իրականացման գործառույթները կարգավորվում են «Պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարների մասին» ՀՀ օրենքի կիրարկումն ապահովող միջոցառումների մասին» ՀՀ կառավարության 1998 թվականի հունիսի 8-ի թիվ 352 որոշմամբ:

 

Հիմնադրամի 2002 թվականի բյուջեի կատարման վերաբերյալ

 

Հիմնադրամի 2002 թվականի բյուջեն` եկամուտների և ծախսերի գծով, հաստատվել է «Հայաստանի Հանրապետության 2002 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքի թիվ 9 հոդվածի «Ը» կետով` 47,107.9 մլն դրամի չափով: Ըստ Հիմնադրամի կողմից ներկայացված տեղեկատվության (հավելված 1), բյուջեի եկամտային մասի փաստացի կատարողականը կազմել է 98.2%, այդ թվում` Սոցիալական վճարների հավաքման մասով` 96.7%, կամ պակաս է հավաքվել 1,287.0 մլն դրամ, իսկ ՀՀ պետական բյուջեից նպատակային հատկացումների (պաշտոնական տրանսֆերտների) մասով` 105.3%, կամ ավելի է հատկացվել 415.8 մլն դրամ: Հիմնադրամի բյուջեի ծախսային մասի փաստացի կատարողականը կազմել է 97.5%, որից կենսաթոշակային ապահովագրության վճարումների մասով` 95.7%, կամ պակաս է վճարվել 1,519.6 մլն դրամ, իսկ պաշտոնական տրանսֆերտների մասով ծախսերը կատարվել են ամբողջությամբ:

2002 թվականի սոցիալական վճարների չօգտագործված մնացորդը կազմել է 1,523.5 մլն դրամ, իսկ տարեսկզբի ազատ մնացորդը` 1,192.6 մլն դրամ: Նշված գումարից 903.8 մլն դրամը «Կրեդիտ-Երևան» բանկում Հիմնադրամին պատկանող թիվ 187000402896 տարանցիկ հաշվում սառեցված միջոցների մնացորդն է:

2002 թվականին Հիմնադրամի հաշվին սխալմամբ փոխանցված և ետ վերադարձված գումարը կազմել է 18.2 մլն դրամ, որի նվազեցմամբ Սոցիալական վճարների եկամտային մասի թերհավաքման ընդհանուր գումարը կկազմի 1,305.2 մլն դրամ:

2002 թվականին 563.2 մլն դրամով աճել են Սոցիալական վճարների գծով պարտավորությունները (այդ թվում` ապառքները) 2002 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ 9,666.2 մլն դրամի դիմաց՝ 2003 թվականի հունվարի 1-ին կազմելով 10,229.4 մլն դրամ (հավելված 2): Նույն ժամանակահատվածում 433.1 մլն դրամով աճել են նաև գերավճարները, 2003 թվականի հունվարի 1-ին կազմելով 1,297.1 մլն դրամ:

Զբաղվածության պետական ծրագրերի գծով, 2002 թվականի տարեկան նախատեսված և փաստացի կատարված ծախսերի տարբերությունը (79.1%) հիմնականում գործազրկության նպաստների և դրամական օգնություն ստացողների նախատեսված և փաստացի քանակի տարբերություն է: Զբաղվածության հանրապետական գործակալության կողմից նշված ծախսերի մասով Հիմնադրամին ներկայացված պահանջագրերը բավարարվել են ամբողջությամբ:

2002 թվականի բյուջեի սոցիալական ապահովագրության առանձին պետական ծրագրերի հոդվածով 118.6% գերակատարումը պայմանավորված է հանրապետությունում երեխաների ծնունդների ավելացմամբ:

ԱՊՀ երկրների կենսաթոշակային (սոցիալական) հիմնադրամների ներկայացուցիչների ասոցիացիային անդամակցության վճարների մասով, 2002 թվականի բյուջեով հաստատված գումարների նկատմամբ ավելի կատարված ծախսերը (100.9%) կապված են բյուջեի նախագծի կազմման և գումարների վճարման ժամանակ առաջացած ռուսական ռուբլու փոխարժեքային տարբերության հետ:

Հիմնադրամի համակարգի պահպանման ու զարգացման ծախսերը 2002 թվականի տարեկան բյուջեով նախատեսվել է 890.0 մլն դրամ, փաստացի ծախսը կազմել է 862.3 մլն դրամ կամ նախատեսվածի 96.9%-ը:

 

Հիմնադրամի 2003 թվականի առաջին կիսամյակի բյուջեի կատարման վերաբերյալ

 

Հիմնադրամի 2003 թվականի բյուջեն եկամուտների և ծախսերի գծով հաստատվել է «Հայաստանի Հանրապետության 2003 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքի թիվ 9 հոդվածի թիվ 6 կետով` 54,162.3 մլն դրամի չափով: 2002 թվականի համեմատությամբ, 2003 թվականին նախատեսվել է 7,054.4 մլն դրամի աճ, այդ թվում` Սոցիալական վճարների հավաքման (գանձման) մասով` 3,413.9 մլն դրամ:

Ըստ ՀՀ կառավարության 2003 թվականի փետրվարի 6-ի թիվ 184-Ն որոշման թիվ 8 հավելվածով սահմանված համամասնության, 2003 թվականի առաջին կիսամյակում Հիմնադրամի բյուջեն եկամուտների և ծախսերի գծով նախատեսվել է 24,551.1 մլն դրամի չափով, որի փաստացի կատարողականը կազմել է եկամուտների մասով` 24,853.4 մլն դրամ (101.2%), ծախսերի մասով` 26,037.9 մլն դրամ (հավելված 3):

Ինչպես 2002 թվականին, այնպես էլ 2003 թվականի ընթացիկ տարվա առաջին կիսամյակում, «Զբաղվածության պետական ծրագրերի իրականացման համար միջոցների տրամադրում», «Սոցիալական ապահովագրության առանձին պետական ծրագրեր» և «Հայաստանի Հանրապետության օրենքներով և ՀՀ կառավարության որոշումներով նշանակված կենսաթոշակներ և դրամական օգնություններ» ծախսային ծրագրերի թերակատարումները բացատրվում են նշված ուղղություններով համապատասխան պահանջարկի բացակայությամբ:

 

Հիմնադրամի վճարման ծառայության վերաբերյալ

 

ՀՀ սոցիալական ապահովության պետական հիմնադրամի նախագահի 10.01.02 թ. թիվ 07 հրամանով` Երևան քաղաքի կենսաթոշակառուների սպասարկումը, կենսաթոշակների վճարման հասցեականությունն ու արդյունավետությունը բարելավելու նպատակով, 2002 թ. հունվարից Երևան քաղաքում կենսաթոշակների վճարումներն իրականացվել են հիմնադրամի վճարումների ծառայության 17 ենթատարածքների միջոցով:

2002 թ. վճարման ծառայության կողմից վճարվել են կենսաթոշակներ, ծննդյան և մահվան նպաստներ ու այլ վճարներ` 12,102,142.8 հազ. դրամ, 2003 թ. առաջին կիսամյակում` 6,610,806.4 հազ. դրամ գումարի չափով:

Վճարման ծառայության պահպանման համար հատկացվել է 2002 թվականին` 111,571.1 հազ. դրամ, 2003 թվականի առաջին կիսամյակում` 65,269.6 հազ. դրամ:

Ուսումնասիրության արդյունքներով պարզվել է, որ նշված գործառույթներն իրականացնելիս` վճարման ծառայությունը թույլ է տվել «Եկամտահարկի մասին» և «Պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարների մասին» ՀՀ օրենքների պահանջների խախտում, մասնավորապես.

♦ 2002 թվականին և 2003 թվականի առաջին կիսամյակի ընթացքում օգնությունների և պարգևատրումների տեսքով աշխատակիցներին վճարված գումարները չեն միացվել նրանց ընդհանուր վաստակին և «Եկամտահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 21-րդ հոդվածով սահմանված կարգով չեն հարկվել եկամտահարկով:

♦ «Եկամտահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 21-րդ հոդվածի համաձայն, ֆիզիկական անձանց վարձակալած տարածքների դիմաց կատարված վարձավճարներից չի իրականացվել եկամտահարկի գանձում 10%-ի չափով:

♦ Քաղաքացիաիրավական պայմանագրերի հիման վրա կատարված շինարարական աշխատանքների և մատուցված այլ ծառայությունների դիմաց ֆիզիկական անձանց վճարած եկամուտներից չի իրականացվել եկամտահարկի գանձում:

♦ «Եկամտահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 37-րդ հոդվածով սահմանված կարգով ֆիզիկական անձանց վճարած եկամուտներից պահված և բյուջե փոխանցված եկամտահարկի վերաբերյալ հարկային տեսչություն ներկայացվող հաշվարկներում արտացոլվել են անարժանահավատ տվյալներ:

♦ 2002 թ. և 2003 թ. առաջին կիսամյակի ընթացքում կատարվել են փաստաթղթերով չհիմնավորված 2,639.3 հազ. դրամի կոմունալ բնույթի ծախսեր, որից «Եկամտահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 21-րդ հոդվածի համաձայն, 15% դրույքաչափով եկամտահարկ չի հաշվարկվել և բյուջե չի փոխանցվել:

Վերը նշված խախտումների արդյունքում պետական բյուջե չվճարված եկամտահարկի ընդհանուր գումարը կազմել է 831.9 հազ. դրամ:

♦ Վարձու աշխատանք կատարած ֆիզիկական անձանց վճարված աշխատավարձից և դրան հավասարեցված եկամուտներից սոցիալական վճարներ չեն հաշվարկվել և վճարվել լիազոր մարմնին:

♦ Գործունեություն իրականացնելու համար` վճարման ծառայությունը շենքերի վարձակալության պայմանագրեր է կնքել տարբեր ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց հետ, սակայն վարձակալված ոչ բնակելի տարածքների վերաբերյալ պայմանագրերը չեն ստացել համապատասխան պետական գրանցում, ինչը նախատեսված է գործող օրենսդրությամբ: Վարձատուների կողմից գործարքն ամրագրող, մատուցված ծառայությունները հավաստող փաստաթղթեր չեն ներկայացվել: Վարձակալված տարածքների դիմաց վճարումները կատարվել են «Դրամարկղային գործառնությունների մասին» ՀՀ օրենքի պահանջների խախտումներով:

 

Սոցիալական վճարների հաշվառման, գանձման եվ վերահսկողության գործընթացների վերաբերյալ

 

Ուսումնասիրությունների ընթացքում իրականացվել են սոցիալական վճարների գծով պարտավորությունների առաջացման, դրանց հաշվառման և վճարման գործառույթների ընդհանրական վերլուծություններ, որոնց արդյունքներով պարզվել է.

1. Ապահովադիրների կողմից հաշվետու ժամանակաշրջանների համար լիազոր մարմին ներկայացված հաշվետվությունների ցուցանիշների, այդ թվում` յուրաքանչյուր ամսվա համար հաշվարկված և վճարված սոցիալական վճարների հաշվառումն ապահովադիրների անձնական քարտերում կրել է ձևական բնույթ, մասնավորապես` քարտերում գրանցված ապառք գումարների նկատմամբ ժամկետանց օրերի համար տույժեր չեն հաշվարկվել, ինչը նախատեսված է «Պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարների մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի թիվ 5 կետով: Ապահովադիրներից տույժեր հաշվարկվել և գանձվել են միայն ստուգման արդյունքներով կազմված ակտերով, որոնցում ընդհանրապես բացակայում են ապառքների առաջացման ամսաթվերը, ինչի պատճառով ստուգման ավարտից հետո, որպես կանոն, տույժերի հետագա հաշվարկներ չեն իրականացվել: Եթե հաշվի առնենք այն փաստը, որ Հիմնադրամում հաշվառված են 95880 ապահովադիր, իսկ լիազոր մարմինն իր տեսչական կազմով ֆիզիկապես ի զորու չէ ստուգումների իրականացման միջոցով բոլորից հաշվարկել և գանձել ապառք-գումարների ժամկետանց օրերի տույժեր, ապա պարզ կդառնա, որ նման մոտեցումը չի կարող ապահովել սոցիալական վճարների գծով պարտավորությունների ամբողջական հաշվառում և գանձում: Այս պարագայում հնարավոր է, որ որոշ վճարողների մոտ խախտումները հայտնաբերվեն օրենքով սահմանված վաղեմության ժամկետում` խախտումները կատարելու տարվանից 3 տարի հետո, երբ Սոցիալական վճարների գծով պարտավորություններ, օրենսդրությամբ սահմանված կարգով, չեն կարող առաջանալ: Այսպես` 2002 թվականի ընթացքում Հիմնադրամի կողմից իրականացվել է 7407 ստուգում, արձանագրվել են լրացուցիչ պարտավորություններ 1,638.5 մլն դրամի չափով: Համեմատության համար նշենք, որ 2002 թվականին Հիմնադրամում գրանցված ապահովադիրների ընդհանուր թիվը (առանց գյուղատնտեսական նշանակության հողերի սեփականատերերի և նրանց միավորմամբ ձևավորված իրավաբանական անձանց) կազմել է 95880, որոնցից հաշվետվություններ են ներկայացրել 30326-ը, վճարումներ են կատարել (այդ թվում` մասնակի) 18326-ը, կամ Սոցիալական վճարների հաշվարկման և վճարման ճշտության ստուգումները հնարավոր է եղել իրականացնել գրանցված ապահովադիրների ընդամենը 7.7%-ի, հաշվետվություններ ներկայացրածների 24.4%-ի, վճարումներ կատարած ապահովադիրների 40.4%-ի մոտ:

2003 թվականի առաջին կիսամյակում կատարվել է 3311 ստուգում, արձանագրվել է 317.8 մլն դրամի լրացուցիչ վճարման ենթակա գումար:

2. Ուսումնասիրվող ժամանակահատվածում Հիմնադրամի կողմից իրականացված ստուգումների արդյունքներով արձանագրվել են 1,956.3 մլն դրամի լրացուցիչ պարտավորություններ, որից սոցիալական վճարների գծով ապառք` 395.1 մլն դրամ, ժամկետանց օրերի տույժ` 1,496.5 մլն դրամ` (կամ` 76.5%), տուգանք` 64.7 մլն դրամ:

Ստուգման ակտերի ընտրանքային ուսումնասիրություններով պարզվել է, որ բացառությամբ մի քանի եզակի դեպքերի, դրանց գերակայող մասը վերաբերել է ժամկետանց օրերի դիմաց հաշվարկված տույժերին:

3. Վարչական իրավախախտումների համար պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ 2002 թվականին կայացվել է 3659 որոշում, գումարը կազմել է 40.5 մլն դրամ, իսկ 2003 թվականի առաջին կիսամյակում կայացվել է 2416 որոշում, գումարը` 28.4 մլն դրամ: Օրենսդրությամբ սահմանված ժամկետում նշված գումարներից գանձվել է 2002 թվականին` 26.6 մլն դրամ, 2003 թվականի առաջին կիսամյակում` 17.8 մլն դրամ: Ըստ վերոնշված ժամանակահատվածների, սահմանված ժամկետից դուրս գանձումները դատական կարգով ապահովելու նպատակով ներկայացվել է համապատասխանաբար 680 և 396 հայցադիմում, բռնագանձման ենթակա գումարը կազմել է 9.3 և 8.3 մլն դրամ, փաստացի բռնագանձվել է 4.4 և 1.0 մլն դրամ:

Կանոնակարգված չէ ստուգող տեսուչների կողմից վարչական իրավախախտումների մասին արձանագրությունների կազմման գործընթացը: Այսպես` ուսումնասիրվող ժամանակահատվածում ընդհանուր առմամբ կատարվել է 10718 ստուգում, որոնց արդյունքներով արձանագրվել են օրենսդրությամբ սահմանված կարգի տարբեր բնույթի խախտումներ, սակայն վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ կազմվել է ընդամենը 6075 արձանագրություն:

4. 2002 թվականի ընթացքում Հիմնադրամի կողմից դատարան է ներկայացվել 495 հայցադիմում, հայցագինը կազմել է 1,398.9 մլն դրամ: Կայացվել է 378 վճիռ, բռնագանձման ենթակա գումարը կազմել է 699.0 մլն դրամ: Դատարանի կողմից ի վնաս Հիմնադրամի կայացվել է 49 վճիռ, գումարը` 38.4 մլն դրամ: Առանց քննության է թողնվել 5 գործ` 203.9 մլն դրամ գումարի չափով, իսկ մերժված հայցերի քանակը կազմել է 3, գումարը` 20.6 մլն դրամ: Դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայության կողմից կասեցվել է 8 գործ` 62.3 մլն դրամի չափով, կարճվել 56-ը` 52.3 մլն դրամի չափով: Ընդհանուր առմամբ, տարբեր պատճառներով ի վնաս Հիմնադրամի կայացված որոշումներով մերժվել է 377.5 մլն դրամի հայցադիմում կամ ընդհանուրի 27%-ը: Կատարողական թերթերի 277 վարույթով 535.6 մլն դրամ ընդհանուր գումարից փաստացի բռնագանձվել է 266.1 մլն դրամ:

5. Հիմնադրամի կողմից բավարար քայլեր չեն ձեռնարկվել` օրենսդրությամբ սահմանված կարգով հաշվառման չկանգնած ապահովադիրներին այցելությունների և ուսումնասիրությունների միջոցով հաշվառելու, գրանցելու և պատասխանատվության ենթարկելու ուղղությամբ: Այսպես, ՀՀ կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայության տվյալներով` 2002 թվականին հաշվառման կանգնած տնտեսավարող սուբյեկտների (այդ թվում` անհատ ձեռներեցների, ձեռնարկատերերի) ընդհանուր թիվը կազմել է 97645, իսկ Հիմնադրամի տվյալներով նույն ժամանակահատվածում հաշվառման կանգնած ապահովադիրների թիվը կազմել է 95880 կամ 1765-ով պակաս:

2002 թվականի ընթացքում, գյուղատնտեսական նշանակության հողերի սեփականատերերի և նրանց միավորմամբ ձևավորված իրավաբանական անձանց վերաբերյալ համապատասխան հաշվառում չի տարվել, առաջացած ապառքների գանձման ուղղությամբ անհրաժեշտ քայլեր չեն ձեռնարկվել: Ըստ ներկայացված տեղեկատվության, 2002 թվականին այդ ուղղությամբ գանձվել է 188.8 մլն դրամ, իսկ 2003 թվականի առաջին կիսամյակում` 19.0 մլն դրամ: Ի դեպ, ՀՀ Ազգային ժողովի կողմից 2002 թվականի դեկտեմբերի 11-ին ընդունված թիվ ՀՕ-476-Ն օրենքով` վերոնշված ապահովադիրները 2003 թվականի հունվարի 1-ից այլևս չեն համարվում Սոցիալական վճարների հաշվարկման օբյեկտներ:

6. 2002 թ. և 2003 թ. առաջին եռամսյակի ընթացքում վճարման ծառայության կողմից աշխատակիցներին վճարված աշխատավարձի դիմաց հաշվարկված և փոխանցված Սոցիալական վճարների գումարը` 21.8 մլն դրամ, չի արտացոլվել Հիմնադրամի կողմից ներկայացված համապատասխան հաշվետվություններում, ինչի արդյունքում նշված գումարը լիազոր մարմնի կողմից հաշվառվել է չպարզված գումարների շարքում: Նշված բացթողումը շտկվել է 2003 թվականի հոկտեմբեր ամսին:

7. Հիմնադրամի` «Կրեդիտ-Երևան» բանկում ունեցած տրանզիտ հաշվում 903.8 մլն դրամի «սառեցված» միջոցների մնացորդի վերաբերյալ ներկայացված փաստաթղթերի վերլուծությունից պարզվել է, որ սկսած 2001 թվականի նոյեմբերի 15-ից, բանկի անվճարունակության պատճառով, Հիմնադրամի կողմից ներկայացված փոխանցման հանձնարարագրերը մերժվել են: Սակայն, փաստը հաշվի չառնելով, 2001 թվականի նոյեմբերի 30-ին Հիմնադրամը «Կրեդիտ-Երևան» բանկի իր տրանզիտ հաշիվը համալրել է ևս 234.0 մլն դրամով, այն դեպքում, երբ «Ինվեստ» բանկում արդեն իսկ ունեցել է բացված նոր հաշիվ: Ավելին, 2002 թվականի հունվարի 23-ին «ՀՀ Կրեդիտ-Երևան բանկ» ԲԲ ընկերությունը Հիմնադրամին հղված գրությամբ և դրան կից ցուցակով տեղեկացրել է, որ 2001 թվականի դեկտեմբերի 19-ի դրությամբ Հիմնադրամի նկատմամբ բանկում կուտակվել է ևս 163,2 մլն դրամի պարտավորություն, որն առաջացել է բանկի հաճախորդների կողմից վճարման ներկայացված, սակայն բանկի կողմից Հիմնադրամ չփոխանցված գումարներից և խնդրել է այն դիտել որպես «Կրեդիտ-Երևան» բանկի պարտավորություն` Հիմնադրամի նկատմամբ: Հիմնադրամն ընդունել է պարտավորությունը` հաշվի չառնելով այն փաստը, որ սնանկ բանկի կողմից սպասարկվող ապահովադիրները նշված պահի դրությամբ չեն ունեցել պարտավորություններ Սոցիալական վճարների գծով: Նշվածից կարելի է եզրակացնել, որ այդ ամենը կատարվել է միայն մեկ նպատակով` բանկի սնանկացման պարագայում մի շարք կազմակերպությունների կրած կորուստները (վնասները) ուղղել Հիմնադրամի հաշվին:

8. Հիմնադրամի 2002 թվականի բյուջեի «Սոցիալական ապահովագրության առանձին պետական ծրագրեր» հոդվածով ձեռք են բերվել և հատկացվել թվով 4512 առողջարանային բուժման և հանգստյան տան ուղեգրեր, որի ընդհանուր գումարը կազմել է 479,680.0 հազ. դրամ: Մեկ ուղեգրի միջին արժեքը կազմել է 106.3 հազ. դրամ: 2003 թվականին նույն հոդվածով ձեռք է բերվել և հատկացվել 5480 ուղեգիր` 600,000.0 հազ. դրամ գումարով: Այս դեպքում մեկ ուղեգրի միջին արժեքը կազմել է 109.5 հազ. դրամ, կամ նախորդ տարվա համեմատ մեկ ուղեգրի արժեքը աճել է 3.2 հազ. դրամով, ընդհանուր թանկացումը կազմել է 17.5 մլն դրամ: Ուղեգրերը բաշխվել են Հիմնադրամի խորհրդի 2001 թվականի հունիսի 19-ի թիվ 6 որոշմամբ հաստատված կարգով:

Ուսումնասիրությունների արդյունքների ծանոթացման վերաբերյալ կազմվել է համապատասխան արձանագրություն:

 

Ե Զ Ր Ա Կ Ա Ց ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

1. Հիմնադրամի կողմից, հաշվապահական հաշվառումը սահմանված կարգի խախտումներով վարելու հետևանքով, չեն կատարվել ՀՀ հարկային օրենսդրությամբ սահմանված հարկային պարտավորությունները` 831.9 հազ. դրամի չափով:

2. Վարձու աշխատանք կատարած ֆիզիկական անձանց վճարված աշխատավարձից և դրան հավասարեցված եկամուտներից սոցիալական վճարներ չեն հաշվարկվել:

3. Վարձակալված ոչ բնակելի տարածքների վերաբերյալ վարձակալական պայմանագրերը չեն ստացել նոտարական վավերացում և համապատասխան պետական գրանցում, ինչը նախատեսված է ՀՀ օրենսդրությամբ:

4. Հաշվարկված և վճարված սոցիալական վճարների հաշվառումն ապահովադիրների անձնական քարտերում կրել է ձևական բնույթ, ապառք գումարների նկատմամբ ժամկետանց օրերի համար տույժեր չեն հաշվարկվել, ինչը նախատեսված է «Պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարների մասին» ՀՀ օրենքով:

5. Ստուգման ակտերը կազմվել են «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի առաջին կետի պահանջների խախտումներով:

6. Կանոնակարգված չէ վարչական իրավախախտումների մասին արձանագրությունների կազմման գործընթացը:

7. Հիմնադրամի կողմից անհրաժեշտ միջոցներ չեն ձեռնարկվել` օրենսդրությամբ սահմանված կարգով հաշվառման չկանգնած ապահովադիրներին այցելությունների և ուսումնասիրությունների միջոցով հաշվառելու, գրանցելու և պատասխանատվության ենթարկելու ուղղությամբ:

 

Ա Ռ Ա Ջ Ա Ր Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն Ն Ե Ր

 

1. Վերականգնել և վճարել ՀՀ պետական բյուջե 2002 թ. և 2003 թ. առաջին կիսամյակի ընթացքում պարգևատրումների և օգնությունների, կատարված աշխատանքների և մատուցած այլ ծառայությունների դիմաց աշխատակիցներին և ֆիզիկական անձանց վճարված եկամուտներից չգանձված 831.9 հազ. դրամ եկամտահարկի գումարը:

2. Ստուգման արդյունքների հիման վրա կազմվող ստուգման ակտերում արձանագրվող տվյալները համապատասխանեցնել «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի պահանջներին:

3. Կանոնակարգել ապահովադիրների անձնական քարտերում առաջացած ապառք գումարների նկատմամբ ժամկետանց օրերի համար ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված տույժերի հաշվառումը:

4. «ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի 3-րդ կետի համաձայն, մեկամսյա ժամկետում Ազգային ժողով և Վերահսկիչ պալատ ներկայացնել պաշտոնական տեղեկատվություն` բացահայտված խախտումները վերացնելու ուղղությամբ ձեռնարկված միջոցառումների վերաբերյալ:

 

հավելված 1

 

Հայաստանի Հանրապետության սոցիալական ապահովագրության պետական հիմնադրամի 2002 թվականի բյուջեի կատարողականը

 

(հազ. դրամ)

Բյուջեի հոդվածների անվանումը 2002 թ. Պլան Փաստացի Կատար- ման, % 1 2 3 4 5   ՏԱՐԵՍԿԶԲԻ ՄՆԱՑՈՐԴԸ - 1,192,600.0   ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐ ԵՎ ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ ՏՐԱՆՍՖԵՐՏՆԵՐ այդ թվում՝ 47,107,903.8 46,262,851.5 98.2 1 Ոչ հարկային եկամուտներ այդ թվում՝ 39,219,556.3 37,932,544.7 96.7 պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարներ 39,219,556.3 37,932,544.7 96.7 2 Պաշտոնական տրանսֆերտներ այդ թվում՝ 7,888,347.5 8,304,145.2 1053 ՀՀ պետական բյուջեի հատկացումներ այդ թվում՝ 7,888,347.5 8,304,145.2 105.3   -շարքային զինծառայողների և նրանց ընտանիքների անդամների կենսաթոշակային ապահովում 2,607,846.5 2,607,846.5 100.0   -սպայական անձնակազմի և նրանց ընտանիքների անդամների կենսաթոշակային ապահովում 5,234,002.1 5,649,402.1 107.9   -ՀՀ օրենքներով և ՀՀ կառավարության որոշումներով նշանակված կենսաթոշակներ և դրամական օժանդակություն 31,900.0 32,880,0 103.1   -աշխատողների աշխատանքային պարտականությունների կատարման հետ կապված խեղման, մասնագիտական հիվանդության և առողջության այլ վնասման հետևանքով պատճառված վնասի փոխհատուցում 14,598.9 14,016,6 96.0 4 Այլ մուտքեր - 26,161,6 - ԸՆԴԱՄԵՆԸ ԾԱԽՍԵՐ, այդ թվում ըստ ծախսային ծրագրերի 47,107,903.8 45,931,985.6 97.5 1 Կենսաթոշակային ապահովագրություն 33,717,000.0 32,075,283.1 95.1 2 Շարքային զինծառայողների և նրանց ընտանիքների անդամների կենսաթոշակային ապահովում 2,607,846.5 2,607,846.5 100.0 3 Սպայական անձնակազմի և նրանց ընտանիքների անդամների կենսաթոշակային ապահովում 5,234,002.1 5,649,650.7 107.9 4 ՀՀ օրենքներով և ՀՀ կառավարության որոշումներով նշանակված կենսաթոշակներ և դրամական օժանդակություն 31,900.0 32,249,0 101.1 5 Աշխատողների աշխատանքային պարտականությունների կատարման հետ կապված խեղման, մասնագիտական հիվանդության և առողջության այլ վնասման հետևանքով պատճառված վնասի փոխհատուցում 14,598.9 14,016.6 96.0 6 Թաղման ծախսերի հետ կապված մասնակի փոխհատուցում 1,468,900.0 1,623,116.6 110.5 7 Վճարման ծառայության վարձավճար 492,600.0 460,451.6 93.5 8 Զբաղվածության պետական ծրագրերի իրականացման համար միջոցների տրամադրում 1,400,217.9 1,107,527.2 79.1 9 Սոցիալական ապահովագրության առանձին պետական ծրագրեր 1,236,338.4 1,466,190.6 118.6 10 Սոցիալական ապահովագրության միջազգային ասոցիացիային անդամակցության վճար 4,000.0 4,463.0 111.6 11 ԱՊՀ երկրների կենսաթոշակային (սոցիալական) հիմնադրամների ներկայացուցիչների ասոցիացիային անդամակցության վճար 10,500.0 10,597.5 100.9 12 ՀՀ սոցիալական ապահովագրության պետական հիմնադրամի համակարգի պահպանում և զարգացում 890,000.0 862,430.0 96.9 13 Սխալ փոխանցված գումարների ետ վերադարձ - 18,163.2 - 14 Այլ ծախսեր - - -

 

հավելված 2

 

2002-2003 թթ. վճարման ենթակա գումարները, այդ թվում` ապառքները

 

(մլն դրամ)

Տարածքային մարմինների անվանումը Ապառք Վճարման ենթակա գումար 01,01,02 դրությամբ 01,04,02 դրությամբ 01,07,02 դրությամբ 01,10,02 դրությամբ 01,01,03 դրությամբ 01,04,03 դրությամբ 01,07,03 դր. վճ. ենթակա 01,10,03 դր. վճ. ենթակա   Արագածոտնի 66,48 53,00 53,83 57,36 58,40 60,70 129,70 118,47 1 Աշտարակի 19,50 16,80 17,40 17,00 16,10 22,90 44,90 41,00 2 Ապարանի 13,40 11,30 13,60 16,70 14,70 12,30 23,40 19,60 3 Արագածի 8,88 8,30 7,93 8,06 10,80 9,40 15,70 17,87 4 Թալինի 24,70 16,60 14,90 15,60 16,80 16,10 45,70 40,00   Արարատի 132,30 227,00 105,00 123,00 150,90 110,70 257,40 268,80 5 Արտաշատի 39,80 148,90 32,90 49,60 58,30 50,60 90,70 89,20 6 Արարատի 69,30 60,80 57,70 60,30 76,10 47,30 121,70 144,80 7 Մասիսի 23,20 17,30 14,40 13,10 16,50 12,80 45,00 34,80   Արմավիրի 719,80 747,60 769,10 816,10 973,90 1092,40 1343,00 1356,30 8 Արմավիրի 590,90 612,80 632,00 666,30 836,80 948,60 1124,40 1129,90 9 Բաղրամյանի 15,90 14,90 16,80 15,70 20,60 18,30 42,10 36,60 10 Էջմիածնի 113,00 119,90 120,30 134,10 116,50 125,50 176,50 189,80   Գեղարքունիքի 180,88 140,40 184,86 193,62 230,10 213,83 336,00 304,16 11 Գավառի 74,40 28,60 70,89 75,30 70,90 66,80 101,10 90,70 12 Ճամբարակի 20,60 21,90 22,50 25,10 34,00 27,50 36,30 35,90 13 Մարտունիի 15,18 13,50 10,97 10,72 23,30 11,00 39,70 47,20 14 Սևանի 62,20 66,70 69,90 71,80 92,30 99,10 129,10 85,16 15 Վարդենիսի 8,50 9,70 10,60 10,70 9,60 9,43 29,80 45,20   Լոռիի 402,79 374,30 367,43 389,42 433,75 465,16 619,60 603,34 16 Վանաձորի 213,80 217,20 234,20 248,30 261,20 294,80 366,50 359,10 17 Թումանյանի 117,74 86,50 62,01 67,26 93,29 96,36 151,10 161,94 18 Սպիտակի 4,27 3,50 4,70 6,00 13,48 5,90 21,40 13,98 19 Ստեփանավանի 18,03 18,80 18,97 20,98 20,92 23,10 29,10 18,76 20 Տաշիրի 48,95 48,30 47,55 46,88 44,86 45,00 51,50 49,56   Կոտայքի 1349,40 1660,10 1455,80 1506,60 1677,30 1707,10 2047,40 2029,10 21 Հրազդանի 522,30 535,10 552,40 575,70 631,60 687,40 809,90 801,30 22 Կոտայքի 224,40 522,50 232,20 234,40 275,50 242,10 297,60 288,20 23 Նաիրիի 169,80 196,60 220,70 239,90 270,90 285,50 411,50 391,70 24 Չարենցավանի 432,90 405,90 450,50 456,60 499,30 492,10 528,40 547,90   Շիրակի 748,10 963,90 1038,70 768,40 818,31 806,54 958,70 979,35 25 Գյումրիի 623,00 874,50 913,20 618,70 659,10 664,60 746,40 761,10 26 Ախուրյանի 46,50 32,80 47,20 58,30 56,80 58,30 89,50 99,70 27 Ամասիայի 1,80 1,70 2,00 1,80 3,41 1,25 7,40 7,49 28 Անիի 8,00 6,80 6,40 5,30 12,70 4,77 14,00 11,26 29 Աշոցքի 1,60 1,50 1,30 1,60 3,80 1,92 10,40 13,20 30 Արթիկի 67,20 46,60 68,60 82,70 82,50 75,70 91,00 86,60   Սյունիքի 239,80 241,90 253,20 254,80 299,00 265,30 413,60 366,60 31 Կապանի 88,10 84,50 89,90 87,60 100,40 64,90 149,50 142,10 32 Գորիսի 62,10 64,80 68,20 77,30 104,00 106,90 144,10 109,20 33 Մեղրիի 3,40 3,70 2,80 2,90 5,30 4,30 18,80 16,60 34 Սիսիանի 86,20 88,90 92,30 87,00 89,30 89,20 101,20 98,70   Վայոց ձորի 84,94 70,40 73,38 78,97 89,24 73,20 115,20 117,00 35 Եղեգնաձորի 45,40 43,20 46,10 50,90 60,60 47,50 70,60 69,70 36 Վայքի 10,14 6,60 6,78 6,67 6,44 7,00 16,60 17,70 37 Ջերմուկի 29,40 20,60 20,50 21,40 22,20 18,70 28,00 29,60   Տավուշի 121,90 126,20 127,70 125,60 148,54 117,45 175,70 150,20 38 Իջևանի 28,00 29,70 31,00 30,90 32,74 22,00 55,80 37,60 39 Դիլիջանի 58,10 58,30 59,00 58,50 63,40 63,30 66,20 63,10 40 Նոյեմբերյանի 14,70 15,60 15,20 11,40 14,10 8,90 21,30 19,90 41 Տավուշի 21,10 22,60 22,50 24,80 38,30 23,25 32,40 29,60   Երևանի 5619,80 5036,80 5575,40 6361,18 5350,00 5475,70 7033,20 7383,50 42 Արաբկիրի 1023,10 1018,50 1035,90 1053,40 1099,30 1106,30 1309,20 1324,40 43 Դավիթաշենի 13,30 13,70 15,10 11,60 17,70 11,00 29,60 27,40 44 Զեյթուն- Քան. 49,30 28,80 29,90 23,50 32,80 32,10 79,90 60,50 45 Էրեբունիի 91,20 97,30 73,50 81,70 90,80 98,50 212,90 193,10 46 Խորհրդայինի 72,40 54,80 66,50 64,00 69,00 59,20 145,70 155,30 47 Մաշտոցի 591,50 748,60 1231,20 663,00 741,20 766,60 1063,80 1095,10 48 Շահումյանի 236,20 627,30 589,30 272,20 316,60 323,50 386,60 453,20 49 Շենգավիթի 2158,40 232,30 263,70 2339,98 2433,70 2599,70 2664,50 2654,20 50 Կենտրոն-1 277,00 2215,50 2270,30 308,40 426,70 342,90 665,30 797,00 51 Կենտրոն -2 1107,40 9641,60 10004,40 1543,40 122,20 135,90 475,70 623,30   Ընդամենը 9666,19 9641,60 10004,40 10675,05 10229,44 10388,08 13429,50 13676,82

 

 

հավելված 3

 

Հայաստանի Հանրապետության սոցիալական ապահովագրության պետական հիմնադրամի 2003 թվականի առաջին կիսամյակի բյուջեի կատարողականը

 

(հազ. դրամ)

հ/հ Բյուջեի հոդվածների անվանումը 2003 թ. I կիսամյակ Պլան Փաստացի Կատար- ման % 1 2 3 4 5   ՏԱՐԵՍԿԶԲԻ ՄՆԱՑՈՐԴԸ - 1,523,466.0   ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐ ԵՎ ՊԱՇՏՈՆԱԿԱՆ ՏՐԱՆՍՖԵՐՏՆԵՐ, այդ թվում՝ 24,555,146.4 24,853,366.9 101.2 1 Ոչ հարկային եկամուտներ այդ թվում՝ 18,792,000.0 19,003,508.8 101.1 պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարներ 18,792,000.0 19,003,508.8 101.1 2 Պաշտոնական տրանսֆերտներ այդ թվում՝ 5,763,146.4 5,841,732.0 101.4 ՀՀ պետական բյուջեի հատկացումներ այդ թվում՝ 5,763,146.4 5,841,732.0 101.4 -կենսաթոշակային ապահովություն (սոցիալական կենսաթոշակներ) 1,000,000.0 1,000,000.0 100.0 -շարքային զինծառայողների և նրանց ընտանիքների անդամների կենսաթոշակային ապահովում 1,386,630.3 1,386,630.4 100.0 -սպայական անձնակազմի և նրանց ընտանիքների անդամների կենսաթոշակային ապահովում 3,356,474.9 3,435,060.4 102.3 -ՀՀ օրենքներով և ՀՀ կառավարության որոշումներով նշանակված կենսաթոշակներ և դրամական օժանդակություն 15,088.3 15,088.3 100.0 -աշխատողների աշխատանքային պարտականությունների կատարման հետ կապված խեղման, մասնագիտական հիվանդության և առողջության այլ վնասման հետևանքով պատճառված վնասի փոխհատուցում 4,952.9 4,952.9 100.0 3 Այլ մուտքեր - 8,126.1 - ԸՆԴԱՄԵՆԸ ԾԱԽՍԵՐ այդ թվում ըստ ծախսային ծրագրերի 24,555,146.5 26,037,862.8 106.0 1 Կենսաթոշակային ապահովագրություն 16,808,858.1 18,496,276.2 110.0 ՀՀ պետական բյուջեի հատկացումներ այդ թվում՝ 5,802,146.4 5,832,332.4 100.5 2 Կենսաթոշակային ապահովություն (սոցիալական կենսաթոշակներ) 1,000,000.0 1,000,000.0 100.0 3 Շարքային զինծառայողների և նրանց ընտանիքների անդամների կենսաթոշակային ապահովում 1,386,630.3 1,386,630.4 100.0 4 Սպայական անձնակազմի և նրանց ընտանիքների անդամների կենսաթոշակային ապահովում 3,356,474.9 3,415,745.2 101.8 5 ՀՀ օրենքներով և ՀՀ կառավարության որոշումներով նշանակված կենսաթոշակներ և դրամական օժանդակություն 54,088.3 23,971.8 44.3 6 Աշխատողների աշխատանքային պարտականությունների կատարման հետ կապված խեղման, մասնագիտական հիվանդության և առողջության այլ վնասման հետևանքով պատճառված վնասի փոխհատուցում 4,952.9 5,985.0 120.8 7 Վճարման ծառայության վարձավճար 247,942.0 224,184.5 90.4 8 Զբաղվածության պետական ծրագրերի իրականացման համար միջոցների տրամադրում 210,000.0 142,317.5 67.8 9 Սոցիալական ապահովագրության առանձին պետական ծրագրեր 1,000,000.0 760,069.2 76.0 10 Սոցիալական ապահովագրության միջազգային ասոցիացիային անդամակցության վճար 5,200.0 5,886.0 113.2 11 ԱՊՀ երկրների կենսաթոշակային (սոցիալական) հիմնադրամների ներկայացուցիչների ասոցիացիային անդամակցության վճար 11,000.0 12,545.0 114.0 12 ՀՀ սոցիալական ապահովագրության պետական հիմնադրամի համակարգի պահպանում և զարգացում 470,000.0 552,414.6 117.5 13 Սխալ փոխանցված գումարների ետ վերադարձ - 11,837.4 - 14 Այլ ծախսեր - - -

 

Հաստատվել է ՀՀ ԱԺ Վերահսկիչ պալատի

խորհրդի 24.03.04 թ. նիստում և ուղարկվել է

ՀՀ Ազգային ժողով, ՀՀ կառավարություն և

ՀՀ կառավարությանն առընթեր

մաքսային պետական կոմիտե

 

Տ Ե Ղ Ե Կ Ա Ն Ք

 

ՀՀ կառավարությանն առընթեր մաքսային պետական կոմիտեում իրականացված ուսումնասիրության արդյունքների մասին

 

Ուսումնասիրության հիմքը - Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի 2002 թվականի դեկտեմբերի 11-ի թիվ Ն-321-2 որոշմամբ հաստատված՝ Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի գործունեության ծրագրի 6.3 կետը և Վերահսկիչ պալատի նախագահի 2003 թվականի դեկտեմբերի 10-ի թիվ 52 հրամանը:

Ուսումնասիրության նպատակը - Պետական բյուջեով նախատեսված եկամուտների գանձման, պետական բյուջեից հատկացված միջոցների, նյութական խրախուսման և սոցիալական զարգացման ֆոնդի օգտագործման համապատասխանությունը ՀՀ օրենքներին և այլ իրավական ակտերին:

Ուսումնասիրության օբյեկտը - Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր մաքսային պետական կոմիտե:

Ուսումնասիրվել են ՀՀ կառավարությանն առընթեր մաքսային պետական կոմիտեի (այսուհետ` Կոմիտե) կառուցվածքային ստորաբաժանումների կողմից ներկայացված` ուսումնասիրության առարկային վերաբերող փաստաթղթերը:

 

2002 թվականին Կոմիտեի կողմից ՀՀ պետական բյուջեով նախատեսված եկամուտների հավաքագրման (գանձման) վերաբերյալ

 

Ըստ ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության կենտրոնական գանձապետարանի կողմից տրամադրված տեղեկատվության, Կոմիտեի կողմից 2002 թվականի ընթացքում հավաքագրված (գանձված) հարկային եկամուտների և տուրքերի փաստացի կատարողականը կազմել է 102.6% (հավելված 1): Չի կատարվել միայն մաքսատուրքի գծով պետական բյուջեի մուտքը, որը 2,593,167.0 հազ. դրամով (21.1%-ով) զիջել է տարեկան ծրագրով նախատեսված ցուցանիշը:

Բյուջետային մուտքերի բարձր մակարդակ է ապահովվել բնօգտագործման և բնապահպանական վճարների գծով, որի փաստացի մուտքը գերազանցել է նախատեսված ցուցանիշը 1,444,316.0 հազ. դրամով (282.1%):

2002 թվականի ծրագրավորված հարկային եկամուտների` ըստ վճարողների, վերլուծության արդյունքներով պարզվել է, որ ավելացված արժեքի հարկի կատարողականում մարդասիրական ծրագրերով պետական բյուջեից փոխհատուցված գումարների ընդհանուր չափը կազմել է 2,397,091.4 հազ. դրամ: Եթե հաշվի առնենք այն փաստը, որ բյուջետային մուտքերը ծրագրավորելիս նշված ցուցանիշը չի համարվում առաջադրանք (այդ մասով չի կատարվում փաստացի գանձում), ապա կարելի է արձանագրել, որ ավելացված արժեքի հարկի գծով սահմանված առաջադրանքի իրական կատարողականը կազմել է 54,022,106.6 հազ. դրամ` հաշվետվությամբ ցույց տրված 56,419,198.0 հազ. դրամի փոխարեն, կամ նախատեսվածի 102.4%-ը, իսկ նշված գումարի նվազեցմամբ 2002 թվականին հավաքագրված հարկային եկամուտների և տուրքերի ընդհանուր կատարողականը իրականում կազմել է 100%:

 

2003 թվականի 9 ամիսների ընթացքում հավաքագրված (գանձված) եկամուտների վերաբերյալ

 

Ըստ ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության կենտրոնական գանձապետարանի կողմից տրամադրված տեղեկատվության, Կոմիտեի կողմից 2003 թվականի 9 ամիսներին հավաքագրված (գանձված) հարկային եկամուտների և տուրքերի փաստացի կատարողականը կազմել է 98.5% (հավելված 2): Թերհավաքումների ընդհանուր չափը կազմել է 1,115,967.0 հազ. դրամ, իսկ ավելացված արժեքի հարկի կատարողականում մարդասիրական ծրագրերով պետական բյուջեից փոխհատուցված 497,962.5 հազ. դրամ գումարի նվազեցմամբ իրական կատարողականը կկազմի 97.8%: Ինչպես 2002 թվականին, այնպես էլ 2003 թվականի 9 ամիսներին չի ապահովվել մաքսատուրքի գծով պետական բյուջեի մուտքը: Թերակատարվել են ակցիզային հարկի, բնօգտագործման և բնապահպանական վճարների գծով, ինչպես նաև լիցենզիաների տրամադրումից պետական տուրքի գանձման պետական բյուջեով նախատեսված առաջադրանքները:

 

Պետական բյուջեից հատկացված միջոցների օգտագործման վերաբերյալ

 

«Հայաստանի Հանրապետության 2002 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքով բյուջետային ծախսերի գործառնական դասակարգման 01 խմբի 02 ենթախմբի 01 ծրագրով (գործադիր իշխանության, պետական կառավարման հանրապետական և տարածքային կառավարման մարմինների կենտրոնական ապարատի պահպանում) նախատեսվել է հատկացնել 104,441.4 հազ. դրամ, դրամարկղային ծախսը կազմել է 104,355.2 հազ. դրամ, իսկ փաստացի ծախսը` 104,386.1 հազ. դրամ կամ նախատեսվածի 99.9%-ը:

Բյուջետային ծախսերի գործառնական դասակարգման 01 խմբի 02 ենթախմբի 03 ծրագրով (Մաքսատների և մաքսային կետերի պահպանում) նախատեսվել է հատկացնել 265,649.8 հազ. դրամ, դրամարկղային ծախսը կազմել է 264,783.1 հազ. դրամ, իսկ փաստացի ծախսը` 256,871.8 հազ. դրամ կամ նախատեսվածի 96.7%-ը:

«ՀՀ 2003 թվականի պետական բյուջեի կատարումն ապահովող միջոցառումների մասին» ՀՀ կառավարության 2003 թվականի փետրվարի 6-ի N 184-Ն որոշմամբ բյուջետային ծախսերի գործառնական դասակարգման 01 խմբի 02 ենթախմբի 01 ծրագրով 2003 թվականի 9 ամսում նախատեսվել է հատկացնել 176,604.9 հազ. դրամ, դրամարկղային ծախսը կազմել է 159,154.7 հազ. դրամ, իսկ փաստացի ծախսը` 187,595.9 հազ. դրամ կամ նախատեսվածի 106.2%-ը: Բյուջետային ծախսերի գործառնական դասակարգման 01 խմբի 02 ենթախմբի 03 ծրագրով 2003 թվականի 9 ամսում նախատեսվել է հատկացնել 531,323.9 հազ. դրամ, դրամարկղային ծախսը կազմել է 472,389.7 հազ. դրամ, իսկ փաստացի ծախսը` 566,433.5 հազ. դրամ կամ նախատեսվածի 106.6%-ը:

 

Նյութական խրախուսման եվ սոցիալական զարգացման ֆոնդի միջոցների ձեվավորման եվ օգտագործման վերաբերյալ

 

Կոմիտեի նյութական խրախուսման և սոցիալական զարգացման ֆոնդի (այսուհետ` Ֆոնդ) միջոցները ձևավորվում են ՀՀ մաքսային օրենսդրությամբ սահմանված կարգով գանձվող մաքսավճարների հաշվին: Ֆոնդի գումարների օգտագործման ուղղությունները հաստատում է ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարությունը` տարեկան ծախսերի նախահաշվի ձևով: Ֆոնդի միջոցները ձևակերպվում են որպես պետական բյուջեի համապատասխան եկամուտ, իսկ ծախսը` Կոմիտեի ընթացիկ և կապիտալ ծախսերի հոդվածներում` որպես պետական բյուջեի համապատասխան ծախս: Ֆոնդի միջոցները պետք է օգտագործվեն մաքսային գործի զարգացման, մաքսային մարմինների նյութատեխնիկական և սոցիալական բազայի ապահովման նպատակով (ՀՀ մաքսային օրենսգիրք, թիվ 109 հոդված):

2002 թվականին Ֆոնդի եկամուտների ընդհանուր չափը կազմել է 1,383,952.5 հազ. դրամ, նախատեսված 1,396,745.0 հազ. դրամի դիմաց, կամ 99.1% (հավելված 3): Տարեսկզբի ազատ մնացորդը կազմել է 189,138.2 հազ. դրամ: Ֆոնդի միջոցների հաշվին տարվա ընթացքում փաստացի կատարված ծախսերի (դրամարկղային ծախսերի) ընդհանուր չափը նախատեսված 1,545,260.0 հազ. դրամի դիմաց կազմել է 1,398,967.7 հազ. դրամ, կամ 90.5%-ը, այդ թվում` ընթացիկ ծախսերի մասով` 1,116,859.1 հազ. դրամ, կապիտալ ծախսերի մասով` 282,108.6 հազ. դրամ: Ընթացիկ ծախսերի կազմում Կոմիտեի աշխատողների հավելյալ վարձատրության (նյութական խրախուսման) և դրա հետ կապված ընթացիկ տրանսֆերտային վճարների ընդհանուր գումարը կազմել է 867,611.9 հազ. դրամ կամ 77.7%-ը:

Ֆոնդի միջոցների հաշվին 282,108.6 հազ. դրամի չափով կատարված կապիտալ ծախսերից 219,072.6 հազ. դրամը կամ 77.7%-ը կապիտալ շինարարության ծախսերն են: 2002 թվականին տրանսպորտային միջոցների ձեռքբերման նպատակով ծախսվել է 17,818.2 հազ. դրամ, նախահաշվով սահմանված 22,000.0 հազ. դրամի դիմաց: Ֆոնդի միջոցների տարեվերջի ազատ մնացորդը կազմել է 174,123.0 հազ. դրամ:

2003 թվականի տարեկան նախահաշվով Ֆոնդի ընթացիկ եկամուտների հավաքագրման առաջադրանքը սահմանվել է 1,427,156.0 հազ. դրամի չափով: 2003 թվականի 9 ամիսներին հավաքագրված եկամուտների փաստացի մեծությունը կազմել է 1,204,561.3 հազ. դրամ (հավելված 4): Ֆոնդի միջոցների հաշվին կատարված ծախսերի (դրամարկղային ծախսերի) ընդհանուր չափը 2003 թվականի հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ կազմել է 955,822.7 հազ. դրամ, այդ թվում` ընթացիկ ծախսերի գծով` 653,160.8 հազ. դրամ, իսկ կապիտալ ծախսերի գծով` 302,661.9 հազ. դրամ: Աշխատավարձին հավասարեցված վճարումների (նյութական խրախուսման) և դրանից բխող պարտադիր սոցիալական վճարների ընդհանուր չափը կազմել է 389,824.1 հազ. դրամ կամ ընթացիկ ծախսերի 59.7%-ը: Վերոնշված ժամանակահատվածում Ֆոնդի միջոցների հաշվին գույքի, գրասենյակային ապրանքների և նյութերի ձեռքբերման նպատակով փաստացի ծախսվել է 92,053.6 հազ. դրամ, սեփական տրանսպորտի պահպանման ծախսերը կազմել են 49,517.3 հազ. դրամ, իսկ կապի ծառայությունների գծով ծախսերը` 41,210.6 հազ. դրամ:

2003 թվականի 9 ամիսներին կապիտալ շինարարության գծով ծախսերը կազմել են 137,635.1 հազ. դրամ, կապիտալ նորոգման ծախսերը` 19,437.6 հազ. դրամ, իսկ տրանսպորտային միջոցների ձեռքբերման ծախսերը` 83,120.0 հազ. դրամ: Վերջինիս վերաբերյալ փաստաթղթային ուսումնասիրության արդյունքներով պարզվել է հետևյալը`

♦ Կոմիտեի նախագահը 2003 թվականի հունիսի 3-ին թիվ 3406/9-2 գրությամբ դիմել է ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարին` Կոմիտեին անհրաժեշտ թվով 6 մարդատար ավտոմեքենաների գնումը մեկ աղբյուրից կատարելու խնդրանքով, ինչը բավարարվել է պետական լիազոր մարմնի կողմից:

«Գնումների մասին» ՀՀ օրենքի 10-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն, ավտոմեքենաների ձեռքբերման նպատակով 2003 թվականի հունիսի 11-ին կնքված թվով 3 պայմանագրերի հիման վրա, լիազոր մարմնին են ներկայացվել գնման ընթացակարգերի արձանագրություններ: Գնումներն իրականացվել են`

ա) «Գարանտսերվիս» ՍՊ ընկերությունից թիվ 11 պայմանագրով գնվել է «Հյունդայի» մակնիշի, 13.5 մլն դրամ արժողությամբ մեկ հատ միկրոավտոբուս և երեք հատ մարդատար ավտոմեքենա` 28.9 մլն դրամ ընդհանուր արժողությամբ, ընդամենը` 42.4 մլն դրամ պայմանագրային արժեքով, ինչը պայմանագրի կնքման օրվա` ՀՀ կենտրոնական բանկի կողմից սահմանված կուրսով համարժեք է 72.6 հազ. ԱՄՆ դոլարին:

բ) Թիվ 12 պայմանագրով գնվել է «BMW-735» մակնիշի մեկ հատ ավտոմեքենա, որի արժեքը կազմել է 27.0 մլն դրամ, ինչը համարժեք է 46.2 հազ. ԱՄՆ դոլարին:

գ) Թիվ 13 պայմանագրով գնվել է «NISSAN MAXIMA» մակնիշի մեկ հատ ավտոմեքենա` 10.0 մլն դրամ արժողության, ինչը համարժեք է 17.1 հազ. ԱՄՆ դոլարին:

Մեկ աղբյուրից կատարված վերոնշված գնումների ընդհանուր արժեքը կազմել է 79.4 մլն դրամ (135.9 հազ. ԱՄՆ դոլար):

 

Մաքսային մարմինների կողմից իրականացված գործառույթների վերաբերյալ

 

Ուսումնասիրությունների ընթացքում իրականացվել են մաքսային մարմինների կողմից իրականացված գործառույթների ընդհանրական (ընտրանքային) վերլուծություններ:

1. ՀՀ մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքների մաքսային հսկողության և մաքսային ձևակերպումների սահմանված կարգի խախտումների ուղղությամբ 2002 թվականի հունվարի 1-ից մինչև 2003 թվականի հոկտեմբերի 1-ն ընկած ժամանակահատվածում մաքսային մարմինների կողմից արձանագրվել են թվով 371 մաքսանենգության և մաքսային կանոնների խախտման դեպքեր: Նշված ժամանակահատվածում առգրավվել են մաքսանենգության և մաքսային կանոնների անմիջական օբյեկտ հանդիսացող արդյունաբերական և պարենային ապրանքներ: 2002 թվականի ընթացքում մաքսանենգության 25 գործերով առգրավված ապրանքների ընդհանուր գումարը կազմել է 1,662,774.0 հազ. դրամ, իսկ մաքսային կանոնների խախտման 195 գործերով` 83,552.1 հազ. դրամ: 2003 թվականի 9 ամսում մաքսանենգության 14 գործերով առգրավված ապրանքների ընդհանուր գումարը կազմել է 68,812.9 հազ. դրամ, իսկ մաքսային կանոնների խախտման 137 գործերով` 97,430.5 հազ. դրամ:

Ըստ ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 224 հոդվածի` «Անձը, որից վերցվել (առգրավվել) են ապրանքները` տուգանքի կամ ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների արժեքի բռնագանձման ապահովման համար, կարող է դրանք մաքսային մարմնից ստանալ տուգանքի վճարման օրվանից հետո` 6 ամսվա ընթացքում»: ՀՀ կառավարության 2000 թվականի օգոստոսի 15-ի N 476 որոշմամբ հաստատվել է «Մաքսային կանոնների խախտման կամ մաքսանենգության անմիջական օբյեկտ հանդիսացող, մաքսային մարմինների կողմից առգրավված ապրանքների տնօրինման» կարգը, ըստ որի նախատեսվել է 2000 թվականի օգոստոսի 15-ի դրությամբ կատարել մաքսային պահեստներում առկա` սահմանված պիտանիության ժամկետները լրացած ապրանքների գույքագրում և մինչև 2000 թվականի օգոստոսի 25-ը դրանց հետագա տնօրինման վերաբերյալ ՀՀ կառավարությանը ներկայացնել առաջարկություն: Մեկ այլ` «ՀՀ մաքսային օրենսգրքով սահմանված լիցենզավորման ենթակա գործունեության տեսակների լիցենզավորման կարգերը հաստատելու մասին» ՀՀ կառավարության 2001 թվականի հունվարի 18-ի թիվ 42 որոշման համաձայն, ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով նախկինում տրված լիցենզիաներն ուժի մեջ են մինչև դրանց գործողության ժամկետը լրանալը, բայց ոչ ավելի, քան սույն որոշումն ուժի մեջ մտնելու պահից եռամսյա ժամկետը:

ՀՀ կառավարության թիվ 42 որոշումն ուժի մեջ մտնելուց հետո, մաքսային պահեստներ կազմակերպելու և դրանցում ապրանքների պահպանության գործունեություն իրականացնելու իրավունք` լիցենզիաներ են ստացել թվով 7 կազմակերպություններ, դրանք են` «Տրանսսերվիս», «Ֆիրմա նյու», «Ձյունիկ սառնարան», «ԱՄԳՕ Տրանսսերվիս», «Հայկ», «Ուրարտու», «Տրանսիմպեքս» ընկերությունները: Հարկ է նշել, որ լիցենզավորված կազմակերպություններից 5-ը տեղակայված են Երևան քաղաքում, մեկը` Առինջ, իսկ մյուսը` Բագրատաշեն գյուղերում: ՀՀ սահմանամերձ մյուս մարզերում մաքսային պահեստների բացակայությունը կարող է խոչընդոտել ՀՀ տարածաշրջանային մաքսատներում առգրավված` շուտ փչացող ապրանքների արագ և լիարժեք պահպանությունը: Առգրավված ապրանքներ են պահպանվում նաև «Վանաձորի սառցակոմբինատ», «Գյումրիի սառցակոմբինատ» կազմակերպություններում և Արարատյան տարածաշրջանային մաքսատանը:

«Վանաձորի սառցակոմբինատ» ԲԲ ընկերությունում 2002 թվականի հուլիսի 18-ին կատարված ստուգումների արդյունքում արձանագրվել է ապրանքների տեսակի և քանակի անհամապատասխանություն, պահպանության կոպիտ խախտումների հետևանքով մեծ քանակությամբ ապրանքներ վնասվելու և փչանալու փաստեր:

Ըստ 2002 թվականի դեկտեմբերին Կոմիտեին ներկայացրած հաշվետվության, «Վանաձորի սառցակոմբինատ» ԲԲ ընկերության նախկին մաքսային պահեստում առգրավված ապրանքատեսակների թիվը կազմել է 283, մեծամասամբ` շուտ փչացող:

«Գյումրիի սառցակոմբինատ» կազմակերպությունում, իրենց իսկ կողմից 2001 թվականի օգոստոսի 7-ին կատարված գույքագրման արդյունքներով պարզվել է, որ առկա էր 65 անուն ապրանք, այդ թվում` 465 կգ փչացած սննդամթերք (նուռ, արքայանարինջ, սոխ):

Մաքսային պահեստներում ապրանքների պահպանության գործունեության լիցենզիա ստացած 7 կազմակերպություններում դեռևս 1998-2000 թվականներից պահպանվում են առգրավված` փչացած և օգտագործման ժամկետը լրացած ապրանքներ, մասնավորապես` կոնֆետ-4435 կգ, բանան-3082 կգ, կիտրոն-2170 կգ, հավի ձու-6300 հատ և 111 արկղ, թառափ-320 կգ, թեյ-33 արկղ, պնդուկ-843 կգ, խավիար-318 կգ, ծամոն-8 արկղ, գարեջուր-5494 շիշ և այլն:

Ապրանքների առգրավման (վերցնելու) գործընթացը կանոնակարգվում է մաքսային օրենսգրքի 212 հոդվածով: Սակայն որևէ դրույթով չի կանոնակարգվում մաքսային մարմինների կողմից առգրավված ապրանքները հանձնելու ժամկետները: Նշված խնդիրը կանոնակարգված չէ նաև այլ իրավական ակտերով, մինչդեռ շուտ փչացող մի շարք ապրանքներ կարող են շարքից դուրս գալ նույնիսկ մի քանի ժամում (միրգ, պաղպաղակ):

Շիրակի տարածաշրջանային մաքսատանը, ինչպես նաև մաքսային պահեստներում պահպանվում են 1997 թ. և դրանից հետո տարբեր անձանցից մաքսային կանոնների խախտման դեպքերով առգրավված տարբեր տեսակի ոչ շուտ փչացող ապրանքներ: Դրանցից որոշ ապրանքների սեփականատերեր անհայտ են, և որևէ անձի կողմից նշանակված վարչական տուգանքները վճարելու կամահայտնություն չի դրսևորվել: Այս առումով Կոմիտեն կարող էր ժամանակին միջոցներ ձեռնարկել նշված ապրանքները օրենսդրությամբ սահմանված կարգով տիրազուրկ ճանաչելու և վերջիններիս իրացումից ստացված գումարները ՀՀ պետական բյուջե մուտքագրելու ուղղությամբ (ուսումնասիրությունն ընդգրկող ժամանակաշրջանում` 25 դեպք):

Համաձայն մաքսային օրենսգրքի 217 հոդվածի, առգրավված ապրանքների գնահատումն իրականացնում են մաքսային մարմինները: Առանձին դեպքերում այդ գնահատումները կատարվում են փորձագետների կողմից:

Կոմիտեում կատարված փաստաթղթային ուսումնասիրություններից պարզվել է, որ ապրանքների սեփականատերերից օրենսդրությամբ սահմանված կարգով միայն 12-ն են գրավոր համաձայնություն տվել առգրավված ապրանքների իրացման վերաբերյալ, ինչի արդյունքում «Ադամանդ» ապրանքահումքային բորսայի միջոցով նշված ապրանքների իրացումից Կոմիտեի դեպոզիտային հաշվին փոխանցվել է ընդամենը 1.7 մլն դրամ:

Մաքսային պահեստներում պահվող ապրանքների մեջ մեծածավալ տեղ են զբաղեցնում առգրավված ծխախոտը և դեղորայքը, որոնց քանակը յուրաքանչյուր ամիս ավելանում է: Նվազագույն հաշվարկներով առգրավված տարբեր տեսակի ծխախոտի քանակն անցնում է 1 միլիոն տուփից: ՀՀ օրենսդրության համաձայն, տուփերի վրա ակցիզային դրոշմանիշների և հայերեն նշագրման բացակայության պատճառով ծխախոտն ազատ շրջանառության թույլ տալ հնարավոր չէ: Սակայն, ՀՀ պետական բյուջեն համալրելու տեսանկյունից, մեր կարծիքով, հարցի լուծումը կարելի է կանոնակարգել իրավական ակտերով: Մինչև օրս լուծված չէ նաև առգրավված մեծաքանակ դեղորայքի ճակատագիրը, որոնց օգտագործման ժամկետների լրանալու պատճառով անխուսափելիորեն առաջանալու է դրանց ոչնչացման խնդիրը, որը կապված է լրացուցիչ ծախսերի հետ:

2. Ընտրանքային ուսումնասիրություններով պարզվել է, որ 2002 թվականին մարդասիրական և բարեգործական ծրագրերի շրջանակներում ՀՀ տարածք ներմուծված ապրանքների մաքսազերծման մաքսային արժեքները մի շարք դեպքերում անհիմն բարձր են եղել, ինչի արդյունքում «Հայաստանի Հանրապետության 2002 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքի 11-րդ հոդվածի «ժե» ենթակետով սահմանված ավելացված արժեքի հարկի պետական բյուջեից կատարված փոխհատուցման գումարները զգալիորեն բարձր են եղել, մասնավորապես.

ա) 2001 թվականի մայիս-հունիս ամիսներին թիվ C 6548, 6721, 6857, 7072, 7395 բեռնամաքսային հայտարարագրերով մաքսազերծվել է 1000 տոննա կոշտ պարենային ցորեն: Մաքսազերծումը կատարվել է «Երևանի համակցված կերերի գործարան» ՓԲ ընկերության կողմից: 2001 թվականի մայիսի 18-ին ՀՀ կառավարության մարդասիրական օգնության հանձնաժողովը իր թիվ 170-260 գրությամբ տեղեկացրել է Կոմիտեին, որ վերոնշված ընկերության միջոցով ներմուծման ենթակա պարենային կոշտ ցորենը Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության կողմից Հայաստանի Հանրապետությանը անհատույց տրամադրված օգնություն է, ինչն էլ հիմք է հանդիսացել ընկերության կողմից, առանց օրենսդրությամբ սահմանված կարգով մաքսային վճարումների` մաքսազերծում կատարելու համար: Ցորենի ներմուծման ծրագիրը մարդասիրական որակելու մասին թիվ 577 որոշումը ՀՀ կառավարության կողմից կայացվել է 2002 թվականի մայիսի 16-ին կամ ներմուծումից շուրջ մեկ տարի անց, որի հիման վրա 2002 թվականի մայիսի 22-ին մաքսային մարմնի կողմից կատարվել են բեռնամաքսային հայտարարագրերի վերաձևակերպումներ: Ըստ կազմված թիվ C 8215, 8217, 8220, 8221, 8222 նոր բեռնամաքսային հայտարարագրերի, ներմուծված 1000 տոննա ցորենի մաքսային արժեքը գնահատվել է 254,078.4 հազ. դրամ կամ 1 տոննայի միջին արժեքը կազմել է 254.1 հազ. դրամ, ինչը նշված օրվա` ՀՀ կենտրոնական բանկի կողմից հաստատված փոխարժեքային կուրսով համարժեք է 437 ԱՄՆ դոլարին: Համեմատության համար նշենք, որ ներկրված պարենային կոշտ ցորենի 800 տոննան նախատեսվել և աճուրդով վաճառվել է 1 տոննան 180 ԱՄՆ դոլարին համարժեք դրամով, ինչը մոտ 2.5 անգամ ցածր է գնահատված մաքսային արժեքից: 2002 թվականի հուլիսի 25-ին ՀՀ կառավարության կողմից կայացվել է ևս մեկ որոշում` թիվ 1059-Ա, ըստ որի վերոթվարկված բեռնամաքսային հայտարարագրերի հիման վրա որոշվել է փոխհատուցել Հայաստանի Հանրապետություն 1000 տոննա պարենային ցորենի ներմուծման դիմաց հաշվարկված ավելացված արժեքի հարկի` մինչև 90 825 ԱՄՆ դոլարին համարժեք դրամ գումարը, ինչը և կատարվել է 2002 թվականի օգոստոսի 7-ին ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության կենտրոնական գանձապետարանի թիվ 65 վերաձևակերպման հանձնարարագրով` 50,815.7 հազ. դրամի չափով (վճարման օրվա 559-49 դրամ փոխարժեքային կուրսով):

Արդյունքում, մաքսային արժեքի (որպես ավելացված արժեքի հարկի հաշվարկման հաշվարկային մեծության) ակնհայտ բարձր գնահատման հետևանքով պետական բյուջեից փոխհատուցված հարկի գումարը 2.5 անգամ գերազանցել է իրական չափը:

3. «Անարաբ» ընկերության մաքսային գործի ուսումնասիրությամբ, ներկրված սարքավորումների, մասնավորապես` տարբեր տեսակի (մակնիշների) հեռուստացույցների, աուդիո-ռադիոտեխնիկայի ձեռքբերման գների և դրանց մաքսային արժեքների համադրման արդյունքով պարզվել է, որ տարբեր ընկերությունների կողմից ներկրված ապրանքների համեմատությամբ առկա են գների էական տարբերություններ: «Անարաբ» ՍՊ ընկերությունը Արաբական Միացյալ Էմիրությունների «DILMA STAR TRADING LLC» ընկերությունից 2002 թ. սեպտեմբերի 18-ի թիվ 0337/02 հաշիվ-ապրանքագրով ձեռք է բերել տարբեր տեսակի սարքավորումներ, որոնց ձեռքբերման գներն ակնհայտ ցածր են: Այսպես, 52 սմ-ից և 72 սմ-ից ոչ ավելի տրամագծի PANASONIC և ARAY 21 մակնիշի հեռուստացույցները ձեռք են բերվել համապատասխանաբար` 21 և 13 ԱՄՆ դոլար արժեքով: Նշված ապրանքները մաքսազերծվել են 50 ԱՄՆ դոլարին համարժեք դրամով: Համեմատության համար նշենք, որ «Արայ» ՍՊ ընկերությունը ARAY 21 մակնիշի հեռուստացույցները ներկրել է 97 դոլար արժեքով (հիմք` «ARAY TRADING» ընկերության կողմից դուրս գրված 2002 թվականի օգոստոսի 1-ի թիվ ACO 68 հաշիվ-ապրանքագիրը), որոնք մաքսազերծվել են 100 ԱՄՆ դոլարին համարժեք դրամով, իսկ PANASONIC մակնիշի (52 սմ-ից ավելի և 72 սմ-ից ոչ ավելի) հեռուստացույցները` 182 ԱՄՆ դոլարով, որոնք մաքսազերծվել են 185 ԱՄՆ դոլարով:

Նշվածը վկայում է այն մասին, որ մաքսային մարմինների կողմից մաքսային արժեքի որոշման գործառույթում նույնատիպ ապրանքների մաքսազերծման ժամանակ, տարբեր ընկերությունների նկատմամբ ցուցաբերվել են գնահատման տարբեր մոտեցումներ:

 

հավելված 1

 

ՀՀ կառավարությանն առընթեր մաքսային պետական կոմիտեի կողմից 2002 թվականի ընթացքում հավաքագրված եկամուտները

 

հազ. դրամ

ԵԿԱՄՏԱՏԵՍԱԿԸ Նախատեսված Փաստացի Կատա- րողական % 1. ՀԱՐԿԱՅԻՆ ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐ ԵՎ ՊԵՏԱԿԱՆ ՏՈՒՐՔ, ընդամենը այդ թվում` 90,403,400.0 92,795,382.0 102.6 1.1 Ավելացված արժեքի հարկ* 52,745,600.0 56,419,198.0 107.0   որից`         Սովորական հարկ 39,378,899.0 42,572,968.0 108.1   Հաստատագրված վճար ծխախոտ 1,611,914.0 1,601,050.0 99.3   Հաստատագրված վճար բենզին 9,823,975.0 9,445,391.0 96.1   Հաստատագրված վճար դիզվառելիք 1,930,812.0  2,799,789.0 145.0 1.2 Ակցիզային հարկ 24,571,000.0 24,437,175.0 99.5   որից`         Սովորական հարկ 233,367.0 346,230.0 148.4   Հաստատագրված վճար ծխախոտ 8,220,761.0 8,165,355.0 99.3   Հաստատագրված վճար բենզին 15,237,186.0 14,649,995.0 96.1   Հաստատագրված վճար դիզվառելիք 879,686.0 1,275,595.0 145.0 1.3 Մաքսատուրք 12,285,000.0 9,691,833.0 78.9   որից`         Սովորական հարկ 11,371,582.0 8,784,571.0 77.3   Հաստատագրված վճար ծխախոտ 913,418.0 907,262.0 99.3 1.4 Բնօգտագործման և բնապահպանական վճարներ 793,300.0 2,237,616.0 282.1 1.5 Պետական տուրք լիցենզիաների տրամադրումից  8,500.0 9,560.0 112.5

 

_________________

* Այդ թվում` մարդասիրական ծրագրերով պետական բյուջեից փաստացի փոխհատուցված ԱԱՀ-ի գումարները` 2,397.1 մլն դրամ:

 

հավելված 2

 

ՀՀ կառավարությանն առընթեր մաքսային պետական կոմիտեի կողմից 2003 թվականի 9 ամսվա ընթացքում հավաքագրված եկամուտները

 

հազ. դրամ

ԵԿԱՄՏԱՏԵՍԱԿԸ Նախատեսված Փաստացի Կատարո- ղական % 1. ՀԱՐԿԱՅԻՆ ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐ ԵՎ ՊԵՏԱԿԱՆ ՏՈՒՐՔ, ընդամենը այդ թվում` 73,718,832.0 72,602,865.0 98.5 1.1 Ավելացված արժեքի հարկ* 44,824,987.0 45,346,353.0 101.2   որից`         Սովորական հարկ 34,513,894.0 35,439,971.0 102.7   Հաստատագրված վճար ծխախոտ 1,210,314.0 1,279,075.0 105.7   Հաստատագրված վճար բենզին 7,426,590.0 6,712,398.0 90.4   Հաստատագրված վճար դիզվառելիք 1,674,188.0 1,914,909.0 114.4 1.2 Ակցիզային հարկ 18,627,665.0 18,168,935.0 97.5   որից`         Սովորական հարկ 173,502.0 362,147.0 208.7   Հաստատագրված վճար ծխախոտ 6,172,603.0 6,523,282.0 105.7   Հաստատագրված վճար բենզին 11,518,793.0 10,411,066.0 90.4   Հաստատագրված վճար դիզվառելիք 762,767.0 872,440.0 114.4 1.3 Մաքսատուրք 8,245,397.0 7,221,402.0 87.6   որից`         Սովորական հարկ 7,559,552.0 6,496,593.0 85.9   Հաստատագրված վճար ծխախոտ 686,845.0 724,809.0 105.7 1.4 Բնօգտագործման և բնապահպանական վճարներ 2,009,783.0 1,856,520.0 92.4 1.5 Պետական տուրք լիցենզիաների տրամադրումից  11,000.0 9,655.0 87.8

 

_____________

* Այդ թվում` մարդասիրական ծրագրերով պետական բյուջեից փաստացի փոխհատուցված ԱԱՀ-ի գումարները` 497.9 մլն դրամ:

 

հավելված 3

 

2002 թվականին ՀՀ կառավարությանն առընթեր մաքսային պետական կոմիտեի նյութական խրախուսման եվ սոցիալական զարգացման ֆոնդից կատարված ծախսերը

 

հազ. դրամ

Տարեկան նախահաշվով Փաստացի մաքսավճար ԸՆԴԱՄԵՆԸ ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐ 1,396,745.0 1,383,952.5 ԸՆԴԱՄԵՆԸ ԾԱԽՍԵՐ այդ թվում` 1,545,260.0 1,398,967.7 ԸՆԹԱՑԻԿ ԾԱԽՍԵՐ 1,250,060.0 1,116,859.1 այդ թվում`     ՊԵՏԱԿԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԻ, ԴՐԱՆՑ ԵՆԹԱԿԱ ԲՅՈՒՋԵՏԱՅԻՆ ՀԻՄՆԱՐԿՆԵՐԻ ԱՇԽԱՏՈՂՆԵՐԻ ԱՇԽԱՏԱՎԱՐՁԸ 812,000.0 763,098.7 այդ թվում`     -աշխատավարձ և աշխատավարձին հավասարեցված այլ վճարումներ 812,000.0 763,098.7 ԸՆԹԱՑԻԿ ՏՐԱՆՍՖԵՐՏՆԵՐ 115,500.0 104,513.2 -այլ ընթացիկ տրանսֆերտային վճարներ, 115,500.0 104,513.2 որից`     -պարտադիր սոցիալական ապահովության վճարներ 115,500.0 104,513.2 ԱՊՐԱՆՔՆԵՐԻ ԳՆՄԱՆ ԵՎ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՎՃԱՐՄԱՆ ԾԱԽՍԵՐ 322,560.0 249,247.2 այդ թվում`     Ապրանքների ձեռքբերում, 84,200.0 27,317.8 այդ թվում`     Գույք, գրասենյակային ապրանքներ և նյութեր, 82,200.0 27,077.8 որից`     -գրասենյակային ապրանքներ և նյութեր 37,200.0 26,720.6 -գույք և սարքավորումներ 8,000.0 357.2 -փափուկ գույք և հանդերձանք     Դեղորայք և վիրակապային նյութեր     Սննդամթերք     Այլ ծախսեր 2,000.0 240.0 ԳՈՐԾՈՒՂՈՒՄՆԵՐ  ԵՎ ԾԱՌԱՅՈՂԱԿԱՆ ՈՒՂԵՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ 19,000.0 11,815.0 այդ թվում`     -հանրապետության ներսում 7,000.0 2,137.1 -արտասահմանում 12,000.0 9,677.9 ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԱՅԻՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՎՃԱՐ,     այդ թվում` 59,000.0 58,411.7 Սեփական տրանսպորտի պահպանման ծախսեր 59,000.0 58,411.7 Տրանսպորտի վարձակալության ծախսեր     ԿԱՊԻ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՎՃԱՐՆԵՐ 49,000.0 47,835.2 այդ թվում`     Հեռախոսային կապի ծառայությունների վճար - 45,431.7 -քաղաքային հեռախոսների աբոնենտային վճարի կատարման ծախսեր 6,250.0 5,493.1 -հեռախոսային կապի այլ միջոցների աբոնենտային վճարի կատարման ծախսեր 10,450.0 10,144.0 -միջքաղաքային խոսակցությունների վճարի կատարման ծախսեր 29,850.0 29,794.6 Փոստային ծառայության ձեռքբերման ծախսեր 530.0 497.4 Կապի ծառայությունների ձեռքբերման ծախսեր 1,920.0 1,906.1 ԿՈՄՈՒՆԱԼ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՎՃԱՐ 31,200.0 24,040.8 ԷԼԵԿՏՐԱԷՆԵՐԳԻԱՅԻ, ՎԱՌԵԼԻՔԻ ԵՎ ՋԵՌՈՒՑՄԱՆ ԾԱԽՍԵՐ 28,000.0 22,488.8 այդ թվում`     Վառելիքի և ջեռուցման ծախսեր 8,000.0 5,130.0 Էլեկտրաէներգիայի ծախսեր 20,000.0 17,358.8 ՋՐՄՈՒՂ-ԿՈՅՈՒՂՈՒՑ ՕԳՏՎԵԼՈՒ ՎԱՐՁԻ ՎՃԱՐՄԱՆ ԾԱԽՍԵՐ 2,000.0 885.7 Կոմունալ ծախսեր 1,200.0 666.3 Այլ ծախսեր 80,160.0 79,826.7 ԳՈՒՅՔԻ ՎԱՐՁԱԿԱԼՈՒԹՅԱՆ ԾԱԽՍԵՐ, այդ թվում` 160.0 308.0 Շենքերի, շինությունների և բնակարանների վարձակալության ծախսեր 160.0 308.0 Արտագերատեսչական պահպանության ծախսեր     Հարկերի, տուրքերի և այլ պարտադիր վճարների կատարման ծախսեր     ԱՅԼ ԾԱԽՍԵՐ,     այդ թվում`     Ներկայացուցչական ծախսեր     ԱՅԼ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՁԵՌՔԲԵՐՄԱՆ ԾԱԽՍԵՐ 80,000.0 79,518.7 ԿԱՊԻՏԱԼ ԾԱԽՍԵՐ, Ընդամենը 295,200.0 282,108.6 այդ թվում`     ԿԱՊԻՏԱԼ ՆԵՐԴՐՈՒՄՆԵՐԻ ԾԱԽՍԵՐ, 288,200.0 277,849.6 այդ թվում`     Կապիտալ շինարարության ծախսեր 219,200.0 219,072.6 Նախագծահետազոտական ծախսեր 6,000.0 4,000.0 Կապիտալ ակտիվների ձեռքբերման ծախսեր 63,000.0 54,777.0 Սարքերի և սարքավորումների ձեռքբերման ծախսեր 21,000.0 17,243.3 Տրանսպորտային միջոցների ձեռքբերման ծախսեր 22,000.0 17,818.2 Այլ ակտիվների ձեռքբերման ծախսեր 20,000.0 19,715.5 ԿԱՊԻՏԱԼ ՆՈՐՈԳՈՒՄՆԵՐԻ ԾԱԽՍԵՐ 7,000.0 4,259.0

 

հավելված 4

 

2003 թվականի 9 ամիսներին ՀՀ կառավարությանն առընթեր մաքսային պետական կոմիտեի նյութական խրախուսման եվ սոցիալական զարգացման ֆոնդից կատարված ծախսերը

 

հազ. դրամ

Տարեկան նախահաշվով Փաստացի մաքսավճար ԸՆԴԱՄԵՆԸ ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐ 1,427,156.0 1,204,561.3 ԸՆԴԱՄԵՆԸ ԾԱԽՍԵՐ այդ թվում` 1,601,278.0 955,822.7 ԸՆԹԱՑԻԿ  ԾԱԽՍԵՐ 1,124,678.0 653,160.8 այդ թվում`     ՊԵՏԱԿԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԻ, ԴՐԱՆՑ ԵՆԹԱԿԱ ԲՅՈՒՋԵՏԱՅԻՆ ՀԻՄՆԱՐԿՆԵՐԻ ԱՇԽԱՏՈՂՆԵՐԻ ԱՇԽԱՏԱՎԱՐՁ 621,618.0 352,065.4 այդ թվում`     -աշխատավարձ և աշխատավարձին հավասարեցված այլ վճարումներ 621,618.0 352,065.4 ԸՆԹԱՑԻԿ ՏՐԱՆՍՖԵՐՏՆԵՐ 85,200.0 37,758.7 -այլ ընթացիկ տրանսֆերտային վճարներ, 85,200.0 37,758.7 որից`     -պարտադիր սոցիալական ապահովության վճարներ 85,000.0 37,758.7 ԱՊՐԱՆՔՆԵՐԻ ԳՆՄԱՆ ԵՎ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՎՃԱՐՄԱՆ ԾԱԽՍԵՐԸ 417,860.0 263,336.7 այդ թվում`     Ապրանքների ձեռքբերում, 115,600.0 92,053.6 այդ թվում`     Գույք, գրասենյակային ապրանքներ և նյութեր, 111,000.0 92,053.6 որից`     -գրասենյակային ապրանքներ և նյութեր 59,000.0 41,977.9 -գույք և սարքավորումներ 2,000.0 76.0 -փափուկ գույք և հանդերձանք 50,000.0 49,999.7 Դեղորայք և վիրակապային նյութեր     Սննդամթերք     Այլ ծախսեր 4,600.0 - ԳՈՐԾՈՒՂՈՒՄՆԵՐ  ԵՎ ԾԱՌԱՅՈՂԱԿԱՆ ՈՒՂԵՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ 15,000.0 11,535.1 այդ թվում`     -հանրապետության ներսում 4,000.0 2,481.0 -արտասահմանում 11,000.0 9,054.1 ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԱՅԻՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՎՃԱՐ, այդ թվում` 70,000.0 49,517.3 Սեփական տրանսպորտի պահպանման ծախսեր 70,000.0 49,517.3 Տրանսպորտի վարձակալության ծախսեր     ԿԱՊԻ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՎՃԱՐՆԵՐ 53,250.0 41,210.6 այդ թվում`     Հեռախոսային կապի ծառայությունների վճար 49,650.0 39,293.6 -քաղաքային հեռախոսների աբոնենտային վճարի կատարման ծախսեր 7,850.0 6,709.8 -հեռախոսային կապի այլ միջոցների աբոնենտային վճարի կատարման ծախսեր 11,800.0 8,929.2 -միջքաղաքային խոսակցությունների վճարի կատարման ծախսեր 30,000.0 23,654.9 Փոստային ծառայության ձեռքբերման ծախսեր 600.0 232.2 Կապի ծառայությունների ձեռքբերման ծախսեր 3,000.0 1,684.5 ԿՈՄՈՒՆԱԼ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՎՃԱՐ 36,500.0 11,721.4 ԷԼԵԿՏՐԱԷՆԵՐԳԻԱՅԻ, ՎԱՌԵԼԻՔԻ ԵՎ ՋԵՌՈՒՑՄԱՆ ԾԱԽՍԵՐ 34,000.0 11,091.2 այդ թվում`     Վառելիքի և ջեռուցման ծախսեր 14,000.0 3,159.0 Էլեկտրաէներգիայի ծախսեր 20,000.0 7,932.2 ՋՐՄՈՒՂ-ԿՈՅՈՒՂՈՒՑ ՕԳՏՎԵԼՈՒ ՎԱՐՁԻ ՎՃԱՐՄԱՆ ԾԱԽՍԵՐ 1,500.0 498.7 Կոմունալ ծախսեր 1,000.0 131.5 Այլ ծախսեր 127,510.0 57,298.7 ԳՈՒՅՔԻ ՎԱՐՁԱԿԱԼՈՒԹՅԱՆ ԾԱԽՍԵՐ, այդ թվում` 3,910.0 480.0 Շենքերի, շինությունների և բնակարանների վարձակալության ծախսեր 3,750.0 480.0 Հողի վարձակալության ծախսեր 160.0 - Հարկերի, տուրքերի և այլ պարտադիր վճարների կատարման ծասխեր     Այլ ծախսեր   2,828.4 ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑՉԱԿԱՆ ԾԱԽՍԵՐ 10,000.0 2,828.4 ԱՅԼ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՁԵՌՔԲԵՐՄԱՆ ԾԱԽՍԵՐ 113,600.0 53,990.3 ԿԱՊԻՏԱԼ ԾԱԽՍԵՐ Ընդամենը այդ թվում` 476,600.0 302,661.9 ԿԱՊԻՏԱԼ ՆԵՐԴՐՈՒՄՆԵՐԻ ԾԱԽՍԵՐ, այդ թվում` 439,600.0 283,224.3 Կապիտալ շինարարության ծախսեր 209,000.0 137,635.1 Նախագծահետազոտական ծախսեր 4,000.0 600.0 Կապիտալ ակտիվների ձեռքբերման ծախսեր, 226,600.0 144,989.2 այդ թվում`     շենքերի, շինությունների և բնակարանների ձեռքբերման ծախսեր 17,000.0 - Սարքերի և սարքավորումների ձեռքբերման ծախսեր 24,000.0 6,755.2 Տրանսպորտային միջոցների ձեռքբերման ծախսեր 92,000.0 83,120.0 Այլ ակտիվների ձեռքբերման ծախսեր 93,600.0 55,114.0 ԿԱՊԻՏԱԼ ՆՈՐՈԳՈՒՄՆԵՐԻ ԾԱԽՍԵՐ 37,000.0 19,437.6

 

Հաստատվել է ՀՀ ԱԺ Վերահսկիչ պալատի

խորհրդի 11.03.2004 թ. նիստում և

ուղարկվել է ՀՀ Ազգային ժողով:

 

Տ Ե Ղ Ե Կ Ա Ն Ք

 

Պետական գույքի մասնավորեցման 2001-2003 թթ. ծրագրի կատարման մասին

(01.01.2003-01.01.2004 թթ. ժամանակահատված)

 

Ուսումնասիրության նպատակը և օբյեկտը - «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածին համապատասխան ՀՀ կառավարության կողմից մասնավորեցման ծրագրի կատարման ընթացքի վերաբերյալ տեղեկատվության վերլուծությունը:

Ուսումնասիրությամբ արձանագրվել է`

01.01.2004 թվականի դրությամբ մասնավորեցվել է 9137 մասնավորեցման օբյեկտների պետական գույք, որից՝ 1860-ը (20.4%)՝ միջին և խոշոր ընկերությունների, 7205-ը (78.8%)՝ «փոքր» և 72-ը (0.8%)՝ անավարտ շինարարության օբյեկտների:

01.01.2003-01.01.2004 թթ. ժամանակահատվածում (այսուհետ՝ հաշվետու ժամանակաշրջան) մասնավորեցվել է 200 մասնավորեցման օբյեկտների պետական գույք, որոնցից 124-ը (62.0%)՝ միջին և խոշոր ընկերություններ են, 59-ը (29.5%)՝ «փոքր» օբյեկտներ և 17-ը (8.5%)՝ անավարտ շինարարության օբյեկտներ:

Հաշվետու ժամանակաշրջանում մասնավորեցված 124 միջին և խոշոր ընկերություններից 104-ը մասնավորեցվել է ուղղակի վաճառքի ձևով (այդ թվում՝ 4-ը՝ վարձակալներին), 13-ը՝ մրցույթով, 6-ը՝ աճուրդով և 1-ը՝ պետական բաժնեմասի ազատ բաժանորդագրությամբ: Պետական գույքի մասնավորեցումը հիմնականում իրականացվել է ուղղակի վաճառքի ձևով, որը կազմում է հաշվետու տարում մասնավորեցվածների 83.9%-ը:

Հարկ է նշել, որ 2001-2003 թթ. ժամանակահատվածում ընկերությունների պետական գույքի մասնավորեցման հիմնական ձևը նույնպես հանդիսացել է ուղղակի վաճառքը: 2001-2003 թթ. ընթացքում պետական գույքի մասնավորեցման ձևերի և քանակի վերաբերյալ տեղեկատվությունը ներկայացված է աղյուսակում 1-ում:

 

 

Աղյուսակ 1

 

Մասնավորեցման ձևը	2001 թ.		2002 թ.		2003 թ.		Ընդամենը
	քանակ	%	քանակ	%	քանակ	%	քանակ	%
Ուղղակի վաճառք այդ թվում՝ վարձակալին	48 10	53.3	60 3	64.5	104 4	83.9	212 17	69.1
Մրցույթ	21	23.3	18	19.4	13	10.5	52	16.9
Աճուրդ	1	1.1	12	12.9	6	4.8	19	6.2
Պետ. բաժնեմասի ազատ բաժ.	20	22.3	3	3.2	1	0.8	24	7.8
Ընդամենը	90	100	93	100	124	100	307	100

 

Հաշվետու ժամանակաշրջանում մասնավորեցված ընկերությունների գերակշիռ մասը` 94.4%-ը, ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական գույքի կառավարման վարչության տնօրինությանն անցած, 2.4%-ը՝ ՀՀ առևտրի և տնտեսական զարգացման, 0.8%-ը՝ մշակույթի, 0.8%-ը՝ տրանսպորտի և կապի նախարարությունների ու 1.6%-ը՝ այլ գերատեսչությունների ենթակայության ընկերություններ են:

Առ 01.01.2004 թվականը ՀՀ կառավարության կողմից ընդունվել են 208 ընկերությունների լուծարման վերաբերյալ որոշումներ, որոնցից 27-ը՝ 2003 թվականի ընթացքում: Լուծարման գործընթացում են գտնվում 76 ընկերություններ (ձեռնարկություններ), այդ թվում 26-ը՝ 2003 թվականին, ներկայացվել են սնանկացման 83 ընկերություններ (ձեռնարկություններ), այդ թվում 16-ը՝ 2003 թվականին, որոնց վերաբերյալ դատարանների կողմից կայացվել են սնանկացման մասին վճիռներ, իսկ 49 ընկերություններ (ձեռնարկություններ) լուծարվել են, այդ թվում 6-ը՝ 2003 թվականին: Ընկերությունների (ձեռնարկությունների) լուծարումից հետո մնացած գույքը մասնավորեցնելու նպատակով, ՀՀ կառավարության կողմից ընդունված որոշումների արդյունքում, մասնավորեցվել է 3 լուծարված ընկերությունների գույք՝ 6,240.0 հազ. դրամ ընդհանուր արժեքով:

Հաշվետու ժամանակաշրջանում ՀՀ պետական բյուջեի` «Լուծարվող պետական փակ բաժնետիրական ընկերությունների հաշվարկային հաշիվներում մնացած դրամական միջոցների հավաքագրում» եկամտային հաշվին փոխանցվել է 2,740.0 հազ. դրամ:

Լուծարվող ընկերությունների կրեդիտորական պարտավորությունները մարելու նպատակով լուծարման հանձնաժողովների որոշումների համաձայն կազմակերպվել են գույքի օտարման աճուրդներ և մրցույթներ: Համաձայն ներկայացված տեղեկանքների, մարվել է 295,064.0 հազ. դրամ կրեդիտորական պարտք, որից՝ ՀՀ սոցիալական ապահովագրության պետական հիմնադրամին՝ 26,794.0 հազ. դրամ, աշխատավարձի գծով՝ 106,134.0 հազ. դրամ և այլ կրեդիտորական պարտքեր՝ 50,689.0 հազ. դրամ: ՀՀ պետական բյուջե մուտքագրվել է 111,447.0 հազ. դրամ:

Հաշվետու ժամանակաշրջանում մասնավորեցված կամ օտարված ներդրումային պարտավորություններ ստանձնած 97 ընկերությունների գնորդներ կնքել են մասնավորեցման կամ առքուվաճառքի պայմանագրեր: Պայմանագրերով նախատեսված կատարվելիք ներդրումների ընդհանուր գումարը կազմել է 1.6 մլրդ դրամ և 137.6 մլն ԱՄՆ դոլարին համարժեք դրամ, որի դիմաց գնորդների կողմից ներկայացված փաստաթղթերով կատարվել են 837.4 մլն դրամի և 35.0 մլն ԱՄՆ դոլարի ներդրումներ: Պայմանագրերով նախատեսվել էր նաև սոցիալական երաշխիքների մասով ապահովել 7577 աշխատատեղ, որի դիմաց, ըստ գնորդների կողմից ներկայացված փաստաթղթերի ապահովվել է 4942 աշխատատեղ: Հաշվետու ժամանակաշրջանում պայմանագրային պարտավորությունները չկատարելու համար Վարչությունը ՀՀ տնտեսական դատարան է ներկայացրել 18 հայցադիմում, որոնցից 3-ը՝ բավարարվել են, 2-ը՝ մերժվել, 4-ի վերաբերյալ կնքվել է հաշտության համաձայնություն, 1-ը՝ չի քննվել, 2 դեպքում պարտապանների կողմից պարտավորությունները կատարելու հետևանքով Վարչությունը հայցից հրաժարվել է: Դեռևս ընթացքի մեջ են 6 օբյեկտների վերաբերյալ հայցադիմումները: Ընդ որում, հաշվետու ժամանակաշրջանում Վարչության դեմ ներկայացվել է 45 հայցադիմում, որոնցից բավարարվել է 12-ը (այդ թվում 3-ը` մասնակի), մերժվել է 7-ը, 3-ի նկատմամբ կնքվել է հաշտության համաձայնություն, չի քննվել 13-ը, 2 գործերի վարույթը կասեցվել է, իսկ 8-ը՝ ընթացքի մեջ են:

Պետական գույքի մասնավորեցումից ստացված միջոցներն առ 01.01.2004 թվականը կազմել է 139,280,123.8 հազ. դրամ, որից՝ 109,803,449.0 հազ. դրամը (78.9%)՝ միջին և խոշոր ընկերություններից (այդ թվում՝ 111,500.3 հազ. դրամը՝ լուծարումից հետո մնացած գույքից), 28,581,568.2 հազ. դրամը (20.5%)՝ «փոքր» օբյեկտներից, 895,106.6 հազ. դրամը (0.6%)՝ անավարտ շինարարության օբյեկտներից:

Հաշվետու ժամանակաշրջանում մասնավորեցումից ստացված միջոցները կազմել են 2,905,285.4 հազ. դրամ, որից՝ 2,311,855.3 հազ. դրամը (79.5%)՝ միջին և խոշոր ընկերություններից (այդ թվում՝ 14,790.3 հազ. դրամը՝ լուծարումից հետո մնացած գույքից), 388,573.9 հազ. դրամը (13.4%)՝ «փոքր» օբյեկտներից, 204,856.2 հազ. դրամը (7.1%)՝ անավարտ շինարարության օբյեկտներից:

Առ 01.01.2004 թ. մասնավորեցված պետական գույքի գնորդների կողմից տարաժամկետ վճարմամբ սպասվելիք գումարը կազմել է 7,037,307.6 հազ. դրամ, այդ թվում՝ ընկերությունների պետական գույքի համար՝ 2,610,396.5 հազ. դրամ (37.1%), «փոքր» օբյեկտների համար՝ 4,426,911.1 հազ. դրամ (62.9%):

Մասնավորեցման արդյունքների վերաբերյալ ամփոփ տեղեկատվությունը արտացոլված է հավելվածում:

 

հավելված 1

 

Տ ե ղ ե կ ա ն ք

 

պետական գույքի մասնավորեցման ընթացքի մասին

01.01.2004 թ.

 

Հ/Հ Ձեռնարկությունների (ընկերությունների) մասնավորեցման ձևը Մասնավո- րեցված է Այդ թվում՝ նախարարությունների և գերատեսչությունների Առևտրի և տնտ. զարգացման Գյուղա- տնտեսու- թյան Քաղա- քաշի- նության Մշակույթի էներգե- տիկայի Տրանս- պորտի և կապի Պետական գույքի կառա- վարման Առողջա- պահության Տեղեկա- տվության և գրահրատա- րակչության Այլ նախ.-եր և գերա- տեսչու- թյուններ Ընդա- մենը Այդ թվում` 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. 1 Ուղղակի վաճառք 541 104 151 3 69   41   18 1 8   25 1 177 97 16   5   31 2 այդ թվում` վարձակալին 207 4 83   29   29   11   6   9   10 4 7   1   22   2 Մրցույթ 133 13 21   24   19       10   10   41 13 1       7   3 Աճուրդ 38 6 9   10               1   18 6             4 Լոտային աճուրդ 62   26   27   6           1           2       5 Պետ. բաժնետոմսերի ազատ բաժանորդագրություն 1085 1 394   337   186   30   15   46   27 1 1   29   20   6 Մասնագիտ. շուկաում պետ. բաժ. վաճառք 1                       1                     Ընդամենը 1860 124 601 3 467   252   48 1 33   84 1 263 117 18   36   58 2

1 Անավարտ շին. օբյեկտներ 72 17   1 «Փոքր» օբյեկտներ 7205 59

լուծարման ընթացքը

Հ/Հ Լուծարման փուլը Ընդա-մենը Այդ թվում` 2003 թ. Առևտրի և տնտ. զարգաց- ման Գյուղա- տնտե- սության Քաղաքա- շինության Մշակույթի էներգետի- կայի Տրանս- պորտի և կապի Պետական գույքի կառա- վարման Առողջա- պահու- թյան Տեղեկա- տվության և գրահրատա- րակչության Այլ նախ.-ներ և գերատես- չություններ Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. Ընդա- մենը այդ թվում՝ 2003 թ. 1 ՀՀ կառ. որոշմամբ հաստատված է 208 27 14 1 37 3 8 2 5 1 3   6   113 20 8   1   13   2 Գտնվում է լուծարման gործընթացում 76 26 4 1 11 3 2 2 4 1         53 19         2   3 Ներկայացված է սնանկացման 83 16 6 2 10 1         1   5   53 13     1   7   4 Կայացված է դատ-ի վճիռ սնանկացման վերաբերյալ 83 16 6 2 10 1         1   5   53 13     1   7   5 Լուծարված է 49 6 4   16 1 6   1   2 1 1 1 7 2 8       4 1

Հ/Հ Մասնավորեցումից ստացված մուտքերը, որից` Դրամական մուտքերը (հազ. դրամ) Ընդամենը Այդ թվում՝ Այդ թվում՝ 2003 թ. Տարաժամկետ մուծման ենթակա սպասվելիք գումարները սերտիֆիկատ դրամ ա) Ընկերություններից (ձեռնարկություններից) 109803449,0 39756060,0 70047389,0 2311855,3 2610396,5 այդ թվում` լուծարումից հետո մնացած գույքից 111500,3 X 111500,3 14790,3 X բ) Անավարտ շինարարության օբյեկտներից 895106,6 176180,0 718926,6 204856,2 X գ) «Փոքր» օբյեկտներից 28581568,2 23856460,0 4725108,2 388573,9 4426911,1 Ընդա- մենը   139280123,8 63788700,0 75491423,8 2905285,4 7037307,6

 

Հաստատվել է ՀՀ ԱԺ Վերահսկիչ պալատի

խորհրդի 23.10.2003 թ.. նիստում:

 

Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Առողջապահության ոլորտում մասնավորեցման գործընթացի մասին

 

Վերահսկողության հիմքը - Վերահսկողությունն իրականացվել է՝ «ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքին, ՀՀ Ազգային ժողովի 2002 թվականի դեկտեմբերի 11-ի Ն-321-2 որոշմամբ հաստատված` ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի գործունեության ծրագրին և ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի նախագահի 5.05.2003 թ. N 17 հրամանին համապատասխան: Ուսումնասիրությունն ընդգրկել է 01.01.2001-01.01.2003 թթ. ժամանակաշրջանը:

Վերահսկողության նպատակը - Առողջապահության ոլորտում մասնավորեցման գործընթացի վերլուծությունը:

Վերահսկողության օբյեկտը - Վերահսկողությունն իրականացվել է` «Հայաստանի Հանրապետության պետական գույքի մասնավորեցման (սեփականաշնորհման) մասին» (այսուհետ՝ Օրենք), «Հայաստանի Հանրապետության պետական գույքի մասնավորեցման 1998-2000 թթ. ծրագրի կատարման հաշվետվության մասին», «Հայաստանի Հանրապետության պետական գույքի մասնավորեցման 2001-2003 թթ. ծրագրի մասին» (այսուհետ՝ Ծրագիր), «Հայաստանի Հանրապետության պետական գույքի մասնավորեցման 2001-2003 թթ. ծրագրի կատարման 2001 թվականի տարեկան հաշվետվությունը», «Հայաստանի Հանրապետության պետական գույքի մասնավորեցման 2001-2003 թթ. ծրագրի կատարման 2002 թվականի տարեկան հաշվետվությունը» ՀՀ օրենքների, ՀՀ կառավարության Հայաստանի Հանրապետությունում առողջապահական հաստատությունների մասնավորեցման ռազմավարության (այսուհետ՝ Մասնավորեցման հայեցակարգ), Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության համակարգի օպտիմալացման (այսուհետ՝ Օպտիմալացման հայեցակարգ) հայեցակարգերի, առողջապահության համակարգի օպտիմալացման ծրագրերի (այսուհետ՝ Օպտիմալացման ծրագրեր), ՀՀ կառավարության որոշումների, ՀՀ առողջապահության նախարարության և ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական գույքի կառավարման վարչության (այսուհետ՝ Վարչություն), ինչպես նաև մասնավորեցված և մասնավորեցման ընթացքում գտնվող կազմակերպությունների կողմից ներկայացված փաստաթղթերի վերլուծության հիման վրա:

Առողջապահության ոլորտում մասնավորեցումը սկսվել է Հայաստանի Հանրապետության պետական ձեռնարկությունների և անավարտ շինարարության օբյեկտների սեփականաշնորհման և ապապետականացման 1996-97 թթ. Ծրագրով, որում ընդգրկվել էին 116 կազմակերպություններ, ընդ որում, դրանցից 88-ը «Հայդեղագործություն» ՊՁ դուստր ձեռնարկություններն են եղել, որոնք մասնավորեցման են ներկայացվել «փոքր» օբյեկտների (դեղատների) սեփականաշնորհման մասին ՀՀ կառավարության որոշումներով: 1998-2000 թթ. Ծրագրով նախատեսվել էր մասնավորեցնել 9 առողջապահական կազմակերպություններ: «Փոքր» օբյեկտներ հանդիսացող դեղատների մասնավորեցումն այդ ընթացքում հիմնականում ավարտվել էր:

2001-2003 թթ. Ծրագրի ցանկերում ընդգրկվել են առողջապահության ոլորտի 68 ընկերություններ, որոնցից 13-ը՝ Վարչության, 13-ը՝ ՀՀ առողջապահության նախարարության, 14-ը՝ Երևանի քաղաքապետարանի, իսկ 28-ը՝ մարզպետարանների և այլ պետական կառավարչական հիմնարկների ենթակայության: Առողջապահական համակարգում մասնավորեցման առաջին փորձն իրականացվել է 1991 թ., երբ մասնավորեցվել է «Դիագնոստիկա» բժշկական կենտրոնի պետական բաժնեմասի 49.0%-ը: Հետագայում, նոր բաժնետոմսերի թողարկմամբ և դրանց ձեռքբերման արդյունքում, ավելացել է ընկերության ոչ պետական բաժնեմասը, որը կազմել է 69.03%, իսկ մնացած 30.97%-ին համապատասխանող պետական սեփականություն հանդիսացող բաժնետոմսերն ուղղակի վաճառքի ձևով մասնավորեցվել են ընկերության ոչ պետական բաժնեմասի սեփականատերերին:

1998-2002 թթ. ժամանակահատվածում մասնավորեցվել են առողջապահության ոլորտի 38 ընկերություններ (այդ թվում՝ 5-ը՝ 1998 թ. մեկական՝ 1999 թ. և 2000 թ., 14-ը՝ 2001 թ. և 17-ը՝ 2002 թ.) և լուծարման են ներկայացվել 10-ը (այդ թվում 8-ը՝ 2000 թ., մեկական՝ 2001 թ. և 2002 թ.): Այդ կազմակերպությունների գերակշիռ մասը՝ 32-ը (84.2%) մասնավորեցվել են ուղղակի վաճառքի ձևով, 5-ը՝ (13.2%) մրցույթով և 1-ը՝ (2.6%) «Ծաղկաձոր» մանկական առողջարանը՝ 1998 թվականին, բաժնետոմսերի բաց բաժանորդագրությամբ: Լուծարված կամ լուծարման ընթացքում գտնվող կազմակերպություններից 8-ը՝ «Հայդեղագործություն» ՊՁ-ի դուստր ձեռնարկություններն են, իսկ 2-ը՝ «Սոճուտ» և «Արզնի» մանկական առողջարանները:

ՀՀ առողջապահության նախարարության կողմից բուժհաստատությունների մասնավորեցման հայեցակարգային մոտեցումների վերաբերյալ առաջին փաստաթուղթը ՀՀ կառավարություն է ներկայացվել 1994 թ., իսկ հաջորդը՝ 2000 թ.: Մինչև 2001 թ. առողջապահության համակարգի կազմակերպությունների ճնշող մեծամասնությունը հանդիսացել է պետական սեփականություն, և մասնավորեցման բարձր տեմպերը, հատկապես Երևան քաղաքում, արձանագրվել են 2001 և 2002 թվականներին, երբ մասնավորեցվել են 31 բուժկազմակերպություններ, որը կազմում է ոլորտի ընդհանուր մասնավորեցվածների 81.6%-ը:

Համաձայն ՀՀ կառավարության 27.07.2000 թ. N 31 նիստի արձանագրության, ՀՀ կառավարությունը հավանություն է տվել և ընդունել Հայաստանի Հանրապետությունում առողջապահական հաստատությունների մասնավորեցման ռազմավարության հայեցակարգը: Փաստաթղթում ամրագրվել են առողջապահական հաստատությունների մասնավորեցման նկատմամբ մոտեցումներն ու սկզբունքները, մասնավորեցման անհրաժեշտությունը, նպատակները, խնդիրները և ձևերի ընտրության սկզբունքները: Ըստ Մասնավորեցման հայեցակարգի, առողջապահության հաստատությունների մասնավորեցման հիմնական նպատակներից և խնդիրներից են` մասնավորեցման գործընթացի համակողմանի և լիարժեք նախապատրաստումը, մասնավոր սեկտորի կողմից կատարվող ներդրումների խրախուսումը, մասնավորեցման ենթակա հաստատությունների ընտրության սկզբունքները: Նշվել է նաև այն առողջապահական հաստատությունների շրջանակը, որոնց մասնավորեցումը չի նախատեսվում՝ ելնելով դրանց առանձնահատկություններից, գործունեության համապետական նշանակությունից և ռազմավարական նպատակներից: Հետագայում՝ 05.02.2001 թ. ՀՀ կառավարության կողմից ընդունվել է N 80` «Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության համակարգի օպտիմալացման աշխատանքներն իրականացնելու մասին» որոշումը, որտեղ արձանագրվել է, որ «հրամայական պահանջ է դարձել առողջապահական հաստատությունների ցանցի օպտիմալացումը և այդ ուղղությամբ իրականացվող միջոցառումներից է հաստատությունների (հատկապես՝ հիվանդանոցների, առողջարանների) մասնավորեցման նպատակաուղղված գործընթացի իրականացումը»: Համաձայն վերոհիշյալ որոշման, սահմանվել էր նաև ՀՀ կառավարություն առողջապահության համակարգի օպտիմալացման ծրագրերի ներկայացման ժամանակացույցը՝ ըստ մարզերի և Երևան քաղաքի: Ըստ Օպտիմալացման հայեցակարգի՝ «մասնավորեցման ենթակա ընկերությունների նկատմամբ կիրառվելու են «Պետական գույքի մասնավորեցման (սեփականաշնորհման) մասին» ՀՀ օրենքի պահանջները և դրանց վերակազմակերպումը դիտարկվելու է որպես մասնավորեցման նախապատրաստական աշխատանքների միջոցառումներից մեկը»: Ըստ Մասնավորեցման հայեցակարգի, առողջապահության ոլորտում մասնավորեցումը գլխավորապես պետք է ընդգրկի Երևան քաղաքի առողջապահական հաստատությունները, և, ելնելով առողջապահության առանձնահատկություններից, այդ ոլորտում մասնավորեցումն անհրաժեշտ է իրականացնել պետության աջակցության շնորհիվ, որոնցից են՝ մասնավորեցվող օբյեկտների իրատեսական գնահատումը և տարաժամկետ վճարումների հնարավորության ընձեռումը:

Իրականացված ուսումնասիրությունները և դրանց հիման վրա կատարված վերլուծությունը թույլ են տալիս կարծիք արտահայտել բուժկազմակերպությունների մասնավորեցման և օպտիմալացման փոխկապակցվածության, մասնավորեցման գործընթացի թափանցիկության, մասնավորեցման տեմպերի, մասնավորեցման պայմանագրերով նախատեսված պարտավորությունների դրույթների, պետական գույքի գնահատման, վաճառքի գների և մասնավորեցման ձևերի որոշման վերաբերյալ:

 

Մասնավորեցման հայեցակարգի եվ Օպտիմալացման ծրագրերի փոխկապակցվածության վերաբերյալ

 

Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ ՀՀ կառավարության կողմից մի շարք դեպքերում մասնավորեցման գործընթացն իրականացվել է մինչև Օպտիմալացման ծրագրերով նախատեսված հարցերի լուծումը, որը չի նպաստում այդ ծրագրերի լիարժեք իրագործմանը:

Երևան քաղաքի առողջապահության հաստատությունների Օպտիմալացման ծրագրի մասին ՀՀ կառավարության կողմից ընդունվել են 06.08.2001 թ. N 701 և 05.12.2002 թ. N 1939-Ն որոշումները: Ըստ Երևան քաղաքի Օպտիմալացման ծրագրի, առաջարկվում էր հիվանդանոցների միավորմամբ ստեղծել միասնական կազմակերպություններ: Մասնավորապես առաջարկվում էր միավորել՝

- Ճառագայթային բժշկության և այրվածքների հիվանդանոցը, Մաշկավեներաբանության բժշկական կենտրոնը և Հանրապետական մանկական հիվանդանոցի մի մասը՝ «Արմենիա» բժշկական կենտրոնի հետ:

♦ «Հայք» մանկական բժշկական կենտրոնը՝ «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի հետ:

♦ «Նաիրի» բուժմիավորումը, թիվ 2 հիվանդանոցը, Մոր և մանկան առողջության պահպանման կենտրոնը:

♦ Երևանի թիվ 8 հիվանդանոցի ակնաբուժական բաժանմունքը՝ Հանրապետական աչքի հիվանդությունների կլինիկային:

Ըստ Երևան քաղաքի Օպտիմալացման ծրագրի, նշվել է որ, նպատակահարմար է միավորել վերականգնողական երեք բուժհիմնարկները՝ «Կարմիր խաչի» հետտրավմատիկ վերականգնողական կենտրոնը, Հանրապետական մանկական վերականգնողական կենտրոնը և Ֆիզիոթերապիայի և սանատոր-կուրորտային բուժման գիտահետազոտական ինստիտուտը:

Օպտիմալացման այս գործընթացի նպատակն է՝ հզորացնել և կենտրոնացնել բուժօգնությունը՝ ներառյալ շենքային պայմաններն ու սարքավորումները: Ընդ որում, ըստ Երևանի օպտիմալացման ծրագրի, վերոհիշյալ օբյեկտների միաձուլումը հնարավոր է միայն դրանց սեփականատերերի փոխադարձ համաձայնության պարագայում՝ անկախ սեփականության ձևերից, իսկ ներկա օրենսդրությամբ, արդեն մասնավորեցված հիվանդանոցների նկատմամբ պետությունն իրավասու չէ սահմանել այլ հիվանդանոցների հետ միավորում կամ այլ կառուցվածքային փոփոխություններ:

Հարկ է նշել, որ «Արմենիա» բժշկական կենտրոն» ՓԲԸ և «Հանրապետական մանկական վերականգնողական կենտրոն» ՓԲԸ ներկայացվել են մասնավորեցման, իսկ «Էրեբունի» բժշկական կենտրոն» ՓԲԸ, «Նաիրի» բուժմիավորումը, «Թիվ 2 հիվանդանոց» ՓԲԸ, «Մոր և մանկան առողջության պահպանման կենտրոն ԳՀԻ» ՓԲԸ և Հանրապետական աչքի հիվանդությունների կլինիկան («Ա. Մալայանի անվ. ակնաբուժական կենտրոն» ՓԲԸ) արդեն մասնավորեցվել են:

Առողջապահության համակարգի օպտիմալացման ծրագրով նախատեսված միջոցառումների և մասնավորեցման Հայեցակարգի փոխկապակցվածության հարցի վերաբերյալ ուսումնասիրություն է կատարվել մասնավորապես Վանաձոր քաղաքում:

«Վանաձորի կենտրոնական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ (ծածկագիր 62189), «Վանաձորի N 2 ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ (ծածկագիր 62190) և «Վանաձորի մանկական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ (ծածկագիր 62191) ընդգրկվել են 2001-2003 թթ. Ծրագրի ցանկում: Համաձայն ՀՀ կառավարության 16.05.01 թ. N 432 որոշման, որով հաստատվել էր Լոռու մարզի առողջապահության համակարգի օպտիմալացման ծրագիրը, վերոհիշյալ պոլիկլինիկաներից «Վանաձորի մանկական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ ծառայությունը նախատեսվել էր տեղափոխել «Հովարդ Կարագյոզյան» հասարակական բարեգործական հիմնադրամի պոլիկլինիկա (որը պետական կազմակերպություն չէ և, հետևաբար, հնարավոր չէր տեղափոխում իրագործել), իսկ մյուս երկու պոլիկլինիկաները պետք է ներկայացվեին մասնավորեցման: Ըստ վերոհիշյալ որոշման, Լոռու մարզի առողջապահության համակարգի օպտիմալացման ծրագրից բխող վերակազմակերպումները պետք է ավարտվեին 2001 թ. ընթացքում: Այնուհետև, ՀՀ կառավարության կողմից ընդունվել է «ՀՀ կառավարության 2001 թ. մայիսի 16-ի N 432 որոշման մեջ փոփոխություններ կատարելու մասին» 11.07.02 թ. N 999-Ն որոշումը, որով նախատեսվել է «Վանաձորի մանկական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» և «Վանաձորի N 2 ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ընկերությունները տեղափոխել «Վանաձորի կենտրոնական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ շենքը, թողնելով դրանք առանձին իրավաբանական անձանց կարգավիճակով: ՀՀ Վարչապետի 8.05.2002 թ. թիվ 276 և 04.04.2003 թ. թիվ 142-Ա՝ պետական գույքի մասնավորեցման (կամ ընկերությունների լուծարման) գործընթացը կանոնակարգելու մասին որոշումներով սահմանված ժամկետներում ՀՀ պետական գույքի կառավարման նախարարություն պետք է ներկայացվեին այդ ընկերությունների մասնավորեցման համար անհրաժեշտ տվյալները, որը ժամանակին չի կատարվել:

Լոռու մարզպետի կողմից ՀՀ պետական գույքի կառավարման նախարարին ուղղված 17.09.02 թ. թիվ 026/1770-01 գրությամբ առաջարկվել է՝ «Վանաձորի մանկական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ ընդգրկել լուծարման գործընթացում: Լոռու մարզպետի 2003 թ. մայիսի 20-ի թիվ 71-Ա որոշմամբ նախատեսվել է «Վանաձորի N 2 ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ տեղափոխել «Վանաձորի կենտրոնական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ շենքի տարածք, նաև հանձնարարվել է «Վանաձորի N 2 ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ և «Վանաձորի կենտրոնական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ տնօրեններին՝ մեկամսյա ժամկետում սահմանված կարգով կնքել տարածքի անհատույց օգտագործման պայմանագիր: Սակայն ՀՀ կառավարության որոշման պահանջը և դրանից բխող մարզպետի որոշումը չի կատարվել: 06.06.2003 թ. թիվ 004/1207-01 գրությամբ Լոռու մարզպետը Վարչություն է ներկայացրել «Վանաձորի կենտրոնական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ մասնավորեցման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերի փաթեթը, միաժամանակ տեղեկացնելով, որ մասնավորեցման գործընթացում գտնվող «Վանաձորի N 2 ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ տեղափոխվել է «Վանաձորի կենտրոնական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ շենքը, նամակին կցելով իր՝ 20 մայիսի 2003 թ. թիվ 71-Ա որոշումը:

Լոռու մարզպետի 2003 թ. հունիսի 27-ի թիվ 112-Ա նոր որոշմամբ, «Վանաձորի կենտրոնական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ Զաքարյան 29 հասցեում գտնվող շենքի 167.85 մ² տարածքը սեփականության իրավունքով անհատույց հատկացվել է «Վանաձորի N 2 ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ-ին:

Ընդ որում, համաձայն Ծրագրի 9-րդ հոդվածի՝ «Հայաստանի Հանրապետության պետական տարածքային կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմիններն իրավունք չունեն ծրագիրն ուժի մեջ մտնելուց հետո դրանում ընդգրկված պետական բաժնեմաս ունեցող ընկերությունները լուծարել կամ վերակազմակերպել (միաձուլել, միավորել, բաժանել, առանձնացնել, վերակազմավորել), բացառությամբ ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված դեպքերի: …Ծրագրում ընդգրկված պետական գույքի նկատմամբ այլ սահմանափակումները կարող են սահմանվել սույն օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու միջոցով»:

ՀՀ կառավարության 10.07.03 թ. N 847 որոշմամբ «Վանաձորի կենտրոնական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ բաժնետոմսերը, համապատասխան Օրենքի 12-րդ և 18-րդ հոդվածների, սահմանված կարգով մասնավորեցվել են «Վանաձորի կենտրոնական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ աշխատավորական կոլեկտիվին, իսկ «Վանաձորի N 2 ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» և «Վանաձորի մանկական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ընկերությունների մասնավորեցման հարցը դեռևս լուծված չէ:

Այսպիսով, Լոռու մարզի առողջապահական համակարգի օպտիմալացման ծրագիրն այս դեպքում կազմվել է անիրատեսական և թերի՝

♦ կառավարության կողմից որոշում է կայացվել պետական ընկերությունը տեղափոխել ոչ պետական բարեգործական կազմակերպության տարածք (սխալը հետագայում ՀՀ կառավարության 11.07.2002 թ. թիվ 999-Ն որոշմամբ շտկվել է).

♦ ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկաները Վանաձորի տարբեր թաղամասերից միայն քաղաքի կենտրոն տեղափոխման դեպքում կխաթարվի բնակչության բուժօգնության ծառայություններից օգտվելու հնարավորության սկզբունքը՝ տարածքի հեռավորության առումով.

♦ մասնավորեցման ծրագրում ընդգրկված 2 ընկերությունների՝ «Վանաձորի N 2 ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ և «Վանաձորի մանկական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ աշխատավորական կոլեկտիվները զրկվում են իրենց ընկերությունների կողմից քաղաք Վանաձոր, Ներսիսյան թաղամասի թիվ 13 շենքի և քաղաք Վանաձոր, Թատերական 6 հասցեների տարածքների մասնավորեցման իրավունքից:

 

Մասնավորեցման ենթակա պետական բաժնեմասի գնահատման եվ վաճառքի գների վերաբերյալ

 

Ըստ Մասնավորեցման հայեցակարգի, ելնելով առողջապահական ընկերությունների առանձնահատկություններից, այդ ոլորտում մասնավորեցումն անհրաժեշտ է իրականացնել միայն հաջողության բարձր երաշխիքների առկայության դեպքում, որը հնարավոր է ստեղծել պետության կողմից ուղղակի ֆինանսական աջակցության շնորհիվ: Նշված է նաև, որ ֆինանսական բնույթի աջակցությունը նպատակահարմար է տրամադրել անուղղակի ձևով, որոնցից են՝

♦ մասնավորեցվող օբյեկտների իրատեսական գնահատումը,

♦ տարաժամկետ վճարումների հնարավորության ընձեռումը,

♦ բյուջեի նկատմամբ պարտքերի հետաձգման կամ ներման պրակտիկայի կիրառումը:

Կատարված վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ չնայած Մասնավորեցման հայեցակարգի այն դրույթին, որ առողջապահության ոլորտում մասնավորեցումը չպետք է հետապնդի պետության համար ուղղակի ֆիսկալ արդյունքի ստացման նպատակ, այնուամենայնիվ, պետական գույքի գործող գնահատման կարգերով բուժկազմակերպությունների գույքի հաշվարկված և դրա հիման վրա սահմանված վաճառքի գները, հատկապես՝ շենքերի և շինությունների, անհամեմատ ցածր են անշարժ գույքի ներկայումս ձևավորվող իրական շուկայական գների նվազագույն մակարդակից և չեն կարող իրատեսական համարվել: 2001-2003 թթ. ընթացքում իրականացվել է Երևան քաղաքի մի շարք խոշոր ընկերությունների, այդ թվում՝ «Էրեբունի» բժշկական կենտրոն» ՓԲԸ, «Պրոֆեսոր Միքայելյանի անվան վիրաբուժության ինստիտուտ» ՓԲԸ, «Պրոֆեսոր Մ. Եղյանի անվան ստոմատոլոգիական կենտրոն» ՓԲԸ, «Առողջության առաջնային պահպանման կենտրոն» ՓԲԸ, «Նաիրի» բուժառողջարարական միավորում» ՓԲԸ և դուստր ընկերությունների, «Ուռոլոգիայի կենտրոն» ՓԲԸ, «Թիվ 3 կլինիկական հիվանդանոց» ՓԲԸ, «Թիվ 3 կլինիկական ծննդատուն» ՓԲԸ, «Մալաթիա բժշկական կենտրոն» ՓԲԸ մասնավորեցումը: Ընկերությունները հիմնականում վաճառվել են ուղղակի վաճառքի ձևով գնահատված արժեքի 25%-ի չափով: «Էրեբունի» բժշկական կենտրոն», «Թիվ 3 կլինիկական հիվանդանոց» և «Մալաթիա բժշկական կենտրոն» (բաժնետոմսերի վաճառքի գին սահմանվել է գնահատված արժեքի 100%-ը) ընկերությունների մասնավորեցման ժամանակ գնորդներին՝ աշխատավորական կոլեկտիվներին, հնարավորություն է տրվել ձեռք բերված գույքի դիմաց վճարումները կատարել տարաժամկետ:

Հարկ է նշել, որ մասնավորեցման առաջարկվող կազմակերպությունների գույքի գնահատման և վաճառքի գնային քաղաքականության կտրուկ փոփոխություն՝ գնահատված արժեքների և գների նվազման միտումով, արձանագրվել է հատկապես 2001-2003 թթ. ժամանակահատվածում (աղյուսակ 1):

 

Աղյուսակ 1

 

Մասնավորեցված կազմակերպությունների գնահատման եվ վաճառքի գների ցուցանիշները ըստ տարիների

 

Տարե- թիվ	Կազմակերպությունների		Գնահատված ակտիվներ (հազ. դրամ)	Մասնավորեցման ենթակա պետ. բաժնեմասը (հազ. դրամ)	Վաճառքի գինը (հազ. դրամ)	%
	մասնավորեցման ձևը	քանակը
1	2	3	4	5	6	7
1998	բբը	1	72,302.0	65,340.0	16,400.0	25.1
	ուղղակի վաճառք	4	695,972.0	419,097.0	419,097.0	100.0
1999	ուղղակի վաճառք	1	83,639.0	83,639.0	83,639.0	100
2000	մրցույթ	1	188,401.0	160,216.0	160,216.0	100
2001	ուղղակի վաճառք	11	532,069.0	437,796.0	116,570.0	26.6
	մրցույթ	3	73,055.0	37,886.0	11,952.0	31.5
2002	ուղղակի վաճառք	16	2,139,013.0	1,111,252.0	380,482.0	34.2
	մրցույթ	1	76,036.0	73,374.0	83,669.0	114.0

 

Մասնավորապես դրա մասին են վկայում «Պրոֆ. Մ. Եղյանի անվան ստոմատոլոգիական կենտրոն» ՓԲԸ, «Դենտ» մանկական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ մասնավորեցման արդյունքները:

Համաձայն ՀՀ կառավարության 09.03.02 թ. N 218 որոշման, հաշվեկշռային մեթոդով գնահատված 73,535.0 հազ. դրամ ակտիվներ ունեցող «Պրոֆ. Մ. Եղյանի անվան ստոմատոլոգիական կենտրոն» ՓԲԸ մասնավորեցման ենթակա պետական բաժնեմասի վաճառքի գինը սահմանվել է 11,847.0 հազ. դրամ կամ մոտ 21.01 հազ. ԱՄՆ դոլար, որը համապատասխանում է բաժնետոմսերի գնահատված արժեքի՝ 47,389.0 հազ. դրամի 25%-ին: Ընկերությունը տեղակայված է Երևան քաղաքի Կենտրոնում՝ Եկմալյան 6 հասցեում գտնվող վեց հարկանի առանձին բարեկարգ շենքում (շահագործման տարեթիվը՝ 1987 թ.), որի մակերեսը կազմում է 3,984.0 մ², իսկ հողամասի չափը՝ 0.15 հա: Շենքի 1 մ² հաշվարկվել է 20 ԱՄՆ դոլարին համարժեք դրամով, իսկ վաճառվել է 25%-ին համապատասխան՝ ընդամենը 5 ԱՄՆ դոլարին համարժեք: Վաճառքի գնի մեջ արտացոլված են նաև 136 անուն այլ հիմնական միջոցներ՝ մեքենա-սարքավորումներ, տրանսպորտային միջոց և արտադրատնտեսական գույք: Համեմատության կարգով, հարկ է նշել, որ համաձայն ՀՀ կառավարության 17.10.98 թ. N 639 որոշման, «Կոսմետոլոգիայի և պլաստիկ վիրաբուժության կենտրոն» ՓԲԸ, որը զբաղեցնում է ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկայի հարևանությամբ գտնվող շենքում 599 մ² մակերեսով տարածք, նույնպես առաջարկվել է մասնավորեցման աշխատավորական կոլեկտիվին և վաճառքի գինը սահմանվել է մասնավորեցման ենթակա պետական բաժնեմասի գնահատված արժեքի 100%-ը: Ընդ որում, ընկերության շենքի գնահատումը իրականացվել է՝ կիրառելով «փոքր» օբյեկտների համար սահմանված 8 տարածքային ուղղիչ գործակից:

Համաձայն ՀՀ կառավարության 09.01.02 թ. N 18 որոշման, հաշվեկշռային մեթոդով գնահատված 8,424.0 հազ. դրամ ակտիվներ ունեցող (ակտիվների կազմում հաշվառված է Երևանի «Արաբկիր» թաղային համայնքի կողմից հայեցողական սեփականության իրավունքով տնօրինվող և «Դենտ» ՓԲԸ անհատույց օգտագործման տրված Երևանի Մարշալ Բաղրամյան պող. N 75 հասցեում գտնվող տարածքը) «Դենտ» մանկական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ 4,700.0 հազ. դրամ գնահատված արժեքով մասնավորեցման ենթակա պետական բաժնեմասի վաճառքի գինը սահմանվել է 1,175.0 հազ. դրամ կամ 2,090.0¹ ԱՄՆ դոլար և ուղղակի վաճառքի ձևով մասնավորեցվել է իր աշխատավորական կոլեկտիվին: Մասնավորեցման ենթակա պետական բաժնեմասի գնահատված արժեքում ներառված է «Դենտ» պոլիկլինիկային վարձակալությամբ տրված, 184 մ² մակերեսով տարածքի գնահատված մեծությունը, որի գնահատումը կատարվել է՝ հիմք ընդունելով Արաբկիրի թաղապետարանի կողմից ներկայացված տեղեկանքը: Ըստ տեղեկանքի, վերոհիշյալ շենքային տարածքի հաշվեկշռային արժեքը կազմում է ընդամենը 88 դրամ, և հաշվարկելով ՀՀ կառավարության 27.03.98 թ. N 209 որոշմամբ հաստատված կարգով կազմել է 1,404.0 հազ. դրամ: Հաշվի առնելով, որ «Դենտ» պոլիկլինիկայի վաճառքի գինը սահմանվել է մասնավորեցման ենթակա գնահատված արժեքի 25%-ի չափով, տարածքի վաճառքի գինը կազմել է ընդամենը 351.0 հազ. դրամ: Այսինքն՝ Երևանի Մարշալ Բաղրամյան պող. N 75 հասցեում գտնվող 184 մ² տարածքի 1 մ² արժեքը կազմել է ընդամենը 1,907.0 դրամ կամ 3.5 ԱՄՆ դոլար: Համեմատության կարգով կարելի է նշել, որ վերոհիշյալ հասցեում գտնվող տարածքների 1 մ² արժեքը առևտրի և կենցաղային սպասարկման օբյեկտների գնահատման ժամանակ հաշվարկվում է 240.0 ԱՄՆ դոլար:

Համաձայն Օրենքի 3-րդ հոդվածի 2-րդ կետի «ը» ենթակետի, սահմանվել էր. «Մասնավորեցման օբյեկտ են՝ …բնակելի շենքերում համայնքային սեփականություն համարվող, այդ թվում՝ պետության կողմից համայնքին հայեցողական սեփականության իրավունքով հանձնված ընդհանուր օգտագործման տարածք չհամարվող ոչ բնակելի տարածքները, եթե դրանք՝

- տրամադրված են վարձակալության ոչ պետական տնտեսավարող սուբյեկտներին կամ քաղաքացիներին...» (հետագայում 08.10.02 թ. ՀՕ-423-Ն օրենքով կատարվել է փոփոխություն հետևյալ խմբագրությամբ՝ «- տրամադրված են վարձակալության իրավաբանական կամ ֆիզիկական անձանց.»):

Միաժամանակ հարկ է նշել, որ որոշ դեպքերում երկակի մոտեցում է դրսևորվել համայնքների կողմից հայեցողական սեփականության իրավունքով տնօրինվող և ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկաներին անհատույց օգտագործման տրված տարածքների մասնավորեցման ժամանակ: Մասնավորապես, Երևան քաղաքի ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկաների գնահատված արժեքում ներառվել են այդ տարածքների գնահատված մեծությունները, իսկ Ծրագրի ցանկում ընդգրկված «Վաղարշապատի ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» (ծածկագիր 61202) և «Վաղարշապատի մանկական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» (ծածկագիր 61203) ընկերությունները մասնավորեցվել են առանց տարածքների, քանի որ այդ տարածքները, համաձայն ավագանու և քաղաքապետի որոշումների, նախկինում արդեն օտարվել էին դրանց տնօրեններին, որպես ֆիզիկական անձանց:

«Վաղարշապատի մանկական ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ զբաղեցրած 208 մ² շենքի տարածքի աճուրդի հաղթողի կողմից վճարվել է 1,913.6 հազ. դրամ (1մ²՝ 9,200.0 դրամ կամ մոտ 17 ԱՄՆ դոլար), իսկ «Վաղարշապատի ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ 346 մ² տարածքի համար՝ 3,460.0 հազ. դրամ (1 մ² 10,000.0 դրամ կամ մոտ 18 ԱՄՆ դոլար): Այսպիսով, վերոհիշյալ տարածքների համար 1 մ² հաշվարկով վճարված գումարը մի քանի անգամ գերազանցում է Երևան քաղաքում մասնավորեցված ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկաների տարածքների 1 մ² վաճառքի գինը:

ՀՀ կառավարության մասնավորեցման մասին համապատասխան որոշումներով, որոշ ընկերությունների բուժծառայությունների գծով կարճաժամկետ դեբիտորական պարտքի պահանջի իրավունքը զիջվել է ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարությանը: Մյուս կողմից, մի շարք այլ ընկերությունների համար դա չի կատարվել և որոշ դեպքերում մասնավորեցված ընկերությունների նկատմամբ գնահատման պահին պետպատվերի գծով պետության պարտքը գերազանցել է մասնավորեցման ենթակա պետական բաժնեմասի վաճառքի գինը: Արդյունքում, մասնավորեցված ընկերություններին հնարավորություն է ընձեռվել մասնավորեցումից հետո ստանալ պարտքը, որով փաստացի կարող է պետության կողմից փոխհատուցված գումարը գերազանցել ընկերության վաճառքի գինը: Դրա մասին է վկայում «Թիվ 2 ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ-ի (վերակազմավորվել է «Գոյադենտ» ՍՊԸ) կողմից մասնավորեցումից հետո պարտքերի վերականգնման և դատարանի կողմից դրա վճարման վճիռը ստանալու փաստը: Մասնավորապես, դատարանի վճռով բավարարվել է ՀՀ կառավարությանն առընթեր առողջապահական գործակալությունից հօգուտ «Գոյադենտ» ՍՊԸ 4,735.8 հազ. դրամ հիմնական պարտքը և 68.7 հազ. դրամ պետական տուրքը բռնագանձելու պահանջը: Ընդ որում, ըստ ՀՀ կառավարության 12.04.01 թ. N 293 որոշման՝ հաշվեկշռային մեթոդով 18,416.0 հազ. դրամ գնահատված ակտիվներ ունեցող (ակտիվների կազմում վաճառվել է Երևանի Նոր Նորքի թաղային համայնքի կողմից հայեցողական սեփականության իրավունքով տնօրինվող 896.6 մ² տարածքը) «Թիվ 2 ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՓԲԸ-ի մասնավորեցման ենթակա բաժնետոմսերի արժեքի վաճառքի գինը սահմանվել էր 33,68.0 հազ. դրամ:

ՀՀ կառավարության N 209 որոշմամբ հաշվեկշռային մեթոդով պետական գույքի գնահատման կարգը սահմանում է, որ մասնավորեցման ենթակա պետական բաժնեմասի գնահատված մեծությունը որոշվում է ընկերության գնահատված ակտիվները պակասեցնելով գնահատված պարտավորությունների գումարով: Մյուս կողմից, ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ գնահատված արժեքից ցածր գներով ընկերությունների մասնավորեցումը՝ հիմնականում գնահատվածի 25%-ով, հնարավորություն է տալիս ընկերության դեբիտորական պարտքի ամբողջ գումարը, որը իրենից ներկայացնում է ընկերության համար ակնկալվող դրամական հոսք, ձեռք բերել՝ վճարելով այդ գումարի մոտ 25%-ը:

Տարբեր ժամանակաշրջաններում Հայաստանի Հանրապետությունում առողջապահության բնագավառում իրականացվել են բուժհաստատություններն անհատույց, օգնության կարգով սարքավորումներով հագեցնելու համապատասխան ծրագրեր:

1997 թ. մարտ ամսին ՀՀ կառավարությունը Ճապոնիայի կառավարությանը հայտ էր ուղղել «Արմենիա» բժշկական կենտրոնը, Ճապոնական ODA դրամաշնորհային ծրագրի շրջանակներում սարքավորումներով հագեցնելու նպատակով: Այս ծրագրով «Արմենիա» ԲԿ-ին հատկացվել են 2,315.4 մլն դրամ արժողության բժշկական սարքավորումներ: Ծրագիրը ավարտվել է 2001 թ., որի արդյունքում բացվել է նորագույն սարքավորումներով հագեցած բժշկական ծառայությունը:

Համաձայն ՀՀ ԱԺ կողմից 2002 թ. դեկտեմբերի 26-ին ընդունված՝ ««Պետական գույքի մասնավորեցման 2001-2003 թթ. ծրագրի մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի, «Արմենիա» հանրապետական բժշկական կենտրոն» ՓԲԸ (ծածկագիր 62423) ընդգրկվել է 2001-2003 թթ. Ծրագրի ցանկում: Մասնավորեցման նպատակով ընկերության կողմից գնահատման ներկայացված ելակետային տվյալների ուսումնասիրության ընթացքում պարզվել է, որ ընկերությունն անհատույց օգնության կարգով ստացված սարքավորումների գումարը, որի մնացորդային արժեքը գնահատման պահին՝ 01.04.2003 թ. դրությամբ, կազմել էր 1,273.5 մլն դրամ, ձևակերպել է «Այլ ոչ ընթացիկ պարտավորություններ» խմբի «Ակտիվներին վերաբերող շնորհներ» հաշվում (հաշիվ 421), որպես ստացված շնորհ, որն էլ հաշվառվել է պարտավորությունների գումարի մեջ:

Արդյունքում, գնահատման դրությամբ որպես շնորհ անհատույց ստացված սարքավորումների մնացորդային արժեքի գումարը հաշվառելով պարտավորությունների կազմում և ըստ ՀՀ կառավարության N 209 որոշմամբ սահմանված հաշվեկշռային մեթոդով գնահատման կարգի պակասեցվելով ընկերության ակտիվների գնահատված մեծությունից, փաստորեն ընկերության գնահատված արժեքը համապատասխան չափով փոքր կստացվի:

 

Մասնավորեցման ձեվերի ընտրության եվ պայմանագրային պարտավորությունների վերաբերյալ

 

Համաձայն ՀՀ կառավարության համապատասխան որոշումների, առողջապահության ոլորտի 2001-01.01.2003 թթ. ժամանակահատվածում մասնավորեցված 27 ընկերություններից ուղղակի վաճառքի ձևով աշխատավորական կոլեկտիվներին մասնավորեցվել են 24-ը կամ մասնավորեցված ընկերությունների 88.9%-ը, որոնց մասնավորեցման ենթակա պետական բաժնեմասի գնահատված արժեքի ընդհանուր գումարը կազմել է 1,300.0 մլն դրամ, իսկ վաճառքի գինը՝ 351.6 մլն դրամ կամ գնահատված արժեքի 27.0%-ը: Ուղղակի վաճառքի ձևով մասնավորեցված ընկերություններից 2-ը («Նաիրի» ԲԱՄ ՓԲԸ «Հանքավան» առողջարան ԴՓԲԸ և «Նաիրի» բուժական առողջապահական միավորում» ՓԲԸ) մասնավորեցվել են նախօրոք հայտնի գնորդներին, իսկ «Դիագնոստիկա» բժշկական միավորում» ԲԲԸ բաժնետոմսերի 30.97%-ը՝ ոչ պետական բաժնեմասի սեփականատերերին: Ըստ Մասնավորեցման հայեցակարգի, մասնավորեցման պատշաճ կազմակերպման և կառավարման առումով նպատակահարմար է մրցակցային նորմալ միջավայրի ապահովումը, առանց որի անհնարին է ոլորտում արդյունավետության և որակի պարամետրերի բարելավումը, ինչն առանցքային հիմնախնդիր է: Պետական գույքի մասնավորեցման արդի փուլում ռազմավարական նշանակության չափանիշ պետք է դիտվի առողջապահական հաստատությունների մասնավորեցումը՝ նախօրոք մշակված զարգացման ծրագրերի հիման վրա: Այսինքն, ըստ Մասնավորեցման հայեցակարգի՝ ««Պետական գույքի մասնավորեցման մասին» ՀՀ օրենքի շրջանակներում պետք է առանձնացվեն մասնավորեցման այն ձևերը, որոնք նախապայմաններ դնելու հնարավորություն են տալիս (օրինակ՝ մասնավորեցումը մրցույթով)»:

Ընդ որում, առողջապահական հաստատությունների մասնավորեցումը մրցույթով թույլ է տալիս գնահատել մրցույթի մասնակիցների հնարավորությունները և հետագա գործունեության արդյունավետության աստիճանը: Սահմանված պայմանները հնարավորություն են տալիս ընտրել այն մասնակցին, ով ընկերության նկատմամբ ունի ավելի լայն ներդրումային հետաքրքրությունների շրջանակ, հեռանկարային առաջարկներ՝ ընկերության գործունեության արդյունավետության բարձրացման ուղղությամբ: Սակայն 2001-2003 թթ. ժամանակահատվածում մրցույթով մասնավորեցվել են ընդամենը 4 ընկերություններ, որը կազմում է այդ ժամանակահատվածում մասնավորեցվածների 13%-ը: Ուղղակի վաճառքի ձևով աշխատավորական կոլեկտիվներին մասնավորեցման գործընթացի վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ դրանց բաժնետոմսերի գերակշիռ մասը պատկանում է 1-2 անհատների (հիմնականում՝ ընկերությունների տնօրեններին), որի հնարավորությունն ընձեռում է ՀՀ կառավարության կողմից ընդունված կարգը:

Առ 01.01.2003 թ. առողջապահության ոլորտի մասնավորեցված միայն 7 ընկերությունների (մասնավորեցվածների 18.4%-ը) գնորդներն են ստանձնել ներդրումային պարտավորություններ (աղյուսակ 2), որոնց ներդրումների ընդհանուր գումարը կազմում է 319.0 մլն. դրամ և 1,400.0 հազ. ԱՄՆ դոլար, իսկ սոցիալական երաշխիքների մասով պետք է ստեղծվի 600 աշխատատեղ: Պարտավորություններ ստանձնած 20 ընկերությունների մասնավորեցման պայմանագրերով միայն նախատեսված է 5-10 տարի ժամկետով պահպանել ընկերության գործունեության պրոֆիլը, իսկ 11 ընկերությունների համար ներդրումային, աշխատատեղերի ստեղծման կամ պրոֆիլի պահպանման պարտավորություններ ընդհանրապես չեն նախատեսվել:

 

Ներդրումային պարտավորություններ ունեցող բուժկազմակերպությունների վերաբերյալ

 

Աղյուսակ 2

 

	Ընկերություններ	Պետական գույքի		Պայմանագրային պարտավորություններ	Մասնա- վորեց- ման ձևը
		մասնավո- րեցման ենթակա պետ. բաժնեմասի արժեքը (հազ. դրամ)	Վաճառքի գինը  (հազ. դրամ)
1	Պրակտոլոգիայի ինստիտուտ	160,216.0	160,216.0	Մինչև 2001 թ.՝ 300.0 հազ. ԱՄՆ դոլար, ապահովել 190 աշխատատեղ	մրցույթ
2	«Դիլիջանի առողջարարական համալիր» ԲԲԸ	4,675.0	4,700.0	Մինչև 01.07.2004 թ.՝ 9 մլն դրամ ապահովել 8 աշխատատեղ	մրցույթ
3	«Արագած» մանկ. առողջարան («Հ. Հարությունյանի անվ. Բյուրականի մանկ. առողջարան»)	15,279.0	6,300.0	50.0 հազ. ԱՄՆ դոլար 20.11.2002 թ., 50.0 հազ. ԱՄՆ դոլար-20.11.2003 թ., ապահովել 15 աշխատատեղ, նվազ. ամս. աշխատավարձը՝ 12.0 հազ. դրամ- 01.01.2003 թ., ապահովել 20 աշխատատեղ, նվազ. ամս. աշխատավարձը՝ 15.0 հազ. դրամ-01.01.2004 թ.	մրցույթ
4	«Նաիրի» բուժական-առողջարարական միավորում» ՓԲԸ	101,968.0	101,968.0	Պահպանել ընկերության գործունեության պրոֆիլը - 25.10.2012 300.0 հազ. ԱՄՆ դոլար - 25.10.2003, 300.0 հազ. ԱՄՆ դոլար 25.10.2004, 400.0 հազ. ԱՄՆ դոլար: Ապահովել մինչև 250 աշխատատեղ՝ 40000 դրամ միջին ամսական աշխատավարձով	ուղղ. վաճառք
5	«Արզնի» առողջարան	46,879.0	23,440.0	2003 թ.-ին 40.0 մլն դրամ, 2004 թ.-ին 30.0 մլն դրամ, 2005 թ.-ին 30.0 մլն դրամ: 2003 թ.-ին ստեղծել 30 աշխատատեղ, 2004 թ.-ին ստեղծել 10 աշխատատեղ, 2005 թ.-ին ստեղծել 10 աշխատատեղ: Պահպանել ընկերության գործունեության պրոֆիլը մինչև 26.12.2012	ուղղ. վաճառք
6	«Կապույտ Սևան» առողջարան («Կապուտակ Սևան» առողջարան» ՓԲԸ)	73,374.0	83,669.0	2003 թ. ընթացքում - 65.0 մլն դրամ, 2004 թ. ընթացքում - 65.0 մլն դրամ, 2005 թ. ընթացքում - 80.0 մլն դրամ: 2003 թ. ընթացքում ապահովել 48 աշխատատեղ` նվազ. ամս. աշխատավարձ՝ 25000 դրամ, 2004 թ. ընթացքում ապահովել 60 աշխատատեղ՝ նվազ. ամս. աշխատավարձ՝ 30000 դրամ, 2005 թ. ընթացքում ապահովել 76 աշխատատեղ՝ նվազ. ամս. աշխատավարձ՝ 35000 դրամ:	մրցույթ
7	«Վաղարշապատի ստոմ. պոլիկլինիկա» ՊՁ	3,907.0	977.0	100.0 հազ, դրամ - 14.02.2003, 50.0 հազ. դրամ-14.02.2004: Ապահովել 7 աշխատատեղ՝ նվազ. ամս. աշխատավարձ 5000 դրամ-14.02.2003, ապահովել 6 աշխատատեղ՝ նվազ. ամս. աշխատավարձ 5000 դրամ - 14.02.2004:	մրցույթ

 

Առողջապահության ոլորտի օպտիմալացման և մասնավորեցման առնչությամբ իր տեսակետն է ներկայացրել Համաշխարհային բանկը (ՀԲ), որի եզրակացությունները ներկայացվել են ՀԲ աջակցությամբ Հայաստանում իրականացվող առողջապահական ծրագրերի հուշագրերում: Մասնավորապես, բանկի աշխատախումբը իր 2002 թ. հուշագրում առաջարկել է դադարեցնել առողջապահական հաստատությունների հետագա մասնավորեցումը՝ մինչ այնպիսի բաց հարցեր լուծելը, ինչպիսիք են մասնավորեցման և օպտիմալացման միջև կապի բացակայությունը: Ըստ հուշագրի, ՀԲ չափազանց անհանգստացած է Երևանի հիվանդանոցների մասնավորեցումով և գտնում է, որ սեփականության փոխանցման գործընթացը նախագծված է ոչ արդյունավետ: Նշվում է, որ չնայած առողջապահական համակարգի Մասնավորեցման հայեցակարգը առաջարկում է սեփականության փոխանցման մի շարք տարբերակներ, սակայն հիմնականում մասնավորեցումն իրականացվել է որպես ուղղակի վաճառք հիվանդանոցների աշխատավորական կոլեկտիվներին՝ 75% զեղչային գնով և մասնավորեցման գործարքները, որոնք իրականացվում են մեծ զեղչային գներով, ուղղակի վաճառքի ձևով թափանցիկ չեն և թույլ չեն տալիս համակարգ բերել սեփականատերերի, որոնք ի վիճակի կլինեն իրականացնել ռազմավարական պլանավորում և կներգրավեն ռեսուրսներ՝ ներդրումային կարիքների համար: Մասնավորեցման գործընթացը չի կազմակերպված այնպես, որ նախատեսվի մրցույթ, որի արդյունքում կգտնվի «լավագույն» սեփականատերը և մասնավորեցումը կիրականացվի մշակված զարգացման գործարար ծրագրի հիման վրա: Հուշագրում նշվում է նաև, որ մասնավորեցման պայմանագրերը, որպես կանոն, պարունակում են դրույթ, ըստ որի հիվանդանոցը պարտավորվում է շարունակել բժշկական ծառայությունների մատուցում՝ որոշակի ժամանակահատվածում, այն է՝ 5-10 տարի, ինչն իրականում թույլ չի տալիս համակարգում որևէ օպտիմալացում իրականացնել: Այսպիսով, Համաշխարհային բանկի դիրքորոշումն այն է, որ անհրաժեշտ է վերանայել առողջապահական համակարգի մասնավորեցման ռազմավարությունը, և առաջարկվել է ՀՀ կառավարությանը՝ հետաձգել մասնավորեցման գործընթացը մինչև առաջացած հարցերի լուծումը:

 

Ե Զ Ր Ա Կ Ա Ց ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

1. Առողջապահական համակարգի Օպտիմալացման ծրագրով նախատեսված միջոցառումները մի շարք դեպքերում չեն համապատասխանում առողջապահության ոլորտի ընկերությունների Մասնավորեցման հայեցակարգի և «ՀՀ պետական գույքի մասնավորեցման 2001-2003 թթ. ծրագրի մասին» ՀՀ Օրենքի պահանջներին և նպատակներին:

Առողջապահության ոլորտի ընկերությունների մասնավորեցումը մինչև համակարգի օպտիմալացման ծրագրերով նախատեսված միջոցառումների իրականացումը խաթարող հանգամանք է հանդիսացել (կամ կարող է հանդիսանալ) այդ ծրագրերի լիարժեք իրագործմանը, որով խախտվում է Մասնավորեցման հայեցակարգի և Օպտիմալացման ծրագրերի փոխկապակցվածությունը:

2. 2001-01.01.2003 թթ. ժամանակահատվածում մասնավորեցված ընկերությունների պետական գույքի գնահատված և դրա հիման վրա սահմանված վաճառքի գները, հատկապես շենքերի ու շինությունների, անհամեմատ ցածր են շուկայական գների նվազագույն մակարդակից և իրատեսական չեն:

Այդ ժամանակահատվածում մասնավորեցված առողջապահության ոլորտի 31 ընկերությունների մասնավորեցման ենթակա պետական բաժնեմասերի հաշվեկշռային մեթոդով գնահատված արժեքը կազմել է 1,660.3 մլն դրամ, իսկ վաճառքի գինը՝ 592.7 մլն դրամ կամ գնահատվածի 35.7%-ը:

3. Ներկայումս գործող հաշվեկշռային մեթոդով գնահատման կարգով մասնավորեցման ենթակա պետական բաժնեմասի արժեքի որոշումը և ուղղակի վաճառքի ձևով գնահատված արժեքից ցածր (հիմնականում՝ 25%-ով) պետական բաժնեմասի մասնավորեցումը արդյունավետ չէ, քանի որ ակտիվների կազմում գնահատված դեբիտորական պարտքերը օտարվում են համապատասխան չափով պակաս գումարով:

4. Առողջապահության ոլորտի ընկերությունները, հատկապես, 2001-01.01.2003 թթ. ժամանակահատվածում, հիմնականում (84.2%-ը) մասնավորեցվել են ուղղակի վաճառքի ձևով, իսկ Օրենքով նախատեսված մյուս ձևերով՝ ընկերությունների ընդամենը 15.8%-ը: Մասնավորապես մրցույթով մասնավորեցվել է ընդամենը 4 ընկերություն, այն դեպքում, երբ մրցույթը թույլ է տալիս գնահատել մասնակիցների հնարավորությունները, ընկերության գործունեության արդյունավետության բարձրացման ուղղությամբ հեռանկարային առաջարկները և ներդրումային հետաքրքրության շրջանակները:

5. Առ 01.01.2003 թ. առողջապահության ոլորտի մասնավորեցված ընդամենը 7 ընկերությունների (18.4%-ը) գնորդներն են ստանձնել ներդրումային պարտավորություններ, ընդ որում, դրանցից 5-ը (71.4%-ը)` մասնավորեցվել են մրցույթով: Մյուս կողմից 20 ընկերությունների (52.6%-ը) մասնավորեցման պայմանագրերով, որպես պարտավորություն նախատեսվել է միայն 5-10 տարի ժամկետով պահպանել ընկերության գործունեության պրոֆիլը, իսկ 11 ընկերությունների (29%-ը) համար ներդրումային, աշխատատեղերի ստեղծման և պրոֆիլի պահպանման մասով պարտավորություններ ընդհանրապես չեն սահմանվել:

 

Ա Ռ Ա Ջ Ա Ր Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

1. Առողջապահության ոլորտի ընկերությունների մասնավորեցման գործընթացի արդյունավետությունը ապահովելու նպատակով վերանայել՝

♦ ընկերությունների մասնավորեցման գործընթացի իրականացման մոտեցումները, ապահովելով Մասնավորեցման հայեցակարգի և Օպտիմալացման ծրագրերի փոխկապակցվածությունը.

♦ մասնավորեցման ենթակա պետական բաժնեմասի և դրանց վաճառքի գների (հատկապես՝ շենքերի և շինությունների) որոշման չափանիշները (որոնք հիմնականում վաճառվում են գնահատված արժեքի 25%-ի չափով), համապատասխանեցնելով դրանք շուկայական գների մակարդակին.

♦ ընկերությունների մասնավորեցման ձևերի ընտրության սկզբունքները, յուրաքանչյուր դեպքում նախապատվություն տալով այն ձևերին, որոնք կապահովեն առավել արդյունավետ, հրապարակային, ներդրումային հնարավորություններով և հեռանկարային գործարար ծրագրերով մասնավորեցումը:

2. Մշակել պետական գույքի մասնավորեցման ձևերի ընտրության կարգ:

3. Հստակեցնել «Պետական գույքի մասնավորեցման մասին» ՀՀ օրենքի հոդված 3-ի 2-րդ կետի ը) ենթակետում ամրագրված «հայեցողական սեփականության իրավունքի» հասկացությունը:

Հաստատվել է ՀՀ ԱԺ Վերահսկիչ պալատի

խորհրդի 11.03.2004 թ. նիստում և ուղարկվել է

ՀՀ Ազգային ժողով, ՀՀ կառավարություն:

 

Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Մասնավորեցման ծրագրի ցանկում չընդգրկված պետական սեփականություն հանդիսացող անշարժ գույքի օտարման 2001-2003 թթ. իրականացված գործարքների՝ ՀՀ օրենսդրությանը համապատասխանության վերաբերյալ

 

Վերահսկողության հիմքը - Վերահսկողութունն իրականացվել է ՀՀ Ազգային ժողովի 2002 թվականի դեկտեմբերի 11-ի-321-2 որոշմամբ հաստատված` ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի գործունեության ծրագրի 8.1 կետին և ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի նախագահի 15.10.2003 թ. N 44 հրամանին համապատասխան: Ուսումնասիրությունն ընդգրկել է 01.01.2001-31.12.2003 թթ. ժամանակաշրջանը (այսուհետ՝ հաշվետու ժամանակաշրջան):

Վերահսկողության նպատակը - «Հայաստանի Հանրապետության պետական գույքի մասնավորեցման 2001-2003 թթ. ծրագրի մասին» ՀՀ օրենքի ցանկում չընդգրկված պետական սեփականություն հանդիսացող անշարժ գույքի օտարման գործարքների համապատասխանությունն օրենսդրությանը և նորմատիվ ակտերին:

Վերահսկողության օբյեկտը - Վերահսկողությունն իրականացվել է` «Հայաստանի Հանրապետության պետական գույքի մասնավորեցման (սեփականաշնորհման) մասին» (այսուհետ` Մասնավորեցման օրենք), «Պետական գույքի մասնավորեցման 2001-2003 թվականների ծրագրի մասին» (այսուհետ` Ծրագիր), «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքների, ՀՀ կառավարության որոշումների, նորմատիվ ակտերի և ՀՀ պետական գույքի կառավարման նախարարության` հետագայում ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական գույքի կառավարման վարչության (այսուհետ` Վարչություն) կողմից ներկայացված փաստաթղթերի վերլուծության հիման վրա:

 

Օտարված (վաճառված) պետական գույքի քանակային եվ գումարային ցուցանիշների վերաբերյալ

 

Համաձայն ուսումնասիրված նյութերի, պետական անշարժ գույքի սեփականության իրավունքի փոխանցումը ՀՀ կառավարության կողմից հիմնականում իրականացվել է մասնավորեցման մասին օրենսդրությամբ սահմանված ընթացակարգով և միայն սկսած 2001 թվականից՝ ՀՀ կառավարության որոշումներով իրականացվել են նաև մասնավորեցման ծրագրերի ցանկերում չընդգրկված պետական սեփականություն հանդիսացող անշարժ գույքի օտարման և վաճառքի գործարքներ, առանց մասնավորեցման ընթացակարգի (այսուհետ՝ օտարում): Մինչդեռ, հարկ է նշել, որ այդ ընթացքում հիմնականում գործել է նույն օրենսդրական դաշտը, որը եղել է ՀՀ կառավարության կողմից մասնավորեցման ընթացակարգով պետական գույքի վաճառքի ժամանակ:

Հաշվետու ժամանակաշրջանում Վարչության կողմից իրականացվել է պետական գույքի օտարման 206 գործարք, այդ թվում 11-ը՝ 2001 թ., 41-ը՝ 2002 թ. և 154-ը՝ 2003 թ.: Օտարված պետական գույքից 158-ը տնօրինվել է Վարչության, իսկ 48-ը՝ ՀՀ նախարարությունների, գերատեսչությունների և Երևանի քաղաքապետարանի կողմից: Դրանցից 102-ը օտարվել է ուղղակի վաճառքի ձևով, 13-ը՝ մրցույթով և 91-ը՝ աճուրդով, որոնց գնորդներից 80-ը՝ իրավաբանական, իսկ 126-ը՝ ֆիզիկական անձինք են: Ուղղակի վաճառքի ձևով օտարված պետական գույքի գնորդներից 55-ը դրանց վարձակալներն են, իսկ 47-ը՝ նախօրոք հայտնի հավանական գնորդները: Միաժամանակ իրականացվել է անշարժ գույքի օտարում նաև ՀՀ նախարարությունների և Երևանի քաղաքապետարանի կողմից: Մասնավորապես, համաձայն ՀՀ կառավարության 01.08.2002 թ. N 1176-Ա և 23.01.2003 թ. N 46-Ա որոշումների, ՀՀ էներգետիկայի նախարարությունը սեփականության իրավունքով ՀՀ Առևտրաարդյունաբերական պալատին 3,332.8 հազ. դրամ հաշվեկշռային արժեքով օտարել է ք. Երևան Խանջյան փող.11 հասցեում գտնվող վարչական շենքից 594 մ² ընդհանուր մակերեսով տարածք, իսկ Երևանի քաղաքապետարանի կողմից, միայն քաղաքապետի որոշմամբ, օտարվել է ք. Երևան Սեբաստիա փող. 45 հասցեում գտնվող «Կենտրոնական դիսպետչերական» ՓԲԸ դիսպետչերական կետի շենքի 205.9 մ² տարածքը, որի վաճառքի գինը կազմել է 2 մլն 600 հազ. դրամ:

Հաշվետու ժամանակաշրջանում օտարված պետական գույքի գնորդների կողմից ներդրումային պարտավորություններ ստանձնել են 27-ը կամ օտարված պետական գույքի գնորդների 13.1%, որոնց ստանձնած ներդրումային պարտավորությունների ընդհանուր գումարը կազմում է 553.0 մլն դրամ և 2 մլն 985 հազ. ԱՄՆ դոլար: Որոշ դեպքերում օտարված պետական գույքի գնորդների համար պայմանագրերով նախատեսվել են նաև այլ պարտավորություններ (պրոֆիլի պահպանում և այլն), և հնարավորություն է ընձեռվել գույքի ձեռքբերման համար վճարումներն իրականացնել տարաժամկետ:

Հաշվետու ժամանակաշրջանում Վարչության կողմից իրականացվել է պետական գույքի օտարման 206 գործարք, իսկ մասնավորեցվել է (Մասնավորեցման օրենքով և Ծրագրով նախատեսված) 307 ընկերությունների պետական գույք: Մասնավորեցումից ստացված միջոցները կուտակվում են Կենտրոնական բանկում գործող «Մուտքեր ձեռնարկությունների և անավարտ շինարարության օբյեկտների սեփականաշնորհումից» հաշվում, իսկ օտարումից՝ մուտքագրվում են «Պետական սեփականություն համարվող հիմնական միջոցների (ֆոնդերի) օտարումից մուտքեր» գանձապետական հաշվին: Այդ ընթացքում արձանագրվել է պետական գույքի օտարման տեմպերի աճ՝ մասնավորեցման տեմպերի համեմատ: Ընդ որում, օտարման գործարքների (109) զգալի աճ է գրանցվել հատկապես 2003 թ. 2-րդ կիսամյակում (դիագրամ), իսկ համաձայն ՀՀ կառավարության 2003 թվականի բյուջետային ուղերձի, «Պետական սեփականություն հանդիսացող անշարժ գույքի օտարումը բացառապես կիրականացվի այն դեպքում, երբ այն վարձակալության հանձնելը տնտեսապես արդարացված չէ»: Ստորև բերված են հաշվետու ժամանակաշրջանում մասնավորեցված և օտարված պետական գույքի քանակային ցուցանիշները՝ ըստ տարեթվերի (Աղյուսակ 1):

 

Աղյուսակ 1

 

Պետական գույք	2001 թ.		2002 թ.		2003 թ.
					I կիսամյակ		II կիսամյակ		Ընդամենը
	քանակ	%	քանակ	%	քանակ	%	քանակ	%	քանակ	%
Մասնավորեցված ընկերություններ	90	89.1	93	69.4	53	54.1	71	39.4	124	44.6
Օտարված	11	10.9	41	30.6	45	45.9	109	60.6	154	55.4
Ընդամենը	101	100	134	100	98	100	180	100	278	100

 

Դիագրամ

 

 

Պետական գույքի օտարման գործարքների` ՀՀ օրենսդրությանը համապատասխանության վերաբերյալ

   

ՀՀ կառավարության որոշումներով օտարման գործարքներ են իրականացվել հիմք ընդունելով Մասնավորեցման օրենքի 3-րդ հոդվածի 3-րդ կետի «ը» ենթակետը, որով սահմանվել էր, որ «Մասնավորեցում չի համարվում` …օրենսդիր, գործադիր, դատական իշխանության մարմիններին, բյուջետային հիմնարկներին և Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկին պատկանող գույքը վարձակալությամբ տալը և օտարելը», իսկ ՀՀ Ազգային ժողովի կողմից 08.10.2002 թ. ընդունված և ՀՀ Նախագահի կողմից 07.11.2002 թ. վավերացված մասնավորեցման օրենքում փոփոխություններ (այսուհետ` Օրենքի փոփոխություն) կատարելուց հետո, Մասնավորեցման օրենքի այդ կետը խմբագրելով սահմանվել է, որ մասնավորեցման օրենքով չեն կարգավորվում «…օրենսդիր, գործադիր, դատական իշխանության մարմիններին, բյուջետային հիմնարկներին ամրացված և Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկին պատկանող գույքը օտարելը»: Մյուս կողմից, համաձայն Մասնավորեցման օրենքի նույն հոդվածի 1-ին կետի սահմանվել էր, որ «Մասնավորեցումը պետական գույքի նկատմամբ սեփականության կամ այլ գույքային իրավունքների օտարումն է ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց…», իսկ 2-րդ կետով, որ Մասնավորեցման օբյեկտ են`

«…գ) վարձակալությամբ տրված պետական գույքը, այդ թվում անշարժ գույքը…

ե) անավարտ շինարարության օբյեկտները …»:

Հետագայում, Օրենքի փոփոխությամբ, 3-րդ հոդվածի 1-ին կետով սահմանվել է, որ՝ «Մասնավորեցումը պետական գույքի նկատմամբ սեփականության կամ պետությանը պատկանող այլ գույքային իրավունքների փոխանցումն է մասնավորեցման սուբյեկտներին», իսկ 2-րդ կետով, որ Մասնավորեցման օբյեկտ են`

«…գ) օգտագործման իրավունքով տրված պետական գույքը, այդ թվում անշարժ գույքը…

ե) անավարտ շինարարության օբյեկտները…»:

Այսինքն` քանի որ, համաձայն Ծրագրի մասին օրենքի` «…«փոքր» և անավարտ շինարարության օբյեկտները համարվում են սույն ծրագրի մաս և ենթակա են մասնավորեցման «Պետական գույքի մասնավորեցման (սեփականաշնորհման) մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված ձևերով», ինչպես նաև մասնավորեցման մասին օրենսդրությամբ կանոնակարգված է վարձակալության տրված պետական գույքի վաճառքը, հետևաբար, պետական սեփականություն հանդիսացող գույքի սեփականության իրավունքի փոխանցումը նախատեսված է եղել, ինչպես մինչև Մասնավորեցման օրենքում փոփոխություններ կատարելը, այնպես էլ` դրանից հետո: Ըստ էության, հիմք ընդունելով Մասնավորեցման օրենքի 3-րդ հոդվածի 3-րդ կետի «ը» ենթակետի սահմանումը, պետական սեփականություն հանդիսացող անշարժ գույքի նկատմամբ իրականացված օտարման գործարքները, առանց Մասնավորեցման օրենքով նախատեսված պահանջների, հիմնավորված չեն: Ընդ որում, ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 171 հոդվածը ևս սահմանում է, որ՝ «Պետությունը կարող է իր սեփականության ներքո գտնվող գույքը հանձնել քաղաքացիների և իրավաբանական անձանց սեփականությանը` պետական գույքի մասնավորեցման (ապապետականացման) մասին օրենքներով սահմանված կարգով»:

Հաշվետու ժամանակաշրջանում իրականացվել է նաև մասնավորեցման ծրագրում ընդգրկված օբյեկտների կազմից առանձնացված պետական գույքի (տարածքների) օտարում, սակայն, համաձայն Ծրագրի 5-րդ հոդվածի, «… Սույն ծրագրի մաս են համարվում մասնավորեցման նախապատրաստական աշխատանքների արդյունքում ստեղծված ընկերությունները և առանձնացված գույքի առանձին տարրերը»: ՀՀ կառավարության որոշումներով օտարվել են «Սապֆիր» ՓԲԸ-ի (ծածկագիր` 21857) կազմից առանձնացված և Վարչության տնօրինությանը հանձնված, Մասնավորեցման օրենքով նախատեսված հաշվեկշռային մեթոդով գնահատված, Ծաղկաձորի հանգստյան գոտում տեղակայված գույքը (գնահատված արժեքը կազմել է 908.0 հազ. դրամ, վաճառքի գինը` 3,000.0 հազ. դրամ), Երևանի Սեբաստիայի փողոցում գտնվող պահեստային շենքը (համապատասխանաբար` 35,595.0 հազ. դրամ և 6,000.0 հազ. դրամ), Վարդենիկի սարքաշինական արտադրամասի փուռը (համապատասխանաբար` 1,565.0 հազ. դրամ և 500.0 հազ. դրամ), Վարդենիկի սարքաշինական արտադրամասի խանութը (համապատասխանաբար` 1,756.0 հազ. դրամ և 500.0 հազ. դրամ), Վարդենիկի հանգստյան գոտում տեղակայված գույքը (համապատասխանաբար` 6,718.0 հազ. դրամ և 8,000.0 հազ. դրամ), սակայն ՀՀ կառավարության 30.05.2002 թ. N 740-Ա որոշմամբ նախատեսվել էր «…կառավարություն ներկայացնել առաջարկություն դրանց մասնավորեցման վերաբերյալ»:

Հաշվետու ժամանակաշրջանում ՀՀ կառավարության որոշումներով օտարվել են տարածքներ նաև որոշ ուսումնական հաստատություններում և մշակութային օբյեկտներում:

Համաձայն Ծրագրի 4-րդ հոդվածի 2-րդ կետի՝ «Մասնավորեցման ենթակա օբյեկտների զբաղեցրած տարածքները չեն մասնավորեցվում, եթե տվյալ օբյեկտները տեղաբաշխված են` ա) …սոցիալական ոլորտի օբյեկտներում (դպրոցներ, ուսումնական հաստատություններ, մշակութային օբյեկտներ)»: Վերոհիշյալ դեպքերի համար նույն հոդվածով նախատեսված է, որ «…երբ տվյալ տարածքի մասնավորեցումը չի թույլատրվում, այդ տարածքը կարող է օգտագործվել Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով` վարձակալական հիմունքներով»: Այսպիսով, որոշ դեպքերում օտարման ժամանակ հաշվի չի առնվել Ծրագրով նախատեսված սահմանափակումները:

ՀՀ կառավարության 30.05.2002 թ. թիվ 797-Ն որոշմամբ սահմանվել է Արաբկիր համայնքի թիվ 2 մանկապատանեկան համալիր մարզադպրոցի Բաբայան 26 հասցեում գտնվող 63.6 մ² ընդհանուր մակերեսով շենքը վաճառել դասական աճուրդով՝ 2,366.7 հազ. դրամ մեկնարկային գնով: Որոշման մեկ այլ կետով հանձնարարվել է ՀՀ պետական գույքի կառավարման նախարարին` Երևանի Բաբայան 26 հասցեում գտնվող Երևանի քաղաքապետարանի Արաբկիր թիվ 2 մարզադպրոցի շենքի տակ գտնվող 63.6 մ² մակերես ունեցող հողատարածքը կադաստրային արժեքով վաճառել գնորդին:

ՀՀ պետական գույքի մասնավորեցման 01.08.2002 թ. թիվ 40-Ա պայմանագրով նշված շենքը աճուրդի մեկնարկային արժեքով վաճառվել է ֆիզիկական անձի:

Գույքի օտարման նպատակով Երևանի քաղաքապետարանի կողմից գնահատման ներկայացված ելակետային տվյալների ուսումնասիրությունից պարզվել է, որ չնայած այն հանգամանքին, որ Երևանի քաղաքապետարանի մշակույթի, երիտասարդության հարցերի և սպորտի վարչությունը հայտնել է իր անհամաձայնությունը մարզադպրոցի տարածքի օտարման վերաբերյալ, հիմնավորելով, որ դա չի բխում մարզադպրոցի և մայրաքաղաքում ֆիզիկական կուլտուրայի մասսայականացման ու զարգացման շահերից, Երևանի քաղաքապետարանի կողմից Արաբկիր համայնքի թիվ 2 մանկապատանեկան համալիր մարզադպրոցի Բաբայան 26 հասցեի գույքի վերաբերյալ առանց համապատասխան հիմքերի ներկայացվել են ոչ հավաստի ելակետային տվյալներ, որի պատճառով խեղաթյուրվել է օտարման գործընթացը:

Մասնավորեցման պայմանագրով գնորդի նկատմամբ պայմանագրային պարտավորություններ չեն սահմանվել, որի արդյունքում համայնքում գործող ուսումնական և մարզական համալիրը լիկվիդացվել է: Չի պահպանվել օբյեկտի նպատակային նշանակությունը և այն մասնատելով` վերավաճառվել է: Ընդամենը 63.6 մ² մակերեսով տարածքի օտարման որոշման հիման վրա, Երևանի քաղաքապետի կողմից ընդունվել է որոշում, ըստ որի կնքվել է 2940 մ² հողամասի վարձակալության պայմանագիր, իսկ այնուհետև հողամասը կադաստրային արժեքով օտարվել է:

 

Օտարված պետական գույքի գնահաՏված արժեքի եվ վաճառքի գնի վերաբերյալ

 

Հիմնականում օտարված պետական գույքի գնահատված արժեքը հաշվարկվել է ՀՀ կառավարության 25.02.94 թ. N 92՝ «Պետական սեփականություն հանդիսացող հիմնական միջոցների օտարման կարգի հաստատման մասին» որոշմամբ սահմանված հիմնական միջոցների օտարման կարգում փոփոխություններ կատարելու մասին 04.07.95 թ. N 400 որոշմամբ հաստատված՝ «Պետական սեփականություն հանդիսացող հիմնական միջոցների օտարման մեկնարկային գնի հաշվարկման» կարգով (այսուհետ` Օտարման կարգ), սակայն, ըստ ներկայացված տվյալների` հաշվետու ժամանակաշրջանում օտարման առաջարկված պետական գույքի գնահատումը իրականացվել են նաև Մասնավորեցման օրենքով նախատեսված և ՀՀ կառավարության կողմից 27.03.98 թ. ընդունված N 209՝ «Մասնավորեցվող պետական գույքի հաշվեկշռային մեթոդով գնահատման կարգի մասին» որոշմամբ սահմանված կարգով (այսուհետ` Հաշվեկշռային մեթոդ): Ընդ որում, մի շարք դեպքերում օտարված պետական գույքի գնահատում չի իրականացվել և դրանց օտարման գները սահմանվել են ՀՀ կառավարության որոշումներով: Այսինքն՝ տարբեր դեպքերում օտարվող պետական գույքի գնահատված արժեքի սահմանման ժամանակ կիրառվել են գնահատման մեթոդների ընտրության և գնի որոշման տարբեր մոտեցումներ:

Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ օտարված տարածքների վաճառքի գները հիմնականում չեն արտացոլում հանրապետությունում ձևավորված անշարժ գույքի շուկայական արժեքը: Երևան քաղաքում օտարված որոշ շենքային տարածքների վաճառքի գների վերաբերյալ տվյալները ներկայացված են աղյուսակ 2-ում:

 

Աղյուսակ 2

 

Համայնքներ	Օտարված տարածքների
	հասցեն	ընդհանուր		1 մ2 վաճառքի մոտավոր գինը ԱՄՆ դոլար1
		քանակը	մակերեսը (մ2)
Կենտրոն	Հանրապետության 67	4	2566	64-100
	Մոսկովյան 33ա	2	450	34-40
	Կորյունի 19ա	27	3370	101
	Զաքիյան 10	1	138	101
	Կորյունի 10	1	4003	25
Արաբկիր	Վաղարշյան 12	15	8170	26-38
	Զարյան 22ա	8	2265	12-25
	Կոմիտաս 51	12	2070	25-30
	Հ. Քոչար 21	2	430	26
	Կոմիտաս 54բ	1	1375	30
Ավան	Աճառյան 42	13	9120	10-12
Քանաքեռ-Զեյթուն	Դ. Անհաղթ 23	4	2207	10-21
Էրեբունի	Էրեբունի 18	5	1866	15
Նոր Նորք	Նանսենի 1	4	617	15
Մալաթիա-Սեբաստիա	Րաֆֆի 99	1	1450	15

________________

1 Հաշվարկվել է ՀՀ կառավարության կողմից օտարման մասին ընդունված որոշման ամսաթվի դրությամբ ՀՀ Կենտրոնական բանկի կողմից ՀՀ դրամի նկատմամբ սահմանված ԱՄՆ դոլարի փոխարժեքի հիման վրա:

 

ՀՀ կառավարության որոշումներով հաշվետու ժամանակաշրջանում օտարված հանգստյան տների, պանսիոնատների և ճամբարների գույքի գնահատված արժեքը կազմել է 1,351,021.0 հազ. դրամ, վաճառքի գինը` 278,804.0 հազ. դրամ կամ գնահատվածի 20.6%: Համաձայն Օտարման կարգի, սահմանվել էր պետական ձեռնարկությունների, հիմնարկների, կազմակերպությունների օտարվող հիմնական միջոցների մեկնարկային և վաճառքի գնի որոշման, օտարումից ստացված հասույթի ձևակերպման և դրանց ուղղվածության նպատակը, իսկ պետական ձեռնարկությունները, որոնք ենթակա են մասնավորեցման, հիմնական միջոցների օտարումը պետք է իրականացնեին Մասնավորեցման օրենքի պահանջներին համապատասխան: Համաձայն նույն կարգի, պետական ձեռնարկություններն օտարվող հիմնական միջոցների ցանկը պետք է համաձայնեցնեին, ըստ ենթակայության, համապատասխան նախարարությունների, գերատեսչությունների հետ և սահմանված կարգով որոշեին դրանց արժեքը, օտարումից ստացված հասույթը ձևակերպեին ֆինանսատնտեսական գործունեության արդյունքներով, իսկ ստացված շահույթը, ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված հարկերը վճարելուց հետո, պետք է ուղղեին հիմնական միջոցների ձեռքբերմանը: Բյուջետային հիմնարկներն օտարումից ստացված հասույթը` հանած օտարման հետ կապված ծախսերը, պետք է փոխանցեին համապատասխան բյուջեների եկամուտների հաշվին: Հարկ է նշել, որ համաձայն ՀՀ կառավարության N 92 որոշման 2-րդ կետի, հանձնարարվել էր. «Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների նախարարությանը` տասնօրյա ժամկետում ընդունել հաշվապահական հաշվառման և հաշվետվության մեջ կարգի կիրառման վերաբերյալ մեթոդական ցուցումներ», սակայն համաձայն ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարի 16.01.2004 թ. N 5/1-5-11-254 գրության, վերոհիշյալ կարգի կիրառման վերաբերյալ մեթոդական ցուցումներ այդպես էլ չեն ընդունվել: Ընդ որում, օտարվող հիմնական միջոցների վաճառքը պետք է իրականացվեր միայն աճուրդային եղանակով, իսկ ուղղակի վաճառքի ձևով կամ մրցույթով պետական գույքի օտարում նախատեսված չէր: Օտարման կարգով չէր նախատեսված նաև օտարվող գույքի մեկնարկային գնի նվազեցում, որը, որոշ դեպքերում, կատարվել է պետական գույքի օտարման մասին ՀՀ կառավարության որոշումներով:

Այսպիսով, պետական գույքի օտարման մասին ՀՀ կառավարության որոշումների և Օտարման կարգի դրույթներում առկա են հակասություններ, իսկ համաձայն ՀՀ Ազգային ժողովի կողմից 03.04.2002 թ. ընդունված և ՀՀ Նախագահի կողմից 29.04.2002 թ. վավերացված` «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 24-րդ հոդվածի 3-րդ կետի. «Միևնույն մարմնի նոր ընդունած իրավական ակտը չպետք է հակասի նախկինում ընդունված և ուժի մեջ մտած հավասար իրավաբանական ուժ ունեցող իրավական ակտերին: Միևնույն մարմնի ընդունած հավասար իրավաբանական ուժ ունեցող իրավական ակտերի միջև հակասությունների դեպքում գործում են ավելի վաղ ուժի մեջ մտած իրավական ակտի նորմերը»:

Միաժամանակ, հարկ է նշել, որ վաճառվող պետական գույքի նվազագույն (մեկնարկային) գնի սահմանման և սեփականության իրավունքի փոխանցման ձևի ընտրության հնարավորությունը ՀՀ կառավարությանը ընձեռված է պետական գույքի մասնավորեցման ժամանակ, որն էլ ամրագրված է Մասնավորեցման օրենքում, իսկ Օտարման կարգով այդ նախատեսված չէ:

Հարկ է նշել, որ Օտարման կարգով նախատեսված չէ նաև շրջանառու միջոցների, այդ թվում` փոքրարժեք և արագամաշ առարկաների գնահատումը և օտարումը, սակայն, որոշ դեպքերում, օտարված պետական գույքի կազմում դրանք առկա են եղել: Հիմնականում դա վերաբերում է որոշ հանգստյան տների, պանսիոնատների և ճամբարների գույքի գնահատմանը և օտարմանը: ՀՀ կառավարության 05.10.2001 թ. N 953 որոշմամբ նախատեսված ՀՀ կառավարության առընթեր ջրային տնտեսության պետական կոմիտեի «Ոռոգում» ՓԲԸ տնօրինության «Հասմիկ» մանկական ճամբարի (Կոտայքի մարզ, գ. Արտավազ) պետական սեփականություն հանդիսացող ամբողջ գույքի փոխարեն Վարչությանը հանձնվել էր միայն անշարժ գույքը (ընդհանուր մակերեսը` 1710 մ²), իսկ փոքրարժեք առարկաները և արտադրական տնտեսական գույք հանդիսացող այլ հիմնական միջոցները մնացել էին «Ոռոգում» ՓԲԸ հաշվեկշռում: Ընդ որում, ՀՀ կառավարությանն կողմից որոշումն ընդունելուց հետո, «Ոռոգում» ՓԲԸ գլխավոր տնօրենի 30.10.2001 թ. N 117 հրամանի համաձայն, ճամբարում իրականացվել են գույքագրման և գույքի պահեստավորման աշխատանքներ, որի արդյունքում, դուրս են գրվել 824 միավոր հիմնական և շրջանառու միջոցներ (այդ թվում հիմնական` 115 և շրջանառու՝ 709 միավոր): Հետագայում, մեկ ամսվա ընթացքում, «Հասմիկ» առողջարարական հիմնադրամի ղեկավարությունը, դիմելով «Ոռոգում» ՓԲ ընկերությանը, որպես բարեգործություն, անհատույց ստացել է ճամբարի փոքրարժեք առարկաները և արտադրատնտեսական գույք հանդիսացող այլ հիմնական միջոցները: ՀՀ կառավարության 30.05.2002 թ. N 797 որոշմամբ «Հասմիկ» մանկական ճամբարի անշարժ գույքն օտարվել է դասական աճուրդով: Աճուրդում գույքը վաճառվել է մեկնարկային գնով, որը կազմել է 3,451.0 հազ. դրամ կամ գնահատվածի 50%-ը:

Վերլուծությունները ցույց են տալիս, որ, ըստ էության, Օտարման կարգը նախատեսված է եղել պետական ձեռնարկությունների կամ հիմնարկների որոշ հիմնական միջոցների օտարումը կանոնակարգելու համար և չէր կանոնակարգում գույքային համալիրների օտարումը:

Հարկ է նշել, որ ՀՀ կառավարության կողմից 13.06.2003 թ. ընդունվել է՝ «Պետական կառավարչական հիմնարկներին ամրացված, պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունների սեփականությունը հանդիսացող և դրանց ամրացված գույքի օտարման կարգը հաստատելու և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 1994 թվականի N 92 որոշումն ուժը կորցրած ճանաչելու մասին» N 882-Ն որոշումը, որը ՀՀ Նախագահի կողմից վավերացվել է 26.07.2003 թ.: Այդ որոշմամբ մասնավորապես ամրագրվել է վերոհիշյալ մարմինների սեփականությունը հանդիսացող կամ ամրացված գույքի օտարման ձևի ընտրության ընդլայնման հնարավորությունը (աճուրդ, մրցույթ, ուղղակի վաճառք), հստակեցվել է օտարման ենթակա գույքի գնահատման կարգը (Հաշվեկշռային մեթոդ), ինչը նախատեսված չէր Օտարման կարգով: Այնուհանդերձ, կարելի է արձանագրել, որ պետական գույքի սեփականության իրավունքի փոխանցման համար ներկայումս զուգահեռ գործում են և մասնավորեցման ընթացակարգը (Մասնավորեցման օրենքով ու Ծրագրով նախատեսված), և օտարման գործառույթները:

 

Ե Զ Ր Ա Կ Ա Ց ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

1. Օտարման կարգով սահմանվել է միայն հիմնական միջոցների մեկնարկային գնի հաշվարկման կարգը և ամրագրվել է, որ վաճառքը պետք է կատարվի բացառապես աճուրդով: Սակայն իրականացված պետական գույքի օտարման գործարքները հիմնականում կատարվել են մասնավորեցման գործընթացին յուրահատուկ գործառույթներով (ուղղակի վաճառքի ձևով և մրցույթով, վաճառվող գույքի գնի սահմանումը ՀՀ կառավարության որոշումներով և այլն), որոնք նախատեսված չեն եղել Օտարման կարգով:

2. «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի ուժի մեջ մտնելուց հետո հաշվետու ժամանակաշրջանի ընթացքում պետական գույքի օտարման վերաբերյալ ՀՀ կառավարության որոշումները հակասում են վերոհիշյալ օրենքի 24-րդ հոդվածի 3-րդ կետով սահմանված պահանջներին:

3. Պետական գույքի մասնավորեցման Ծրագրի իրականացման ժամանակահատվածում արձանագրվել է պետական գույքի օտարման տեմպերի զգալի աճ՝ մասնավորեցման տեմպերի համեմատ, հատկապես 2003 թ. 2-րդ կիսամյակում:

4. Հաշվետու ժամանակաշրջանում Վարչության կողմից օտարված պետական անշարժ գույքի (տարածքների) վաճառքի գները մոտ չեն եղել հանրապետությունում ձևավորված անշարժ գույքի շուկայական գներին:

5. Հիմնավորված չէ պետության սեփականության ներքո գտնվող գույքային համալիրների կամ շենքային տարածքների օտարումը քաղաքացիներին և իրավաբանական անձանց, քանի որ այն չի իրականացվել ՀՀ Քաղօրենսգրքով, Մասնավորեցման օրենքով և Ծրագրով նախատեսված կարգով:

6. Սոցիալական ոլորտի օբյեկտներում տարածքների օտարման իրականացումը հակասում է մասնավորեցման Ծրագրի 4-րդ հոդվածի 2-րդ կետով սահմանված պահանջին, քանի որ «Մասնավորեցման ենթակա օբյեկտների զբաղեցրած տարածքները չեն մասնավորեցվում, եթե տվյալ օբյեկտները տեղաբաշխված են` ա) …սոցիալական ոլորտի օբյեկտներում (դպրոցներ, ուսումնական հաստատություններ, մշակութային օբյեկտներ)»:

7. «Փոքր» և անավարտ շինարարության օբյեկտների, մասնավորեցման Ծրագրում ընդգրկված օբյեկտների կազմից առանձնացված պետական գույքի (տարածքների) օտարումը չի համապատասխանում Մասնավորեցման օրենքով նախատեսված և Ծրագրի 5-րդ հոդվածով սահմանված պահանջներին:

8. Հաշվետու ժամանակաշրջանում օտարված պետական գույքի գնորդներից ներդրումային պարտավորություններ ստանձնել է ընդամենը 13.1%-ը:

 

Ա Ռ Ա Ջ Ա Ր Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

1. Պետական գույքի սեփականության իրավունքի փոխանցման գործառույթները համապատասխանեցնել ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքով, Մասնավորեցման օրենքով և Ծրագրով նախատեսված պահանջներին կամ կատարել փոփոխություններ գործող օրենսդրության մեջ:

2. Հստակեցնել պետական հիմնարկներին ամրացված գույք հասկացությունը, ինչպես նաև սահմանել մասնավորեցման և օտարման ենթակա պետական սեփականություն հանդիսացող գույքի տարանջատման սկզբունքները:

3. Պետական անշարժ գույքի սեփականության իրավունքի փոխանցման ժամանակ հաշվի առնել հանրապետությունում ձևավորված անշարժ գույքի շուկայական արժեքը:

4. Պետական անշարժ գույքի սեփականության իրավունքի փոխանցման ժամանակ առաջնորդվել տվյալ տարածքի օտարման կամ վարձակալության տրամադրման արդյունավետության և դրանից ակնկալվելիք դրամական հոսքերի արդյունքներով, ինչպես նաև հաշվի առնել այն հանգամանքը, որ մնալով պետական սեփականություն՝ վարձակալության տրված տարածքներից ակնկալվող մուտքերը կրում են շարունակական բնույթ:

 

Հաստատվել է ՀՀ ԱԺ Վերահսկիչ պալատի

խորհրդի 23.10.2003 թ. նիստում և ուղարկվել է

ՀՀ Ազգային ժողով և ՀՀ կառավարություն:

 

Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

2001-2003 թվականների ընթացքում ընդերքի պաշարների օգտագործման ուղղությամբ կատարված վերահսկողության մասին

 

Վերահսկողության հիմքերը - «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքը, Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի գործունեության ծրագիրը, ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի նախագահի 09.06.2003 թ. թիվ 23 հրամանը:

Վերահսկողության նպատակը - 2001-2003 թթ. ընթացքում ընդերքի պաշարների օգտագործման համապատասխանությունը ՀՀ օրենսդրությանը:

Վերահսկողության օբյեկտը - Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գտնվող ոչ մետաղական պինդ օգտակար հանածոների հանքավայրերը:

Ոլորտը կարգավորող հիմնական իրավական ակտերը՝

♦ «ՀՀ քաղաքացիական օրենսգիրքը»

♦ «ՀՀ ընդերքի մասին օրենսգիրքը»

♦ «ՀՀ հողային օրենսգիրքը»

♦ «Բնապահպանական և բնօգտագործման վճարների մասին» ՀՀ օրենքը

♦ «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքը

ՀՀ կառավարության որոշումները՝

♦ «Օգտակար հանածոների արդյունահանման նպատակով ընդերքից օգտվելու կարգի մասին» 15.08.94 թ. թիվ 374

♦ «Ընդերքի երկրաբանական ուսումնասիրության, օգտագործման և պահպանության բնագավառում լիազորված պետական կառավարման մարմինների իրավասությունները սահմանազատելու մասին» 24.10.2001 թ. թիվ 1037

♦ «Բնօգտագործման վճարի դրույքաչափի մասին» 30.12.98 թ. թիվ 864

♦ «Բնապահպանական և բնօգտագործման վճարի օբյեկտ համարվող փաստացի ծավալների չափաքանակներ սահմանելու մասին» 25.05.99 թ. թիվ 340

♦ «Ընդերքի օգտագործման և պահպանության բնագավառում լիազորված պետական մարմիններ սահմանելու, դրանց իրավասությունները սահմանազատելու և Հայաստանի Հանրապետության «Ընդերքի մասին» օրենսգրքի ու «Ընդերքն օգտակար հանածոների շահագործման նպատակով ուսումնասիրության և արդյունահանման համար տրամադրելու (կոնցեսիայի) մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի կիրարկումն ապահովող միջոցառումների մասին» 10.04. 2003 թ. թիվ 385-Ն:

ՀՀ կառավարության 2001 թվականի հոկտեմբերի 24-ի թիվ 1037 և 2003 թվականի ապրիլի 10-ի թիվ 385-Ն որոշումներով ընդերքի երկրաբանական ուսումնասիրության, օգտագործման և պահպանության բնագավառում լիազորված պետական մարմիններ են հանդիսանում ՀՀ առևտրի և տնտեսական զարգացման, բնապահպանության նախարարությունները, ՀՀ օգտակար հանածոների պաշարների պետական հանձնաժողովը, ՀՀ արդյունաբերության մեջ աշխատանքների անվտանգ կատարման և լեռնային հսկողության վարչությունը (այսուհետ՝ Հայլեռտեխհսկողություն):

Վերահսկիչ պալատի վերահսկողությունն ընդգրկում է ոլորտում պետական լիազորված մարմինների կողմից սահմանված կարգով կազմվող փաստաթղթերի ուսումնասիրությունը և պետության բացառիկ սեփականություն հանդիսացող ընդերքի օգտագործման փաստացի վիճակի արձանագրումը:

ՀՀ կառավարության 1994 թվականի օգոստոսի 15-ի թիվ 374 որոշմամբ հաստատված՝ «Օգտակար հանածոների արդյունահանման նպատակով ընդերքից օգտվելու կարգի մասին» արտոնագրի, պայմանագրի և լեռնահատկացման ակտի առկայությունը հանդիսանում է օգտակար հանածոների արդյունահանման նպատակով ընդերքի օգտագործման համար անհրաժեշտ և պարտադիր պահանջ, որոնց հիման վրա կատարվում է ընդերքից օգտվելու հողահատկացում:

Վերահսկողության ընթացքում արձանագրվել է՝

ՀՀ օգտակար հանածոների պաշարների պետական հաշվեկշռում 2003 թվականի օգոստոսի 1-ի դրությամբ գրանցված են 573 հանքավայրեր, այդ թվում՝ 22 հանքային և 42 քաղցրահամ ջրերի, 26 մետաղական և 483 ոչ մետաղական:

Հանրապետության 7 մարզերում (Կոտայք, Լոռի, Գեղարքունիք, Արագածոտն, Արմավիր, Շիրակ, Երևան քաղաք) ընդերքօգտագործողների կողմից շահագործվում է 196 ոչ մետաղական հանքավայրեր կամ տեղամասեր: Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի հանձնաժողովի կողմից ընտրանքային կարգով վերահսկողություն է իրականացվել դրանցից 152-ի նկատմամբ:

Վերջին երկու տարիներին ընդերքօգտագործման բնագավառում նկատվում են որոշակի դրական միտումներ՝ ոչ մետաղական պինդ օգտակար հանածոների արդյունահանման, հաշվառվող ծավալների աճի և «ստվերայինի» նվազեցման ուղղությամբ: 2002 թվականին նախորդ տարվա համեմատ արդյունահանման ծավալները գրեթե կրկնապատկվել են:

Մասնավոր ներդրողների շրջանում մեծացել է հետաքրքրությունը ՀՀ ընդերքի հարստությունների հետախուզման և դրանց օգտագործման նկատմամբ: Միայն 2002 թվականին մասնավոր սեկտորի կողմից 95.0 մլն դրամի (33.9 մլն դրամով ավելի, քան 2001 թ.) երկրաբանահետախուզական աշխատանքներ են կատարվել, այն դեպքում, երբ պետական բյուջեից ֆինանսավորումը կազմել է ընդամենը 28.3 մլն դրամ:

Վերահսկողությամբ պարզվել է նաև, որ ընդերքի պաշարների արդյունավետ օգտագործման բնագավառում, պատասխանատու մարմինների և շահագրգիռ կազմակերպությունների կողմից ոլորտին վերաբերող օրենքների և կառավարության որոշումների կատարումը չապահովելու հետևանքով, առկա են մի շարք թերություններ ու բացթողումներ: Այսպես, ընդերքշահագործող կազմակերպությունների 9.0%-ը (13 հանքավայր) չունեն ընդերքօգտագործման պայմանագրեր, 20.0%-ը (28 հանքավայր)՝ լեռնահատկացման ակտեր (ցանկը կցվում է՝ հավելված 1,2):

52 ընդերքշահագործողների մոտ բացակայում են օգտակար հանածոների արդյունահանված ծավալների և դրան համապատասխան բնավճարների տարեկան (70 ՏԱ) հաշվետվությունները, 54-ի մոտ՝ օգտակար հանածոների պաշարների հաշվետու հաշվեկշռի մասին (5-ԵՀ) հաշվետվությունը: Ներկայացված հաշվետվություններում առանձին դեպքերում կան ջնջումներ և ուղղումներ:

Չնայած նախարարության կողմից 2001-2002 թվականներին հայտնաբերվել են 77 ապօրինի շահագործվող հանքավայրեր, որոնց վերաբերյալ նյութերն ուղարկվել են դատախազություն, այնուամենայնիվ, դեռևս անհրաժեշտ աշխատանքներ չեն տարվում անօրինական ընդերքշահագործողների, ինչպես նաև արդյունահանված և չհաշվառված ծավալների հայտնաբերման ուղղությամբ: Այսպես, ուսումնասիրությունների ընթացքում Վերահսկիչ պալատի կողմից հայտնաբերվել են ապօրինի գործող 9 հանքավայրեր (իրենց տեղամասերով), որոնք շահագործվում էին ենթաօրենսդրական, նորմատիվ իրավական ակտերով նախատեսված փաստաթղթերի իսպառ բացակայությամբ (ցանկը կցվում է՝ հավելված 3):

Մի շարք ընդերքշահագործողների կողմից չի հաշվառվում արդյունահանված ծավալների որոշ մասը: Այսպես, «Գրիգոր» ՍՊԸ կողմից 2002 թ. արդյունահանվել է 3460.0 մ³ (ըստ 5-ԵՀ) տուֆի զանգված, սակայն բնօգտագործման համար վճարվել է 2310.0 մ³ ծավալի համար, «Կ. Գորոյան և գործընկերներ» ՍՊԸ արդյունահանել է 1750.0 մ³, իսկ բնօգտագործման համար վճարել է 1128.0 մ³ ծավալի համար, «Պարթև ՍՊԸ» արդյունահանել է 4300.0 մ³ տուֆի զանգված, սակայն ցույց է տվել ընդամենը 3136.0 մ³, որի հետևանքով 1174.0 մ³ տուֆի զանգվածի համար չի մուծել բնօգտագործման վճար և այլն:

Բացի այդ, որոշ ընդերքշահագործողների կողմից հաշվի չի առնվել տվյալ հանքավայրի համար հաստատված փխրեցման գործակիցը, որի արդյունքում իրացվել է օգտակար հանածոյի չհաշվառված ծավալներ: Այսպես, «Մերձմոսկովյան» ԲԲԸ կողմից (փխրեցման գործակիցը՝ 1.13) 2001-2002 թթ. ընթացքում իրացվել է չհաշվառված 4675.0 մ³ ավազակոպճային խիճ, որի համար չի մուծվել բնօգտագործման վճար: «Կարին-Գեո» ՊՓԲԸ կողմից 2002 թ. իրացվել է չհաշվառված 570.0 մ³ գորշ ածուխ, որի համար նույնպես չի մուծվել բնօգտագործման վճար:

Սևանի Ազգային պարկի տարածքում ընդերքշահագործման փաստերի վերաբերյալ արձանագրություններն ուղարկվել են ՀՀ գլխավոր դատախազություն:

Համաձայն Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2001 թվականի հոկտեմբերի 24-ի թիվ 1037 որոշման «Բ» ենթակետի, ՀՀ բնապահպանության նախարարության իրավասության մեջ է մտնում օգտակար հանածոների հանքավայրերի շահագործման նախագծին համապատասխան ամենամյա լեռնային աշխատանքների զարգացման ծրագրերի հաստատումը՝ այն համաձայնեցնելով ՀՀ արդյունաբերության մեջ աշխատանքների անվտանգ կատարման լեռնային հսկողության վարչության հետ: Պայմանագրի համաձայն ընդերքօգտագործողը պարտավոր է ապահովել օգտակար հանածոների արդյունահանման և հանքարտադրատեսակների թողարկման տարեկան ծրագրային ծավալները:

Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ ընդերքշահագործողների 44.7%-ը (72 հանքավայր) չունեն լեռնային աշխատանքների զարգացման տարեկան ծրագիր, իսկ հանքավայրերից միայն 7.8% է կատարում վերը նշված ծրագրով ամրագրված ծավալները (աղյուսակ 1):

 

Աղյուսակ 1

 

Լեռնային աշխատանքների զարգացման տարեկան ծրագրի կատարումը (տոկոս)	Հանքավայրերի քանակը	Հարաբերությունը ուսումնասիրված հանքավայրերի նկատմամբ (տոկոս)
0 մինչև 5	84	55.8
5 մինչև 25	35	22.7
25 մինչև 50	9	5.8
50 մինչև 75	6	3.9
75 մինչև 100	6	3.9
100 և ավելի	12	7.8

 

Չեն կատարվում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 1994 թվականի օգոստոսի 15-ի թիվ 374 որոշմամբ հաստատված կարգի 19-րդ կետի պահանջները: Այսպես, պայմանագրի «հատուկ պայմաններ» բաժնում պետք է նախատեսվեր պայմանագրային պարտավորությունների փոփոխում՝ կապված հանքավայրի լեռնաերկրաբանական պայմանների զգալի փոփոխման հետ: Մի շարք դեպքերում պայմանագրի «հատուկ պայմաններ» բաժնում (հավելված 3) նշվում է, որ «ընդերքօգտագործողը պարտավոր է մեկ տարվա ընթացքում ՀՀ բնապահպանության նախարարություն ներկայացնել հանքավայրի շահագործման նոր նախագիծ, որն ապահովի տրամադրվող տեղամասի հաշվեկշռային պաշարների ռացիոնալ օգտագործումը»: Հաջորդ կետով նշվում է, որ «նշված աշխատանքները ժամկետում չկատարելու դեպքում պայմանագիրը սահմանված կարգով կդադարեցվի», սակայն ընդերքօգտագործողների 15.0%-ը չեն կատարել այդ պահանջները, իսկ ՀՀ բնապահպանության նախարարության կողմից ոչ մի պայմանագիր սահմանված կարգով չի դադարեցվել:

Վերը նշված թերությունները պայմանավորված են նաև այն բանով, որ ՀՀ բնապահպանության նախարարության բնապահպանական հանրապետական, տարածքային տեսչությունները պատշաճ ձևով չեն կատարում իրենց օրենսդրական կանոնադրական պարտավորությունները, որը հանգեցրել է ընդերքշահագործողների կողմից օրենսդրության պահանջների բազմաթիվ խախտումների: Իրավախախտումների վերաբերյալ վերջիններիս կազմած արձանագրությունները թերի են, մակերեսային:

Երկրաբանամակշեյդերական ծառայությունն անհրաժեշտ միջոցներ չի ձեռնարկում, որպեսզի տնտեսավարող սուբյեկտները կատարեն պայմանագրով նախատեսված իրենց պարտավորությունները: Մակշեյդերական չափումները կատարվում են ծառայության աշխատողների կողմից և նրանց տվյալներն օգտագործվում են ներկայացվող հաշվետվություններում:

Ընդերքշահագործման բնագավառի նկատմամբ պատշաճ վերահսկողություն չի իրականացվում նաև մարզպետարանների կողմից (թեև վերջիններս ոլորտի նկատմամբ վերահսկողական գործառույթներ իրականացնելու լիազորություններ ունեն` համաձայն Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի 1997 թվականի մայիսի 6-ի՝ «Հայաստանի Հանրապետության մարզերում պետական կառավարման մասին» հրամանագրի 1.20 և 1.21 կետերի):

Արձանագրված խախտումների գերակշիռ մասը վերագրվում է հողի վարձակալության պայմանագրերի կնքման գործընթացին:

«ՀՀ հողային օրենսգրքի» 76-րդ հոդվածը սահմանում է պետության և համայնքների սեփականությունը հանդիսացող հողամասերը վարձակալության իրավունքով տրամադրելու կարգը:

«ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի» 610-րդ և 611-րդ հոդվածները համապատասխանաբար սահմանում են, որ անշարժ գույքի վարձակալության պայմանագիրը ենթակա է նոտարական վավերացման, իսկ պայմանագրից ծագող իրավունքները՝ պետական գրանցման: Այս գործընթացներից մեկի բացակայության դեպքում պայմանագիրն իրավական ուժ ունենալ չի կարող:

Նշված պահանջներին համապատասխան, 2001 թ. մինչև 2003 թ. հունիսի 1-ն ընկած ժամանակահատվածում հիմնականում հողի վարձակալության պայմանագրեր ունեին թվով 17 հանքավայրեր, որոնք կազմում են ընդհանուրի 11.2%-ը:

Ընդերքշահագործողների 25 տոկոսի մոտ ընդհանրապես բացակայում են հողի վարձակալության պայմանագրերը, իսկ 63.8%-ն ունեն հողի վարձակալության պայմանագրեր, որոնք նոտարական վավերացում և իրավունքի պետական գրանցում չեն ստացել: Առկա են բազմաթիվ անհամապատասխանություններ՝ լեռնահատկացումով տրամադրված և հողի վարձակալության պայմանագիր կնքած հողատեսքերի չափերի միջև:

Այս գործընթացին լուրջ խոչընդոտ են հանդիսանում հողօգտագործման ժամանակավոր սխեմաները, որոնք շատ մարզերում դեռևս հաստատված չեն:

Վերահսկողության ենթարկված կազմակերպությունների կողմից հողի վարձակալության վճարվելիք գումարը 2001-2003 թվականների համար կատարված հաշվարկներով (եթե հաշվի առնվի հողի կադաստրային արժեքի նույնիսկ 0.5% դրույքաչափը 1 հա-ի համար) գերազանցում է 15.0 մլն դրամի սահմանը: Այս իրավիճակը պայմանավորված է նաև նրանով, որ դեռևս անբավարար է տարածքային կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից իրականացվող վերահսկողությունը հողերի օգտագործման գործընթացի նկատմամբ:

«Հայլեռտեխհսկողություն» վարչությունը և նրա միջմարզային տեխնիկական հսկողության բաժինները լիարժեք հսկողություն չեն իրականացնում ընդերքշահագործողների կողմից աշխատանքների անվտանգ կատարման, ընդերքի պահպանման և օգտակար հանածոների արդյունավետ շահագործման նկատմամբ: Հետևողականություն չի ցուցաբերվում կազմված հանձնարարական-կարգադրություններում արձանագրված պահանջների կատարման նկատմամբ, արձանագրություններում չեն ամրագրվում ընդերքի ապօրինի շահագործման բոլոր փաստերը, միջոցներ չեն ձեռնարկվում անօրինական ընդերքշահագործողների գործունեությունը դադարեցնելու ուղղությամբ:

«Հայլեռտեխհսկողություն» վարչության կողմից ՀՀ բնապահպանության նախարարության երկրաբանական ֆոնդ չեն ներկայացվում լեռնահատկացման ակտերի պատճենները, ինչպես որ պահանջում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության թիվ 347 որոշման 31-րդ կետը:

Բնապահպանության տարածքային պետական տեսչությունների և հարկային ծառայությունների աշխատանքում բացակայում է անհրաժեշտ համագործակցությունը:

Առկա է անհամապատասխանություն արդյունահանման պաշարների և բնօգտագործման, բնապահպանական վճարների գանձման միջև:

Այսպես, եթե 2002 թվականին 2001 թվականի համեմատ (ըստ բնապահպանության նախարարության տեղեկատվության) ոչ մետաղական պինդ օգտակար հանածոների արդյունահանված պաշարները կրկնապատկվել են (1365.5 հազ. մ³), ապա բնավճարների գանձումն ավելացել է ընդամենը 7 տոկոսով (74.1 մլն դրամ):

Ուսումնասիրված 152 ընդերքշահագործողների մոտ ապառքները բնավճարների գանձման գծով կազմում են 9.35 մլն դրամ, 49 հանքավայրերի շահագործման համար կազմակերպությունների կողմից չի կատարվել «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքի պահանջները, և 2002-2003 թվականներին չի վճարվել շուրջ 20.0 մլն դրամի պետտուրք, որի մեկ օրվա ուշացման համար հաշվարկվում է 0.5% տույժ:

Բազմաթիվ են փաստերը, երբ բնօգտագործման վճարները չեն գանձվում «Բնապահպանության և բնօգտագործման վճարների մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված ժամկետներում, իսկ կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայությունը դրանց նկատմամբ չի կիրառում նույն օրենքով սահմանված տույժեր:

Ոլորտի բնականոն զարգացմանը խոչընդոտում են նաև ընդերքօգտագործման բնագավառում հարաբերությունները կարգավորող օրենքների կիրարկման ընթացքում բացահայտված անհամապատասխանությունները:

Վերահսկողության ենթարկված հանքավայրերի (տեղամասերի) ամփոփ տեղեկատվությունը ներկայացվում է հավելված 4-ում:

 

Ե Զ Ր Ա Կ Ա Ց ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Ուսումնասիրության արդյունքում պարզվել է, որ 2001-2003 թթ. ընդերքի պաշարների (ոչ մետաղական պինդ հանածոների) ռացիոնալ օգտագործման ու բյուջետային մուտքերի հավաքման ուղղությամբ թույլ են տրվել իրավական մի շարք ակտերով նախատեսված պահանջների խախտումներ և բացթողումներ:

 

ՀՀ բնապահպանության նախարարություն

 

Հանքավայրերի շահագործումը մի շարք դեպքերում իրականացվել է օգտագործման իրավունքը հաստատող, ՀՀ օրենսդրությամբ պահանջվող փաստաթղթերի բացակայությամբ:

Ընդերքշահագործող կազմակերպությունների 9.0%-ի (13 հանքավայր) մոտ բացակայում են ընդերքօգտագործման պայմանագրերը, 20.0%-ի (28 հանքավայր)՝ լեռնահատկացման ակտերը, 47.4%-ի (72 հանքավայր)՝ լեռնային աշխատանքների զարգացման տարեկան ծրագրերը:

52 ընդերքշահագործողների մոտ բացակայում են օգտակար հանածոների արդյունահանման ծավալների և դրան համապատասխան բնավճարների տարեկան (70 ՏԱ) հաշվետվությունները, 54-ի մոտ՝ արդյունահանված ծավալների պաշարների (5 ԵՀ) հաշվետվությունը: Ներկայացված հաշվետվություններում առանձին դեպքերում կան ջնջումներ և ուղղված թվեր:

Չնայած նախարարության կողմից 2001-2002 թթ. հայտնաբերվել են 77 ապօրինի շահագործվող հանքավայրեր, որոնց վերաբերյալ նյութերն ուղարկվել են ՀՀ դատախազություն, այնուամենայնիվ, դեռևս անհրաժեշտ աշխատանքներ չեն տարվում անօրինական ընդերքշահագործողների, ինչպես նաև արդյունահանված և չհաշվառված ծավալների հայտնաբերման ուղղությամբ:

Սևանի Ազգային պարկի տարածքում ընդերքշահագործման փաստերի վերաբերյալ արձանագրություններն ուղարկվել են ՀՀ գլխավոր դատախազություն:

Ընդերքօգտագործողների շուրջ 15.0%-ը չեն կատարել կառավարության 1994 թվականի օգոստոսի 15-ի թիվ 374 որոշմամբ հաստատված կարգը, իսկ նախարարության կողմից ոչ մի պայմանագիր սահմանված կարգով չի դադարեցվել:

Ընդերքշահագործողների 44.7%-ը (72 հանքավայր) չունեն լեռնային աշխատանքների զարգացման տարեկան ծրագիր, իսկ հանքավայրերից միայն 7.8% է կատարում վերը նշված ծրագրով ամրագրված ծավալները:

Ուսումնասիրությունները և վերը նշված փաստերը վկայում են, որ պետական պատշաճ կարգ ու կանոնի բացակայության հետևանքով, բավարար չափով չեն կատարվում ոլորտի վերաբերյալ ՀՀ օրենքները և կառավարության որոշումները:

«Ընդերքի մասին» ՀՀ նոր օրենսգիրքը, «Ընդերքն օգտակար հանածոների շահագործման նպատակով ուսումնասիրության և արդյունահանման համար տրամադրելու (կոնցեսիայի) մասին» ՀՀ օրենքը, որը վավերացվել է ՀՀ Նախագահի կողմից 2002 թ. նոյեմբերի 27-ին, վերահսկողությամբ ընդգրկված ժամանակահատվածում գրեթե չեն կիրարկել:

 

ՀՀ առևտրի և տնտեսական զարգացման նախարարություն

 

Ընկերություններին ընդերքշահագործման արտոնագրեր (թույլտվություններ) տրամադրելու ժամանակ շատ հաճախ հաշվի չեն առնվում ընկերությունների համապատասխան տեխնիկական զինվածությունը և ֆինանսական միջոցները:

«Հայլեռտեխհսկողությունը» «Հանրապետական երկրաբանական ֆոնդին» չի ներկայացնում լեռնահատկացման ակտերի պատճենները, ինչպես որ պահանջում է ՀՀ կառավարության 15.08.1994 թ. թիվ 347 որոշման 31-րդ կետը:

 

Տարածքային կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմիններ

 

Ընդերքշահագործման բնագավառի նկատմամբ պատշաճ վերահսկողություն չի իրականացվում մարզպետարանների կողմից, որոնք ունեն ոլորտի նկատմամբ վերահսկողական գործառույթներ իրականացնելու որոշակի լիազորություններ:

2001 թ. մինչև 2003 թ. հունիսի 1-ն ընկած ժամանակահատվածում ընդերքշահագործողների միայն 11.2%-ն ունեին ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 610-րդ և 611-րդ հոդվածներին համապատասխան հողի վարձակալության պայմանագիր, որի հետևանքով բյուջե չի մուտքագրվել ավելի քան 15 մլն դրամ: Բազմաթիվ են անհամապատասխանությունները լեռնահատկացման ակտերով և հողի վարձակալության պայմանագրերով տրամադրված հողատարածքների չափերի միջև:

 

ՀՀ կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայություն

 

Բացակայում է անհրաժեշտ համագործակցությունը բնապահպանության տարածքային պետական տեսչությունների և հարկային ծառայությունների աշխատանքում:

7 մարզերում 152 ընդերքշահագործողների մոտ բնավճարների ապառքները կազմում են 9.35 մլն դրամ:

49 ընդերքշահագործողների կողմից չի վճարվել շուրջ 20 մլն դրամի պետական տուրք և ՀՀ կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայության կողմից ամբողջությամբ չեն կատարվել «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքի պահանջները:

Բազմաթիվ են փաստերը, երբ բնօգտագործման վճարները չեն գանձվում «Բնապահպանության և բնօգտագործման վճարների մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված ժամկետներում, իսկ դրանց նկատմամբ չեն կիրառվում նույն օրենքով սահմանված տույժերը:

Առկա են անհամապատասխանություններ արդյունահանված պաշարների և բնօգտագործման, բնապահպանական վճարների գանձման միջև:

 

Ա Ռ Ա Ջ Ա Ր Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն Ն Ե Ր

 

ՀՀ բնապահպանության, առևտրի և տնտեսական զարգացման նախարարություններին, ՀՀ կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայությանը

 

«Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի համաձայն, մեկամսյա ժամկետում ՀՀ Ազգային ժողով և Վերահսկիչ պալատ ներկայացնել պաշտոնական տեղեկատվություն՝ բացահայտված խախտումները վերացնելու, պետությանը հասցված վնասը փոխհատուցելու և պաշտոնատար անձանց պատասխանատվության ենթարկելու ուղղությամբ ձեռնարկված միջոցառումների վերաբերյալ:

 

ՀՀ կառավարությանը

 

Ընդերքի ոլորտում ՀՀ կառավարության իրատեսական ռազմավարական միտումների, նոր օրենքների կիրարկումն ապահովելու պայմաններում, նպատակահարմար է բարեփոխել կառավարման համակարգը, այսպես կոչված, «մեկ պատուհանի» սկզբունքով:

Անհրաժեշտ է համապատասխան փոփոխություններ և լրացումներ կատարել «ՀՀ ընդերքի մասին» օրենսգրքում և «Ընդերքն օգտակար հանածոների շահագործման նպատակով ուսումնասիրության և արդյունահանման համար տրամադրելու (կոնցեսիայի) մասին» ՀՀ օրենքում:

Կից ներկայացվում են առաջարկությունները (հավելված 5):

Անհրաժեշտ է մշակել ընդերքի ոլորտում պետական լիազորված մարմինների և տարածքային կառավարման ու տեղական ինքնակառավարման մարմինների համագործակցության որոշակի կարգ:

 

հավելված 1

 

Ընդերքշահագործողների, որոնց մոտ բացակայում են ընդերք օգտագործման պայմանագրերը

 

N	Լիցենզավորված կամ թույլտվություն, արտոնագիր ունեցող անձի անվանումը	Գործունեության իրականացման վայրը	Հանքավայրի տեղաբաշխումը
1	«Դավիթ և Բաբկեն» ՍՊԸ	Լուկաշինի 8-C1 տուֆի հանքավայր	Արմավիրի մարզ
2	«Ակո տուֆ» ՍՊԸ	Լուկաշինի տուֆի հանքավայր	Արմավիրի մարզ
3	«Վարդատուֆ» արտ. կոոպ.	Արթիկի տուֆի հանքավայր	Շիրակի մարզ
4	«Տուֆեռյակ» ՍՊԸ	Արթիկի տուֆի «Տուֆեռյակ» տեղ հանքավայր	Շիրակի մարզ
5	«Կվարց» արտադ. կոոպ.	Աստղիկի գիպսատար ապարների և բազալտների հանքավայր	Երևան
6		Աստղիկի գիպսատար ապարների և բազալտների հանքավայր	Երևան
7		Աստղիկի գիպսատար ապարների և բազալտների հանքավայր	Երևան
8		Աստղիկի գիպսատար ապարների և բազալտների հանքավայր	Երևան
9	«Մարտունի» ԲԲԸ	Գեղահովիտի բազալտի հանք	Գեղարքունիքի մարզ
10	«Պարտիզակիշիկ» ՓԲԸ	Լուկաշինի տուֆի հանք.	Արագածոտնի մարզ
11	«Հասակ» ՍՊԸ	Վ. Բազմաբերդի տուֆի հանք (2-րդ տեղ)	Արագածոտնի մարզ
12	«Ստեփան եկեղեցաշինական» ՍՊԸ	Ագարակի տուֆի հանքավայր	Արագածոտնի մարզ
13	«Վերականգնում» ՍՊԸ	Արագածի պեռլիտի հանքավայր	Արագածոտնի մարզ

 

հավելված 2

 

Ընդերքշահագործողների, որոնց մոտ բացակայում են լեռնահատկացման ակտերը

 

N	Լիցենզավորված կամ թույլտվություն, արտոնագիր ունեցող անձի անվանումը	Գործունեության իրականացման վայրը	Հանքավայրի տեղաբաշխումը
1	«Դավիթ և Բաբկեն» ՍՊԸ	Լուկաշինի 8-C1 տուֆի հանքավայր	Արմավիրի մարզ
2	«Ակո տուֆ» ՍՊԸ	Լուկաշինի տուֆի հանքավայր	Արմավիրի մարզ
3	«Արան տուֆ» ՓԲԸ	Լուկաշինի տուֆի հանքավայր	Արմավիրի մարզ
4	«Արմավիրի շինանյութեր» ՍՊԸ	Երվանդակերտի տուֆի հանք.	Արմավիրի մարզ
5		Տանձուտի խճավազի տուֆի հանք	Արմավիրի մարզ
6	«Տիտանյան եղբայրներ» ՍՊԸ	Աղունակագոլ-Փիրուզյան ԱԿԽ հանք	Լոռու մարզ
7	«Գրիգոր» ՍՊԸ	Արթիկի /հարավային տեղամաս տուֆի հանք	Շիրակի մարզ
8	«Արթուր-91» ՍՊԸ	Արթիկի տուֆի հանքավայր	Շիրակի մարզ
9	«Արթիկ տուֆ» ՊՁ	Արթիկի հրաբխային խարամ	Շիրակի մարզ
10	«Վարդագույն շինաքար» ՍՊԸ	Արթիկի տուֆի «Վանկայի» տեղ հանքավայր	Շիրակի մարզ
11	«Վարդատուֆ» արտ. կոոպ.	Արթիկի տուֆի հանքավայր	Շիրակի մարզ
12	«Տուֆեռյակ» ՍՊԸ	Արթիկի տուֆի «Տուֆեռյակ» տեղ հանքավայր	Շիրակի մարզ
13	«Վարդաշենի հանք» ՍՊԸ	Ջրվեժի բազալտի հանք	Երևան
14	«Կվարց» արտադ. կոոպ.	Աստղիկի գիպսատար ապարների և բազալտների հանքավայր	Երևան
15		Աստղիկի գիպսատար ապարների և բազալտների հանքավայր	Երևան
16		Աստղիկի գիպսատար ապարների և բազալտների հանքավայր	Երևան
17		Աստղիկի գիպսատար ապարների և բազալտների հանքավայր	Երևան
18	«Գեղահովիտի կաթնային տնտեսություն» ԲԲԸ	Մարտունու բազալտի հանքավայր	Գեղարքունիքի մարզ
19	«Քար և ավազ» ոչ հանքային հանածոներ ՓԲԸ	Ձորագյուղի պեռլիտային ավազի հանքավայր	Գեղարքունիքի մարզ
20	«Քար և ավազ» ոչ հանքային հանածոներ ՓԲԸ	Զոլաքարի բազալտի հանքավայր	Գեղարքունիքի մարզ
21	«Մարտունի» ԲԲԸ	Գեղահովիտի բազալտի հանք	Գեղարքունիքի մարզ
22	«ԳԵՏՆ ԳՐՈւՊ» ՍՊԸ «Էներգաշինարդ» ՓԲԸ	Կոշի տուֆի հանքավայր	Արագածոտնի մարզ
23	«Պարտիզակիշիկ» ՓԲԸ	Լուկաշինի տուֆի հանք.	Արագածոտնի մարզ
24	«Հասակ» ՍՊԸ	Վ. Բազմաբերդի տուֆի հանք	Արագածոտնի մարզ
25		Վ. Բազմաբերդի տուֆի հանք (2-րդ տեղ)	Արագածոտնի մարզ
26	«Ստեփան եկեղեցաշինական» ՍՊԸ	Ագարակի տուֆի հանքավայր	Արագածոտնի մարզ
27	«Վերականգնում» ՍՊԸ	Արագածի պեռլիտի հանքավայր	Արագածոտնի մարզ
28	«Աշտարակի քարհանք» ԲԲԸ	Կոշի տուֆի հանքավայր	Արագածոտնի մարզ

 

հավելված 3

 

Վերահսկողության ընթացքում հայտնաբերված փաստացի շահագործվող հանքավայրեր, որտեղ բացակայում էին ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտերով նախատեսված փաստաթղթերը.

 

Երևան

 

1. «Կվարց» ԱԿ-«Աստղիկի գիպսատար ապարներ և բազալտի հանքավայր»-թվով 4 տեղամաս

 

Շիրակի մարզ

 

1. «Սալախոր» ՍՊԸ-Արթիկ տուֆ հարավային տեղամաս XXXIV-Ա բլոկ

2. Հառիճի գյուղապետարան-Նազարեթյան-Հառիճ գյուղի տարածք-Արթիկ տուֆ

3. «Հաթոր» ՍՊԸ

4. «Գրիգոր» ՍՊԸ-Արթիկ տուֆի հանքավայրի հարավային

5. տեղամաս XXXIV-Ա բլոկ

6. «Արթուր-91» ՍՊԸ-Արթիկ տուֆի հանքավայրի հարավային

7. տեղամաս, XXXIV-Ա բլոկ

 

Արմավիրի մարզ

 

1. «Դավիթ և Բաբկեն» ՍՊԸ-Լուկաշինի տուֆի հանք

2. «Ակո-տուֆ» ՍՊԸ-Լուկաշինի տուֆի հանք

3. «Արմավիրի շինանյութեր» ՍՊԸ-Լուկաշինի տուֆի հանք

4. (ընդերքշահագործման մեկ փաթեթով շահագործվում է 2 հանքավայր)

 

Լոռու մարզ

 

1. «Լեռնագործ» ՍՊԸ-Այրումի բազալտ

2. «Տիտանյան եղբայրներ» ՍՊԸ Աղունակագյոլ-Փիրուզյան ԱԿԽ

 

հավելված 4

 

Վերահսկողության ենթարկված հանքավայրերի (տեղամասերի) ամփոփ տեղեկատվություն

 

Հ/Հ	Փաստաթղթերի անվանումը	Ընդամենը		Երևանի մարզ		Արմավիրի մարզ		Կոտայքի մարզ		Լոռու մարզ		Գեղարքունիքի մարզ		Արագածոտնի մարզ		Շիրակի մարզ
		Փաս- տացի	%	Փաս- տացի	%	Փաս- տացի	%	Փաս- տացի	%	Փաս- տացի	%	Փաս- տացի	%	Փաս- տացի	%	Փաս- տացի	%
Հանքավայրերի քանակը		152		18		20		20		26		15		24		29
1	Արտոնագիր	152	100.0	18	100.0	20	100.0	20	100.0	26	100.0	15	100.0	24	100.0	29	100.0
2	Պայմանագիր	139	91.4	14	77.8	18	90.0	20	100.0	26	100.0	14	93.3	20	83.3	27	93.1
3	Լեռտեխհսկող. ակտ	124	81.6	13	72.2	15	75.0	20	100.0	25	96.2	11	73.3	17	70.8	23	79.3
4	Հողի վարձակալություն	17	11.2	1	5.6	7	35.0	4	20.0	3	11.5	2	13.3	0	0.0	0	0.0
5	Տուրք 500 հազ. դրամ	103	67.8	10	55.6	12	60.0	15	75.0	16	61.5	12	80.0	13	54.2	25	86.2
6	5 ԵՀ	98	64.5	11	61.1	15	75.0	19	95.0	15	57.7	7	46.7	11	45.8	20	69.0
7	70 ՏԱ	100	65.8	10	55.6	16	80.0	16	80.0	15	57.7	10	66.7	14	58.3	19	65.5
8	Բնօգտագործման վճարներ	100	65.8	10	55.6	16	80.0	12	60.0	18	69.2	8	53.3	14	58.3	22	75.9
9	Շահագործման նախագիծ	140	92.1	14	77.8	18	90.0	20	100.0	26	100.0	14	93.3	20	83.3	28	96.6
10	Տարեկան զարգ. ծրագիր	80	52.6	9	50.0	11	55.0	8	40.0	14	53.8	3	20.0	8	33.3	27	93.1
11	Տեսչության ակտերը	53	34.9	10	55.6	6	30.0	13	65.0	14	53.8	5	33.3	4	16.7	1	3.4
12	Լեռտեխհսկողության կարգադրագիր	32	21.1	10	55.6	2	10.0	2	10.0	11	42.3	2	13.3	4	16.7	1	3.4

 

հավելված 5

 

ՀՀ ընդերքի մասին օրենսգրքում եվ Կոնցեսիայի մասին օրենքում անհամապատասխանությունների մասին

 

1. Համաձայն «Ընդերքի մասին» ՀՀ օրենսգրքի 34-րդ հոդվածի 2-րդ կետի պահանջի, «Պահուստային հանքավայրերի շահագործման նպատակով ընդերքօգտագործողների և լիազորված մարմնի միջև կնքվում է Ընդերքօգտագործման պայմանագիր,…», այն դեպքում, երբ ըստ Կոնցեսիայի մասին օրենքի 10-րդ հոդվածի 6-րդ կետի՝ «Հանքային իրավունք կրողի և լիազոր մարմնի միջև կնքվում է լիցենզային պայմանագիր»:

Եթե խոսքը միևնույն պայմանագրի մասին է, ապա կամ օրենսգրքով, կամ օրենքով այն պետք է հստակ ամրագրել, իսկ եթե վերջիններս իրենց բնույթով տարբեր պայմանագրեր են, ապա, կարելի է փաստել, որ ընդերքօգտագործման գործընթացի օրինականացումն ավելորդ բարդացված է, իսկ կոնցեսիայի մասին օրենքով տրված չէ լիցենզիոն պայմանագրի բովանդակությունը և այլ դրույթներ:

2. Համաձայն «Ընդերքի մասին» ՀՀ օրենսգրքի 31-րդ հոդվածի 2-րդ կետի, «Սեփական միջոցների հաշվին օգտակար հանածոների հանքավայր հետախուզող և գնահատող իրավաբանական և ֆիզիկական անձինք (համաձայն Կոնցեսիայի մասին օրենքի, նրանք հանդիսանում են ուսումնասիրության լիցենզառու) ձեռք են բերում այդ հանքավայրի շահագործման բացառիկ իրավունք՝ լիազոր մարմնի հետ լրացուցիչ համաձայնագիր կնքելու միջոցով, համաձայն օրենսգրքի 22-րդ հոդվածի»: Համաձայն Կոնցեսիայի մասին օրենքի 36-րդ հոդվածի 1-ին կետի՝ «Ուսումնասիրության լիցենզառուն օգտակար հանածոների արդյունահանման նպատակով պետք է ստանա հանքարդյունահանման լիցենզիա», որից հետո պետք է կնքի լիցենզիոն պայմանագիր:

3. Համաձայն «Ընդերքի մասին» ՀՀ օրենսգրքի 11-րդ հոդվածի 2-րդ կետի՝ «… հանքավայրերի շահագործումը կատարվում է լիազորված մարմնի և ընդերքօգտագործողի միջև կնքված պայմանագրի համաձայն», այն դեպքում, երբ համաձայն Կոնցեսիայի մասին օրենքի 54-րդ հոդվածի՝ «ՀՀ կառավարության սահմանած տեղական նշանակության հանքավայրերից օգտակար հանածոների արդյունահանումը կարող է իրականացվել լիազոր մարմնի կողմից տրված գրավոր թույլտվության հիման վրա»:

4. Համաձայն Կոնցեսիայի մասին օրենքի 10-րդ հոդվածի 6-րդ կետի չորրորդ բաժնի, «Լիցենզիայի տրման և լիցենզային պայմանագրի կնքման միջև ընկած ժամանակահատվածը չի կարող գերազանցել՝ հանքարդյունահանման լիցենզիայի համար 6 ամիսը»:

Ըստ «Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության մասին» ՀՀ օրենքի 5-րդ հոդվածի 9-րդ կետի, հանքավայրերի շահագործման նախագծերի փորձաքննությունը կարող է տևել մինչև 180 օր (6 ամիս): Եթե հաշվի առնենք նաև այն, որ ընդերքօգտագործողը լիցենզիա ստանալուց հետո պետք է կազմի նաև հանքավայրի շահագործման նախագիծը, որը ոչ մետաղային հանքավայրերի համար տևում է շուրջ 2-3 ամիս, իսկ մետաղայինի համար՝ նաև տարիներ, ապա վերը նշված 6 ամիսը ոչ մի կերպ չի հիմնավորվում և այն առաջացնելու է բավականին լուրջ խնդիրներ:

5. Կոնցեսիայի մասին օրենքով անտեսվում է պետական կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինների դերն ընդերքօգտագործման նպատակով հողահատկացման բնագավառում, որոնք ամրագրված են «ՀՀ հողային օրենսգրքի» 3-րդ և 13-րդ հոդվածներով: Եթե ընդունենք, որ այդ հարցը շոշափվել է Կոնցեսիայի մասին օրենքի 70-րդ հոդվածում, ապա կարող ենք ասել, որ ընդերքօգտագործման նպատակով համաձայնություն ստանալը գործնականում անհնարին է:

6. Բավականին լուրջ անհամապատասխանություն է առկա «Ընդերքի մասին» ՀՀ օրենսգրքի և «ՀՀ ջրային օրենսգրքի» միջև: Համաձայն առաջինի 2-րդ հոդվածի, օգտակար հանածո են հանդիսանում օգտագործման համար պիտանի ընդերքի պինդ, հեղուկ, գազային բաղադրամասերը, այդ թվում՝ ստորերկրյա քաղցրահամ, հանքային, թերմալ ջրերը…, սակայն Ջրային օրենսգրքում բացակայում է «որպես օգտակար հանածո» հասկացությունը: Վերջիններիս հանքավայրերի տրամադրումը շահագործման իրականացվում է միայն լիազոր մարմնի հետ կնքած պայմանագրի համաձայն (21-րդ հոդված):

Ուսումնասիրությունները ցույց տվեցին նաև, որ բավականին վիճահարույց է օգտակար հանածոների արդյունահանման ժամանակ բնօգտագործման վճարների հաշվարկման մեխանիզմը միայն այն պատճառով, որ վերջիններս հաշվարկվում են օգտակար հանածոյի իրացման փաստացի գնից: Սակայն մեծ թվով կազմակերպություններ իրացնում են ոչ թե օգտակար հանածո, այլ վերջինիս հիման վրա ստացված արտադրանքը՝ երեսապատման սալիկների, ցեմենտի, գաջի, շինանյութերի և այլն տեսքով, որտեղ բացակայում է օգտակար հանածոյի գին հասկացությունը: Ուստի բնօգտագործման վճարների (ռոյալթիների) հաշվարկման համար առաջարկվում է կիրառել հաստատագրված մեծություններ՝ ըստ հանքավայրերի և օգտակար հանածոյի տեսակի:

ՀՀ պետբյուջե բնօգտագործման վճարների մասով հաստատագրված մուտքերի ապահովման նպատակով հարկավոր է բնօգտագործման վճարները հաշվարկել ոչ թե փաստացի արդյունահանված կամ մարված պաշարի համար, այլ՝ ընդերքօգտագործման պայմանագրով նախատեսված տարեկան մարվող պաշարի համար:

 

Հաշվետվությունը հաստատվել է ՀՀ ԱԺ

Վերահսկիչ պալատի խորհրդի 11.03.2004 թ.

նիստում և ուղարկվել է ՀՀ Ազգային ժողով,

ՀՀ կառավարություն:

 

Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Համայնքներին Հայաստանի Հանրապետության 2003 թվականի պետական բյուջեից հատկացված միջոցների՝ Հայաստանի Հանրապետության օրենքներին համապատասխանության մասին

 

Ուսումնասիրության հիմքը - Վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի գործունեության ծրագրի 10.1-րդ կետը և Վերահսկիչ պալատի նախագահի 03.12.2003 թ. N 51 հրամանը:

Ուսումնասիրության նպատակը - վերլուծել 2003 թվականին համայնքներին ՀՀ պետական բյուջեից հատկացված միջոցների համապատասխանությունը Հայաստանի Հանրապետության օրենքներին:

Ուսումնասիրության օբյեկտը - ՀՀ պետական բյուջեից ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության կողմից տրամադրված ու տեղական գանձապետական բաժանմունքներից համայնքներին հատկացված միջոցները:

Ուսումնասիրությունը կատարվել է հետևյալ փաստաթղթերի հիման վրա.

♦ ՀՀ պետական բյուջեից համայնքներին ֆինանսական համահարթեցման սկզբունքով դոտացիաների տրամադրման վերաբերյալ ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության տեղեկատվությունը, ուղեկցող այլ փաստաթղթեր,

♦ ՀՀ պետական բյուջեից համայնքներին հատկացված միջոցների վերաբերյալ ՀՀ կառավարության որոշումները,

♦ համայնքների բյուջեների կատարման վերաբերյալ հաշվետվությունները, ուղեկցող այլ փաստաթղթեր,

♦ տարածքային հարկային տեսչություններից համայնքների բյուջեների հարկային եկամուտների վերաբերյալ տեղեկատվությունը:

2002 թվականին պետական բյուջեից համայնքների բյուջեներին ֆինանսական համահարթեցման սկզբունքով տրամադրվող դոտացիաները կազմել են 7,642,000.0 հազ. դրամ՝ տարեկան ճշգրտված պլանը՝ ըստ առանձին համայնքների փաստացի կատարվել է 100%-ով: Միաժամանակ, տարվա ընթացքում, 1999-2001 թվականների դոտացիաների պարտքերը մարելու նպատակով համայնքներին ՀՀ պետական բյուջեից հատկացվել է 3,929,732.7 հազ. դրամ, պարտք մնալով միայն Ախթալա համայնքին ՀՀ կառավարության 27.12.2002 թ. N 2058-Ա որոշմամբ նախատեսված 7,807.5 հազ. դրամը: Վերջինս հատկացվել է ՀՀ կառավարության 19.05.2003 թ. N 475-Ն որոշմամբ, ամբողջությամբ մարելով համայնքներին պետական բյուջեից տրամադրված դոտացիաների նախորդ տարիների պարտքերը:

Համաձայն «Հայաստանի Հանրապետության 2003 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքի 8-րդ հոդվածով հաստատված ֆինանսավորվող ծախսատեսակների, պետական բյուջեից համայնքների բյուջեներին համահարթեցման սկզբունքով տրվող դոտացիաները կազմել են 9,152,000.0 հազ. դրամ, որը, համապատասխան «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 58-րդ հոդվածի կազմում է նախորդ բյուջետային տարում (2001 թվական) Հայաստանի Հանրապետության համախմբված բյուջեի փաստացի եկամուտների 4 %-ը: «Հայաստանի Հանրապետության 2003 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքի և «Ֆինանսական համահարթեցման մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածով սահմանված դոտացիաների հատկացման կարգի համապատասխան (ըստ ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության 20.01.2004 թ. N 3/1-1/01-21-347 գրության), պետական բյուջեից 2003 թվականին համահարթեցման սկզբունքով դոտացիան՝ ըստ առանձին համայնքների առ 01.01.2004 թ. հատկացվել է ամբողջությամբ, տարեկան պլանը կատարելով 100%-ով: Ընդ որում, համահարթեցման դոտացիաները համայնքներին յուրաքանչյուր ամիս հատկացվել են համաչափ, և ըստ եռամսյակների բաշխումը կազմել է համապատասխանաբար՝ 12.4%, 25.0%, 40.0%, 22,6%:

Համահարթեցման սկզբունքով տրամադրվող դոտացիաների ընդհանուր գումարի բաշխումն ըստ առանձին համայնքների հաշվարկվել է ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության կողմից, համապատասխան «Ֆինանսական համահարթեցման մասին» ՀՀ օրենքի 5-րդ և 6-րդ հոդվածների, ու «Հայաստանի Հանրապետության 2003 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքի 9-րդ հոդվածի 2-րդ կետով հաստատվել են հատկացումների՝ ըստ գործոնների բաշխման ենթակա հետևյալ ընդհանուր ծավալները՝ «-«ա» գործոնով և 300-ից ոչ ավելի բնակիչ ունեցող համայնքներին տրամադրվող դոտացիայի ընդհանուր գումարը՝ 5,152,000.0 հազ. դրամ, որից՝ 300-ից ոչ ավելի բնակիչ ունեցող յուրաքանչյուր համայնքին տրամադրվող դոտացիայի տարեկան գումարը՝ 1,500.0 հազ. դրամ,

- «բ» գործոնով տրամադրվող դոտացիայի ընդհանուր գումարը՝ 4,000,000.0 հազ. դրամ»: Փաստորեն, 2002 թվականի համեմատ համահարթեցման սկզբունքով տրամադրվող դոտացիաների ընդհանուր գումարն աճել է 19.8 %-ով կամ 1,510,000.0 հազ. դրամով: Ընդ որում, «ա» գործոնով և 300-ից ոչ ավելի բնակիչ ունեցող համայնքների բյուջեներին տրամադրվող դոտացիաների ընդհանուր գումարը նվազել է 1,010,577.0 հազ. դրամով կամ 1.2 անգամ, իսկ «բ» գործոնով աճել է 2,520,577.0 հազ. դրամով կամ 2.7 անգամ:

2003 թվականին համայնքների բյուջեներին տրամադրվող համահարթեցման դոտացիաների ընդհանուր գումարի բաշխումը՝ ըստ «ա» գործոնի և 300-ից ոչ ավելի բնակիչ ունեցող համայնքների ու «բ» գործոնի համապատասխանում է «Ֆինանսական համահարթեցման մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջներին՝ առաջինը գերազանցում է ՀՀ 2001 թվականի պետական բյուջեով փաստացի եկամտահարկի, հողի հարկի և գույքահարկի մուտքերի հանրագումարի՝ 15,959,609.1 հազ. դրամի 25%-ը, երկրորդը՝ եկամտահարկի՝ 11,247,159.5 հազ. դրամի 10%-ը: Սակայն օրենքի այս պահանջները առաջացնում են դոտացիայի՝ ըստ գործոնների ընդհանուր ծավալների բաշխման հնարավոր միջակայք, որի սահմաններում առանձին համայնքների բյուջեներին տրամադրվող համահարթեցման դոտացիայի չափի փոփոխությունն առավել ազդեցիկ է, քան 300-ից ավելի բնակիչ ունեցող համայնքների դոտացիայի չափի փոփոխությունը՝ ըստ հաշվարկի հիմք հանդիսացող գործոնների՝ համայնքի բնակչության մեկ շնչին ընկնող հողի հարկի և գույքահարկի հաշվարկային մակարդակի և բնակչության թվի: Օրինակ, նախորդ տարվա համեմատ Աշտարակ համայնքի բնակչության թվի, հողի հարկի անփոփոխ և գույքահարկի 0.2%-ով կամ 129.9 հազ. դրամով աճի պայմաններում, 2003 թվականին համահարթեցման դոտացիան ավելացել է 44.7%-ով կամ 12,482.2 հազ. դրամով, կազմելով 40,414.1 հազ. դրամ: Փաստորեն, առանձին համայնքների բյուջեներին տրամադրվող համահարթեցման դոտացիաների հաշվարկի հիմնական գործոններ են հանդիսանում ոչ թե բնակչության թիվը, հողի հարկի և գույքահարկի հաշվարկային ցուցանիշները, այլ՝ տվյալ տարվա պետական բյուջեով նախատեսված համահարթեցման դոտացիայի ընդհանուր ծավալների թերի կանոնակարգված բաշխումը՝ ըստ «ա» և «բ» գործոնների:

Ինչպես նախորդ տարիներին, 2003 թվականին 300-ից ոչ ավելի բնակիչ ունեցող համայնքներից յուրաքանչյուրին (թվով 179) տրամադրվել է 1,500.0 հազ. դրամ համահարթեցման դոտացիա: Համաձայն «Ֆինանսական համահարթեցման մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 2-րդ կետի, «Յուրաքանչյուր բյուջետային տարում ըստ առանձին համայնքների դոտացիայի հաշվարկման ժամանակ հիմք է ընդունվում Հայաստանի Հանրապետության պետական վիճակագրական մարմինների կողմից ներկայացված՝ նախորդ բյուջետային տարվա հունվարի 1-ի դրությամբ հանրապետության բնակչության թիվը՝ ըստ համայնքների»: 2000 և 2001 թվականների առանձին համայնքների բնակչության թվի վերաբերյալ պետական վիճակագրական մարմինների կողմից ներկայացված ցուցանիշների փոփոխության արդյունքում հանրապետության Ջրամբար, Տալվորիկ, Շամուտ, Ձյունաշող, Սևաբերդ, Բերդաշեն, Հովտաշեն, Ջաջուռ կայարան, Կարճևան, Լոր, Որոտան (Սիսիան), Սոֆլու, Սերս, Դեղձավան՝ 300-ին մոտ բնակչություն ունեցող համայնքների բյուջեներում նախորդ տարվա համեմատ տեղի է ունեցել 2003 թվականի համահարթեցման դոտացիաների չափի կտրուկ աճ կամ նվազում։ Օրինակ, Լոռու մարզի Ձյունաշող համայնքի բնակչության թիվը նախորդ տարվա համեմատ 2001 թվականին նվազել է 177-ով կամ 37,3%-ով, կազմելով 298 մարդ, որի հետևանքով 2003 թվականի համահարթեցման դոտացիայի չափը ավելացել է 8 անգամ կամ 1,312.7 դրամով՝ կազմելով 1,500.0 հազ. դրամ: Կամ հակառակը՝ Վայոց ձորի մարզի Սերս համայնքի բնակչության թիվն աճել է 22-ով, կազմելով 301 մարդ, որի հետևանքով համահարթեցման դոտացիայի չափը նվազել է 2,5 անգամ՝ կազմելով 590.5 հազ. դրամ՝ նախորդ տարվա 1,500.0 հազ. դրամի դիմաց:

Փաստորեն, բնակչության սահմանային թվի՝ «300-ից ոչ ավելի», ընտրությունը չի արտահայտում համահարթեցման սկզբունքը: Ավելին, համաձայն «Ֆինանսական համահարթեցման մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 3-րդ կետի 2-րդ պարբերության, «300-ից ոչ ավելի բնակիչ ունեցող համայնքների բյուջեների նախատեսվող դոտացիաները հաշվարկվում են հավասարաչափ»: Սակայն վերոհիշյալ՝ «փոքր» համայնքներին տրամադրվող համահարթեցման դոտացիայի չափը տնտեսական գործոններով փոխկապակցված չէ: Արդյունքում՝ տարեցտարի ՀՀ պետական բյուջեից համայնքներին տրամադրվող դոտացիայի ընդհանուր գումարի աճի պայմաններում, այն վերանայելու անհրաժեշտություն չի առաջանում և փաստացի յուրաքանչյուր համայնքի, առանց հաշվարկային հիմքի, բաշխվում է 1,500.0 հազարական դրամ:

«Հայաստանի Հանրապետության 2003 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքի 9-րդ հոդվածով սահմանվել է, որ տրամադրվող ֆինանսական համահարթեցման դոտացիաների ընդհանուր գումարի՝ «ըստ համայնքների բաշխման նպատակով «Ֆինանսական համահարթեցման մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 5-րդ մասով սահմանված կարգով իրականացված հաշվարկներում օգտագործվում են յուրաքանչյուր համայնքի գծով «Հողի հարկի մասին» և «Գույքահարկի մասին» ՀՀ օրենքներով սահմանված կարգով հաշվարկված՝ այդ համայնքի բյուջե 2001 թվականին վճարման ենթակա հողի հարկի և գույքահարկի տարեկան ցուցանիշները (առանց հողի հարկի և գույքահարկի գծով 2001 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ առկա չմարված ապառքների, տույժերի և տուգանքների, ինչպես նաև՝ 2001 թվականին հաշվարկված տույժերի և տուգանքների գումարների)»: 2002-2003 թվականներին Վերահսկիչ պալատի կողմից Արարատի, Լոռու, Գեղարքունիքի, Սյունիքի մարզերի համայնքների բյուջեների ձևավորման և կատարման, ինչպես նաև Աշտարակ և Արմավիր քաղաքային համայնքների բյուջեների ձևավորման ուսումնասիրությունների արդյունքներով համայնքներին համահարթեցման սկզբունքով տրամադրվող դոտացիաների հաշվարկման հիմք հանդիսացող՝ հողի հարկի և գույքահարկի հաշվարկային ցուցանիշներում արձանագրվել են բազմաթիվ անճշտություններ, շեղումներ, ոչ հավաստի տվյալներ, որոնք էապես ազդել են նախատեսվող համահարթեցման դոտացիայի չափին:

Համայնքների վարչական տարածքներից հողի հարկի և գույքահարկի հաշվարկային ցուցանիշների անճշտությունները հիմնականում պայմանավորված են՝

- տեղական ինքնակառավարման մարմինների և գործադիր իշխանության տարածքային մարմինների միջև փոխհամագործակցության բացակայությամբ, որի արդյունքում հնարավոր չէ ճշգրիտ հաշվարկել շինություններից, փոխադրամիջոցներից գույքահարկը,

- համայնքների գլխավոր հատակագծերի, հողօգտագործման ժամանակավոր սխեմաների բացակայությամբ և վարչատարածքային սահմանների ճշտման առկա խնդիրներով, որի արդյունքում առաջանում են տարածքային պատկանելիության և համապատասխանաբար՝ հարկային եկամուտների հաշվառման վեճեր,

- հողի հարկի հարկման բազաներում որպես հողի հարկի հարկատուներ ընդգրկված են տնտեսության տարբեր ոլորտների մասնավորեցված (սեփականաշնորհված) ձեռնարկությունների հողի վարձատուներ, որոնց գույքի պետական գրանցման վկայականներում հողօգտագործման իրավունքը «Հայաստանի Հանրապետության հողային օրենսգրքի» 118-րդ հոդվածի 4-րդ կետին համապատասխան սահմանվել է վարձակալություն, սակայն տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ հողի վարձակալական պայմանագրերը բացակայում են և տարածքային հարկային տեսչություններին ներկայացվում են հողի հարկի հաշվետվություններ:

Մասնավորապես, Արագածոտնի մարզային տարածքային հարկային տեսչության հետ համատեղ Աշտարակ համայնքի վարչական սահմաններում գույքահարկի գծով հարկատու իրավաբանական անձանց հաշվառման տվյալների ճշտությունը և հավաստիությունը ուսումնասիրելու նպատակով կատարված այցելությունների ընթացքում պարզվեց.

- «Հայռուսգազարդ» ՀՁ ՓԲԸ Արագածոտնի ստորաբաժանման հողի հարկի և գույքահարկի ապառքն առ 01.11.2002 թ. կազմել է 691,4 հազ. դրամ: Ներկայացվեց քաղաքի վարչական տարածքում գտնվող հարկման ենթակա ընկերության անշարժ գույքի պետական գրանցման թիվ 071480, 972871, 972872 վկայականները, որից՝ վարչական շենքի թիվ 071480 վկայականը տրված է սեփականության իրավունքով «Հայգազ» ՊՁ ՓԲԸ-ին: Վերջինս վերակազմավորվել է և նման սեփականություն չունի: Քաղաքապետարանի հետ կապված 12.03.1999 թ. թիվ 6 հողի վարձակալական պայմանագիրը չի վերագրանցվել, հարկային տեսչությունում գրանցված է որպես հողի հարկ վճարող, հողի հարկի ապառքն առ 01.11.2002 թ. կազմել է 102.2 հազ. դրամ: Անշարժ գույքի պետական գրանցման վկայականներով մյուս շինությունների հողօգտագործման իրավունքը սահմանվել է վարձակալություն, սակայն քաղաքապետարանի հետ կնքված հողի վարձակալական պայմանագրերը բացակայում են: Միաժամանակ, ներկայացվեց 27 միավոր շարժական գույքի ցուցակ, որոնցից 26-ը հաշվառված են Արագածոտնի մարզային ՆԳ վարչությունում, սակայն գույքահարկի հաշվառման համար հարկային տեսչություն տեղեկատվություն չի ներկայացվում, և «Հայռուսգազարդ» ՀՁ ՓԲԸ-ի շարժական գույքի գույքահարկը վճարվում է ոչ թե Աշտարակ համայնքի, այլ՝ ընկերության իրավաբանական հասցեով համայնքի բյուջե:

- ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարության «Աշտարակի անասնաբուժասանիտարական կայան» ՓԲԸ-ը հողի հարկի ապառք չունի, գույքահարկի ապառքն առ 01.11.2002 թ.՝ 59.3 հազ. դրամ: Ըստ անշարժ գույքի պետական գրանցման թիվ 1698533 վկայականի, հողօգտագործման իրավունքը սահմանվել է վարձակալություն, սակայն Աշտարակի քաղաքապետարանի հետ վարձակալության պայմանագիրը բացակայում է: Ավելին, 09.07.2002 թ. թվով 22 վճարման հանձնարարագրով 45.0 հազ. դրամ փոխանցվել է կենտրոնական գանձապետարանի ՀՀ պետական բյուջեի հաշվարկային հաշվին՝ որպես հողի հարկ: Հողի վարձակալական պայմանագրի բացակայության պայմաններում հողի հարկի հաշվարկային հիմքերը ևս բացակայում են: Հարկատուների հաշվառումը տարածքային հարկային մարմիններում իրականացվում է առանց փոստային հասցեների, քանի որ գույքի պետական գրանցման վկայականներում փոստային հասցեները չեն նշվում և քաղաքապետարանի կողմից հասցեների ռեեստր չի տարվում:

Արմավիր քաղաքի հողի հարկի և գույքահարկի հաշվարկային ցուցանիշների ճշտությունը և հավաստիությունը ուսումնասիրելու ընթացքում պարզվել է.

- քաղաքի և դրան հարակից Նորապատ, Մայիսյան (Ժդանով) գյուղական համայնքների միջև առկա է «Հոկտեմբերյան» արդյունաբերական հանգույցի՝ 135 հա տարածքի սահմանային խնդիրը,

- տարածքային հարկային տեսչությունում հաշվառված՝ քաղաքում գործող տնտեսավարող սուբյեկտների ցանկում ընդգրկված են «ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքին» համապատասխան պետական գրանցում չունեցող՝ «շրջխորհրդի գործկոմը», ոչ հարկատու՝ առաջին ատյանի դատարանը, նախադպրոցական հիմնարկները, ինչպես նաև` մարզի այլ համայնքներում գրանցված 118 տնտեսավարողներ,

- տեղեկատվության բացակայության պատճառով տարածքային հարկային տեսչության կողմից ներկայացված իրավաբանական անձանց ցանկում ընդգրկված չեն ՀՀ կառավարության որոշումներով մասնավորեցված (սեփականաշնորհված) Արմավիրի «Կինոցանցը» (ծածկագիր՝ 6122), Հոկտեմբերյանի ԿՏՊՁ-ի ջերմոցային տնտեսությունը (ծածկագիր՝ 20552) և այլն:

2003 թվականին Արմավիր համայնքի համահարթեցման դոտացիայի հաշվարկման հիմք հանդիսացող հողի հարկի և գույքահարկի հաշվարկային ցուցանիշների ճշտությունը և հավաստիությունը պարզելու նպատակով Արմավիրի տարածքային հարկային տեսչությունից Վերահսկիչ պալատի 02.05.2003 թ. թիվ ՎՊ-Ե-146 գրությամբ պահանջվել է քաղաքի ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց հողի հարկի և գույքահարկի հարկային պարտավորությունները 01.01.2002 թ. դրությամբ, որին ի պատասխան, տարածքային հարկային տեսչության պետը 15.05.2003 թ. տրված տեղեկանքով հայտնել է, որ համակարգչային ծրագիրը նման տեղեկատվություն տրամադրելու հնարավորություն չի ընձեռում: Արդյունքում՝ համայնքի համահարթեցման դոտացիայի հաշվարկի հիմք հանդիսացող հողի հարկի և գույքահարկի հաշվարկային ցուցանիշների ճշտությունը և հավաստիությունը պարզել չհաջողվեց:

Ավելին, Աշտարակ և Արմավիր քաղաքային համայնքները սպասարկող տարածքային հարկային տեսչությունների կողմից շինությունների գույքահարկի, հողի հարկի փաստացի ստուգումներ չեն իրականացվում, որի արդյունքում գույքահարկի և հողի հարկի գծով լրացուցիչ հարկային պարտավորությունների ոչ մի դեպք չի արձանագրվել, հարկատուների կողմից հարկերի դրույքաչափերի անճշտությունների ինքնուրույն հայտնաբերման և ուղղման հաշվետվություններ չեն ներկայացվել: Համայնքների վարչական տարածքներից դուրս գտնվող հարկվող օբյեկտ համարվող շինությունների առանձնացված քարտերով հաշվառում չի տարվում: Ֆիզիկական անձանց հասարակական և արտադրական նշանակության շինությունների տարեկան գույքահարկը հարկման բազաներում ընդգրկված է մասնակի:

Փաստորեն, համայնքների բյուջեների ձևավորման և համայնքներին համահարթեցման սկզբունքով տրամադրվող դոտացիաների հաշվարկման հիմք հանդիսացող հողի հարկի և գույքահարկի չճշտված, ոչ հավաստի հաշվարկային ցուցանիշները կասկածի տակ են դնում համահարթեցման դոտացիաների չափի հավաստիությունը։

2003 թվականի ընթացքում ՀՀ կառավարության NN 374-Ա, 485-Ա, 1187-Ն, 1174-Ա, 1763-Ա որոշումներով, ՀՀ կառավարության պահուստային ֆոնդի հաշվին բյուջետային ծախսերի տնտեսագիտական դասակարգման՝ «Այլ ներքին տրանսֆերտներ» հոդվածով 75 համայնքների հատկացվել է գումարային 493,992.1 հազ. դրամ: Միաժամանակ, ՀՀ կառավարության N 401-Ն որոշումով 17 համայնքների ՀՀ կառավարության պահուստային ֆոնդից հատկացվել է 17,966.1 հազ. դրամ՝ ռազմական գործողությունների հետևանքով չօգտագործվող հողատարածքների հողի հարկի փոխհատուցման համար, N 1505-Ա որոշումով՝ Մեղրու քաղաքային համայնքի բնականոն գործունեությանը աջակցելու նպատակով՝ 3,000.0 հազ. դրամ և N 1668-Ն որոշումով՝ Սիսիան քաղաքում Համո Սահյանի հուշարձանի կառուցման համար՝ 5,000.0 հազ. դրամ, կամ ընդամենը՝ 25,966.1 հազ. դրամի սուբվենցիաներ: Այսպիսով, Հայաստանի Հանրապետության 2003 թվականի պետական բյուջեից համայնքների բյուջեներին հատկացվել է ընդամենը 9,679,765.7 հազ. դրամ (ներառյալ՝ Ախթալա համայնքի նախորդ տարիների պարտքի մարումը): Ի դեպ, այդ գումարը համարժեք է համայնքների բյուջեներից փաստացի վճարված աշխատավարձի (0010)՝ 6,747,947.4 հազ. դրամի և պարտադիր սոցիալական ապահովագրության (1600)՝ 2,314,944.3 հազ. դրամի հանրագումարին՝ 9,062,892.7 հազ. դրամին:

Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ 2004 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ մի շարք համայնքներում, որոնց 2003 թվականի ընթացքում պետական բյուջեից ՀՀ կառավարության պահուստային ֆոնդի հաշվին կատարվել էին հատկացումներ, առաջացել են բյուջետային միջոցների զգալի չափերի տարեսկզբի ազատ մնացորդներ: Ընդ որում, Արտաշատի, Գավառի, Բաղրամյանի, Թալինի տեղական գանձապետական բաժանմունքների տեղեկատվությամբ ներկայացված համայնքների բյուջեների տարեսկզբի ազատ մնացորդները գերազանցել են ՀՀ կառավարության 8.05.2003 թ. N 487-Ա որոշումով հատկացված լրացուցիչ դոտացիաների չափը (աղյուսակ 1), իսկ Արագածոտնի մարզի Կաթնաղբյուր, Ցամաքասար, Իրինդ համայնքների բյուջեների տարեսկզբի ազատ մնացորդները կազմել են լրացուցիչ հատկացված դոտացիայի ավելի քան 50%-ը, որը պայմանավորված է տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից՝ ՀՀ օրենսդրությամբ կամ ընթացիկ ֆինանսական տարում պայմանագրերով ստանձնած, վճարման ենթակա պարտավորությունների բացակայությամբ:

 

Աղյուսակ 1

 

(հազ. դրամ)

Համայնք (մարզ)  Այլ դոտացիա  Տարեսկզբի ազատ մնացորդ Մխչյան (Արարատ)  3,000.0  3,873.8 Սարուխան (Գեղարքունիք)  2,000.0  24,637.8 Հայրավանք (Գեղարքունիք)  2,000.0 6,142.5 Դալարիկ (Արմավիր)  3,000.0  6,068.8 Բաղրամյան (Արմավիր)  3,000.0  5,580.3 Մաստարա (Արագածոտն)  2,000.0  3,699.3 Եղնիկ (Արագածոտն)  2,000.0  2,326.1

 

Միաժամանակ, առանձին համայնքների բյուջեներում, լրացուցիչ դոտացիաների հատկացումից հետո «Հայաստանի Հանրապետության բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի գ) կետին համապատասխան, բյուջեի հավասարակշռության սկզբունքը պահպանելու նպատակով, համայնքների ավագանիների կողմից կայացվել են իրավական հիմքեր չպարունակող, անբովանդակ, համայնքների զարգացման խնդիրներից, նպատակներից, կատարման փուլերից և ժամկետներից զուրկ, բյուջեների փոփոխության վերաբերյալ որոշումներ, որոնք «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 34-րդ հոդվածով նախատեսված փորձաքննության չեն ուղարկվում և ներկայացվում են տեղական գանձապետական բաժանմունքներ՝ սպասարկման: Օրինակ, Թալինի տարածաշրջանի Իրինդ, Արագածավան, Նոր Արթիկ համայնքների ավագանիները որոշում են կայացրել «պակասեցնել բյուջեով նախատեսված հողի հարկի գումարը» համապատասխանաբար՝ 300.0, 9,000.0 և 6,000.0 հազարական դրամով՝ խախտելով «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 28-րդ հոդվածի 1.1-րդ կետի ա) ենթակետը և 31-րդ հոդվածի 7-րդ կետի ա) ենթակետը: Մաստարա, Ներքին Բազմաբերդ, Եղնիկ, Զարինջա, Շղարշիկ, Ցամաքասար համայնքների ավագանիները հատկացված լրացուցիչ դոտացիաներին համարժեք, առանց գնահաշվարկի և նախահաշիվների, ավելացրել են ապրանքների, աշխատանքների և ծառայությունների ձեռքբերման ծախսերը, իսկ Հացաշեն և Կաթնաղբյուր համայնքների ավագանիները բյուջեների փոփոխությամբ ծախսային մասում ընդգրկել են հիմնական խմբին չդասվող, ընթացիկ տարվա բյուջեներով չնախատեսված լրացուցիչ ծախսեր, մասնավորապես նախորդ տարիների աշխատավարձի և պարտադիր այլ վճարումների պարտքերը, որոնք ներառված չէին 2003 թվականի տարեսկզբին հաստատված բյուջեներում:

Բացի այդ, պետական բյուջեից հատկացված միջոցների հաշվին մի շարք համայնքներում համայնքի ղեկավարի կողմից «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքով պարտադիր կամ պատվիրակված լիազորություններով չնախատեսված պարտավորությունների ստանձնման պատճառով բյուջեների հաշվին կատարվել են վճարումներ՝ դատական ակտերի հարկադիր կատարման տարածքային ստորաբաժանումների կողմից համայնքների բյուջեների գանձապետական հաշվարկային հաշվին դրված արգելանքի դիմաց: Այսպես, Արագածոտնի մարզի Սասունիկ համայնքի բյուջեի գանձապետական հաշվարկային հաշվին 2003 թվականի ընթացքում NN Ա1233, Ա2069, Ա2747, Ա2834, Ա2839, Ա2865 արգելանքով, հօգուտ «Դվին» կոնցեռնի գանձվել է գումարային 495.1 հազ. դրամ, իսկ գանձապետական հաշվարկային հաշվի 29.07.03 թ. թիվ Ա2949 արգելանքով՝ հօգուտ «Ոռոգում» ՓԲԸ-ի՝ 13,471.1 հազ. դրամ: Առ 01.01.04 թ. հօգուտ «Ոռոգում» ՓԲԸ-ի առգրավվել է 2,475.5 հազ. դրամ, հարկադիր գանձման ենթակա է ևս 10,991.6 հազ. դրամ: Արդյունքում, հաշվի առնելով, որ համայնքին 2003 թվականի պետական բյուջեից համահարթեցման դոտացիան կազմել է 8,069.8 հազ. դրամ, իսկ մնացած եկամուտները՝ ընդամենը 598.6 հազ. դրամ, 2003 թվականին վտանգվել է տեղական ինքնակառավարման մարմնի բնականոն գործունեությունը և կանխորոշվել է 2004 թվականին համայնքին տրամադրվող համահարթեցման դոտացիայի ծախսման ուղղվածությունը:

 

Ե Զ Ր Ա Կ Ա Ց ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

1. ՀՀ պետական բյուջեից համայնքների բյուջեներին տրամադրվող համահարթեցման դոտացիաների չափերի հիմնավորվածության և հատկացման մեթոդաբանության անկատարության հետևանքով խախտվում է «Ֆինանսական համահարթեցման մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածով սահմանված ֆինանսական համահարթեցում հասկացությունը՝

ա) օրենքի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետով սահմանված համահարթեցման դոտացիաների ընդհանուր գումարի բաշխման կարգը ՝ (ըստ «ա» գործոնի և 300-ից ոչ ավելի բնակիչ ունեցող համայնքների ու «բ» գործոնով տրամադրվող դոտացիաների) հստակեցման կարիք ունի,

բ) համահարթեցման դոտացիաների ընդհանուր գումարից բաշխումը՝ ըստ բնակչության սահմանային թվի ՝ «300-ից ոչ ավելի», չի հիմնավորվում,

գ) 300-ից ոչ ավելի բնակիչ ունեցող համայնքներից յուրաքանչյուրին նախատեսվող համահարթեցման դոտացիայի տարեկան գումարը ՝ 1,500.0 հազարական դրամ, տրամադրվում է հավասարաչափ, սակայն կարգի բացակայության պատճառով չի հաշվարկվում:

2. «Ֆինանսական համահարթեցման մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 5-րդ և 6-րդ կետերով սահմանված կարգով համայնքների բյուջեներին բաշխման նպատակով իրականացվող հաշվարկներում առկա են հողի հարկի և գույքահարկի հաշվարկային ցուցանիշների անճշտություններ, ոչ հավաստի տվյալներ, որոնք էապես ազդում են առանձին համայնքներին հաշվարկվող դոտացիաների չափին։

3. ՀՀ պետական բյուջեից համայնքներին` առանց հաշվարկման և բաշխման կարգի այլ դոտացիաների տրամադրումը խորացնում է համայնքների ֆինանսական հնարավորությունների միջև առկա տարբերությունը, և առանձին համայնքների բյուջեներում առաջանում են զգալի չափերի տարեսկզբի ազատ մնացորդներ։

 

Ա Ռ Ա Ջ Ա Ր Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանը՝

- սահմանել ՀՀ պետական բյուջեից համայնքների բյուջեներին տրամադրվող համահարթեցման դոտացիայի` «Ֆինանսական համահարթեցման մասին» ՀՀ օրենքով ըստ գործոնների բաշխման ենթակա ընդհանուր ծավալների հարաբերակցության կարգը,

- համապատասխան «Ֆինանսական համահարթեցման մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 3-րդ կետի 2-րդ պարբերության, մշակել «փոքր» համայնքների բյուջեներին նախատեսվող դոտացիաների չափի հաշվարկման կարգ, ինչպես նաև` վերանայման նպատակով քննարկել` ըստ բնակչության թվի տարանջատման սահմանային օպտիմալ մեծությունը,

- համայնքների առջև ծառացած խնդիրները լուծելու նպատակով, պետության աջակցությունը համայնքների բյուջեներին հնարավորինս իրականացնել համայնքներին առանձին նպատակային ծախսատեսակների և ծրագրերի կատարման համար հատկացվող սուբվենցիաների և սուբսիդիաների, ոչ թե ծախսատեսակների (ծրագրերի) իրականացման հետ չկապակցված, հատկացումների չափի չկանոնակարգված՝ այլ դոտացիաների միջոցով։

 

Հաշվետվությունը հաստատվել է ՀՀ ԱԺ

Վերահսկիչ պալատի խորհրդի 11.08.2003 թ.

նիստում և ուղարկվել է ՀՀ Ազգային ժողով, ՀՀ

կառավարություն, Գեղարքունիքի մարզպետարան

 

Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Գեղարքունիքի մարզի համայնքների բյուջեների ձեվավորման եվ կատարման վերաբերյալ

 

Վերահսկողության հիմքը - Վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի գործունեության ծրագրի 10-րդ կետը և Վերահսկիչ պալատի նախագահի 08.07.2003 թվականի թիվ 29 հրամանը:

Վերահսկողության նպատակը - Գեղարքունիքի մարզի համայնքների կողմից 2002 թվականին բյուջետային միջոցների օգտագործման արդյունավետության, Հայաստանի Հանրապետության օրենքներին համապատասխանության և 2002-2003 թվականների բյուջեների ձևավորման ուսումնասիրություն:

Վերահսկողության օբյեկտը - Գեղարքունիքի մարզի համայնքների բյուջեները:

Ուսումնասիրությունը կատարվել է՝

♦ մարզի համայնքների ավագանու նիստերի արձանագրությունների, բյուջեների կատարման հաշվետվությունների, տեղեկանքների հիման վրա:

♦ մարզի համայնքների բյուջեների ամփոփ տեղեկատվության, մարզխորհրդի նիստերի արձանագրությունների, մարզպետարանի տեղեկանքների հիման վրա:

♦ մարզի տարածքային գանձապետական բաժանմունքների հաշվետվությունների, տարածքային հարկային տեսչությունների տեղեկանքների և այլ ներկայացված փաստաթղթերի հիման վրա:

Ուսումնասիրության արդյունքում արձանագրվել է՝

 

1. Ըստ եկամուտների կանխատեսումների

 

Համաձայն Գեղարքունիքի մարզի (այսուհետ՝ մարզ) Գավառի, Մարտունու, Վարդենիսի, Սևանի և Ճամբարակի տարածքային գանձապետական բաժանմունքների (այսուհետ՝ ՏԳԲ) կողմից ներկայացված հաշվետվությունների, մարզի համայնքների 2002 թվականի բյուջեների ընդամենը եկամուտները կատարվել են 65.3%-ով՝ կազմելով 1,400,204.0 հազ. դրամ, թերակատարումը՝ 743,953.1 հազ. դրամ: Վարչական բյուջեների եկամուտները կատարվել են 65.2%-ով՝ կազմելով 1,392,751.0 հազ. դրամ (ներառյալ տարեսկզբի ազատ մնացորդը՝ 28,335.9 հազ. դրամ): Միաժամանակ, ի պատասխան Վերահսկիչ պալատի 25.01.2002 թ. թիվ ՎՊ-Ե-14 գրության, մարզպետարանի կողմից 07.02.2003 թ. թիվ Մ-1-103 գրությամբ ներկայացված տեղեկատվության, համայնքների վարչական բյուջեների փաստացի կատարողականը առ 01.01.2003 թ. կազմել է 1,369,419.2 հազ. դրամ, կամ շեղումը կազմել է 23,331.8 հազ. դրամ:

Համապատասխանաբար 2003 թվականին մարզի համայնքների նախատեսված վարչական բյուջեների գումարայինը, ըստ ՏԳԲ-ների տվյալների, կազմել է 2,027,670.5 հազ. դրամ, իսկ ըստ մարզպետարանի կողմից 29.04.2003 թ. թիվ Մ-1-297 գրության՝ 2,089,902.4 հազ. դրամ: Շեղումը կազմել է 62,231.9 հազ. դրամ: Փաստորեն մարզպետարանի կողմից չի իրականացվել «Հայաստանի Հանրապետության մարզերում պետական կառավարման մասին» ՀՀ Նախագահի 1997 թվականի մայիսի 20-ի N ՆՀ-728 հրամանագրի 1.3 կետի ա) ենթակետը՝ «հանրապետական գործադիր մարմինների տարածքային ծառայությունների և մարզպետարանի աշխատակազմի ու տեղական ինքնակառավարման մարմինների համատեղ և համաձայնեցված գործունեության կազմակերպումը»:

Հաշվի առնելով, որ մարզպետարանի կողմից ներկայացված համայնքների բյուջեների կատարման վերաբերյալ տեղեկատվությունը անարժանահավատ է՝ պարունակում է անճշտություններ, ոչ հավաստի տվյալներ, հետագա ուսումնասիրությունների հիմք են ծառայել ՀՀ կառավարության 18.01.2002 թ. թիվ 48 որոշմամբ սահմանված կարգին համապատասխան ձևերով ՏԳԲ-ների հաշվետվություններում ներառված ցուցանիշները:

Մի շարք համայնքներում, խախտելով «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 32-րդ և 35-րդ, «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 55-րդ և 69-րդ հոդվածների դրույթները, ուշացումով է կայացել 2002 և 2003 թվականների բյուջեի մասին որոշման նախագծերի քննարկումը, իսկ նախորդ տարվա բյուջեի կատարումը ընդհանրապես չի քննարկվել և չի հաստատվել: Խախտվել է նաև «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 11-րդ հոդվածը՝ «Ավագանու նիստերն անցկացվում են ոչ պակաս, քան երկու ամիսը մեկ անգամ»:

 

1.1. Պետական բյուջեից դոտացիա

 

Համապատասխան «Հայաստանի Հանրապետության 2002 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքի, մարզի համայնքների բյուջեներին ֆինանսական համահարթեցման սկզբունքով տրամադրվող դոտացիաները՝ ըստ առանձին համայնքների հատկացվել են ամբողջությամբ, ընդամենը կազմելով 578,269.7 հազ. դրամ՝ տարեկան ճշգրտված պլանը փաստացի կատարվել է 100%-ով: Ավելին, մարզի համայնքներին՝ 1999-2001 թվականներին կուտակված դոտացիաների պարտքերի ամբողջությամբ մարման նպատակով, 2002 թվականի ընթացքում ՀՀ կառավարության NN 1481-Ա, 1538-Ն, 2058-Ա որոշումներով հատկացվել է 451,521.7 հազ. դրամ: Փաստորեն, 2002 թվականին մարզի համայնքներին ընդամենը հատկացվել է 1,029,791.4 հազ. դրամ դոտացիա, որը կազմում է վարչական բյուջեների փաստացի եկամուտների 73.9%-ը: 2003 թվականին ՀՀ պետական բյուջեից մարզի համայնքների բյուջեներին նախատեսված դոտացիան կազմել է 692,110.8 հազ. դրամ կամ համայնքների նախատեսված վարչական բյուջեների ընդամենը 34.1%-ը:

ՀՀ կառավարության 2003 թվականի հունվարի 30-ի N 79-Ա որոշումով, Ճամբարակի քաղաքային համայնքին նախորդ տարիների արդյունքներով առաջացած բյուջետային պարտքերի մարման գործընթացում օժանդակություն ցուցաբերելու նպատակով, ՀՀ 2003 թվականի պետական բյուջեով նախատեսված ՀՀ կառավարության պահուստային ֆոնդի հաշվին հատկացվել է 50,000.0 հազ. դրամ դոտացիա (բյուջետային ծախսերի տնտեսագիտական դասակարգման «Ներքին այլ տրանսֆերտներ» հոդվածով):

ՀՀ կառավարության 2003 թվականի մայիսի 8-ի N 487-Ա որոշումով Գեղարքունիքի մարզի 92 համայնքներից 14-ին հատկացվել է 59,600.0 հազ. դրամ ընդհանուր գումարով դոտացիա՝ ՀՀ 2003 թվականի պետական բյուջեով նախատեսված ՀՀ կառավարության պահուստային ֆոնդի հաշվին (բյուջետային ծախսերի տնտեսագիտական դասակարգման «Այլ ներքին տրանսֆերտներ» հոդվածով): Ընդ որում, Գեղամավան, Դդմաշեն, Ծաղկաշեն, Ծաղկունք, Հայրավանք, Չկալովկա, Սեմյոնովկա, Նորաշեն, Ճամբարակ համայնքներին ՀՀ կառավարության որոշումներով հատկացված դոտացիան գերազանցում է «ՀՀ 2003 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքով համահարթեցման սկզբունքով դոտացիայի տարեկան հատկացումները: Ճամբարակը այս միջոցները ուղղել է քաղաքապետարանի և բյուջետային հիմնարկների աշխատողների աշխատավարձերի պարտքերի մարմանը (ընդամենը՝ 56,353.4 հազ. դրամ): Ծաղկաշեն և Սարուխան համայնքները ստացած դոտացիան նույնպես ուղղել են նախորդ տարիներին առաջացած պարտքերի (համապատասխանաբար՝ 658.7 հազ. դրամ և 6,305.1 հազ. դրամ) մարմանը: Ի դեպ, Սարուխան համայնքի պարտքերի նման կուտակումը հիմնականում պայմանավորված է 06.11.2002 թ. ավագանու թիվ 25 որոշմամբ ծառայողական ավտոմեքենայի ձեռքբերումով: Ծաղկունք, Դդմաշեն, Ծովագյուղ, Նորաշեն, Չկալովկա, Սեմյոնովկա, Հայրավանք համայնքներին հատկացված դոտացիան մնացել է վերջիններիս գանձապետական հաշիվներում, իսկ Սևանի, Զովաբերի, Գեղամավանի, Վարսերի տեղական ինքնակառավարման մարմինները այս ժամանակահատվածում մուտքագրված գումարներից նաև ձեռք են բերել հիմնական միջոցներ (ավտոմեքենա): Ֆինանսական միջոցների նման օգտագործումը պայմանավորված է դոտացիայի հատկացմանը նախորդող ժամանակահատվածում տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից պայմանագրերով ստանձնած, վճարման ենթակա պարտավորությունների բացակայությամբ: Փաստորեն հատկացված դոտացիան չի ծառայել ֆինանսական համահարթեցման նպատակին: Հարկ է նշել, որ ՀՀ պետական բյուջեից հատկացումների նման տնտեսավարման իրականացումը օրինականացվել է «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի 18-րդ հոդվածով (ընդունված է 2003 թ. ապրիլի 11-ին)՝ օրենքի 20-րդ հոդվածի 4-րդ կետում ա) ենթակետի առկայությամբ, որը հակասություն է առաջացնում «Ֆինանսական համահարթեցման մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածի հետ և կհանգեցնի համայնքների ֆինանսական հնարավորությունների միջև առկա տարբերության խորացմանը:

 

1.2. Տեղական տուրքեր

 

2002 թվականին մարզի համայնքներում տեղական տուրքերից մուտքերը, ըստ ՏԳԲ-ների հաշվետվությունների գումարային նախատեսվել են 12,663.9 հազ. դրամ, փաստացի մուտք է եղել 3,797.0 հազ. դրամ կամ 30%-ը (Ճամբարակի ՏԳԲ-ի հաշվետվություններում տեղական տուրքեր չկան):

2002 թվականին մարզի կտրվածքով տեղական տուրքերից մուտքերը չեն գերազանցել համայնքների վարչական բյուջեների 0.3%-ը, ընդ որում 4 քաղաքային համայնքներին բաժին է ընկնում տեղական տուրքերից փաստացի մուտքերի 69.8%-ը կամ 2,650.1 հազ. դրամ:

Համաձայն Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 106-րդ հոդվածի՝ «Համայնքի ավագանին համայնքի ղեկավարի ներկայացմամբ հաստատում է համայնքի բյուջեն, վերահսկում է բյուջեի կատարումը, օրենքով սահմանված կարգով սահմանում տեղական տուրքեր և վճարներ»: Մարզի 92 համայնքներից տեղական տուրքերից մուտքեր են նախատեսել 48-ը, փաստացի մուտք է ունեցել 24 համայնք:

Համաձայն «Տեղական տուրքերի և վճարների մասին» ՀՀ օրենքի 2-րդ հոդվածի՝ տեղական տուրքը «սույն օրենքով սահմանված կարգով և չափով համայնքի բյուջե գանձվող պարտադիր գանձույթ է»: Գավառի տարածաշրջանի 12 համայնքներից բյուջեներում տեղական տուրքերից մուտքեր նախատեսել են 7-ը, գանձումներ են իրականացրել 6 համայնք, այդ թվում՝ Գեղարքունիք գյուղը նախատեսված 60.0 հազ. դրամի դիմաց գանձել է 4.5 հազ. դրամ: Մարտունու տարածաշրջանի 17 համայնքները բյուջեներում տեղական տուրքերից մուտքեր նախատեսել են, սակայն գանձումներ իրականացրել է 9 համայնք, այդ թվում՝ Ձորագյուղը 200.0 հազ. դրամի դիմաց գանձել է 10.0 հազ. դրամ, իսկ Վարդաձոր, Մադինա, Արծվանիստ, Աստղաձոր, Ծովինար, Ներքին Գետաշեն, Վերին Գետաշեն, Զոլաքար գյուղական համայնքները նախատեսել են 75.0 հազ. դրամից մինչև 587.0 հազ. դրամ, որի դիմաց փաստացի մուտքեր չեն ունեցել: Վարդենիսի տարածաշրջանի 36 համայնքներից բյուջեներում տեղական տուրքերից մուտքեր նախատեսել են 17-ը, գանձումներ իրականացրել է 4 համայնք, այդ թվում՝ Ախպրաձորը 12.1 հազ. դրամի դիմաց գանձել է 4.8 հազ. դրամ, իսկ Սոթքը մուտքեր չի նախատեսել, սակայն գանձել է 387.7 հազ. դրամ: Սևանի տարածաշրջանի 11 համայնքներից տեղական տուրքեր նախատեսել են 7-ը, գանձումներ իրականացրել է 5 համայնք, ընդ որում Գեղամավանը նախատեսել է ընդամենը 5.0 հազ. դրամի մուտք, որն էլ չի գանձել: Նման իրավիճակը արդյունք է այն բանի, որ տեղական ինքնակառավարման մարմինները շրջանցել են «Տեղական տուրքերի և վճարների մասին» ՀՀ օրենքի 2-րդ, 3-րդ հոդվածներով և «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 18-րդ կետով, 34-րդ հոդվածի 2-րդ կետով իրենց վերապահված իրավասությունները, իսկ տեղական տուրքերի գանձման գործառույթներն իրականացվել են օրենքի 12-րդ և 17-րդ հոդվածների խախտումով:

Մարզի Ճամբարակ, Ակունք, Ծովազարդ, Զոլաքար, Այգուտ, Վարդենիկ, Նորակերտ և մի շարք համայնքներ 2002 և 2003 թվականներին չեն հաստատել տեղական տուրքերի դրույքաչափերը՝ անտեսելով «Տեղական տուրքերի և վճարների մասին» ՀՀ օրենքի 9-րդ հոդվածի 1-ին կետը: Միաժամանակ նույն համայնքների հաստատված բյուջեներում նախատեսվել են մուտքեր տեղական տուրքերի առանձին տեսակներից, ինքնակամ մեկնաբանություններով: Այսպես, Լիճքի համայնքի 2002 թվականի ավագանու առաջին նիստը (թիվ 13), որը կայացել է «Բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 32-րդ հոդվածի 1-ին կետով սահմանված ժամկետի խախտումով՝ մարտի 11-ին, առաջին հարցով որոշել է՝ հաստատել տարեկան բյուջեն, երկրորդ հարցով որոշել է՝ հաստատել տեղական տուրքեր (խախտելով «Տեղական տուրքերի և վճարների մասին» ՀՀ օրենքի 9-րդ հոդվածի 1-ին կետը)՝ «Առևտրային օբյեկտների համար որպես տեղական տուրք սահմանել 10,000.0 դրամ, բենզալցման կայանի համար Ա. Սիրականյանին տարեկան տեղական տուրք սահմանել 70,000.0 դրամ, Շ. Խաչատրյանին՝ 50,000.0 դրամ», խախտելով օրենքի 9-րդ հոդվածի 2-րդ կետը, 7-րդ հոդվածը, 10-րդ հոդվածը:

«Տեղական տուրքերի և վճարների մասին» ՀՀ օրենքի նմանատիպ բազմաթիվ խախտումներ են արձանագրվել Ծովազարդ, Զովաբեր, Լանջաղբյուր, Դրախտիկ, Լիճք, Թազագյուղ, Երանոս, Ծովինար, Աստղաձոր համայնքների ավագանու 2002 և 2003 թվականների որոշումներում:

Քաղաքային համայնքների կողմից տեղական տուրքերի և վճարների մասին ընդունված որոշումներում նույնպես արձանագրվել են անճշտություններ, բացթողումներ, թերություններ: Համաձայն «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 93-րդ հոդվածի 2-րդ կետի՝ «Սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելու օրվանից սկսած մեկամսյա ժամկետում համայնքների ղեկավարները Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարություն են ուղարկում համայնքի ավագանու և համայնքի ղեկավարի ընդունած և գործող նորմատիվ որոշումների պատճենները: Նշված ժամկետում Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարություն չուղարկված նորմատիվ իրավական ակտերը ճանաչվում են ուժը կորցրած»: Համաձայն սույն օրենքի 56-րդ հոդվածի 1-ին կետի՝ «Տեղական ինքնակառավարման մարմինների նորմատիվ իրավական ակտերը ենթակա են պարտադիր պաշտոնական հրապարակման»:

«Քաղաքային և գյուղական համայնքների նորմատիվ իրավական ակտերի ժողովածուի» թիվ թիվ 1 և 2 համարներում, որոնք հրապարակվել են 2003 թվականի հունիսի 18-ին և հուլիսի 30-ին, ներառված է մարզի համայնքների 30 նորմատիվ իրավական ակտ, այդ թվում՝ Մարտունու, Վարդենիսի և Սևանի համայնքների տարածքներում տեղական տուրքերի և վճարների դրույքաչափերը հաստատելու մասին ավագանու որոշումներ:

 

1.3. Հարկային եկամուտներ

 

Հարկային եկամուտները մարզի կտրվածքով 2002 թվականին կատարվել են 26.7%-ով և փաստացի կազմել 220,560.5 հազ. դրամ, թերակատարումը՝ 604,358.3 հազ. դրամ, այդ թվում՝ գույքահարկից մուտքերը կատարվել են 45.7%-ով՝ կազմելով 110,858.5 հազ. դրամ, թերակատարումը՝ 131,564.5 հազ. դրամ, հողի հարկից մուտքերը կատարվել են 18.8%-ով՝ կազմելով 109,702.0 հազ. դրամ, թերակատարումը՝ 472,793.8 հազ. դրամ:

Հողի հարկից մուտքերը թերակատարվել են մարզի բոլոր համայնքներում, որից 22-ում կատարվել են 10%-ից պակաս: Իսկ Ախպրաձոր, Մաքենիս, Ներքին Շորժա, Ջաղացաձոր գյուղական համայնքները ընդհանրապես մուտքեր չեն ունեցել:

Գույքահարկից մուտքերը 10%-ից պակաս են 12 համայնքներում, որոնցից մուտքեր չեն նախատեսել և չեն ունեցել Ներքին Շորժա, Գեղամաբակ, Տրետուք համայնքները, իսկ Ջաղացաձոր, Կութ համայնքները՝ նախատեսել են, սակայն մուտքեր չեն ունեցել:

Ըստ «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի ա) ենթակետի՝ համայնքի բյուջեի նախագիծը պետք է ներառի եկամտատեսակների ու ծախսերի ուղղությունները՝ գործառնական և տնտեսագիտական դասակարգման համապատասխան՝ 3 տարվա կտրվածքով, այդ թվում՝ նախորդ տարվա բյուջեի փաստացի, ընթացիկ բյուջետային տարվա հաշվարկային և կանխատեսվող տարվա համապատասխան ցուցանիշներով։ Մասնավորապես մարզի համայնքները 2003 թվականի բյուջեների ձևավորման ընթացքում տարածքային կառավարման և պետական եկամուտների նախարարների 26.12.2001 թ. համատեղ հրամանով հաստատված «Համայնքներին գույքահարկի գծով տեղեկությունների տրամադրման» կարգին համապատասխան տարածքային հարկային մարմիններին սահմանված կարգով հայտեր չեն ներկայացրել և տեղեկություններ չեն ստացել. բյուջեների կատարման վերլուծությունները և կանխատեսումները բացակայում են։ Օրինակ, Սևանի քաղաքապետարանի 2001 թվականի գույքահարկի հաշվարկային ցուցանիշը, ըստ ՏՀՏ-ի, կազմել է 37,119.6 հազ. դրամ, սակայն բյուջեում ամրագրվել է 2,850.0 հազ. դրամ, փաստացի մուտքագրվել է 3,098.0 հազ. դրամ, կամ շեղումը հաշվարկայինից՝ 30,923.6 հազ. դրամ, որը պետք է ներառվեր 2002 թվականի բյուջեում։ 2002 թվականի գույքահարկի հաշվարկային ցուցանիշը կազմել է 31,671.3 հազ. դրամ, որը ներառվել է 2002 թվականի բյուջեում՝ առանց նախորդ տարվա ապառքի և հաշվարկված տույժերի։ 2002 թվականին գույքահարկի փաստացի մուտքը կազմել է 19,651.4 հազ. դրամ, կամ ընթացիկ տարվա ապառքը՝ 12,019.9 հազ. դրամ։ Այսպիսով, համայնքի 2003 թվականի բյուջեում, նկատի ունենալով նախորդ տարիների ապառքները (տույժերի հաշվարկային ցուցանիշի բացակայության պատճառով տույժերը հաշվարկում ներառել հնարավոր չէ) և ընթացիկ տարվա հաշվարկային ցուցանիշը, գույքահարկից եկամուտները պետք է նախատեսվեր՝ 84,988.8 հազ. դրամ, սակայն նախատեսվել է 38,947.3 հազ. դրամ, շեղումը՝ 46,041.5 հազ. դրամ։ Նմանօրինակ Գավառի քաղաքապետարանը 2003 թվականի բյուջեով նախատեսել է 87,005.9 հազ. դրամի դիմաց 45,285.5 հազ. դրամ, Մարտունու քաղաքապետարանը՝ 46,190.7 հազ. դրամի դիմաց՝ 25,673.6 հազ. դրամ։ Գումարային մարզի հինգ քաղաքային համայնքների բյուջեներով 264,226.0 հազ. դրամի դիմաց նախատեսվել է 125,209.6 հազ. դրամ:

Նախորդ տարվա նկատմամբ 2003 թվականին հարկային եկամուտների հաշվարկային ցուցանիշը աճել է 82,681.9 հազ. դրամով, այն դեպքում, երբ 2002 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ հարկային եկամուտների ապառքը կազմել է 468,248.1 հազ. դրամ, կամ 2002 թվականի հաշվարկային ցուցանիշի (824,918.8 հազ. դրամ) 56.8%-ը:

Ուսումնասիրվել է գույքահարկի հարկման բազայի համապատասխանությունը «Գույքահարկի մասին» ՀՀ օրենքին:

ՏՀՏ-ների կողմից շինությունների գույքահարկի դրույքաչափերի ստուգումներ չի իրականացվում, որի արդյունքում գույքահարկի գծով լրացուցիչ հարկային պարտավորությունների առաջացման ոչ մի դեպք չի արձանագրվել, հարկատուների կողմից դրույքաչափերի անճշտությունների ինքնուրույն հայտնաբերման և ուղղման հաշվետվություններ չի ներկայացվել։ «Գույքահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 11-րդ հոդվածով նախատեսվող՝ համայնքի ավագանու կողմից գույքահարկի արտոնությունների տրամադրման կարգի հաստատման փաստ չի արձանագրվել։ Համայնքների վարչական տարածքներից դուրս գտնվող հարկվող օբյեկտ համարվող շինությունների առանձնացված քարտերով հաշվառում ՏՀՏ-ներում չի տարվում։ Ֆիզիկական անձանց հասարակական և արտադրական նշանակության շինությունների տարեկան գույքահարկը հարկման բազաներում ընդգրկված է մասնակի։ Մարզի համայնքների կողմից գույքահարկի գծով համայնքի բյուջեի մուտքերի հաշվառումը և վճարումների կատարման կազմակերպումն իրականացվում է սահմանված կարգի խախտումներով, իսկ Սևանի տարածաշրջանի համայնքների կողմից ֆիզիկական անձանցից գանձումներ չեն կատարվել։ Որպես խիստ հաշվառման փաստաթղթեր՝ անդորրագրերի հաշվառման, հատկացման, վերադարձման և պահպանման հսկողություն ՏՀՏ-ների կողմից չի իրականացվել։ ՏՀՏ-ները վճարումներ կազմակերպողի հետ անդորրագրերի շարժի մասին տարվա արդյունքներով երկկողմ ակտեր չեն կազմել։

Համայնքների ավագանին չի օգտվել «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 12-րդ կետով իրեն վերապահված իրավասություններից՝ պահանջել պետական մարմիններից և պաշտոնատար անձանցից համայնքի հիմնախնդիրներին վերաբերող և օրենքով սահմանված գաղտնիք չպարունակող տեղեկություններ:

Չի կատարվել ՀՀ կառավարության 1998 թվականի սեպտեմբերի 7-ի N 556 որոշումը, և հարկային մարմիններին ավտոմեքենաների գույքահարկի հաշվարկային ցուցանիշների վերաբերյալ պաշտոնական տեղեկատվություն մարզը սպասարկող ՀՀ կառավարությանն առընթեր ոստիկանության պետավտոտեսչության վարչության գրանցման-քննչական բաժանմունքի կողմից չի ներկայացվել:

Մարզի առանձին համայնքների բյուջեներում ՏՀՏ-ների կողմից շարունակվում է հաշվարկվել ֆիզիկական անձանց սեփականության իրավունքով պատկանող խոտանված, այլ անձանց օտարված, հանրապետությունից հեռացած այլազգիներին պատկանող ավտոմեքենաների գույքահարկը հաշվարկային տույժերով՝ ուռճացնելով համայնքների բյուջեները: Այսպես, Ճամբարակ քաղաքային համայնքի գույքահարկի բազայում հաշվառված են տարածաշրջանում նախկինում բնակվող 139 ադրբեջանցիների, ինչպես նաև 310 ֆիզիկական անձանց նախկինում պատկանող, սակայն հաշվառումից դուրս գրված ավտոմեքենաներ: 2002 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ ավտոմեքենաների գույքահարկի ապառքը կազմել է՝ Մարտունիում՝ 27,736.1 հազ. դրամ, Վարդենիսում՝ 25,983.2 հազ. դրամ: Աստղաձոր համայնքի գույքահարկի հարկման բազայից, ըստ համայնքի ղեկավարի, հեռացման ենթակա է 129 ավտոմեքենայի գույքահարկը՝ տարեկան հաշվարկային 920.0 հազ. դրամ, իսկ Ջաղացաձոր համայնքի շարժական գույքի հարկման բազայում հայտնվել են 97 սեփականատերեր, որոնք կամ ավտոմեքենա չեն ունեցել, կամ համայնքում գրանցում չունեն (Ջաղացաձոր համայնքի բնակչության թիվը՝ 189 մարդ): Արդյունքում՝ համայնքի 2003 թվականի բյուջեում հաշվարկվել է ավտոմեքենաների գույքահարկ տարեկան 605.1 հազ. դրամ:

Մարզի առանձին համայնքների միջև առկա սահմանային խնդիրները հնարավորություն չեն տալիս կազմել վերջիններիս հողերի օգտագործման ժամանակավոր սխեման, ճշգրտել հողի հարկի հարկման բազան: Գեղարքունիքի մարզպետի 15.07.2002 թ. N Մ-1-1-309 գրությամբ՝ հասցեագրված ՀՀ քաղաքաշինության նախարարին, հայտնվել է, որ ՀՀ կառավարության 1995 թվականի հունիսի 13-ի թիվ 337 որոշմամբ հաստատված Սևան քաղաքի գլխավոր հատակագծի նախագծում ներառված են Վարսեր, Ծովագյուղ, Գեղամավան համայնքների վարչական և «Սևան» Ազգային պարկի տարածքների մի մասը՝ ընդամենը 2084 հա: Համաձայն Մարտունու քաղաքապետի 17.07.2003 թ. N 331 գրության, Մարտունի քաղաքի վարչական տարածքից, հօգուտ «Սևան» Ազգային պարկի, դուրս է մնացել 111 հա, որի վրա կառուցված մի շարք ձեռնարկություններից քաղաքի բյուջեում գույքահարկի և հողի հարկի մուտքեր չի հաշվարկվում և չի գանձվում:

Համաձայն «ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի» 70-րդ հոդվածի, իրավաբանական անձանց լուծարման ընթացքում բյուջեի նկատմամբ ծագած պարտավորությունները ենթակա են բավարարման: Իրավաբանական անձանց լուծարման, անվճարունակության ճանաչման գործընթացի մասին համայնքները տեղեկատվություն ՏՀՏ-ներից չեն ստանում: Ընդ որում, լուծարման գործընթացի մասին ուշացմամբ ստացած տեղեկատվության արդյունքում դատարանի վճռով ենթակա են բավարարման հայցվոր կողմի (հիմնականում հարկային մարմիններ, կենսաթոշակային ֆոնդ) պահանջը: Փաստացի համայնքները զրկվում են օրենքով իրենց հասանելիք եկամուտներից: Այսպես, Նորակերտի պետական սերմնաբուծական տնտեսության կողմից բյուջեի նկատմամբ պարտքը մարելու համար Վարդենիսի ՏՀՏ-ն դիմել է դատարան: 1998 թվականի ապրիլի 19-ի վճռով հօգուտ պետական բյուջեի գանձվել է 13,911,635.0 դրամ այն դեպքում, երբ տնտեսությունը Նորակերտի համայնքին պարտք է մնացել հողի հարկի գծով 3,876.2 հազ. դրամ, որը ընդհանուր գումարի մեջ փոխանցվել է պետական բյուջե:

Սևան համայնքի ապառքացուցակներում առկա են տնտեսական դատարանների վճիռներով սնանկ ճանաչված 8 իրավաբանական անձինք՝ 3,583.7 հազ. դրամ գույքահարկով և 853.6 հազ. դրամ հողի հարկով: Ընդ որում, վերջիններիս գույքահարկի և հողի հարկի հաշվարկային ցուցանիշները՝ առանց տույժ, տուգանքների կազմել են՝ համապատասխանաբար` 2,009.5 հազ. դրամ և 505.4 հազ. դրամ: Եվս 8 կազմակերպություններ լուծարվել են, որոնց հարկային պարտավորություններից համայնքի բյուջե մուտքագրվող պարտքը կազմել է՝ գույքահարկի գծով՝ 3,044.3 հազ. դրամ, հողի հարկի գծով՝ 1,442.8 հազ. դրամ:

Մարզի Ճամբարակ, Վահան, Արտանիշ, Թթուջուր, Ջիլ համայնքների գյուղատնտեսական նշանակության հողերը մարտական գործողություններից հետո չեն մշակվել և «Հողի հարկի արտոնությունների մասին» ՀՀ օրենքով նախատեսված հարկային արտոնություններ վերջիններիս չեն տրվել: Ավելին, նախորդ տարվա համեմատ Վահան և Թթուջուր գյուղական համայնքների 2003 թվականի հողի հարկի հաշվարկային ցուցանիշները համապատասխանաբար աճել են 3,035.4 հազ. դրամով և 162.3 հազ. դրամով:

«ՀՀ հողային օրենսգրքի» 118-րդ հոդվածի 4-րդ կետով սահմանվում է՝ «Սույն օրենքի ուժի մեջ մտնելու պահից մինչև սույն օրենսգրքի ընդունումը նախկին հողային օրենսգրքով նախատեսված հողամասերի նկատմամբ մշտական և ժամանակավոր օգտագործման իրավունքն ունեցող անձինք, օրենսդրությամբ սահմանված կարգով հատկացված հողամասերի նկատմամբ ձեռք են բերում վարձակալության իրավունք՝ տվյալ հողամասի հողի հարկի դրույքաչափին հավասարեցված տարեկան վարձավճարով և սույն օրենքով սահմանված ժամկետով, առանց հողամասի չափերի փոփոխման:

Սույն կետի ուժով ձեռք բերված վարձակալության իրավունքը վերագրանցման ենթակա չէ»:

Մարզի տեղական ինքնակառավարման մարմինների հողի հարկի հաշվառման և գանձման գործընթացի ուսումնասիրության ընթացքում պարզվեց, որ հողի հարկի հարկման բազայում, որպես հողի հարկի հարկատուներ ընդգրկված են մասնավորեցված (սեփականաշնորհված) տնտեսության տարբեր ոլորտների բազմաթիվ վարձատուներ, որոնց գույքի պետական գրանցման վկայականներում հողի օգտագործման իրավունքը սահմանվել է վարձակալություն, սակայն տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ հողի վարձակալական պայմանագրերը բացակայում են և ՏՀՏ-ներին ներկայացնում են հողի հարկի հաշվետվություններ։

 

1.4. Ոչ հարկային եկամուտներ

 

2002 թվականին մարզի համայնքների ոչ հարկային եկամուտները կատարվել են 32.0%-ով՝ կազմելով 82,758.8 հազ. դրամ, թերակատարումը՝ 176,172.6 հազ. դրամ: 2003 թվականին ոչ հարկային եկամուտները նախատեսվել են 254,069.4 հազ. դրամ:

Հողերի վարձակալական վճարներից մուտքերը կատարվել են 28.3%-ով՝ կազմելով 63,494.3 հազ. դրամ: Հողերի վարձակալության տրամադրման և դրանց գանձման գործընթացի վրա էապես ազդել են հողաշինարարության բնագավառում առկա խնդիրները: Հողերի վարձավճարներից բյուջեում մուտքեր չեն ունեցել Ծափաթաղ, Աստղաձոր գյուղական համայնքները: Ձորավանք, Ծովակ, Թթուջուր, Մարտունի համայնքներում գանձումները չեն գերազանցել նախատեսվածի 1%-ը:

Համայնքներում մեծամասամբ խախտվել է ՀՀ կառավարության 1997 թվականի հոկտեմբերի 16-ի N 443 որոշմամբ սահմանված կարգը՝ վարձակալության պայմանագիրը կնքելուց հետո չի գանձվում տարեկան վարձակալական վճարի 10%-ի չափով կանխավճարը:

Համաձայն Գեղարքունիքի մարզպետի 2002 թվականի հաշվետվության, 2002 թվականին հողերի օտարման գործընթացը կատարվել է մարզի 28 համայնքներից 18 համայնքում: Համայնքների վարչական սահմաններում գտնվող հողերի աճուրդային վաճառքով օտարումից մուտքերը սահմանված կարգով ուղղվել են ՀՀ պետական բյուջե: Սակայն մարզի Վաղաշեն, Ծակքար, Հայրավանք, Լճաշեն, Թազագյուղ, Ձորագյուղ, Լիճք, Լանջաղբյուր, Գանձակ, Կարմիրգյուղ, Ծաղկունք, Չկալովկա, Ներքին Գետաշեն, Վարդաձոր, Նորատուս, Սարուխան, Աստղաձոր և Գավառ համայնքները պետական բյուջեից չեն ստացել ՀՀ պետական բյուջե մուտքագրված գումարային 32,909.4 հազ. դրամի 30%-ը (9,872.8 հազ. դրամ), որը որպես ոչ հարկային եկամուտ նախատեսված է «ՀՀ Բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 28-րդ հոդվածի 3-րդ կետի 1.2 է) ենթակետով:

Համայնքները հիմնականում տեղական վճարների դրույքաչափեր չեն սահմանել, բյուջեում մուտքեր չեն նախատեսել և գանձում չեն ապահովել: Արդյունքում, 2002 թվականին տեղական վճարներից փաստացի մուտքը կազմել է 5,262.6 հազ. դրամ:

Համայնքային սեփականության գույքի օտարման գործընթացը իրականացվել է հախուռն, գնահատումները կատարվել են տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից: Ավելին, Սարուխան համայնքի ավագանու 06.11.2002 թ. թիվ 25 նիստի որոշման մեջ չի հաստատվել օտարված՝ գյուղապետարանի ՎԱԶ-2121 մակնիշի ավտոմեքենայի հաշվեկշռային մնացորդային արժեքը, օտարման գնի չափը, ձևը և պայմանները, որով խախտվել է «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 20-րդ կետի դ) ենթակետը:

 

2. Ըստ ծախսերի կատարման

 

Մարզի համայնքների 2002 թվականի տարեկան բյուջեների ընդամենը ծախսերը կատարվել են 57.4%-ով՝ կազմելով 1,138,600.0 հազ. դրամ, թերակատարումը՝ 844,268.6 հազ. դրամ: Վարչական բյուջեների ծախսերը կատարվել են 57.2%-ով՝ կազմելով 1,132,692.8 հազ. դրամ: Ընդ որում, թերակատարվել են ծախսային բոլոր հոդվածները:

2002 թվականին մարզի համայնքներին հատկացված դոտացիան կազմել է համայնքների վարչական բյուջեների եկամուտների 73.9%-ը: Մարզի 25 համայնքներում վարչական բյուջեների ավելի քան 95%-ը չի օգտագործվել «Ֆինանսական համահարթեցման մասին» ՀՀ օրենքին համապատասխան և չի ծառայել «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածով նախատեսված՝ բնակչության բարեկեցության բարելավման նպատակով համայնքային խնդիրները լուծելուն՝ ուղղվել է տեղական ինքնակառավարման մարմինների պահպանմանը, հիմնականում որպես աշխատավարձ և աշխատավարձին հավասարեցված այլ պարտադիր վճարներ:

Բյուջեների ձևավորված և հաստատված ծախսային մասի հոդվածների փոփոխության արդյունքում, համայնքների կողմից ստանձնվում են պարտադիր լիազորություններով չպայմանավորված, սակայն վճարման ենթակա պարտավորություններ: Օրինակ՝ Գավառ համայնքի ավագանու կողմից հաստատված 2003 թվականի բյուջեի մուտքերում հաշվարկված է «Հայջրմուղկոյուղի» ՓԲԸ-ի Գեղամա մասնաճյուղի պարտքը քաղաքապետարանի «Սպասարկում» ՓԲԸ-ին՝ 10,000.0 հազ. դրամ:

Համայնքների զգալի մասը 2002 թվականի բյուջեների եկամտային և ծախսային մասերը հավասարակշռելու նպատակով՝ 2002 թվականին նախորդ տարիների դոտացիայի պարտքերը ստանալուց հետո, ուռճացրել են բյուջեների ծախսային մասը: Այս հանգամանքը հաշվի չեն առել 2003 թվականի համայնքների բյուջեների ծախսային մասի ձևավորման ժամանակ, վտանգելով բյուջեի կատարումը: Արդյունքում՝ մարզի կտրվածքով 2003 թվականի առաջին կիսամյակի փաստացի ծախսը կատարվել է 579,733.0 հազ. դրամով կամ տարեկան նախատեսվածի 28.8%-ով:

 

2.1. Համապատասխանությունը «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքին

 

«Գնումների մասին» ՀՀ օրենքը կարգավորում է պետության և համայնքների կարիքների համար ապրանքների, աշխատանքների և ծառայությունների գնումների հետ կապված հարաբերությունները, սահմանում այդ հարաբերությունների կողմերի հիմնական իրավունքներն ու պարտականությունները։ Օրենքի նպատակն է ապահովել պետության և համայնքների կարիքների համար գնումների կատարման գործընթացի արդյունավետ կազմակերպումը, հրապարակայնությունը և թափանցիկությունը, ինչպես նաև պետության և համայնքների կարիքների համար տնտեսապես շահավետ պայմաններով գնումների կատարումը։ Այս առումով կարևորվում է ծախսերի կառավարման համակարգի կատարելագործումը և բյուջեների կատարման գործում չարաշահումները (կոռուպցիա) կանխարգելող իրավական հիմքերի ամրապնդումը։ Հարկ է նշել, որ 2002 և 2003 թվականներին ՀՀ օրենքներով հաստատված բյուջետային ծախսերի տնտեսագիտական դասակարգմամբ ապրանքների, ծառայությունների և աշխատանքների ձեռքբերման համար ՀՀ պետական բյուջեից նախատեսված հատկացումները համապատասխանաբար կազմել են բյուջետային ընդհանուր ծախսերի 60-61%-ը, իսկ մարզի կտրվածքով համայնքների բյուջեների հատկացումները կազմել են՝ քաղաքային համայնքներում՝ 10-26%-ը, գյուղական համայնքներում՝ 0.1-12%։

2002 թվականին Մարտունի քաղաքային և Նորատուսի, Վարդենիկի, Լիճքի, Վերին Գետաշենի, Ներքին Գետաշենի, Թազագյուղի, Երանոսի և Ծովինարի գյուղական համայնքների կողմից «Գնումների պաշտոնական տեղեկագրերում» հրապարակվել է 25 մրցույթ և կատարվել մեկ աղբյուրից 16 գնում: Գնումներ իրականացրած մյուս համայնքները, փաստորեն, շրջանցել են օրենքը: Սևան, Գավառ, Մարտունի, Լիճք, Թազագյուղ, Սարուխան, Գեղամավան, Վարսեր, Երանոս, Ծովինար, Աստղաձոր, Զովաբեր համայնքների կողմից 2002 և 2003 (1-ին կիսամյակ) թվականների ընթացքում բյուջետային միջոցները տնօրինվել են «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքի և դրանից բխող նորմատիվային ակտերի շրջանցմամբ։ Ծախսերի օրինականությունը և իրականացված գործառույթների տնտեսական շահավետությունը ենթակա է ուսումնասիրության կամ ստուգման։ Մասնավորապես խախտվել է.

♦ Գնումների հրապարակայնությունը-մրցույթները (գնանշումները) սահմանված կարգով չեն հայտարարվել, մրցույթի (գնանշման) արդյունքները չեն հրապարակվել։

♦ Չեն սահմանվել օրենքի 7-րդ հոդվածով նախատեսված մասնակիցների որակավորման չափանիշները, որակավորման տվյալները հավաստող փաստաթղթեր չներկայացրած մասնակցի մասնակցությունը գնման գործընթացին չի կասեցվել։

♦ Օրենքի 10-րդ հոդվածի պահանջի համապատասխան չեն կազմվել գնման ընթացակարգի արձանագրություններ։

♦ Պատվիրատուների կողմից խախտվել են օրենքի 11-րդ հոդվածով սահմանված պայմանագրի կնքման և կատարման պայմանները։

♦ Օրենքի 14-րդ հոդվածի պահանջի համապատասխան ապրանքների, աշխատանքների և ծառայությունների գնման տեխնիկական բնութագրեր չեն կազմվել։

♦ Օրենքի 23-րդ հոդվածով նախատեսված մեկ աղբյուրից գնումներ կատարելու պայմանների փաստաթղթային հիմնավորումներ համայնքի ավագանուն չեն ներկայացվել, պայմանների ինքնակամ մեկնաբանություններով փաստորեն կնքվել են ուղղակի պայմանագրեր։

♦ Չի ապահովվել մրցութային հայտերի ներգրավում։

♦ Գնումների գործառույթներն իրականացվել են ՀՀ կառավարության 27.12.2001 թ. թիվ 1267 որոշմամբ հաստատված մրցույթի հանձնաժողովների կազմավորման և գործունեության, գնումների բնութագրերի հաստատման, նախնական հսկողության և ֆինանսավորման, գնումների ընթացակարգերի արձանագրությունների ստուգման, մեկ աղբյուրից գնումներ կատարելու ձևով գնանշման միջոցով գնումների իրականացման, ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական գնումների գործակալության գործունեության կարգերի յուրովի, ինքնակամ մեկնաբանություններով, անտեսմամբ և խախտումներով։

 

Ե Զ Ր Ա Կ Ա Ց ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

1. Մարզի համայնքների բյուջեների 2002 թվականի փաստացի եկամուտների հանրագումարը կազմել է 1,400,204.0 հազ. դրամ կամ նախատեսվածի 65.3%-ը, թերակատարումը՝ 743,953.1 հազ. դրամ, ծախսերի հանրագումարը կազմել է 1,138,600.0 հազ. դրամ կամ նախատեսվածի 57.4%-ը, թերակատարումը՝ 844,268.6 հազ. դրամ:

2. Մի շարք համայնքներում խախտվել են «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 11-րդ, 55-րդ, 69-րդ հոդվածները և «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 32-րդ և 35-րդ հոդվածները, ուշացումով են կայացել ավագանու նիստերը, բյուջեի մասին որոշման նախագծերի քննարկումը, բյուջեի կատարումը չի քննարկվել և չի հաստատվել:

3. Խախտվել է «Տեղական տուրքերի և վճարների մասին» ՀՀ օրենքը: Արդյունքում՝ տեղական տուրքերից մուտքեր նախատեսել են 48 համայնք, գանձումներ իրականացրել են 24-ը, ընդամենը՝ 3,797.0 հազ. դրամի, որը չի գերազանցում մարզի 92 համայնքների վարչական բյուջեների 0.3%-ը:

4. Մարզի կտրվածքով 2002 թվականին հարկային եկամուտները կատարվել են 26.7%-ով՝ կազմելով 220,560.5 հազ. դրամ, թերակատարումը՝ 604,358.3 հազ. դրամ: Խախտվել է «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի ա) և զ) ենթակետերով սահմանված՝ համայնքի զարգացման եռամյա ծրագրի հիման վրա համայնքային նշանակության հիմնախնդիրների լուծման համար անհրաժեշտ ֆինանսական միջոցների պլանավորումը, հավաստիությունը և հստակությունը՝ ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց գույքահարկի և հողի հարկի բազաներում առկա են բազմաթիվ անճշտություններ, որը պայմանավորված է տեղական ինքնակառավարման մարմինների և ՏՀՏ-ների միջև փոխհամագործակցության բացակայությամբ:

5. Հողերի վարձակալական վճարների և տեղական վճարների ցածր կատարողականների հետևանքով մարզի համայնքներում ոչ հարկային եկամուտները կատարվել են 32.0%-ով՝ կազմելով 82,758.8 հազ. դրամ, թերակատարումը՝ 176,172.6 հազ. դրամ:

6. Պետական բյուջեից մարզի համայնքների բյուջեներին ամբողջությամբ հատկացվել է 2002 թվականի նախատեսված դոտացիան և 1999-2001 թվականներին կուտակված դոտացիաների պարտքերը՝ ընդամենը 1,029,791.4 հազ. դրամ, որը կազմում է համայնքների վարչական բյուջեների փաստացի եկամուտների 73.9%-ը: Մարզի 25 համայնքներում վարչական բյուջեների ավելի քան 95%-ը ուղղվել է տեղական ինքնակառավարման մարմինների պահպանմանը, հիմնականում՝ որպես աշխատավարձ: Փաստորեն դոտացիան չի օգտագործվել «Ֆինանսական համահարթեցման մասին» ՀՀ օրենքին համապատասխան և չի ծառայել «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածով նախատեսված՝ բնակչության բարեկեցության բարելավման նպատակով համայնքային խնդիրների լուծմանը:

7. Մարզի համայնքների կողմից իրականացված գնումները չեն կատարվել «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքի և գնումների գործընթացը կանոնակարգող նորմատիվ ակտերի պահանջներին համապատասխան:

 

Ա Ռ Ա Ջ Ա Ր Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն Ն Ե Ր

 

1. Մարզպետարանին՝

♦ համայնքների բյուջեների նախագծերի նախապատրաստման ընթացքում ապահովել տեղական ինքնակառավարման մարմինների, պետական կառավարման տարածքային և մարզպետարանի ստորաբաժանումների միջև փոխհամաձայնեցված գործունեության կազմակերպումը,

♦ մինչև ՀՀ կառավարության 13.02.2003 թ. թիվ 192-Ն որոշմամբ հաստատված ժամանակացույցով տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից գույքահարկի և հողի հարկի հաշվարկման հայտերը ՀՀ կառավարությանն առընթեր հարկային պետական ծառայություն ներկայացնելը, օժանդակել հարկման բազաների վերանայմանը և ճշգրտմանը:

2. Տեղական ինքնակառավարման մարմիններին՝

♦ ապահովել պետական բյուջեից հատկացումների նպատակային և արդյունավետ օգտագործումը՝ բացառելով տրամադրված դոտացիաների անհիմն ծախսումները:

♦ ուժեղացնել Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ ամրագրված ավագանու կողմից բյուջեի կատարման վերահսկողությունը, համայնքներում տեղական տուրքերի և վճարների սահմանումը ու գանձումը իրականացնել օրենքներին համապատասխան,

♦ համապատասխանեցնել ընդունվող տեղական ինքնակառավարման մարմինների իրավական ակտերը և դրանց հետ կապված գործառույթները «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքին,

♦ համայնքների կարիքների համար ապրանքների, աշխատանքների և ծառայությունների գնումները կատարել «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքին համապատասխան:

3. ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարությանը՝ ուսումնասիրել կամ ստուգել Սևան, Գավառ, Մարտունի, Լիճք, Թազագյուղ, Սարուխան, Գեղամավան, Վարսեր, Երանոս, Ծովինար, Աստղաձոր, Զովաբեր համայնքների կողմից 2002 և 2003 թվականների (1-ին կիսամյակ) ընթացքում բյուջետային միջոցների ծախսերի օրինականությունը և իրականացված գործառույթների տնտեսական շահավետությունը:

4. «ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածին համապատասխան՝ մեկամսյա ժամկետում Վերահսկիչ պալատ ներկայացնել պաշտոնական տեղեկատվություն՝ տեղական ինքնակառավարման մարմիններում, պետական կառավարման տարածքային և մարզպետարանի ստորաբաժանումներում վերահսկողության ընթացքում բացահայտված խախտումների ու թերությունների վերացման ուղղությամբ ձեռնարկված միջոցառումների վերաբերյալ:

 

Հաստատվել է ՀՀ ԱԺ Վերահսկիչ պալատի

խորհրդի 11.08.03 թ. նիստում և որոշմամբ

ուղարկվել է ՀՀ Ազգային ժողով,

ՀՀ Վարչապետին և Գեղարքունիքի մարզ:

 

Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Գեղարքունիքի մարզում բյուջետային միջոցների օգտագործման նպատակայնության եվ արդյունավետության, պետական բյուջեի առանձին հոդվածներով նախատեսված ու փաստացի կատարման միջեվ համապատասխանության մասին

 

Վերահսկողության հիմքը - Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի 2002 թվականի դեկտեմբերի 11-ի թիվ Ն-321-2 որոշմամբ հաստատված՝ Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի գործունեության ծրագիրը և Վերահսկիչ պալատի նախագահի 04.06.03 թ. թիվ 21 հրամանը:

Վերահսկողության նպատակը - 2002 թ. և 2003 թ. առաջին եռամսյակի ընթացքում Գեղարքունիքի մարզպետարանին պետական բյուջեից հատկացված միջոցների օգտագործման նպատակայնությունն ու արդյունավետությունը, ինչպես նաև պետական բյուջե մուտքերի ապահովման և մարզպետարանի կողմից պետական գույքի կառավարման գործընթացների համապատասխանությունը ՀՀ գործող օրենսդրության պահանջներին:

Վերահսկողության օբյեկտը - Գեղարքունիքի մարզպետարանի համապատասխան ստորաբաժանումներ:

 

Մարզպետարանին հատկացված բյուջետային միջոցների օգտագործման վերաբերյալ

 

2002 թ. հաստատված նախահաշվով Գեղարքունիքի մարզպետարանին ապարատի պահպանման համար նախատեսվել է 82,555.7 հազ. դրամ, ֆինանսավորումը կազմել է 82,555.8 հազ. դրամ, իսկ փաստացի ծախսը՝ 85,043.5 հազ. դրամ: Նախահաշվով նախատեսված ընդհանուր գումարի նկատմամբ թույլ է տրվել գերածախս 2,487.8 հազ. դրամի չափով, մասնավորապես՝

♦ «Աշխատավարձ և աշխատավարձին հավասարեցված այլ վճարումներ» հոդվածով նախատեսվել է 58,260.7 հազ. դրամ, ֆինանսավորումը կազմել է 58,260.7 հազ. դրամ, դրամարկղային ծախսը՝ 58,587.2 հազ. դրամ, փաստացի ծախսը՝ 59,617.6 հազ. դրամ, գերածախսը՝ 1,356.9 հազ. դրամ:

♦ «Կապի ծառայությունների վճար» հոդվածով նախատեսվել է 2,059.3 հազ. դրամ, ֆինանսավորվել է 2,059.3, փաստացի ծախսը կազմել է 3,190.2, գերածախսը՝ 1,130.9 հազ. դրամ:

Թույլ է տրվել բյուջետային միջոցների ոչ նպատակային ծախս: Այսպես՝

♦ «Էլեկտրաէներգիայի ծախսեր» հոդվածով նախատեսվել է 4,438.4 հազ. դրամ, ֆինանսավորումը կազմել է 4,438.4 հազ. դրամ, փաստացի ծախսը՝ 4,039.0 հազ. դրամ: Չօգտագործված 399.4 հազ. դրամը մարզպետարանի կողմից ուղղվել է էլեկտրաէներգիայի գծով առաջացած նախորդ տարիների պարտքի մարմանը:

2002 թ. և 2003 թ. ընթացիկ ժամանակահատվածում նախահաշվով նախատեսված վառելիքի և ջեռուցման, ինչպես նաև ջրմուղ-կոյուղու և այլ կոմունալ ծախսերի հոդվածներով նախատեսված գումարները մարզպետարանի կողմից ծախսվել են նաև մարզպետարանի շենքում գործունեություն իրականացնող թվով 7 այլ կազմակերպությունների կոմունալ ծախսերի հատուցման նպատակով:

Թույլ է տրվել հարկային օրենսդրության պահանջների խախտում, մասնավորապես՝

♦ 2002 թ. ընթացքում օգնությունների և պարգևատրումների տեսքով աշխատակիցներին վճարվել է 2,013.0 հազ. դրամ: Նշված գումարները չեն միացվել աշխատակիցների ընդհանուր վաստակին և «Եկամտահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 21 հոդվածով սահմանված կարգով չեն հարկվել եկամտահարկով: Չվճարված եկամտահարկի գումարը կազմում է 201.3 հազ. դրամ:

♦ Մարզպետարանի կողմից աշխատակիցներին վճարված եկամուտներից պահված և բյուջե փոխանցված եկամտահարկի վերաբերյալ «Եկամտահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 37-րդ հոդվածով սահմանված կարգով Հարկային տեսչություն հաշվարկներ չեն ներկայացվել:

2002 թ. մարզպետարանին «Սեփական տրանսպորտի պահպանման» և «Գրենական ապրանքներ և նյութեր» հոդվածներով նախատեսված գումարներից, ուղղակի ձևով կնքված պայմանագրով, 2002 թվականի դեկտեմբերի 30-ին ձեռք են բերվել ապրանքներ՝ 1,131.0 հազ. դրամի չափով, որոնք, առանց համապատասխան հաշվապահական հաշվառման ձևակերպման և պահեստ մուտքագրման, ստացման օրը դուրս են գրվել ծախսերով: Շրջանցվել է նաև «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքը՝ հարցման ձևով գնումների կատարման համար սահմանված բազային միավորի չափի գերազանցման և լիազոր մարմնի համաձայնության բացակայությամբ:

ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարություն ներկայացրած հաշվետվությունների մեջ առկա են անարժանահավատ տվյալներ, մասնավորապես՝

♦ վերը նշված տարբեր հոդվածների գծով տեղ գտած գերածախսերը չեն արտացոլվել հաշվետվություններում,

♦ ըստ մարզպետարանի հաշվապահական հաշվառման տվյալների, 2002 թ. ընթացքում աշխատակիցներին վճարված եկամուտներից պահված եկամտահարկը կազմել է 2,095.9 հազ. դրամ, բյուջե վճարվածը՝ 1,417.2 հազ. դրամ, 01.01.03 թ. դրությամբ բյուջեի ապառքը կազմել է 678.7 հազ. դրամ: Սակայն տարեկան ծախսերի նախահաշիվների կատարման հաշվեկշռում «Հաշվարկներ բյուջե կատարվող վճարումների գծով» հոդվածով նշված պարտքի մնացորդը ցույց է տրվել 50.6 հազ. դրամ, որի հետևանքով, բյուջե վճարման ենթակա եկամտահարկի գումարը՝ 622.1 հազ. դրամի չափով, մեխանիկորեն դուրս է թողնվել հաշվառումից:

 

Շահաբաժիններ եվ հարկային պարտավորություններ

 

Գեղարքունիքի մարզպետարանի ենթակայության 50% և ավելի պետական բաժնեմաս ունեցող ընկերությունների կողմից ՀՀ պետական բյուջե շահաբաժինների վճարման գործընթացի ընտրանքային ուսումնասիրությունից պարզվել է, որ որոշ ընկերությունների կողմից հաշվապահական հաշվառումը սահմանված կարգի խախտումներով վարելու, տարեկան եկամուտները պակաս ցույց տալու հետևանքով չեն հաշվարկվել և վճարվել պետական բյուջեին հասանելիք շահաբաժիններ:

Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր պետական առողջապահական գործակալության (որպես պատվիրատու) և մարզի առողջապահական հիմնարկների (որպես կատարող) միջև կնքվել են «փոխադարձ ճշտման ակտեր», որոնց հիման վրա կազմվել են պետության կողմից երաշխավորված անվճար բժշկական օգնության և սպասարկման շրջանակներում կատարված աշխատանքների դիմաց նախորդ տարիների պարտքերի ընդունման մասին արձանագրություններ: Ըստ այդ արձանագրությունների՝ 2001 թ. հունվարի 1-ի դրությամբ կատարվել են պարտքերի վերաձևակերպումներ, որոնց արդյունքում ՀՀ պետական բյուջեի նախորդ տարիների պարտքերի մի մասը ճանաչվել է անհուսալի դեբիտորական պարտք և դուրս է գրվել կատարողների հաշվեկշիռներից: Նախորդ տարիների պարտք է ճանաչվել միայն կատարողների աշխատավարձների և պարտադիր սոցիալական վճարների գծով պարտքերը: Պատվիրատուի կողմից 2002 թ. ընթացքում իրականացվել են նախորդ տարիների ընթացքում ձևավորված պարտքերի մարումներ: Ուսումնասիրությունների ընթացքում պարզվել է, որ դեբիտորական պարտքերի մարման վճարման հանձնարարագրերում բացակայում են դրանց վերաբերյալ տեղեկություն հիմնավորումները: Այս պարագայում ստացված գումարները չեն դիտարկվել որպես նախկինում կատարողների հաշվեկշիռներից դուրս գրված անհուսալի դեբիտորական պարտքերի մարման գումարներ, դրանք չեն միացվել համախառն եկամուտին: Բացի վերոգրյալից «ֆինանսական արդյունքների մասին հաշվետվություններում» որպես գործառնական եկամուտներ չեն ձևակերպվել ստուգման արդյունքներով՝ նախորդ ժամանակահատվածների համար հարկային մարմինների կողմից լրացուցիչ հաշվարկված հաշվապահական շահույթները:

Պատվիրատուի և մարզի առողջապահական հիմնարկների միջև կնքված փոխադարձ ճշտման ակտերի հիման վրա, կատարողների համաձայնությամբ, պահանջի իրավունքը անհատույց մարված համարելու պարագայում, դուրս գրված և ծախսերով արտացոլված անհուսալի պարտքերի գումարները, հաշվետու տարվա ֆինանսական արդյունքներում, չեն վերականգնվել որպես եկամուտ: Այդ պատճառով, ընկերությունների հաշվապահական հաշվեկշիռներում կուտակվել են մեծ չափերի հասնող չճշտված հաշվապահական վնասներ, որոնք, իրենց հերթին, հանգեցրել են կանոնադրական կապիտալի նվազմանը:

Հարկ է նշել նաև, որ որոշ ընկերությունների հաշվեկշիռներում արտացոլվել են անարժանահավատ տվյալներ, կապված դեբիտորական պարտքերի առաջացման և ձևակերպման ճշտության հետ: Նշված ընկերությունների կողմից պետական պատվերի գծով դեբիտորական պարտքերի սկզբնական հաշվառման ցուցանիշները չեն համապատասխանում հաշվապահական հաշվեկշիռների տվյալներին:

Մարզպետարանի առողջապահության և սոցիալական ապահովության վարչությունը, որն իր կանոնադրությամբ կոչված է կանոնակարգելու համակարգի առջև դրված խնդիրներն ու գործառույթները, ֆինանսատնտեսական գործունեության արդյունավետ կազմակերպումը և դրա նկատմամբ հսկողության իրականացումը, չի ապահովել դրանց բավարար մակարդակով կատարումը: Մասնավորապես՝ առողջապահության բաժնի կողմից պատշաճ հսկողություն չի իրականացվել ֆինանսատնտեսական պլանավորման, բուժհիմնարկների և ՀՀ առողջապահության նախարարության պետական առողջապահական գործակալության մարզային կենտրոնի միջև կնքված պայմանագրերից բխող փոխադարձ պարտավորությունների նկատմամբ: Այսպես՝

2002 թ. «Վարդենիսի տուն-ինտերնատ» ՊՓԲԸ, պետության կողմից երաշխավորված անվճար հիվանդանոցային բժշկական օգնության և ծառայությունների իրականացման համար, Գեղարքունիքի մարզպետարանի հետ կնքվել է պայմանագիր, որով քրոնիկ հիվանդների և ծերերի խնամքի համար մեկ մահճակալի օրական սակագինը սահմանվել է 2200 դրամ: Այդ նպատակով, նշված ժամկետում բյուջեից հատկացվել է 237,908.8 հազ. դրամ, որից ընկերությունը կատարել է ոչ նպատակային ծախսեր՝ չունենալով դրանց համար նախկինում շահույթի ազատ մնացորդի հաշվին ձևավորված ֆոնդեր: Այսպես՝

748.8 հազ. դրամ փոխանցվել է որպես ուսման վարձ ընկերության գործունեության հետ չառնչվող քաղաքացու համար, 9.7 մլն դրամ՝ օժանդակ տնտեսության կարիքների համար, որից 2002 թ. ընթացքում ընկերությունը մթերել է 9.7 մլն դրամի մսամթերք, կաթնամթերք և մեղր:

Մարզպետարանի, որպես պետական լիազոր մարմնի, այնպես էլ տուն-ինտերնատի կողմից պետպատվերի շրջանակներում հիվանդների խնամքի վերաբերյալ համապատասխան նորմաներ չեն մշակվել և տարբեր ամիսներին ծախսերի հիմնական ուղղություններում թույլ են տրվել մեծ շեղումներ: Այսպես, միայն 2002 թ. ապրիլին մեկ հիվանդի մեկ օրվա սննդի ծախսը կազմել է 780 դրամ, այն դեպքում, երբ ֆինանսավորման չափը որոշելիս պետությունը նշված ծախսը ընդունում է 504 դրամ:

«Վարդենիսի տուն-ինտերնատ» ՊՓԲԸ-ն, հանդիսանալով 50%-ից ավել պետության սեփականություն հանդիսացող բաժնեմաս ունեցող ընկերություն, շահաբաժին է հաշվարկել 2001 թ. տարեկան ստացված զուտ շահույթից՝ 915.4 հազ. դրամ, որի դիմաց վճարել է 250.0 հազ. դրամ կամ պակաս է վճարվել 765.4 հազ. դրամ:

Ուսումնասիրվել են մարզի առողջապահական ընկերություններին գործակալության ունեցած պարտքերը, որոնք 2002 թ. հունվարի 1-ի դրությամբ կազմել են 512,077.6 հազ. դրամ: Տարվա ընթացքում մարվել է 333,131.4 հազ. դրամ, պարտքը 01.01.03 թ. դրությամբ կազմել է 178,946.2 հազ. դրամ (տես՝ աղյուսակ 1), որը արտացոլված է մարզի առողջապահական ընկերությունների հաշվապահական հաշվեկշիռներում: Պարզվել է, որ ընկերությունների և ՀՀ առողջապահության նախարարության Պետական առողջապահական գործակալության մարզային կենտրոնի միջև կազմված և հաստատված ընդունման-հանձնման ակտերով վերոնշված պետական պատվերի գծով պարտքերի մնացորդները, անհիմն ձևով, անհատույց զիջման միջոցով զրոյացվել են:

Հարկ է նշել. որ պետության սեփականություն հանդիսացող բաժնեմաս ունեցող ընկերություններում չեն կազմակերպվել կոմպլեքս և մասնակի ստուգումներ, չեն վերլուծվել վերջին տարիներին սիստեմատիկ բնույթ կրող վնասաբերության պատճառները, պատշաճ վերահսկողություն չի իրականացվել պետական միջոցների արդյունավետ օգտագործման նկատմամբ:

Որպես լիազոր մարմին, մարզպետարանի առողջապահական վարչությունը չի վերահսկել ընկերությունների կողմից պետական շահաբաժինների հաշվառման և պետական բյուջե վճարման գործընթացը:

Վարչության կողմից չի ապահովվել նաև 05.12.01 թ. ՀՀ կառավարության թիվ 1194 որոշման պահանջների կատարումը՝ կապված պետական սեփականություն հանդիսացող բաժնեմաս ունեցող ընկերություններում ՀՀ պետական բյուջեի նկատմամբ պետական շահաբաժինների գծով պարտավորությունների կատարումը:

 

Աղյուսակ 1

 

Գեղարքունիքի մարզի բուժական ընկերությունների նախորդ տարիների պարտքի վերաբերյալ

 

հազ. դրամ

հ/հ Անվանումները Պարտքը 01.01.02թ. Մարվել է 2002 թ. ընթացքում Պարտքը 01.01.03 թ. 1 2 3 4 5 1 «Սևանի հիվանդանոց» ՊՓԲԸ 43,490.2 26,540.4 16,949.8 2 «Գավառի հիվանդանոց» ՊՓԲԸ 30,434.3 19,993.7 10,440.6 3 «Գավառի ծննդատուն» ՊՓԲԸ 17,468.7 13,041.2 4,427.5 4 «Մարտունու հիվանդանոց» ՊՓԲԸ 83,913.2 56,246.3 27,666.9 5 «Մարտունու ծննդատուն» ՊՓԲԸ 29,229.0 19,937.4 9,291.6 6 «Վարդենիսի հիվանդանոց» ՊՓԲԸ 34,415.6 23,225.7 11,189.9 7 «Ճամբարակի հիվանդանոց» ՊՓԲԸ 16,088.5 9,463.6 6,624.9 8 «Վարդենիսի առողջ. կենտրոն» ՊՓԲԸ 27,732.4 18,201.0 9,531.4 9 «Սևանի պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ 33,693.2 21,737.1 11,956.1 10 «Սևանի ստոմ. պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ 2,124.1 1,296.9 827.2 11 «Դդմաշենի ԲԱ» ՊՓԲԸ 3,212.3 2,149.4 1,062.9 12 «Գավառի պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ 44,416.6 28,129.8 16,286.8 13 «Սարուխանի ԲԱ» ՊՓԲԸ 8,981.7 5,891.4 3,090.3 14 «Կարմիրգյուղի ԲԱ» ՊՓԲԸ 4,222.6 2,793.5 1,429.1 15 «Նորատուսի ԲԱ» ՊՓԲԸ 4,977.1 3,248.7 1,728.4 16 «Մարտունու պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ 41,486.1 26,868.1 14,618.0 17 «Մարտունու ստոմ. պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ 4,205.7 2,567.0 1,638.7 18 «Ձորագյուղի ԲԱ» ՊՓԲԸ 3,821.5 2,476.9 1,344.6 19 «Վերին Գետաշենի ԲԱ» ՊՓԲԸ 3,727.4 2,456.4 1,271.0 20 «Ծովինարի ԲԱ» ՊՓԲԸ 5,356.1 3,433.7 1,922.4 21 «Ներքին Գետաշենի ԲԱ» ՊՓԲԸ 4,910.8 3,286.5 1,624.3 22 «Վարդենիսի պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ 43,972.4 27,983.5 15,988.9 23 «Վարդենիսի ստոմ. պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ 2,116.6 1,304.2 812.4 24 «Ճամբարակի պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ 15,070.9 9,052.6 6,018.3 25 «Դպրաբակի ԲԱ» ՊՓԲԸ 3,010.6 1,806.4 1,204.2   ԸՆԴԱՄԵՆԸ 512,077.6 333,131.4 178,946.2

 

Աղքատության միանվագ նպաստ եվ դրամական օգնություն

 

Աղքատության ընտանեկան նպաստի միանվագ դրամական օգնության վճարման համար նախատեսված ֆինանսական միջոցների բաշխման գործընթացի, սոցիալական ծառայությունների տարածքային գործակալությունների (հետայսու՝ ՍԾՏԳ) աշխատանքների կազմակերպման ընտրանքային ուսումնասիրությունից պարզվել է որ՝

Գավառի ՍԾՏԳ-ի կողմից 2002 թ. 6 դեպքով անապահովության սահմանային մեծության միավորից ցածր միավոր ունեցող ընտանիքներին վճարվել է 549.0 հազ. դրամ՝ նրանց կողմից ներկայացված կեղծ տեղեկությունների հիման վրա: Ի դեպ, 2002 թ. առաջին կիսամյակի արդյունքների ստուգմամբ ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության ֆինանսական վերահսկողության գլխավոր վարչության կողմից արձանագրվել է և առաջարկվել կենտրոնին ապահովել կեղծ տեղեկությունների հիման վրա վճարված 171.0 հազ. դրամ նպաստի վերականգնումը: Սակայն, կենտրոնը ոչ միայն չի կատարել ստուգման արդյունքներով հայտնաբերված ավել վճարված ընտանեկան նպաստների վերականգնումը, այլև, խախտելով ՀՀ կառավարության 15.04.02 թ. թիվ 407 որոշման 24 հոդվածի «զ» ենթակետի պահանջները, շարունակել է վերոհիշյալ ընտանիքներին նպաստի վճարումները՝ գումարով 378.0 հազ. դրամ: Համաձայն վերոնշված որոշման 25-րդ հոդվածի «բ» ենթակետի՝ նպաստի վճարումը պետք է դադարեցվեր խախտումների հայտնաբերման պահից՝ այդ ընտանիքներին առնվազն մեկ տարի ժամկետով զրկելով աղքատության նպաստ ստանալու իրավունքից:

 

Ֆինանսական վերահսկողության վերաբերյալ

 

Մարզպետարանի ֆինանսական վարչությունը համակարգում է մարզի կրթության և գիտության բնագավառի ֆինանսական պլանավորման, մարզի բյուջետային ծախսերի տեղեկատվության հավաքագրման, բյուջետային պարտավորությունների հաշվառման և վերահսկման աշխատանքները:

Նախորդ տարիների բյուջետային պարտքերի մարման գործընթացի ուսումնասիրությունից պարզվել է, որ մարզպետարանի կողմից ներկայացրած հայտերի հիման վրա ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարությունը 2003 թ. մարզին հատկացրել է 97.9 մլն դրամ: Սակայն նախորդ տարիների պարտավորությունների մարումները մինչև օրս չեն իրականացվել՝ մարզպետարանում համապատասխան հիմնավորող փաստաթղթերի բացակայության պատճառով:

Դրա հետ մեկտեղ, այդ պարտավորություններում նախատեսվել են այնպիսի ծախսեր, որոնք գոյացել են դեռևս 1996-1997թթ-ից, և դրանց փաստաթղթերի արժանահավատությունը խիստ կասկած է հարուցում: Այսպես, Մարտունու արհեստագործական դպրոցի պարտքը՝ կրթաթոշակների մասով, կազմել է 2,038.7 հազ. դրամ, շենքերի, շինությունների և բնակարանների վարձակալության ծախսերը՝ 2,683.0 հազ. դրամ, արհեստագործական դասարանների պահպանման ծախսերը՝ 7,440.2 հազ. դրամ և այլն: Իսկ կապիտալ նորոգումների ծախսերի գծով 17.9 մլն դրամի պարտավորության գոյացման ուղղությամբ առկա են միայն 6.0 մլն դրամի չափով աշխատանքների ընդունման-հանձնման ակտերը, որոնք ստորագրվել են «Շինարար-3» ՍՊԸ և վերանորոգման ենթարկված դպրոցների միջև: Ընդ որում, այլ շինարարական օբյեկտների վերաբերյալ տեղեկատվություն ընդհանրապես գոյություն չունի:

Վարչությունը պատշաճ համագործակցություն չի իրականացրել մարզպետարանի այլ վարչությունների և բաժինների հետ: Այսպես, ֆինանսական վարչությունում բացակայում են համայնքների վարչական տարածքներից դուրս գտնվող, վարձակալության տրված հողերի վարձավճարների գանձման, քաղաքաշինական նպատակներով Սևանա լճի առափնյա գոտում կատարված շինարարական աշխատանքների թույլտվությունների դիմաց պետական տուրքի գանձման, «Սևան ազգային պարկ» ոչ առևտրային կազմակերպության կողմից հողատարածքների վարձավճարների գանձման վերաբերյալ տեղեկատվությունները: Այդ ուղղությամբ համապատասխան հաշվառում և վերահսկողություն չի տարվում:

 

Գեղարքունիքի մարզի կրթության եվ գիտության համար պետական բյուջեից հատկացված միջոցների օգտագործման վերաբերյալ

 

Մարզի կրթության և գիտության աշխատանքների համակարգումն իրականացնում է կրթության, մշակույթի և սպորտի վարչությունը: Հատկացված միջոցների ամփոփ տվյալները բերված են աղյուսակում 2-ում:

 

Աղյուսակ 2

 

հազ. դրամ

Ծախսային հոդվածներ 2002 թ. 2003 թ. 5 ամիս Պլան Փաստ Շեղում Պլան Փաստ Շեղում 1 Կրթություն և գիտություն ընդամենը, այդ թվում՝ 1,850,799.6 1,829,340.1 -21,459.5 855,869.7 677,746.3 -178,123.4   Հանրակրթական դպրոցների պահպանում, որից՝ 1,810,827.2 1,789,379.8 -21,447.4 837,629.5 663,169.9 -174,459.6   ա) աշխատավարձ տեսակարար կշիռը (%) 1,119,862.5 61.8 1,118,662.2 62.5 -1,200.3 - 590,978.0 70.6 465,440.0 70.2 -125,538.0 -   բ) պարտադիր սոցապ. վճարներ տեսակարար կշիռը (%) 403,719.9 22.3 376,919.3 21.1 -26,800.6 - - - - - - -   գ) վառելիքի, ջեռուցման ծախսեր տեսակարար կշիռը (%) 72,900.0 4.0 74,953.1 4.2 +2,053.1 - 78,876.3 - 78,876.3 - - -   դ) հիմնանորոգում տեսակարար կշիռը (%) 51,720.0 2.9 49,946.0 2.8 -1,774.0 - 7,500.0 - - - -7,500.0 -   ե) այլ ծախսեր տեսակարար կշիռը (%) 162,624.8 9.0 168,899.2 9.4 +6,274.4 - 160,275.2 - 118,853.6 - -41,421.6 -

 

2002 թ. հանրակրթական դպրոցների պահպանման գծով թերֆինանսավորումը կազմում է 21.4 մլն դրամ, իսկ պարտադիր սոցիալական ապահովագրության հոդվածով՝ 26.8 մլն դրամ:

Աշխատավարձի և դրան հավասարեցված վճարումների և պարտադիր սոցիալական ապահովագրության ծախսերի տեսակարար կշիռը հանրակրթական դպրոցների պահպանման ծախսերի մեջ 2002 թ. փաստացի կազմել է 83.6%: 2003 թ. հունվար-մայիս ամիսներին հանրակրթական դպրոցների պահպանման գծով թերֆինանսավորումը կազմել է 174.4 մլն դրամ կամ պլանավորվածի 20.8%: Աշխատավարձի և դրան հավասարեցված վճարումների, ինչպես նաև պարտադիր սոցիալական ապահովագրության ծախսերի ուղղությամբ թերֆինանսավորումը կազմել է 125.5 մլն դրամ:

Կրթության ֆինանսավորման և կառավարման բարեփոխումների վարկային ծրագրի, համահայկական հիմնադրամի միջոցների հաշվին տպագրված և Գեղարքունիքի մարզում բաշխված դասագրքերի ընդհանուր արժեքը կազմել է 517,000.0 ԱՄՆ դոլարին համարժեք դրամ, սակայն այդ դասագրքերի արժեքները, որպես շրջանառու միջոցներ, դպրոցներում համապատասխան հաշվապահական ձևակերպումներ չեն ստացել, ինչը նախատեսված է «Հաշվապահական հաշվառման մասին» ՀՀ օրենքով:

Մարզի դպրոցներում գործող բուֆետ-ճաշարաններում առևտրային գործունեություն իրականացնող անձանց հետ համատարած կարգով չեն կնքվել վարձակալական պայմանագրեր, չի ապահովվել բյուջե վճարման ենթակա վարձավճարների գանձումը:

 

Քաղաքաշինության նպատակներով պետական բյուջեից հատկացված միջոցների ծախսման նպատակայնության վերաբերյալ

 

Մարզում շինարարական աշխատանքների, դրանց նկատմամբ հսկողության և քաղաքաշինական այլ հարցերի համակարգումը իրականացնում է մարզպետարանի քաղաքաշինության վարչությունը:

2002 թ. պետական բյուջեից մարզին վերանորոգման և շինարարության նպատակներով հատկացվել է 144 մլն դրամ, որից դպրոցների վերանորոգման համար՝ 50 մլն դրամ, Մարտունու թիվ 3 դպրոցի շինարարության նպատակով՝ 50 մլն դրամ, մարզային նշանակության ճանապարհների վերանորոգման և պահպանման նպատակով՝ 44 մլն դրամ:

Մարզի դպրոցների վերանորոգման աշխատանքների ծավալների ծրագրավորման ժամանակ հաշվի չեն առնվել քաղաքաշինական նորմաներով սահմանված, վերանորոգման համար անհրաժեշտ ծավալները: Դրանք մասնատելու և փոքրացնելու հետևանքով թույլ է տրվել բյուջետային միջոցների անարդյունավետ օգտագործում: Այսպես, դպրոցների վերանորոգման համար պետական բյուջեից 2002 թ. մարզին հատկացված 50 մլն դրամը բաշխվել է 10 դպրոցների միջև, որոնց շինարարական աշխատանքների տիտղոսացուցակներում նշված դպրոցների վերանորոգման նախահաշվային արժեքը կազմել է 189 մլն դրամ կամ ընդհանուր ծավալի 26.5%:

Հարկ է նշել, որ նշված բոլոր դպրոցներում հիմնականում իրականացվել են տանիքների վերանորոգման աշխատանքներ: Դրանց կատարման պատվերները Գնումների գործակալության կողմից սահմանված կարգով անցկացված մրցույթների արդյունքներով հաղթել են հինգ շինարարական կազմակերպություններ: Ընդ որում, միևնույն աշխատանքների կատարման դիմաց առկա են գնային շեղումներ:

 

Մարզային ենթակայության ավտոմոբիլային ճանապարհների պահպանմանն ու շահագործման նպատակով հատկացված բյուջետային միջոցների օգտագործման վերաբերյալ

 

Գեղարքունիքի մարզային նշանակության ավտոճանապարհների պահպանման և շահագործման աշխատանքները համակարգում է մարզպետարանի Տրանսպորտի և ճանապարհաշինության բաժինը: Մարզային նշանակության ավտոմոբիլային ճանապարհների պահպանության և շահագործման համար մարզին հատկացված 44.0 մլն դրամը, ըստ Գնումների գործակալության անցկացրած մրցույթների, բաշխվել է հետևյալ կերպ՝ (աղյուսակ 3)

 

Աղյուսակ 3

 

N	Օբյեկտի անվանումը	Հաստատված գումարը (հազ. դրամ)	Կապալառու կազմակերպության անվանումը
1	Զորավանք-Անտառամեջ ա/ճ	1,700.0	«Ճամբարակի ՃՇՇ» ԲԲԸ
2	Ճամբարակի տարածքի ձմեռային պահպանում	1,940.0	-
3	Պետխճուղի-Դրախտիկ	3,050.0	-
4	Սևան-Վարսեր ա/ճ	1,000.0	«Սևանի ՃՇՇ» ՊՓԲԸ
5	Սևանի տարածքի ձմեռային պահպանություն	2,850.0	-
6	Գավառ-Ծաղկաշեն ա/ճ	970.0	«Բազալտշին» ԱԿ
7	Գավառ-Նորատուս-Սևանա լիճ ա/ճ	900.0	-
8	Գավառ-Գեղարքունիք ա/ճ	4,950.0	-
9	Գավառի տարածքի ձմեռային պահպանում	2,450.0	-
10	Մարտունի-Գետաշեն-Մարդինա ա/ճ	7,800.0	«Մարտունու բերրիություն» ԱԿ
11	Մարտունու տարածքի ձմեռային պահպանում	3,850.0	-
12	Ծովակ-Լճավան-Ախպրաձոր ա/ճ	8,840.0	«Գեղամշին» ՍՊԸ
13	Վարդենիսի տարածքի ձմեռային պահպանում	2,400.0	-
14	Նախագծանախահաշվային փաստաթղթեր, տեխնիկական հսկողության և այլ ծախսեր	655.0	-
15	Գավառ-Նորատուս-Սևանա լիճ ա/ճ	645.0	«Բազալտշին» ԱԿ
	ԸՆԴԱՄԵՆԸ	44,000.0
	Այդ թվում՝ ձմեռային պահպանում	13,490.0

 

ՀՀ կառավարության 2002 թ. օգոստոսի 7-ի թիվ 1108 որոշման համաձայն, Գեղարքունիքի մարզի ավտոճանապարհների շահագործմանն ու պահպանմանը հատկացված միջոցներից 5,000.0 հազ. դրամը վերաբաշխման կարգով հատկացվել է միջպետական նշանակության՝ «Ծովագյուղ-Դիլիջան» հատվածի անցանելիությունն ապահովելու աշխատանքներին:

Տրանսպորտի և ճանապարհաշինության բաժինը, գնման հայտերի փաթեթները կազմելիս, պատշաճ ուշադրություն չի դարձրել հայտատու շինարարական կազմակերպությունների ճանապարհաշինության բնագավառում մասնագիտացված լինելու հանգամանքին, որի հետևանքով ասֆալտապատման աշխատանքների գներում թույլ են տրվել անհիմն շեղումներ՝ թանկացումներ: Այսպես, «Ճամբարակի ՃՇՇ» մասնագիտացված ԲԲ ընկերության կողմից իրականացված ասֆալտապատման 1 մ² գինը կազմել է 3050 դրամ, այն դեպքում, երբ.

♦ «Մարտունու բերրիություն» արտադրական կոոպերատիվում այն կազմել է՝ 3132.5 դրամ, ընդհանուր թանկացումը՝ 204.2 հազ. դրամ,

♦ «Գեղամաշին» ՍՊ ընկերությունում՝ 3298.5 դրամ, թանկացումը՝ 666.0 հազ. դրամ,

♦ «Բազալտշին» արտադրական կոոպերատիվում՝ 3139.7 դրամ, թանկացումը՝ 213.1 հազ. դրամ:

Գնումների գործակալության միջոցով անցկացված մրցույթների արդյունքում բյուջետային հատկացումների ընդհանուր գումարից տնտեսվել է 645.0 հազ. դրամ, որը մարզպետարանի որոշմամբ լրացուցիչ ուղղվել է Գավառ-Նորատուս-Սևանա լիճ ճանապարհի անցանելիության ապահովման աշխատանքներին:

 

Մարզի համայնքների վարչական սահմաններից դուրս գտնվող, պետական պահուստային ֆոնդի հողերի վարձակալության եվ օգտագործման վերաբերյալ

 

Գեղարքունիքի մարզպետարանում համայնքների վարչական սահմաններից դուրս գտնվող հողերի վարձակալության և վաճառքի գործընթացը համակարգում է մարզպետարանի հողաշինարարության և հողօգտագործման բաժինը: Մարզի համայնքների վարչական սահմաններից դուրս գտնվող պետական պահուստային հողերի հողատեսքերը` ըստ տարածաշրջանների, բերված են ստորև:

 

Աղյուսակ 4

 

N	Տարածաշրջանի անվանումը	Փաստացի հողատեսքերը (հեկտար)				Օգտագործվում է ըստ պայմանագրի
		Ընդամենը	Վարելահող	Խոտհարք	Արոտ
1.	Գավառ	10980	76	1716	9188	1390
2.	Սևան	2764	104	641	2019	735
3.	Վարդենիս	22057	2904	3897	15256	3296
4.	Մարտունի	33242	419	5381	27442	6097
5.	Ճամբարակ	10055	416	1640	7999	211
	ԸՆդամենը	79098	3919	13275	61904	11729

 

Ուսումնասիրություններով պարզվել է, որ Սևանա լճի առափնյա և անտառային տարածքները սկսած 1978 թ. տնօրինվում են «Սևան ազգային պարկ» ոչ առևտրային կազմակերպության կողմից: Սակայն մինչև օրս հստակեցված չեն արգելոցների սահմանները, ազգային պարկի արտաքին և ներքին գոտիավորման սահմանները, չեն կազմվել հողերի գոտիավորման և օգտագործման սխեմաները: Պատշաճ մակարդակի վրա չեն գտնվում այդ տարածքներում հողօգտագործողների հաշվառման, դրանց հետ հողօգտագործման պայմանագրերի կնքման և վարձավճարների գանձման աշխատանքները: Բավարար հսկողություն չի իրականացվում ինքնակամ շինությունների պետական գրանցման նկատմամբ:

Այսպես՝ 2002 թ. սեպտեմբերին Գեղարքունիքի մարզպետի հրամանով ստեղծված հանձնաժողովի կողմից արձանագրվել է, որ «Սևան ազգային պարկ» ոչ առևտրային կազմակերպության զբաղեցրած տարածքներում հաշվառվել է թվով 309 հողօգտագործող, որից 275-ում առկա են մշտական և ժամանակավոր շինություններ և միայն 158-ի հետ է կնքվել հողօգտագործման պայմանագիր: Ընդ որում, նշված հողատարածքներում առկա են թվով 140 ինքնակամ շինություններ, որից 62 հետ, առանց համապատասխան պետական գրանցման, կնքվել են հողօգտագործման պայմանագրեր:

Սևանա լճի առափնյա տարածքներում առկա են 200 քաղաքաշինական կառույցներ, որոնց թույլտվության համար մարզպետարանը չի տվել համապատասխան եզրակացություններ, և չեն գանձվել պետտուրքի գումարներ 3.6 մլն դրամի չափով (200*18000): Ի դեպ, հանձնաժողովի կողմից արձանագրված ի թիվս քաղաքաշինական նորմերի և հողերի հատկացման բազմաթիվ խախտումների, չեն արձանագրվել պետական բյուջեին հասանելիք գումարների չհավաքագրման փաստերը:

Հարկ է նշել, որ «Սևան ազգային պարկ» ոչ առևտրային կազմակերպության զբաղեցրած տարածքների քարտեզագրման աշխատանքների համար 2003 թ. տարեկան բյուջեով նախատեսվել է 22 մլն դրամ, սակայն ՀՀ կառավարության 23.07.03 թ. թիվ 876-Ն որոշմամբ նշված գումարներից պակասեցվել է 15 մլն դրամի չափով և ուղղվել կազմակերպության ապարատի պահպանման և այլ ակտիվների ձեռքբերման ծախսերին:

2002 թ. ընթացքում «Սևան ազգային պարկ» ոչ առևտրային կազմակերպության տեղեկանքի համաձայն՝ կնքվել են վարձակալության 158 պայմանագրեր (հողօգտագործողների թվի 51.1%-ը), որոնց դիմաց հաշվարկվել է վարձավճար՝ 8,493.3 հազ. դրամ, փաստացի գանձվել է 5,706.6 հազ. դրամ, ապառքը կազմել է 3,894.7 հազ. դրամ: Նշված գումարները ամբողջությամբ պետական բյուջե փոխանցելու փոխարեն «Սևան ազգային պարկ» ոչ առևտրային կազմակերպությունը 3,286.0 հազ. դրամը մուտքագրել է իր հաշվարկային հաշվին:

Մարզպետարանի հողաշինարարության և հողօգտագործման բաժնի կողմից համայնքների վարչական սահմաններից դուրս գտնվող պետական սեփականություն հանդիսացող հողերը վարձակալությամբ տրամադրելու վերաբերյալ տվյալները ներկայացված են ստորև:

 

Աղյուսակ 5

 

N	Ցուցանիշների անվանումը	Չափի միավորը	2001թ.	2002թ.	2003թ.
1.	Հողատարածքների չափը	հեկտար	79098	71900	71900
2.	Կնքված պայմանագրերի թիվը	հատ	68	96	105
3.	Տարածքն ըստ պայմանագրերի	հեկտար	11,515.0	13,271.0	11,518.0
4.	Հաշվարկվել է վարձավճար	հազ. դրամ	19,199.8	18,178.3	21,506.0
5.	Գանձվել է վարձավճար	հազ. դրամ	16,202.0	11,617.0	1,280.0
6.	Ապառք	հազ. դրամ	2,997.0	6,558.3	-
7.	Բաժնի աշխատողների թվաքանակը	մարդ	7	7	7

 

Նշված տեղեկությունների հետ առկա պայմանագրերի քանակության համեմատությամբ պարզվել է, որ փաստացի պայմանագրերը 44-ն են՝ աղյուսակում բերված 68-ի փոխարեն: 2001 թ. համար հաշվարկվել է 5,229.6 հազ. դրամ վարձավճար, ինչը նախորդ տարիներին կուտակված ապառքների հետ միասին կազմել է 19,199.8 հազ. դրամ:

Անհամապատասխանություններ են արձանագրվել վարձակալությամբ տրված տարածքների չափերի մեջ: Այսպես, 2001 թ. համար ներկայացված տեղեկանքով հողատարածքների ընդհանուր չափը 79.1 հազար հեկտարի փոխարեն 2002-2003 թթ. չհիմնավորված պատճառներով նվազել է 7.2 հազար հեկտարով և կազմել 71.9 հազար հեկտար:

2002 թվականին կնքվել են 4870 հեկտար հողատարածքի վարձակալության 52 պայմանագրեր, գանձման ենթակա գումարը կազմել է 8,641.4 հազ. դրամ, իսկ 2003 թ. այդ թվերը համապատասխանաբար կազմել են՝ 679 հեկտար, 6 պայմանագիր, 5,454.3 հազ. դրամ:

Որոշ հողօգտագործողների նկատմամբ ցուցաբերվել է անհիմն զիջողական վերաբերմունք: Այսպես, 2001-2002 թթ., խախտելով հողի վարձակալության մասին կնքված պայմանագրի պահանջները, մարզպետի հրամաններով 4 քաղաքացիների տարբեր պատճառներով զիջվել է 2,131.9 հազ. դրամ վարձավճարի գումար: Հատկանշական է, որ այդ քաղաքացիները, մինչև գումարների զիջելը, ունեցել են ապառքներ և զիջումից հետո նրանց հետ կնքվել են վարձակալության նոր պայմանագրեր:

Պատշաճ հաշվառում չի իրականացվել հողի վարձակալության դիմաց բյուջե վճարման ենթակա գումարների նկատմամբ: Այսպես, ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության կենտրոնական գանձապետարանի տվյալներով Գեղարքունիքի մարզի հողերի վարձակալության դիմաց 2002 թ. ընթացքում մուտքագրվել է 7,867,541.0 դրամ, որից 827,560.0 դրամը այն քաղաքացիների և ձեռնարկությունների մուտքերն են, որոնք մարզպետարանի հետ չունեն կնքված պայմանագրեր: Մինչդեռ, մարզպետարանի կողմից ներկայացված տեղեկանքում այն կազմել է 11,617.0 հազ. դրամ, այսինքն՝ Վերահսկիչ պալատին տրամադրվել է անարժանահավատ տեղեկատվություն: Նշված անհամապատասխանությունների վերաբերյալ տվյալները բերված են ստորև:

 

Աղյուսակ 6

 

հազ. դրամ

Վարձավճարն ըստ պայմանագրի (մարզպետարանի տեղեկանքով) Փաստացի վճարվել է ըստ գանձապ. տվյալների Շեղում Ընդամենը հազ. դրամ Փաստացի մուծվել է Ապառք 41. Հունանյան Վահան 354.5 354.5 - - -354.5 43 Վարսեր համայնք 104.0 84.0 20.0 - -104.0 49. Վարսեր Բինգա կոոպ. 160.0 150.0 10.0 - -160.0 52. Կարապետյան Մակիչ 150.0 104.0 46.0 43.0 -107.0 53. Ղազարյան Միշա 201.0 151.0 50.0 50.0 -101.0 70. Հակոբյան Միշա 287.5 265.5 22.0 - -287.5 74. Միրզախանյան Նվեր 172.5 92.5 80.0 - -172.5   ԸՆԴԱՄԵՆԸ         1,286.5

 

Հողաշինարարության և հողօգտագործման բաժինը չունի նախորդ տարիների բազային տվյալները: Մինչև 2001 թ. կեսերը հողհատկացման և վարձակալության աշխատանքներն իրականացվել են մարզպետարանի գյուղվարչության կողմից, որտեղ նշված գործընթացի վերաբերյալ տեղեկություններ չեն պահպանվել:

Ուսումնասիրությունները բավարար հիմք են տալիս կարծիք հայտնելու, որ մարզպետարանի համապատասխան ստորաբաժանման կողմից նշված գործընթացների նկատմամբ ցուցաբերվել է անհետևողական մոտեցում, ինչի արդյունքում չի ապահովվել պետական բյուջեի նկատմամբ պարտավորությունների լիարժեք կատարումը:

 

Ե Զ Ր Ա Կ Ա Ց ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

1. ՀՀ Գեղարքունիքի մարզպետարանի ապարատի պահպանման համար կատարված փաստացի ծախսերի գծով նախահաշվի առանձին հոդվածներով թույլ է տրվել գերածախս, որը չի արտացոլվել ֆինանսական հաշվետվություններում: Հաշվապահական հաշվառումը խախտումներով վարելու հետևանքով չեն կատարվել ՀՀ հարկային օրենսդրությամբ սահմանված հարկային պարտավորությունները:

2. Գեղարքունիքի մարզպետարանի կողմից չեն կատարվել «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքի պահանջները՝ հարցման ձևով գնումների կատարման համար սահմանված բազային միավորի չափի գերազանցման փաստի առկայությամբ և առանց լիազոր մարմնի համաձայնության, ուղղակի ձևով կնքված պայմանագրով ձեռք է բերվել ապրանքներ:

3. Մարզպետարանի կողմից 2002 և 2003 թթ. ընթացիկ ժամանակահատվածի համար նախահաշիվներով նախատեսված վառելիքի և ջեռուցման, էլեկտրաէներգիայի, ինչպես նաև ջրմուղ-կոյուղու և այլ կոմունալ ծախսերի հոդվածներով նախատեսված և ֆինանսավորված բյուջեի միջոցներն օգտագործվել են ոչ նպատակային և ոչ արդյունավետ:

4. Պատշաճ կերպով չի իրականացվել ներքին հսկողություն՝ մարզում գործող 50% և ավելի պետական մասնակցությամբ ընկերությունների շահույթներից շահաբաժինների հաշվառման նկատմամբ: Այդ ընկերությունների հաշվապահական հաշվեկշիռներում ՀՀ պետական բյուջեի նկատմամբ եղած պարտավորությունները չեն ստացել համապատասխան ձևակերպումներ: «Ծախսերի նախահաշիվների կատարման հաշվեկշռում» տեղ են գտել անարժանահավատ տվյալներ՝ կրեդիտորական պարտքերի արտացոլման ուղղությամբ:

5. Մարզպետարանի աշխատակազմի առողջապահության և սոցիալական ապահովության վարչության կողմից պատշաճ հսկողություն չի իրականացվել առողջապահական ընկերությունների ֆինանսատնտեսական գործունեության նկատմամբ, կոմպլեքս և մասնավոր ստուգումների միջոցով վեր չեն հանվել վերջին տարիներին սիստեմատիկ բնույթ կրող վնասաբերության պատճառները և պետական միջոցների ոչ արդյունավետ օգտագործման փաստերը:

6. Սոցիալական ծառայությունների տարածքային գործակալությունները գործնական քայլեր չեն ձեռնարկել ընտանեկան նպաստների վճարման խախտումների վերացման ուղղությամբ:

7. Մարզի մի շարք հանրակրթական դպրոցների հաշվեկշիռներում չի արտացոլվել կրթության ֆինանսավորման և կառավարման բարեփոխումների վարկային ծրագրերի, միջազգային հասարակական կազմակերպությունների շրջանառու հիմնադրամի միջոցների հաշվին տպագրված և բաշխված դասագրքերի արժեքը:

8. Մարզպետարանի կողմից անհրաժեշտ միջոցներ չեն ձեռնարկվել համայնքների վարչական սահմաններից դուրս գտնվող պետական պահուստային ֆոնդի հողերի օգտագործման նպատակով ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով վարձակալության պայմանագրերի կնքման, վարձավճարների, ինչպես նաև կանխավճարների ժամանակին գանձման և ամբողջությամբ ՀՀ պետական բյուջե մուտքագրման համար: Չի ապահովվել մինչև 2002 թ. հունվարի 1-ը կնքված և հողի վարձակալության գործող պայմանագրերով ամրագրված վարձավճարների գծով կատարված վճարումների և առաջացած ապառքների հաշվառումը:

9. Խախտելով սահմանված կարգը, մարզպետի կարգադրությամբ, զիջվել է մարզի համայնքների վարչական սահմաններից դուրս գտնվող պետական պահուստային ֆոնդի հողերի օգտագործման դիմաց վարձակալական պայմանագրերով սահմանված վարձավճարները:

10. Բավարար հիմքերով հաշվառված և փաստաթղթերով ապահովված չեն նախորդ տարիների ընթացքում առաջացած բյուջետային պարտքերի մարման գործընթացը:

11. Մարզպետարանի ենթակայության առողջապահական ընկերությունները հաշվապահական հաշվեկշռից դուրս գրած, պետական պատվերի գծով առաջացած, անհուսալի դարձած դեբիտորական պարտքերից, պահանջի իրավունքի անհատույց զիջման ձևով ներված գումարները չեն ավելացրել հաշվետու տարվա համախառն եկամուտին և հարկել ընդհանուր կարգով:

Վերահսկողության արդյունքները քննարկվել են մարզպետարանի ստորաբաժանումներում, կազմվել է համապատասխան արձանագրություն, որում արձանագրված թերությունների վերաբերյալ առարկություններ չեն ներկայացվել:

 

Ա Ռ Ա Ջ Ա Ր Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն Ն Ե Ր

 

Գեղարքունիքի մարզպետարանին.

1. Վերականգնել և վճարել ՀՀ պետական բյուջե 2002 թ. մարզպետարանի հաշվեկշռից մեխանիկորեն դուրս թողնված և չվճարված եկամտահարկը՝ 622.1 հազ. դրամ գումարով:

2. ՀՀ պետական բյուջե վճարել 2002 թ. մարզպետարանի կողմից աշխատակիցներին պարգևատրումների և օգնությունների տեսքով վճարված եկամուտներից չգանձված 201.3 հազ. դրամ եկամտահարկի գումարը:

3. Անհրաժեշտ է ձեռնարկել միջոցառումներ ՀՀ կառավարության 15.04.2002 թ. թիվ 407 որոշմամբ հաստատված՝ «Հայաստանի Հանրապետությունում աղքատության ընտանեկան նպաստի և միանվագ դրամական օգնության նշանակման և վճարման կարգի» պահանջների կատարման և նպաստառուներին 549.0 հազ. դրամ ավելի վճարված գումարը վերականգնելու և նման խախտումները բացառելու ուղղությամբ:

4. Հետևողական աշխատանք կատարել մարզի տարածքում գործող 50% և ավելի պետական բաժնեմաս ունեցող ընկերությունների կողմից հաշվապահական հաշվառումը սահմանված կարգով վարելու, հաշվապահական հաշվեկշիռներում տեղ գտած անարժանահավատ փաստերի ուղղման և պակաս ցույց տված հարկվող շահույթներից հասանելիք շահութահարկը, շահաբաժինները՝ պետական բյուջե վճարման ուղղությամբ: Ղեկավարվելով «Հաշվապահական հաշվառման մասին» ՀՀ օրենքի դրույթներով, խիստ հսկողություն սահմանել այդ ընկերություններում, հաշվապահական հաշվառման վարման, ֆինանսական հաշվետվությունների կազմման և ներկայացման նկատմամբ:

5. Սահմանել պատշաճ հսկողություն՝ նախորդ տարիների բյուջետային պարտքերի մարման ուղղությամբ, ապահովելով անհրաժեշտ հիմնավոր փաստաթղթեր:

6. Ձեռնարկել համապատասխան միջոցներ նախկին մարզպետի կարգադրությամբ զիջած՝ հողի վարձակալության պայմանագրերով սահմանված 2,132.7 հազ. դրամի վարձավճարների և այդ գծով նախորդ տարիներին առաջացած ապառքների գանձման ուղղությամբ:

7. Ուսումնասիրություններով արձանագրված թերությունների և խախտումների համար, Հայաստանի Հանրապետության գործող օրենսդրության համապատասխան, պատասխանատվության ենթարկել իրենց պարտականություններում թերացած մարզպետարանի համապատասխան ստորաբաժանումների ղեկավարներին և այլ պատասխանատու անձանց:

8. «ՀՀ Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի 3-րդ կետի համաձայն, մեկամսյա ժամկետում Ազգային ժողով և Վերահսկիչ պալատ ներկայացնել պաշտոնական տեղեկատվություն՝ բացահայտված խախտումները վերացնելու և պաշտոնատար անձանց պատասխանատվության ենթարկելու ուղղությամբ ձեռնարկված միջոցառումների վերաբերյալ:

 

Հաշվետվությունը հաստատվել է ՀՀ ԱԺ

Վերահսկիչ պալատի խորհրդի 17.11.2003 թ.

նիստում և ուղարկվել է ՀՀ Ազգային ժողով,

ՀՀ կառավարություն, Սյունիքի մարզպետարան:

 

Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

Սյունիքի մարզի համայնքների բյուջեների ձեվավորման, կատարման եվ մարզպետարանի կողմից բյուջետային միջոցների օգտագործման արդյունավետության, օրենքներին համապատասխանության վերաբերյալ

 

Վերահսկողության հիմքը - Վերահսկիչ պալատի 2003 թվականի գործունեության ծրագրի 6.4-րդ, 10-րդ կետերը և Վերահսկիչ պալատի նախագահի 11.09.2003 թ. N 36 հրամանը:

Վերահսկողության նպատակը - Սյունիքի մարզի համայնքների և մարզպետարանի կողմից 2002 թվականին բյուջետային միջոցների օգտագործման արդյունավետության, Հայաստանի Հանրապետության օրենքներին համապատասխանության և 2002-2003 թվականների համայնքների բյուջեների ձևավորման ուսումնասիրություն:

Վերահսկողության օբյեկտները - Սյունիքի մարզի համայնքների բյուջեները, Սյունիքի մարզպետարանին պետական բյուջեի հոդվածներով հատկացումները:

Ուսումնասիրությունը կատարվել է հետևյալ փաստաթղթերի հիման վրա՝

♦ մարզի համայնքների ավագանու նիստերի արձանագրություններ, բյուջեների կատարման հաշվետվություններ, տեղեկանքներ,

♦ մարզի համայնքների բյուջեների ամփոփ տեղեկատվություն, մարզխորհրդի նիստերի արձանագրություններ, մարզպետարանի տեղեկանքներ,

♦ մարզի տարածքային գանձապետական բաժանմունքների հաշվետվություններ, տարածքային հարկային տեսչությունների տեղեկանքներ և այլ ներկայացված փաստաթղթեր,

♦ մարզպետարանի կողմից ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարություն ներկայացված՝ ըստ բյուջետային ծախսերի գործառնական դասակարգման, ծրագրերի կատարման հաշվետվություններ, հաշվետվությունները հիմնավորող և ուղեկցող այլ փաստաթղթեր:

 

1. Համայնքների բյուջեների ձեվավորում եվ կատարում

 

1.1. Բյուջեների համապատասխանությունը ձևավորման սկզբունքներին

 

Համաձայն Սյունիքի մարզի (այսուհետ՝ մարզ) Գորիսի, Կապանի, Սիսիանի և Մեղրու տարածքային գանձապետական բաժանմունքների (այսուհետ՝ ՏԳԲ) կողմից ներկայացված հաշվետվությունների, մարզի համայնքների 2002 թվականի տարեսկզբին հաստատված բյուջեների ընդամենը եկամուտները նախատեսվել են 1,823,599.4 հազ. դրամ, ճշգրտված բյուջեներով (այսուհետ՝ բյուջեներ)՝ 1,931,104.2 հազ. դրամ: Տարբերությունը՝ 107,504.8 հազ. դրամ, պայմանավորված է 2002 թվականի ընթացքում դոտացիաները տրամադրելուց հետո բյուջեների եկամտային մասի ուղղակի աճով: Փաստորեն, համայնքների տարեսկզբին նախատեսված բյուջեների եկամտային մասում ամբողջությամբ չեն ներառվել նախորդ տարիների դոտացիաների պարտքերը, իսկ ներքին հոդվածային վերաբաշխումներ կամ սեփական եկամուտների ճշգրտումներ չեն կատարվել: Ընդամենը բյուջեների ծախսերը նախատեսվել են 1,930,591.7 հազ. դրամ և պակաս են եկամուտներից 512.5 հազ. դրամով:

Մարզի համայնքների ընդամենը եկամուտների կատարողականը գումարային կազմել է 1,229,130.2 հազ. դրամ:

Համայնքների բյուջեների ձևավորումը կանոնակարգվում է «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 28-րդ և «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 57-րդ հոդվածներով:

2002 թվականի ընթացքում պետական բյուջեից մարզի համայնքների բյուջեներին ընդամենը համահարթեցման սկզբունքով տրամադրված դոտացիան (ներառյալ՝ 1999-2001 թվականների պարտքերը) կազմել է 836,587.8 հազ. դրամ կամ բյուջեների նախատեսված եկամուտների հանրագումարի 43.3%-ը, հարկային եկամուտների նախատեսված ցուցանիշը կազմել է 800,057.6 հազ. դրամ կամ 41.4%-ը, այդ թվում՝ գույքահարկը՝ 342,557.9 հազ. դրամ, հողի հարկը՝ 445,469.2 հազ. դրամ, եկամտահարկի ապառքները և այլ հարկային եկամուտները՝ 12,030.5 հազ. դրամ: Մնացած ընդամենը եկամուտները՝ ոչ հարկային եկամուտները, տեղական և պետական տուրքերը, այլ աղբյուրներից տրանսֆերտները, ֆոնդային բյուջեն և տարեսկզբի ազատ մնացորդը գումարային կազմել են 294,458.8 հազ. դրամ կամ մարզի համայնքների բյուջեների 15.3%-ը:

2003 թվականին մարզի համայնքների բյուջեների նախատեսված ընդամենը եկամուտները կազմել են 1,986,753.4 հազ. դրամ, այդ թվում՝ պետական բյուջեից համահարթեցման սկզբունքով տրամադրվող դոտացիաները 489,226.9 հազ. դրամ, որը կազմել է ընդամենը եկամուտների 24.6%-ը, հարկային եկամուտները կազմել են 946,615.7 հազ. դրամ կամ ընդամենը եկամուտների 47.7%-ը: Ընդամենը ծախսերը կազմել են 1,926,136.0 հազ. դրամ, կամ առանձին համայնքների (հիմնականում Սիսիանի տարածաշրջանի) բյուջեները ձևավորվել են հավելուրդով:

Համայնքների բյուջեների եկամուտների հանրագումարի կառուցվածքի վերլուծությունից (հավելված 1) ակնհայտ է, որ տվյալ տարվա բյուջեների ձևավորման առավել ազդեցիկ գործոն են հանդիսանում համահարթեցման սկզբունքով պետական բյուջեից տրվող դոտացիայի չափաքանակը և հարկային եկամուտները։ Նշված երկու գործոններով պայմանավորված՝ եկամուտները 2002 և 2003 թվականներին համապատասխանաբար կազմել են ընդամենը եկամուտների 84.7%-ը և 80.0%-ը։ 2002 թվականի եկամուտներում դոտացիայի բարձր տեսակարար կշիռը պայմանավորված է տարվա ընթացքում նախորդ տարիների դոտացիաների պարտքի մարմամբ, որը բյուջեների ձևավորման ընթացքում առանձին համայնքների տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից չէր ներառվել եկամտային մասում, իսկ առանձին դեպքերում հատկացմանը զուգընթաց բյուջեները ճշտվել և վերահաստատվել են, հավասարակշռության սկզբունքը պահպանելու նպատակով բյուջեների ծախսային մասում ներառվել են գնահաշվարկներով չհիմնավորված ծախսեր կամ ձևավորվել պահուստային ֆոնդեր։

Չնայած մարզի համայնքների 2003 թվականի նախատեսված բյուջեների հարկային եկամուտները նախորդ տարվա համեմատ աճել են 146,558.1 հազ. դրամով և կազմել ընդամենը եկամուտների 47.7%-ը, սակայն բյուջեները ձևավորվել են «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 31-րդ հոդվածի 7-րդ կետի ա) ենթակետի՝ «համայնքի բյուջեի նախագիծն ըստ բաղկացուցիչ մասերի, ըստ եկամտատեսակների և ծախսերի ուղղությունների՝ գործառական և տնտեսագիտական դասակարգմանը համապատասխան՝ երեք տարվա կտրվածքով, այդ թվում՝ նախորդ տարվա բյուջեի փաստացի, ընթացիկ բյուջետային տարվա հաշվարկային և կանխատեսվող տարվա համապատասխան ցուցանիշներով», պահանջի անտեսմամբ։ Այսպես, 2002 թվականի համայնքների բյուջեների ընդամենը հարկային եկամուտները կազմել են 800,057.6 հազ. դրամ, փաստացի մուտքագրվել է 200,736.0 հազ. դրամ, թերակատարումը՝ 599,321.6 հազ. դրամ։ Այսպիսով, 2003 թվականին համայնքների բյուջեներում, նկատի ունենալով նախորդ տարիների ապառքները (տույժերի հաշվարկային ցուցանիշի բացակայության պատճառով տույժերը հաշվարկում ներառել հնարավոր չէր) և ընթացիկ տարվա հաշվարկային ցուցանիշը, հարկային եկամուտները պետք է նախատեսվեր ոչ պակաս 1,400.0 մլն դրամ, նախատեսված 946,615.7 հազ. դրամի դիմաց: Հետևաբար, համայնքների բյուջեների փաստացի եկամուտները չեն բնութագրում եկամուտների կատարողականը ինչպես մարզի կտրվածքով, այնպես էլ՝ առանձին համայնքների համար:

Համաձայն «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 54-րդ հոդվածի, «Համայնքի բյուջեն եկամուտների (մուտքերի) ձևավորման և ծախսման մեկ տարվա ֆինանսական ծրագիրն է, որը նպատակաուղղված է համայնքի եռամյա զարգացման ծրագրի և համայնքին՝ օրենքով վերապահված լիազորությունների իրականացմանը»: Միաժամանակ, համաձայն «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի, համայնքների բյուջեների ձևավորման սկզբունքներից է՝ «ա) համայնքի զարգացման եռամյա ծրագրի հիման վրա համայնքային նշանակության հիմնախնդիրների լուծման համար անհրաժեշտ ֆինանսական միջոցների պլանավորումը»: Սակայն մարզի համայնքներում բացակայում են եռամյա զարգացման ծրագրերը, կամ ծրագրերում բացակայում են ֆինանսատնտեսական վերլուծություններ, բյուջեների ձևավորման համար ֆինանսական կանխատեսումներ, առկա ռեսուրսների հիմնավորումներ: Փոխարենը Գորիս քաղաքային համայնքի եռամյա զարգացման ծրագրում համայնքի «ուժեղ կողմերն» են՝ արտադրական ռեսուրսների (շենքեր, հաստոցներ և այլն) քանակը և մշակութային հարուստ ավանդույթները: Սիսիան քաղաքի եռամյա զարգացման ծրագրում «համայնքի զարգացման խթան է հանդիսանում քաղաքում և տարածաշրջանում առկա պատմամշակութային հուշարձանները, իսկ զարգացման արգելանք է հանդիսանում՝ ծնելիության նվազումը»: Մեղրու համայնքի ավագանին 2003 թվականի մայիսի 2-ին (արձանագրություն թիվ 13) ընդունել է քաղաքի զարգացման եռամյա ծրագիր, այն դեպքում, երբ 2002 թվականի ապրիլի 9-ին ՀՀ տնտեսական դատարանի որոշմամբ արգելվել է քաղաքապետարանի «Մեղրի» ՓԲԸ-ին պատկանող գույքի տնօրինումը և կառավարումը, որը քաղաքապետը (ըստ Սյունիքի մարզի առաջին ատյանի դատարանի վճռի) 07.01.98 թ. թիվ 36, 25.03.1998 թ. թիվ 40 և 09.03.1999 թ. թիվ 19 կարգադրություններով Մեղրու համայնքին ՀՀ կառավարության 1997 թվականի հուլիսի 8-ի թիվ 245 որոշմամբ սեփականության իրավունքով հանձնված գույքը օտարել է ընկերությանը՝ խախտելով «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքը:

Առանձին համայնքների ավագանիները, շրջանցելով «Տեղական տուրքերի և վճարների մասին» ՀՀ օրենքի 9-րդ հոդվածի 1-ին կետը, չեն սահմանել տեղական տուրքերի դրույքաչափերը կամ դրանք սահմանել են համայնքի բյուջեն հաստատելուց հետո։ Փաստորեն, բյուջեի առանձին ցուցանիշները չեն հիմնավորվել: Օրինակ, Մեղրու համայնքի ավագանին 2003 թվականի տարեկան բյուջեն հաստատել է փետրվարի 10-ին, իսկ տեղական տուրքերի դրույքաչափերը՝ մայիսի 2-ին, Լոր համայնքինը՝ համապատասխանաբար՝ 2002 թվականի փետրվարի 10-ին և մայիսի 6-ին:

Անտեսելով «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 68-րդ հոդվածը, 16-րդ հոդվածի 4-րդ, «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 34-րդ հոդվածի 2-րդ կետերը, համայնքների ավագանիների կողմից չի իրականացվել վերահսկողություն բյուջեների կատարման նկատմամբ: Ավելին, համայնքների ավագանիների կողմից խախտվել է «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 69-րդ հոդվածի, «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 35-րդ հոդվածի 3-րդ կետի դրույթները՝ համայնքների բյուջեների կատարման տարեկան հաշվետվությունները ավագանու նիստում քննարկվել և հաստատվել են առանց աուդիտորական մասնագիտացված կազմակերպության եզրակացության: Փաստորեն, համայնքների ավագանիները չեն իրականացնում ՀՀ Սահմանադրության 106-րդ հոդվածով ամրագրված վերահսկողությունը համայնքների բյուջեների կատարման նկատմամբ:

Անտեսելով «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի բ) կետը, 2002 թվականին պահուստային ֆոնդ չեն նախատեսել մարզի 27, 2003 թվականին՝ 36 համայնքներ: Ավելին, խախտելով օրենքի 29-րդ հոդվածի 2-րդ կետը, Սրաշեն, Անգեղակոթ, Շաքի, Խնածախ համայնքների 2002 թվականի բյուջեներում նախատեսված պահուստային ֆոնդի չափը գերազանցել է համայնքների բյուջեների վարչական մասի հաշվարկային եկամուտների 30%-ը:

«ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի գ) կետը համայնքի բյուջեի ձևավորման սկզբունք է սահմանում բյուջեի հաշվեկշռվածությունը: Ըստ գանձապետական հաշվետվությունների, 2003 թվականին, բացառությամբ Մեղրու տարածաշրջանի, մարզի մի շարք համայնքների բյուջեները ներկայացվել, ավագանիների կողմից հաստատվել և ՏԳԲ-ների կողմից սպասարկման են ընդունվել 60,617.4 հազ. դրամ հավելուրդով, մասնավորապես, միայն Սիսիանի տարածաշրջանում՝ Որոտան՝ 5,490.3 հազ. դրամ, Շաղատ՝ 6,606.5 հազ. դրամ, Սալվարդ՝ 43.0 հազ. դրամ, Թասիկ՝ 907.9 հազ. դրամ, Ղզլջուղ՝ 15,709.1 հազ. դրամ, Նորավան՝ 7,994.8 հազ. դրամ, Հացավան՝ 17.0 հազ. դրամ, Տոլորս՝ 3,000.0 հազ. դրամ: Ավելին, համաձայն «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 56-րդ հոդվածի 4-րդ պարբերության, «Համայնքի բյուջեի պակասուրդի կամ հավելուրդի չափը սահմանվում է համայնքի ավագանու՝ տվյալ տարվա համայնքի բյուջեի մասին որոշմամբ»: Նման որոշումներ չեն արձանագրվել և համապատասխան «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 56-րդ հոդվածի 1-ին և 93-րդ հոդվածի 2-րդ կետերի պահանջների, չեն հրապարակվել:

«ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի դ) կետով սահմանվում է համայնքի բյուջեի ձևավորման խնայողականության սկզբունքը, որի իրագործմանն է նպատակաուղղված «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքը: Սակայն համայնքների կարիքների համար տնտեսապես շահավետ պայմաններով գնումներ կամ բյուջետային միջոցների խնայողություն չի արձանագրվել:

«ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի ե) ենթակետը սահմանում է բյուջեի ձևավորման արդյունավետության սկզբունքը, «երբ ապահովվում է կատարված ծախսերի և համայնքի համար դրա օգտակարության միջև պատշաճ հարաբերակցությունը»: Մարզի համայնքների բյուջեների գործառնական դասակարգման ընդամենը ծախսերի կառուցվածքից (հավելված 2, ա) հետևում է, որ 2002 և 2003 թվականներին ընդամենը ծախսերի 60%-ը բաժին է ընկնում ընդհանուր բնույթի համայնքային ծառայությունների ծախսերին (հիմնականում ուղղվել են տեղական ինքնակառավարման մարմինների պահպանում և սպասարկում ու հիմնական ուղղություններին չդասվող այլ ծախսերին՝ նախորդ տարիների պարտքի մարում, պահուստային ֆոնդ)։ Մնացած 40%-ը բաշխվել է կրթության և գիտության, առողջապահության, մշակույթի, սպորտի և կրոնի, սոցիալական ապահովության և ապահովագրության, բնակկոմունալ տնտեսության, տրանսպորտի և կապի հոդվածների միջև։ Փաստորեն ծախսերը հիմնականում ունեն տեղական ինքնակառավարման մարմինների գոյատևման ուղղվածություն, կատարված ծախսի և համայնքի համար դրա արդյունավետության միջև պատշաճ հարաբերակցությունը չի պահպանվել:

«ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի զ) կետով սահմանված է համայնքի բյուջեի ձևավորման հավաստիության և հստակության սկզբունքը, որն ապահովում է բյուջեի կատարման և բյուջետային գործընթացի նկատմամբ իրականացվող վերահսկողության արդյունավետությունը բյուջեի հոդվածների հիմքում դրվող հստակ հաշվարկների միջոցով: Սակայն մարզի համայնքներում բյուջեի ձևավորման ընթացքում եկամտային մասում հարկային եկամուտների հաշվարկային ցուցանիշները սահմանված ժամկետներում և կարգով չեն պահանջվում, չեն ստացվում և ամբողջությամբ չեն ներառվում, տեղական տուրքերի ըստ տեսակների հաշվառում չի տարվում, գանձման կարգ (կանխիկ և անկանխիկ) չի սահմանվում: Ընթացիկ բյուջետային տարում գանձման ենթակա ոչ հարկային եկամուտների և դրանց ապառքների՝ սահմանված կարգով հաշվառում չի տարվում, ապառքների և ժամկետանց վճարումների վրա տույժեր չեն հաշվարկվում (և չեն կիրառվում): Հողի վարձակալության տրամադրման և վարձավճարների գանձման գործընթացի խոչընդոտ է հանդիսանում համայնքների գլխավոր հատակագծերի կամ հողօգտագործման ժամանակավոր սխեմաների բացակայությունը, հողատեսքերի անբավարար հաշվառումը, ինչպես նաև համայնքների միջև առկա սահմանային խնդիրները:

Համայնքների բյուջեների ծախսային մասի ցուցանիշները նորմատիվներով, գնահաշվարկներով, նախահաշիվներով չեն հիմնավորվում: Այսպես, նախադպրոցական հիմնարկները սննդով ապահովելու ծախսերի հաշվարկման ընթացքում, ըստ տարիքային խմբերի, սննդի անհրաժեշտ կալորիականության նորմատիվների բացակայության պայմաններում ճաշացուցակները կազմվում են կամայական՝ ըստ առկա սննդամթերքի: Էլեկտրաէներգիայի վճարների ցուցանիշներում բացակայում է դրվածքային հզորություններով անհրաժեշտ ծախսերի հաշվարկը, ջեռուցման ծախսերը նախատեսվում են առանց հաշվարկային հիմքի: Կապի, սեփական տրանսպորտի, գործուղման ծախսերը ևս հաշվարկներով չեն հիմնավորվում:

«ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի է) կետը սահմանում է համայնքների բյուջեների ձևավորման հրապարակայնության սկզբունքը, որն ապահովում է համայնքի բյուջեի ձևավորման և կատարման վերաբերյալ համայնքի անդամների իրազեկությունը: Օրենքի սույն դրույթի պահանջը տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից հիմնականում անտեսվել է: Չի կատարվել «Տեղական տուրքերի և վճարների մասին» ՀՀ օրենքի 20’-րդ հոդվածը, «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 34-րդ, 56-րդ և 93-րդ հոդվածներով սահմանված կարգով և ժամկետներում բյուջեների ձևավորմանը և կատարմանը վերաբերող իրավական ակտերը պաշտոնապես չեն հրապարակվել:

 

1.2. Եկամուտների կատարում

 

2002 թվականին մարզի համայնքների ընդամենը եկամուտների կատարողականը կազմել է 1,229,130.2 հազ. դրամ, ճշգրտված բյուջեների եկամուտները փաստացի թերակատարվել են 701,974.0 հազ. դրամով:

Համապատասխան «Հայաստանի Հանրապետության 2002 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքի, մարզի համայնքների բյուջեներին ֆինանսական համահարթեցման սկզբունքով տրամադրվող դոտացիաները՝ ըստ առանձին համայնքների հատկացվել են ամբողջությամբ` ընդամենը կազմելով 422,096.9 հազ. դրամ:

1999-2001 թվականներին կուտակված դոտացիաների պարտքերն ամբողջությամբ մարելու նպատակով, ՀՀ կառավարության NN 1481-Ա, N 260, 2058-Ա որոշումներով 2002 թվականի ընթացքում մարզի համայնքներին տրամադրվել է 414,454.2 հազ. դրամ: Փաստորեն, 2002 թվականին ընդամենը հատկացվել է 836,587.8 հազ. դրամ դոտացիա, որը կազմում է համայնքների բյուջեների փաստացի եկամուտների 68.1%-ը: Ընդ որում մարզի 109-ը համայնքներից («ՀՀ Վարչատարածքային բաժանման մասին» ՀՀ օրենքով մարզի համայնքները 113-ն են) 50-ում դոտացիան կազմել է եկամուտների ավելի քան 80%-ը, այդ թվում՝ 27 համայնքում՝ ավելի քան 90%-ը։

2003 թվականին ՀՀ պետական բյուջեից մարզի համայնքների բյուջեներին տրամադրվող դոտացիան կազմել է 489,226.9 հազ. դրամ կամ համայնքների նախատեսված բյուջեների ընդամենը եկամուտների՝ 1,986,753.4 հազ. դրամի 24.6%-ը: Հաշվի առնելով, որ նախորդ տարի մարզի համայնքների փաստացի եկամուտները կատարվել են՝ հիմնականում ի հաշիվ պետական բյուջեից հատկացված դոտացիաների, իսկ 2003 թվականին տրամադրված դոտացիան կազմել է նախորդ տարում ստացած դոտացիայի ընդամենը 58.5%-ը, կարելի է եզրահանգել, որ համայնքների 2003 թվականի բյուջեների կատարումը վտանգված է:

Համաձայն «Ֆինանսական համահարթեցման մասին» ՀՀ օրենքի, համայնքներին պետական բյուջեից համահարթեցման սկզբունքով տրամադրվող դոտացիայի հաշվարկման բանաձևի հիմքում դրված են գույքահարկի և հողի հարկի հաշվարկային ցուցանիշները, ինչպես նաև՝ բնակչության թվաքանակը:

2002 և 2003 թվականների «Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքների համաձայն, 300-ից ոչ ավելի բնակիչ ունեցող մարզի` համապատասխանաբար 55 և 57 համայնքներին տրամադրվել է 1,500.0 հազ. դրամ դոտացիա: Ընդ որում, Կարճևան, Որոտան (Սիսիան) և Սոֆլու համայնքների բնակչության թվաքանակի նվազեցման արդյունքում դոտացիայի չափը ավելացել է, սահմանվելով 1,500.0 հազ. դրամ, իսկ Լոր համայնքում՝ հակառակ գործողության արդյունքում, տրամադրվող դոտացիան նվազել է 1,500.0 հազ. դրամից մինչև 953.2 հազ. դրամ։ Մարդահամարի արդյունքների պաշտոնական հրապարակման բացակայության պայմաններում, հաշվի առնելով, որ տրամադրվող դոտացիայի չափը զգալի փոփոխվում է 300-ին մոտ բնակչություն ունեցող համայնքներում, անհրաժեշտ է իրականացնել վերահսկողություն՝ համայնքների ղեկավարների կողմից Ազգային վիճակագրական ծառայության մարզային գործակալությանը բնակչության թվաքանակի վերաբերյալ ներկայացվող տեղեկանքների նկատմամբ:

2002 թվականին համայնքների ճշտված բյուջեներով նախատեսված 800,057.6 հազ. դրամ հարկային եկամուտները փաստացի կատարվել են 25.1%-ով՝ կազմելով 200,736.0 հազ. դրամ, այդ թվում՝ գույքահարկը՝ 121,502.2 հազ. դրամ, թերակատարումը՝ 221,055.7 հազ. դրամ, հողի հարկը՝ 70,824.8 հազ. դրամ, թերակատարումը՝ 374,644.4 հազ. դրամ: Եկամտահարկը կազմել է 8,409.0 հազ. դրամ։

Ընդ որում, առանձին համայնքների բյուջեներում գույքահարկի ապառքները չեն ներառվել 2003 թվականի հաշվարկային ցուցանիշներում, այսպես՝ Կապանում՝ 101,937.1 հազ. դրամ, Գորիսում՝ 9,679.3 հազ. դրամ, Մեղրիում՝ 9,163.1 հազ. դրամ, Ագարակում՝ 2,117.2 հազ. դրամ, Դավիթ Բեկում՝ 235.3 հազ. դրամ։ Հարկային եկամուտների գծով խոշոր ապառքներ են գոյացել նաև առանձին հարկատուների կողմից։ Օրինակ, «Որոտանի ՀԷԿՀ» ՓԲԸ-ի ապառքները առ 01.01.03 թ. Գորիսի և Սիսիանի տարածաշրջանների համայնքներին կազմել են՝ հողի հարկից՝ 42,765.4 հազ. դրամ, գույքահարկից՝ 56,433.6 հազ. դրամ։ Այդ թվում՝ գույքահարկից ապառքը Որոտան (Գորիս) համայնքի բյուջեին՝ 6,091.9 հազ. դրամ, բյուջեով նախատեսված ընդամենը ապառքը՝ 6,251.4 հազ. դրամ, Որոտան (Սիսիան)՝ համապատասխանաբար՝ 33,863.7 հազ. դրամ և 24,184.2 հազ. դրամ, Շաղաթ՝ 22,578.9 հազ. դրամ և 4,697.7 հազ. դրամ, իսկ հողի հարկից ապառքը համայնքների բյուջեներին կազմել է՝ Անգեղակոթ՝ 1,193.2 հազ. դրամ և 13,000.4 հազ. դրամ, Գորայք՝ 15,937.8 հազ. դրամ և 10,042.3 հազ. դրամ, Տոլորս՝ 7,633.6 հազ. դրամ և 9,620.6 հազ. դրամ, Աշոտավան՝ 3,823.2 հազ. դրամ և 4,585.6 հազ. դրամ, Ծղուկ՝ 9,952.4 հազ. դրամ և 8,960.5 հազ. դրամ։

Ուսումնասիրվել է գույքահարկի և հողի հարկի հարկման բազայի համապատասխանությունը «Գույքահարկի մասին» և «Հողի հարկի մասին» ՀՀ օրենքներին:

ՏՀՏ-ների կողմից շինությունների գույքահարկի, հողի հարկի փաստացի ստուգումներ չեն իրականացվում, որի արդյունքում գույքահարկի և հողի հարկի գծով լրացուցիչ հարկային պարտավորությունների առաջացման ոչ մի դեպք չի արձանագրվել, հարկատուների կողմից դրույքաչափերի անճշտությունների ինքնուրույն հայտնաբերման և ուղղման հաշվետվություններ չեն ներկայացվել։ Համայնքների վարչական տարածքներից դուրս գտնվող հարկվող օբյեկտ համարվող շինությունների առանձնացված քարտերով հաշվառում ՏՀՏ-ներում չի տարվում։ Ֆիզիկական անձանց հասարակական և արտադրական նշանակության շինությունների տարեկան գույքահարկը հարկման բազաներում ընդգրկված է մասնակի։ Մարզի համայնքների կողմից գույքահարկի և հողի հարկի գծով համայնքի բյուջեի մուտքերի հաշվառման և վճարումների կատարման կազմակերպումն իրականացվում է սահմանված կարգի խախտումներով: Համայնքների ավագանիները չեն օգտվել «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 12-րդ կետով իրենց վերապահված իրավասություններից՝ պահանջել պետական մարմիններից և պաշտոնատար անձանցից համայնքի հիմնախնդիրներին վերաբերող և օրենքով սահմանված գաղտնիք չպարունակող՝ գույքահարկի և հողի հարկի հարկման բազաներին վերաբերող, տեղեկություններ: Տեղեկատվության բացակայության արդյունքում առանձին համայնքներ գույքահարկից բյուջեներում մուտքեր նախատեսել են, սակայն գանձում չեն իրականացրել:

2002 թվականին մարզի համայնքների ոչ հարկային եկամուտները կատարվել են 49.3%-ով՝ կազմելով 100,429.6 հազ. դրամ, թերակատարումը՝ 103,035.8 հազ. դրամ, որի 86.3%-ը կամ 88,956.2 հազ. դրամը բաժին է ընկնում հողի վարձավճարներին:

Մարզի 29 համայնքներում խախտվել է ՀՀ կառավարության 1997 թվականի հոկտեմբերի 16-ի N 443 որոշմամբ սահմանված կարգը՝ վարձակալության պայմանագիրը կնքելուց հետո չի գանձվել պայմանագրով նախատեսված տարեկան վարձակալական վճարի 10%-ի չափով կանխավճարը։ Ընդ որում, Մուծք, Խոզնավար, Հալիձոր, Հարթաշեն, Որոտան (Գորիս), Վերիշեն և Տանձատափ գյուղական համայնքներում այս եկամտատեսակից մուտքեր չեն եղել:

Չնայած գույքի օտարումից մուտքերը մարզի կտրվածքով գերակատարվել են շուրջ 2 անգամ՝ կազմելով 14,821.9 հազ. դրամ, սակայն համայնքային սեփականության գույքի (հիմնականում՝ ոչ բնակելի տարածքներ) օտարման գործընթացը 2002 թվականին իրականացվել է հախուռն, գնահատումները, բացառությամբ Քաջարան քաղաքային համայնքի, կատարվել են տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից, իսկ ավագանիները, խախտելով «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 20-րդ կետը, սահմանել են գույքի օտարման գների չափերը կամ մեկնարկային գները։

2002 թվականին մարզի համայնքներում տեղական տուրքերից մուտքերը գումարային նախատեսվել են 11,936.3 հազ. դրամ, փաստացի մուտք է եղել 9,224.2 հազ. դրամ կամ 77.3%-ը: Թերակատարումը տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից «Տեղական տուրքերի և վճարների մասին» ՀՀ օրենքի 2-րդ, 3-րդ հոդվածներով և «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 18-րդ կետով, 34-րդ հոդվածի 2-րդ կետով իրենց վերապահված իրավասությունների թերացման արդյունք է։

Տեղական տուրքերից մուտքեր են նախատեսել 46 համայնքներ, փաստացի մուտք են ունեցել 29-ը (մուտքերը կազմել են մարզի կտրվածքով ընդամենը փաստացի եկամուտների 0.6%-ը): Տեղական տուրքերի գանձման գործառույթներն իրականացվել են «Տեղական տուրքերի և վճարների մասին» ՀՀ օրենքի 12-րդ և 17-րդ հոդվածների խախտումով: Հարկ է նշել, որ համայնքների ավագանու կողմից հաստատված բյուջեներում նախատեսվել են մուտքեր տեղական տուրքերի առանձին տեսակներից՝ ինքնակամ մեկնաբանություններով: Ավագանու նման որոշումները կամ չեն ուղարկվում ՀՀ արդարադատության նախարարություն փորձաքննության, կամ ներկայացվածները չեն անցնում փորձաքննությունը:

 

1. 3. Ծախսերի կատարում

 

2002 թվականին մարզի համայնքների բյուջեների ընդամենը ծախսերի կատարողականը կազմել է 1,087,979.3 հազ. դրամ կամ նախատեսվածի 56.4%-ը, թերակատարումը՝ 842,612.4 հազ. դրամ: Ընդ որում, թերակատարվել են ծախսային բոլոր հոդվածները (հավելված 2)։

Համայնքների բյուջեների փաստացի ծախսերի վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ ծախսերի գերակշիռ մասը բաժին է ընկնում համայնքային ծառայությունների ծախսերին (18.8%) և հիմնական ուղղություններին չդասվող այլ ծախսերին (45.4%)։ Ընդ որում, այս հոդվածներով ծախսերի փաստացի կատարողականները (համապատասխանաբար՝ 19.6% և 40.6%) զգալի բարձր են մյուս ծախսային հոդվածների կատարողականների համեմատ՝ կրթություն և գիտություն՝ 16%, մշակույթ, սպորտ և կրոն՝ 13.7%, բնակկոմունալ տնտեսություն՝ 6.4%։

Ըստ տնտեսագիտական դասակարգման, կատարված ծախսերի՝ (հավելված 2, բ) վերլուծությունից հետևում է, որ համայնքների բյուջեների ծախսային հատվածն ուղղված է ոչ այնքան «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված համայնքի ղեկավարի գործունեությանը՝ հասարակական կարգի պահպանության, քաղաքաշինության և հողօգտագործման, կոմունալ տնտեսության և բարեկարգման, տրանսպորտի, առևտրի և սպասարկման բնագավառներում, որքան կառավարման ապարատի պահպանման ծախսերը հոգալուն, նախորդ բյուջետային տարիների ընթացքում կուտակված կրեդիտորական պարտքերի մարմանը և ոչ բավարար հիմնավորումներով գնահատված՝ գնումների իրականացմանը։

2002 թվականին մարզի 91 համայնքների տեղական ինքնակառավարման մարմինները, խախտելով «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 28-րդ հոդվածով սահմանված համայնքների բյուջեների կառուցվածքը, ֆոնդային բյուջե չեն նախատեսել և ծախսեր չեն կատարել։

Համայնքների կարիքների համար ապրանքների, աշխատանքների և ծառայությունների գնումները պետք է կատարվեն «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքով, որը կարգավորում է պետության և համայնքների կարիքների համար գնումների հետ կապված հարաբերությունները, սահմանում այդ հարաբերությունների կողմերի հիմնական իրավունքներն ու պարտականությունները։

Ըստ գնումների պաշտոնական տեղեկագրերում հրապարակված հայտարարությունների, համայնքների կարիքների համար կատարված գնումներն իրականացվել են «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքի մի շարք հիմնադրույթների խախտումներով կամ անտեսմամբ։ Խախտվել է գնումների հրապարակայնությունը՝ մրցույթները (գնանշումները) սահմանված կարգով չեն հայտարարվել, մրցույթի (գնանշման) արդյունքները չեն հրապարակվել, չեն սահմանվել օրենքով նախատեսված մասնակիցների որակավորման չափանիշները, որակավորման տվյալները հավաստող փաստաթղթեր չներկայացրած անձի մասնակցությունը գնման գործընթացին չի կասեցվել, օրենքի պահանջի համապատասխան գնման ընթացակարգի արձանագրություններ չեն կազմվել, պատվիրատուների կողմից խախտվել են օրենքով սահմանված պայմանագրի կնքման և կատարման պայմանները, օրենքի պահանջի համապատասխան ապրանքների, աշխատանքների և ծառայությունների գնման տեխնիկական բնութագրեր չեն կազմվել, օրենքով նախատեսված մեկ աղբյուրից գնումներ կատարելու պայմանների փաստաթղթային հիմնավորումներ համայնքի ավագանուն չեն ներկայացվել, պայմանների ինքնակամ մեկնաբանություններով կնքվել են ուղղակի պայմանագրեր, չի ապահովվել մրցութային հայտերի ներգրավումը։ Գնումների գործառույթներն իրականացվել են ՀՀ կառավարության 27.12.2001 թ. թիվ 1267 որոշմամբ հաստատված մրցութային հանձնաժողովների կազմավորման և գործունեության, գնումների բնութագրերի հաստատման, նախնական հսկողության և ֆինանսավորման, գնումների ընթացակարգերի արձանագրությունների ստուգման, մեկ աղբյուրից գնումներ կատարելու ձևով գնանշման միջոցով գնումների իրականացման, ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական գնումների գործակալության գործունեության կարգերի յուրովի, ինքնակամ մեկնաբանություններով, անտեսմամբ և խախտումներով։

Այսպես, համաձայն Շինուհայր համայնքի ավագանու 2002 թվականի փետրվարի 4-ի N 1/1 որոշման՝ «համայնքի բյուջեով կապիտալ ծախսեր հոդվածով նախատեսվել 3,000,000.0 (երեք միլիոն) դրամ՝ գյուղապետարանի համար ծառայողական մեքենա գնելու համար»: 2003 թվականի ապրիլի 10-ին գնվել է 1998 թվականի արտադրության ԳԱԶ-3110 մարդատար ավտոմեքենա ֆոնդային բյուջեից՝ «կապիտալ ակտիվների ձեռք բերում» հոդվածով, 3,700.0 հազ. դրամ (տրանսպորտային միջոցի (ագրեգատի) առքուվաճառքի 10.04.2003 թ., պայմանագիր N 1), այն դեպքում, երբ ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայության «Սպառողական գների ինդեքսը (գները) Հայաստանի Հանրապետությունում 2003 թվականի հունվար-ապրիլին» վիճակագրական տեղեկագրում 2003 թվականի արտադրության ԳԱԶ-3110 մարդատար ավտոմեքենայի գինը կազմել է 3,591,519.7 դրամ:

Ագարակի քաղաքապետարանը «Գիհոն կոմունալ բարեկարգման տնտեսություն» ՓԲԸ-ի կողմից 2002 թվականի հունիսի 30-ին հաշիվ-ապրանքագրի հիման վրա կատարել է 750.0 հազ. դրամի վճարում, առաջին կիսամյակում բարեկարգման, աղբահանության աշխատանքների դիմաց, առանց կատարողական ակտերի և հիմնավորվածության:

Համաձայն 2002 թվականի հունվարի 7-ին Մեղրու քաղաքապետարանի հետ կնքված թիվ թիվ 1 և 2 պայմանագրերի, «Մեղրու բնակկոմունալ տնտեսություն» ԲԲԸ-ն պարտավորվել է ընդամենը 2,300.0 հազ. դրամի «կանաչապատման և սանմաքրման աշխատանքներ կատարել և հասցնել ըստ պայմանավորվածության որակով և սահմանված ժամկետներում»: Միաժամանակ, քաղաքապետարանը պարտավորվել է վճարել, և, առանց կատարողական ակտի փաստացի վճարել է գումարը՝ ըստ ներկայացրած հաշիվ ապրանքագրի:

Խնձորեսկ համայնքի ավագանու որոշմամբ (18.12.2002 թ., արձանագրություն N 5) համայնքի բյուջեի հաշվին վճարվել է Գորիսի ՏԳԲ-ի հեռախոսակապի ծառայության գծով առաջացած 15.0 հազ. դրամի պարտքը։

 

2. Մարզպետարանի կողմից ՀՀ պետական բյուջով նախատեսված եվ կատարված ծախսեր

 

«Հայաստանի Հանրապետության 2002 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքով Սյունիքի մարզպետարանին (այսուհետ՝ մարզպետարան) կառավարման և սպասարկման ծրագրերով նախատեսվել էր հատկացնել 1,527,311.4 հազ. դրամ, տարեկան ճշտված բյուջեով` 1,515,190.4 հազ. դրամ, փաստացի ծախսերը կազմել են 1,651,454.7 հազ. դրամ (հավելված 3):

Տարածքային կառավարման մարմինների կենտրոնական ապարատի պահպանում, հանրակրթական դպրոցների պահպանում, կրթական օբյեկտների հիմնանորոգում, հանրակրթական դպրոցներում նախապատրաստական ուսուցման կազմակերպում, ռազմագիտության կաբինետների ստեղծում, ըստ աշակերտների թվի ֆինանսավորման համակարգի, արտադպրոցական հիմնարկների պահպանում, սոցիալական ծառայությունների տարածքային կենտրոնների պահպանում, երկրագիտական թանգարանի պահպանում, մշակույթի տան պահպանում և Ալ. Շիրվանզադեի անվան թատրոնի սուբսիդավորում ծրագրերը կատարվել են ամբողջությամբ։

Առանձին ծրագրերով տարեկան ճշտված նախահաշվի, ֆինանսավորման, դրամարկղային ծախսի միջև արձանագրվել են անհամամասնություններ: Մասնավորապես.

04.04.01¹ հատուկ ընդհանուր կրթական հիմնարկների պահպանում ծրագրի տարեսկզբին հաստատված նախահաշվով նախատեսվել էր 247,590.8 հազ. դրամ, տարեկան ճշտված նախահաշվով՝ 247,590.8 հազ. դրամ, ֆինանսավորումը՝ 247,585.14 հազ. դրամ, դրամարկղային ծախսը՝ 247,207.5 հազ. դրամ, փաստացի ծախսը՝ 233,655.4 հազ. դրամ։

«Ուսումնական պլանով» պայմանավորված, հիմնականում մանկավարժների թերծանրաբեռնվածության պատճառով 1600² պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարներ հոդվածով առաջացել է 2,981.0 հազ. դրամի պարտք։ 2100-գրասենյակային ապրանքներ և նյութեր հոդվածով՝ 151.6 հազ. դրամ, 2300-փափուկ գույք և հանդերձանք հոդվածով՝ 882.5 հազ. դրամ, 2600-այլ ծախսեր հոդվածով՝ 1,250.0 հազ. դրամ, 3500-վառելիք և ջեռուցման ծախսեր հոդվածով` 1,310.2 հազ. դրամ, 5600-այլ ծառայությունների ձեռքբերման ծախսեր հոդվածով՝ 1,620.6 հազ. դրամ փաստացի և դրամարկղային ծախսերի տարբերությունները տարեվերջին, ժամկետի սղության պատճառով, առաջանցիկ վճարվել են մատակարարներին՝ առաջացնելով դեբիտորական պարտքեր։ 2500-սննդամթերք հոդվածով ֆինանսավորված գումարով ձեռքբերված սննդամթերքից 4,472.6 հազ. դրամ պահեստավորվել է՝ նոր ֆինանսական տարվա սկզբին սնունդ կազմակերպելու նպատակով։ Ընթացիկ ֆինանսավորման հաշվին կատարվել է նախորդ տարիների պարտքի մարում 2650-գործուղումներ և ծառայողական ուղևորություններ հանրապետության ներսում հոդվածով՝ 16.6 հազ. դրամ, 2800-սեփական տրանսպորտի պահպանման ծախսեր հոդվածով՝ 285.1 հազ. դրամ, 3550-էլեկտրաէներգիայի ծախսեր հոդվածով՝ 5,424.6 հազ. դրամ, 3000-հեռախոսային ծառայությունների վճար հոդվածով՝ 116.0 հազ. դրամ, 3700-այլ կոմունալ ծախսեր հոդվածով՝ 184.0 հազ. դրամ, իսկ ֆինանսավորման և դրամարկղային ծախսի տարբերությունը փոխանցվել է հաջորդ տարվա պետական բյուջեի ազատ մնացորդի եկամտային հաշվին՝ 3000-հեռախոսային ծառայությունների վճար հոդվածով՝ 29.5 հազ. դրամ, 3700-այլ կոմունալ ծախսեր հոդվածով՝ 347.3 հազ. դրամ։

06.05.12 պետական աջակցություն Կապան քաղաքի Թումանյան փողոցի 9, 10, 11, 12 տնատիրություններում բնակվող քաղաքացիներին ծրագրի իրականացման համար բյուջեով նախատեսվել էր 3,800.0 հազ. դրամ: Ծրագրով պետք է աջակցություն ցույց տրվեր բնակարան կառուցելու համար հողամաս վերցնելու կապակցությամբ բնակտարածությունից զրկված 4 ընտանիքների: Ծրագիրն իրականացվել է ՀՀ կառավարության 25.10.2000 թ. «Պետական կամ հասարակական կարիքների համար հողամաս վերցնելու կապակցությամբ բնակտարածությունից զրկված քաղաքացիներին դրամական փոխհատուցում տրամադրելու կամ բնակարան հատկացնելու մասին» թիվ 683 որոշմամբ սահմանված կարգով: Բյուջետային միջոցների փաստացի ծախսը կազմել է 3,495.0 հազ. դրամ: Ծրագիրն ավարտելու նպատակով ՀՀ կառավարությունը 22.05.03 թ. «Սյունիքի մարզպետարանին գումար հատկացնելու մասին» թիվ 640-Ա որոշմամբ, պահուստային ֆոնդից հատկացրել է 1,700.0 հազ. դրամ, որը մարզպետի համապատասխան որոշմամբ ուղղվել է 9 ընտանիքների դրամական փոխհատուցման: Առ 01.10.03 թ. հիշյալ կարգով լուծվել է 8 ընտանիքների դրամական փոխհատուցման հարցը, իսկ ծրագիրն ամբողջությամբ ավարտելու համար անհրաժեշտ է իրականացնել դրամական փոխհատուցում ևս մեկ ընտանիքի:

06.05.03 ռմբակոծությունների և ռազմական գործողությունների հետևանքով անօթևան մնացած ընտանիքների վնասի փոխհատուցում ծրագրի իրականացումն սկսվել է 2001 թվականին, որը կատարվել է ՀՀ կառավարության 25.04.2001 թ.՝ «Հայաստանի Հանրապետության սահմանամերձ բնակավայրերում ռմբակոծությունների հետևանքով վնասված բնակելի տների բնակիչների բնակարանային պայմանների բարելավման առաջին փուլի մասին» թիվ 343 որոշմամբ հաստատված կարգով: Ծրագրի իրականացման համար ՀՀ 2001 թվականի պետական բյուջեով նախատեսվել է 90,000.0 հազ. դրամ, որի դիմաց կնքվել է 88 երկկողմ պայմանագրեր` մարզպետի և քաղաքացիների միջև՝ 82,938.01 հազ. դրամ ընդհանուր գումարով: 2001 թվականի ընթացքում կնքվել են (առքուվաճառքի) 28 եռակողմ պայմանագրեր՝ 25,950.85 հազ. դրամ գումարով, և գնվել են բնակարաններ: 2002 թվականին ՀՀ կառավարության 04.07.02 թ. թիվ 1072-Ն որոշմամբ նախատեսված «Նախորդ բյուջետային տարիների արդյունքով առաջացած պարտքերի մարում» ծրագրով հատկացվել է 56,347.1 հազ. դրամ (փաստացի մնացորդից 1,640.05 հազ. դրամով պակաս, որը լրացուցիչ հատկացվել է 2003 թվականին), որի դիմաց կատարվել է 45 բնակարանների գնում` 45,128.93 հազ. դրամ ընդհանուր արժեքով: Բնակարանների գնում 15 ընտանիքների կողմից չի կատարվել, և 11,218.17 հազ. դրամ ետ է վերադարձվել պետական բյուջեի ազատ մնացորդի եկամտային հաշվին: Սիսիան քաղաքի Գայի թիվ 7 շենքի և Կապան քաղաքի երկու անհատական բնակելի տների ընտանիքների կողմից բնակարանի գնում չի կատարվել՝ ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի կողմից տրված բնակարանների շուկայական արժեքի միջին գները ցածր լինելու պատճառաբանությամբ, իսկ Կապան քաղաքի Շինարարների թիվ 6 շենքի երկու ընտանիքներ երկկողմ պայմանագիր կնքելուց հետո մեկնել են հանրապետությունից: ՀՀ կառավարության 25.04.01 թ. թիվ 343 որոշմամբ հավանության արժանացած ծրագրով նախատեսված է մարզում աջակցություն տրամադրել քանդված կամ քանդման ենթակա 54 և չշահագործվող, վերականգնման ենթակա 118 անհատական բնակելի տների բնակիչներին: Ծրագրի իրականացման նախնական արժեքը կազմում է 511.0 մլն դրամ: 2002 թվականի ՀՀ պետական բյուջեի 06.05.03 «Ռմբակոծությունների և ռազմական գործողությունների հետևանքով անօթևան մնացած քաղաքացիներին վնասի փոխհատուցման՝ բնակարանային խնդիրների առաջնահերթ լուծման մասին» ծրագրով նախատեսվել էր 27,000.0 հազ. դրամ, որն իրականացվել է ՀՀ կառավարության թիվ 845-Ն որոշմամբ հաստատված կարգով: Նշված ծրագրով քանդված կամ քանդման ենթակա անհատական 15 բնակելի տների բնակիչների համար գնվել է բնակելի տուն (բնակարան) 26,909.0 հազ. դրամ ընդհանուր արժեքով: 2003 թվականի ՀՀ պետական բյուջեով հիշյալ ծրագրի շարունակության համար նախատեսվել է 59,000.0 հազ. դրամ, 01.10.03 թ. դրությամբ ծրագրի իրականացման շրջանակներում բնակարանների գնում դեռևս չէր կատարվել:

11.07.01 հակասողանքային միջոցառումներ ծրագրով ՀՀ քաղաքաշինության նախարարությանը նախատեսվել էր 60,000.0 հազ. դրամ, այնուհետև ՀՀ կառավարության 25.07.02 թ. թիվ 1175-Ն որոշմամբ գումարը վերաբաշխվել և Սյունիքի մարզպետարանին նախատեսվել է հատկացնել 29,000.0 հազ. դրամ, որն ուղղվել է մարզի սողանքային գոտիների առավել վտանգավոր տեղամասերում գտնվող անհատական տների բնակիչների բնակարանային պայմանների բարելավմանը: ՀՀ քաղաքաշինության նախարարը՝ 25.09.02 թ. թիվ ԴԼ-23/2163 գրությամբ, առաջարկել է մարզպետարանին ծրագիրն իրականացնել ՀՀ կառավարության 30.05.02 թ. թիվ 845-Ն որոշմամբ հաստատված կարգով: Ծրագրի իրականացման ընթացքում մարզպետարանը, ղեկավարվելով նշված կարգով, սողանքային գոտիների վթարային տների բնակիչների ֆինանսական աջակցության սահմանային չափը սահմանել է դիֆերենցված, որի արդյունքում աջակցության սահմանային չափի և ձեռքբերված բնակարանի տարբերությունը, որը տրվել է գնորդին, առանձին դեպքերում գերազանցել է ձեռք բերված բնակարանի արժեքը 3 անգամ: Ընդամենը նշված ծրագրի շրջանակներում 11 ընտանիքներին աջակցության չափը սահմանվել է 27,184.3 հազ. դրամ, գնված բնակարանների համար վճարվել է 12,651.0 հազ. դրամ, իսկ տարբերությունը՝ 14,533.3 հազ. դրամ, վճարվել է բնակիչներին: Ծրագիրն իրականացվել է տնտեսապես ոչ շահավետ կամ բյուջեից հատկացված միջոցների շրջանակներում աջակցության սահմանային ցածր, և ընդհանուր չափի սահմանման դեպքում ծրագիրը հնարավոր էր իրականացնել ամբողջությամբ: Հարկ է նշել, որ 06.05.12, 06.05.03 և 11.07.01 ծրագրերը նպատակաուղղվել են առավել վտանգված քանդման ենթակա շինությունների բնակիչների բնակարանային պայմանների բարելավմանը և անվտանգության ապահովմանը։ Սակայն քանդման ենթակա շինությունները չեն քանդվել և այդտեղ, բացի ծրագրից հրաժարվածներից, շարունակում են բնակվել նաև ծրագրին մասնակցած բնակիչները։

07.06.04 մշակութային միջոցառումներ ծրագրի տարեկան ճշգրտված նախահաշվով նախատեսվել էր 6,760.0 հազ. դրամ, ֆինանսավորվել է 1,000.0 հազ. դրամ, դրամարկղային ծախսը` 1,000.0 հազ. դրամ, փաստացին՝ 1,000.0 հազ. դրամ: Ծրագիրն իրականացվել է 14.8%-ով:

12.07.02 մարզային նշանակության ավտոճանապարհների պահպանում և շահագործում ծրագրի տարեկան ճշգրտված նախահաշվով նախատեսվել էր 50,000.0 հազ. դրամ, ֆինանսավորումը` 49,838.65 հազ. դրամ, դրամարկղային ծախսը` 49,838.65 հազ. դրամ, փաստացին` 49,838.65 հազ. դրամ: Ծրագրի իրականացման գործառույթներն իրականացվել են «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքին համապատասխան: Հարկ է նշել, որ մարզային նշանակության ճանապարհների պահպանումը և շահագործումը ներառվել է «Հայաստանի Հանրապետության 2003 թվականի պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքի՝ «ՀՀ պետական նշանակության ճանապարհների պահպանում և շահագործում» ծրագրում, որի իրականացման պատվիրատու է լիազորվել ՀՀ կապի և տրանսպորտի նախարարությունը: «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքի համաձայն, կնքված պայմանագրերի շրջանակներում Սյունիքի մարզի ճանապարհների պահպանման և շահագործման աշխատանքների գնային առաջարկը 4 կապալառուների կողմից կազմել է 158,930,857.0 հազ. դրամ կամ նախորդ տարվա համեմատ 3 անգամ ավելի:

14.06.07 նախորդ բյուջետային տարիների արդյունքներով առաջացած բյուջետային պարտքերի մարում ծրագրով «2002 թվականի Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեի մասին» ՀՀ օրենքով հատկացվել է 150,473.2 հազ. դրամ, դրամարկղային ծախսը` 136,186.7 հազ. դրամ։ Չիրացված 14,286.5 հազ. դրամը ետ է վերադարձվել պետական բյուջեի ազատ մնացորդի եկամտային հաշվին: Նշված ծրագրի շրջանակներում 2001 թվականին իրականացվել է Քարահունջ գյուղի կամրջային անցումի՝ 11,912.0 հազ. դրամի շինարարական աշխատանքներ, որի կապալի պայմանագիրը կնքվել է 26.11.99 թ. միջգերատեսչական մրցութային հանձնաժողովի եզրակացության հիման վրա։ Աշխատանքների իրականացման և ֆինանսավորման ընթացքում գործառույթը «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքի պահանջներին չի համապատասխանեցվել։

Մեղրի և Ագարակ քաղաքների համատիրություններին պետական աջակցություն ծրագրով ԱՇՁԲ-29 և ԱՇՁԲ-30 բաց մրցույթների արդյունքում (գնման առարկա է հանդիսացել քաղաքների բազմաբնակարան շենքերի հարթ տանիքների նորոգման աշխատանքները) 18,700.0 հազ. դրամ նախահաշվային առաջարկի դիմաց կնքվել է 18,285.1 հազ. դրամի պայմանագիր (կապալառուն՝ «Մեղրու ԲԿՏ» ԲԲԸ), կատարողականը կազմել է 16,203.9 հազ. դրամ, թերակատարումը՝ 2,496.1 հազ. դրամ:

________________

1. 00.00.00 - բյուջետային ծախսերի դասակարգման գործառնական կոդը՝ համապատասխանաբար խումբ, ենթախումբ, ծրագրի կոդ:

2. 0000 - բյուջետային ծախսերի տնտեսագիտական դասակարգման հոդված:

 

Ե Զ Ր Ա Կ Ա Ց ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

 

1. Մարզի համայնքների բյուջեները չեն կատարվել: 2002 թվականի փաստացի եկամուտների հանրագումարը կազմել է 1,229,130.2 հազ. դրամ, թերակատարումը՝ 701,974.0 հազ. դրամ, ծախսերի կատարողականը կազմել է 1,087,979.3 հազ. դրամ կամ նախատեսվածի 56.4%-ը:

2. Համայնքների բյուջեները ձևավորվել են «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված սկզբունքներին անհամապատասխան, հաճախ՝ դրանց անտեսմամբ:

3. Համայնքների ավագանիները, խախտելով «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 4-րդ կետը, 68-րդ և 69-րդ հոդվածները, «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 34-րդ հոդվածը, բյուջեների կատարման և բյուջետային գործընթացի նկատմամբ արդյունավետ վերահսկողություն չեն իրականացրել:

4. Համայնքների բյուջեների սեփական եկամուտների փաստացի մուտքերը չեն բնութագրում եկամուտների կատարողականը.

♦ Հարկային եկամուտները 2002 թվականին կատարվել են 25.1%-ով՝ կազմելով 200,736.0 հազ. դրամ: Գույքահարկի և հողի հարկի բազաներում առկա են բազմաթիվ անճշտություններ՝ պայմանավորված տեղական ինքնակառավարման մարմինների և ՏՀՏ-ների փոխհամագործակցության բացակայությամբ:

♦ Ոչ հարկային եկամուտները կատարվել են 49.3%-ով՝ կազմելով 100,429.6 հազ. դրամ: Հողի վարձակալության տրամադրման և վարձավճարների գանձման գործընթացի խոչընդոտ է հանդիսանում համայնքների գլխավոր հատակագծերի կամ հողօգտագործման ժամանակավոր սխեմաների բացակայությունը, հողատեսքերի անբավարար հաշվառումը, համայնքների միջև առկա սահմանային խնդիրները:

♦ Տեղական տուրքերը կազմել են նախատեսվածի 77.3%-ը կամ 9,224.2 հազ. դրամ: 77.3% կատարողականը պայմանավորված է այն բանով, որ տեղական տուրքերից մուտքեր նախատեսել են 46 համայնքներ, մուտք են ունեցել 29-ը, իսկ 109 համայնքներում տեղական տուրքերից մուտքերը կազմել են ընդամենը փաստացի եկամուտների 0.6%-ը:

5. 2002 թվականի ընթացքում պետական բյուջեից մարզի համայնքների բյուջեներին ընդամենը համահարթեցման սկզբունքով տրամադրված դոտացիան՝ ներառյալ 1999-2001 թվականների պարտքերը, կազմել է 836,587.8 հազ. դրամ կամ բյուջեների եկամուտների հանրագումարի 43.3%-ը: Ընդ որում, մարզի 50 համայնքներում դոտացիան կազմել է եկամուտների ավելի քան 80%-ը։ Հատկացված դոտացիան հիմնականում ուղղվել է կառավարման ապարատի պահպանմանը և նախորդ բյուջետային տարիների ընթացքում կուտակված կրեդիտորական պարտքերի մարմանը։

6. Մարզի համայնքների կողմից իրականացված գնումները կատարվել են «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքի և գնումների գործընթացը կանոնակարգող նորմատիվ ակտերի պահանջներին ոչ համապատասխան:

7. 2002 թվականին մարզպետարանին ՀՀ պետական բյուջեով նախատեսված ծրագրերի կատարման համար հատկացվել է 1,651,454.7 հազ. դրամ։ Մարզպետարանի պատասխանատու ստորաբաժանումների կողմից առանձին դեպքում ոչ լիարժեք է իրականացվել ֆինանսական հոսքերի կառավարումը և դրանց նկատմամբ ընթացիկ վերահսկողությունը։

8. ՀՀ պետական բյուջեի 06.05.03, 06.05.12, 11.07.01 ծրագրերը նպատակաուղղված են առավել վտանգված շինությունների բնակիչների բնակարանային պայմանների բարելավմանը և անվտանգության ապահովմանը, սակայն առ 01.10.2003 թ. փաստացի 132,007.0 հազ. դրամ պետական աջակցություն ստացած բնակիչները շարունակում են բնակությունը քանդման ենթակա շինություններում։

 

Ա Ռ Ա Ջ Ա Ր Կ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն Ն Ե Ր

 

1. Տեղական ինքնակառավարման մարմիններին՝

♦ համայնքների բյուջեների ձևավորումն իրականացնել «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածով սահմանված՝ բյուջեի ձևավորման սկզբունքներին համապատասխան,

♦ ավագանուն՝ «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 68-րդ և «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 34-րդ հոդվածներով իրենց վերապահված իրավասությունների շրջանակներում իրականացնել վերահսկողություն համայնքների բյուջեների կատարման նկատմամբ, համայնքների բյուջեների կատարման տարեկան հաշվետվությունները ավագանու նիստում քննարկել և հաստատել «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 35-րդ հոդվածի 3-րդ կետի և «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 69-րդ հոդվածի պահանջներին համապատասխան՝ մասնագիտացված աուդիտային կազմակերպության եզրակացության առկայությամբ,

♦ համապատասխան «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 12-րդ կետի և 34-րդ հոդվածի 2-րդ պարբերության 2-րդ կետի, իրենց իրավասությունների շրջանակներում, հարկային տեսչության և անշարժ գույքի կադաստրի տարածքային ծառայությունների հետ ճշտել գույքահարկի և հողի հարկի բազաները,

♦ համայնքների կարիքների համար ապրանքների, աշխատանքների և ծառայությունների գնումները կատարել «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքի պահանջներին համապատասխան:

2. Մարզպետարանին՝

♦ համայնքների բյուջեների ձևավորման և կատարման ընթացքում տեղական ինքնակառավարման մարմինների, պետական կառավարման մարմինների տարածքային ստորաբաժանումների և մարզպետարանի միջև ապահովել փոխհամաձայնեցված գործունեություն,

♦ լիարժեք իրականացնել ՀՀ պետական բյուջեից համայնքների բյուջեներին և ՀՀ պետական բյուջեով նախատեսված ծրագրերի իրականացման համար մարզպետարանին հատկացված միջոցների օգտագործման նկատմամբ վերահսկողությունը,

♦ մարզպետարանին և համապատասխան համայնքների ղեկավարներին ապահովել ՀՀ պետական բյուջեի 06.05.03, 06.05.12, 11.07.01 ծրագրերի շրջանակներում աջակցություն ստացած բնակիչների պարտադիր վերաբնակեցումը։

♦ «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի վերահսկիչ պալատի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածին համապատասխան, մեկամսյա ժամկետում Վերահսկիչ պալատ ներկայացնել պաշտոնական տեղեկատվություն՝ տեղական ինքնակառավարման մարմիններում և մարզպետարանում վերահսկողության ընթացքում բացահայտված խախտումների ու թերությունների վերացման ուղղությամբ ձեռնարկված միջոցառումների վերաբերյալ:

 

հավելված 1

 

Սյունիքի մարզի համայնքների բյուջեների ընդամենը եկամուտների կառուցվածքը

 

հազ. դրամ

Եկամուտների անվանումը 2002 թ. 2003 թ. ճշտված պլան 2002 թ. փաստացի կատարո- ղական կատարո- ղականի նկատմամբ % եկամուտները ընդամենը պլանի նկատմամբ % ճշտված պլան եկամուտները ընդամենը պլանի նկատմամբ % Վարչական բյուջե այդ թվում՝ 1,886,559.4 1,181,193.9 62.6 97.7 1,884,948.3 94.9 Հարկային եկամուտներ 800,057.6 200,736.0 25.1 41.4 946,615.7 47.7 Տեղական տուրքեր 11,936.3 9,224.2 77.3 0.6 14,269.1 0.7 Պետական տուրքեր 18,950.0 19,647.7 103.6 1.0 19,973.0 1.0 Ոչ հարկային եկամուտներ 203,465.4 100,429.6 49.3 10.5 263,871.0 13.3 Պետական բյուջեից հատկացված դոտացիաներ 836,509.9 836,587.8 100.2 43.3 489,226.9 24.6 Այլ աղբյուրներից տրանսֆերտներ 3,169.8 2,098.2 66.1 0.16 22,056.8 1.1 Վարչական բյուջեի տարեսկզբի ազատ մնացորդ 12,470.4 12,470.4 100.0 0.7 128,935.8 6.5 Ֆոնդային բյուջե (առանց վարչական բյուջեից ֆոնդային բյուջե կատարված հատկացումների) 44,544.8 47,936.3 107.6 2.3 101,805.1 5.1 Ընդամենը եկամուտներ 1,931,104.2 1,229,130.2 63.6   1,986,753.4

 

հավելված 2

 

Սյունիքի մարզի համայնքների բյուջեների ընդամենը ծախսերի կառուցվածքը

 

ա) ըստ բյուջետային ծախսերի գործառական դասակարգման

 

հազ. դրամ

Ծախսերի անվանումը 2002 թ. 2003 թ. ընդամենը ծախսեր փաստացի կատարո- ղական կատար- ման % ծախսերի նկատմամբ % փաստացի ծախսերի նկատմամբ‚ % ճշտված պլան ընդամենը ծախսերի նկատմամբ‚ % Վարչական բյուջե այդ թվում՝ 1,886,046.9 1,050,253.5 55.6 97.7 96.5 1,813,377.2 94.1 Ընդհանուր բնույթի համայնքային ծառայություններ 364,024.2 213,689.6 58.7 18.9 19.6 418,253.1 21.7 Կրթություն, գիտություն 265,201.7 174,532.1 65.8 13.7 16.1 305,023.3 15.8 Առողջապահություն 475.2 260.1 54.7 0.02 0.02 4,851.7 0.25 Մշակույթ, սպորտ և կրոն 202,361.6 150,022.1 74.1 10.5 13.8 224,811.3 11.7 Սոցիալական ապահովություն և ապահովագրություն 5,500.0 5,018.0 91.2 0.3 0.4 118,739.8 6.16 Բնակկոմունալ տնտեսություն 170,163.0 70,639.7 41.7 8.8 6.5 57,903.5 3.0 Տրանսպորտ և կապ 1,208.0 661 54.7 0.06 0.06 7,448.0 0.38 Հիմնական ուղղություններին չդասվող այլ ծախսեր, այդ թվում՝ 877,113.2 435,431.0 49.6 45.4 40.0 676,346.4 35.1 ա) Նախորդ տարիների պարտքերի մարում 480,919.5 325,396.3 67.6 24.9 29.9 290,789.9 15.1 բ) Պահուստային ֆոնդ 314,081.9 46,526.8 14.8 16.2 4.3 271,544.9 14.1 գ) Այլ ծախսեր 82,111.8 63,507.9 77.3 4.3 5.8 114,011.6 5.9 Ֆոնդային բյուջե 44,544.8 37,725.8 84.6 2.3 3.5 112,759.0 5.9 Ընդամենը ծախսեր (առանց վարչական բյուջեից ֆոնդային բյուջե կատարված հատկացումների) 1,930,591.7 1,087,979.3 56.3 - - 1,926,136.0 -

 

բ) ըստ բյուջետային ծախսերի տնտեսագիտական դասակարգման

 

հազ. դրամ

Ծախսերի անվանումը 2002 թ. 2003 թ. Ճշտված պլան Փաստացի կատարո- ղական ծախսերի նկաsմամբ, % փաստացի ծախսերի նկատմամբ, % կատարո- ղականի նկատմամբ, % ճշտված պլան Ընթացիկ ծախսեր, այդ թվում՝ 1,841,486.8 1,018,244.1 95.4 93.6 55.3 1,735,069.1 Աշխատավարձ և աշխատավարձին հավասարեցված վճարներ 675,509.0 511,097.5 35.0 47 75.7 600,081.9 Պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարներ 273,881.6 191,140.8 14.2 17.6 69.8 247,853.7 Ապրանքների գնման և ծառայությունների վճարման ծախսեր 877,327.2 304,036.8 45.4 27.9 34.6 864,224.9 Կապիտալ ծախսեր 89,104.9 69,735.2 4.6 6.4 78.3 191,067.3 Այլ ծախսեր 14,769.0 11,969.0 0.8 1.1 81.0 22,908.4 Ընդամենը 1,930,591.7 1,087,979.3 - - 56.3 -

 

 

հավելված 3

 

Սյունիքի մարզպետարանի 2002 թվականի նախատեսված եվ կատարված ծախսեր

 

հազ. դրամ

Խումբ Ենթա- խումբ Բյուջետային ծախսերի գործառնական դասակարգման խմբերի և ենթախմբերի, ֆինանսավորվող օբյեկտների և վերջիններս իրականացնող մարմինների անվանումը տարեկան պլան տարեկան ճշտված պլան փաստ կատար- ման % ճշտված պլանի նկատ- մամբ 01 01 04. Գործադիր իշխանություն, պետական կառավարման հանրապետական և տարածքային կառավարման մարմինների կենտրոնական ապարատի պահպանում 62,064.0 62,064.0 61,149.95 98.53 04 03 01. Հանրակրթական դպրոցների պահպանում 831,239.5 841,920.10 839,043.20 99.66 02. Կրթական օբյեկտների հիմնանորոգում 27,540.0 27,540.0 27,540.0 100.0 07. Հանրակրթական դպրոցներում նախապատրաստական ուսուցման կազմակերպում 1,090.5 1,090.50 1,090.5 100.0 10. Ռազմագիտական կաբինետների ստեղծում 1,427.9 1,427.90 1,427.90 100.0 11. Ըստ աշակերտների թվի ֆինանսավորման համակարգի անցած դպրոցների պահպանում 185,575.1 183,575.1 183,574.2 100.0 04 01. Հատուկ ընդհանուր կրթական հիմնարկների պահպանում 247,590.8 247,590.8 247,207.5 99.85 05 01. Արտադպրոցական հիմնարկների պահպանում 5,283.6 5,283.6 5,280.30 99.94 06 04 02. Սոցիալական ծառայությունների մարզային, Երևանի քաղաքային կենտրոնների (ՍԾՏԿ) պահպանում 15,783.6 15,783.5 15,647.4 99.14 05 03. Ռմբակոծությունների և ռազմական գործողությունների հետևանքով անօթևան մնացած ընտանիքներին վնասի փոխհատուցում՝ բնակարանային խնդիրների առաջնահերթ լուծում 27,000.0 27,000.0 26,909.00 99.66 12. Պետական աջակցություն Կապան քաղաքի Թումանյան փողոցում N 9, 10, 11, 12 սեփական տներում բնակվող բնակիչներին 3,800.0 3,800.0 3,495.30 91.98 07 03 01. Թանգարանների պահպանում 2,538.2 2,538.2 2,292.4 90.32 04 01. Մշակույթի տների, ակումբների և կենտրոնների պահպանում 322.9 322.9 322.80 99.97 06 03. Այլ թատրոնների և համերգային կազմակերպությունների սուբսիդավորում 9,493.8 9,493.8 9,493.8 100.0 04. Մշակութային միջոցառումներ 6,760.0 6,760.0 1,000.0 14.79 11 07 01. Հակասողանքային միջոցառումներ (ՀՀ քաղաքաշինության նախարարություն 60,000.0 հազ. դրամ) 00.0 29,000.00 27,922.30 96.28 12 07 02. Մարզային նշանակության ավտոճանապարհների պահպանում և շահագործում 50,000.0 50,000.0 49,838.65 99.68 14 06 07. Նախորդ բյուջետային տարիների արդյունքներով առաջացած պարտքերի մարում (ՀՀ կառավարության որոշումներով) 00.0 00.0 148,219.7      Ընդամենը 1,477,509.9 1,527,311.4 1,651,454.7 

 

Հաստատվել է ՀՀ ԱԺ Վերահսկիչ

պալատի խորհրդի 24.03.2004 թ. նիստում

և ուղարկվել է ՀՀ Ազգային ժողով:

 

Տ Ե Ղ Ե Կ Ա Ն Ք

 

Օտարերկրյա պետություններից եվ միջազգային ֆինանսական կազմակերպություններից ստացված պաշտոնական տրանսֆերտների 2003 թ. ընթացքում օգտագործման մասին

 

Ուսումնասիրության նպատակը - Պաշտոնական տրանսֆերտների ծրագրերի իրականացման ընթացքը

Ուսումնասիրությամբ արձանագրվել է - ՀՀ 2003 թ. պետական բյուջեով նախատեսվել է օտարերկրյա պետություններից և միջազգային ֆինանսական կազմակերպություններից ներգրավել 60,952,105.0 հազ. դրամ (19,698.25 հազ. եվրո և 83,915.48 հազ. ԱՄՆ դոլար) պաշտոնական տրանսֆերտներ, այդ թվում`

♦ «Լինսի» հիմնադրամից` 46,648,120.0 հազ. դրամ կամ 79,550.00 հազ. ԱՄՆ դոլար (76.5%-ը),

♦ Եվրահանձնաժողովից` 8,619,000.00 հազ. դրամ կամ 14,953.16 հազ. եվրո (14,2%-ը),

♦ Հոլանդիայի կառավարությունից` 2,735,067.0 հազ. դրամ կամ 4,745.09 հազ. եվրո (4.5%),

♦ Ճապոնիայի կառավարության կողմից «Պարենային արտադրության աճ» ծրագրի շրջանակներում տրամադրված ապրանքանյութական արժեքների դրամայնացումից` 390,000.0 հազ. դրամ (0.6%):

♦ Այլ դրամաշնորհներ` 2,559,918.0 հազ. դրամ կամ 4,365.48 հազ. ԱՄՆ դոլար (4.2%):

Նախատեսված պաշտոնական տրանսֆերտներն ըստ եռամսյակների բաշխված են հետևյալ կերպ`

♦ Առաջին եռամսյակ` 7,199,997.2 հազ. դրամ,

♦ Երկրորդ եռամսյակ` 13,396,367.5 հազ. դրամ,

♦ Երրորդ եռամսյակ` 23,957,738.1 հազ. դրամ,

♦ Չորրորդ եռամսյակ` 16,398,002.2 հազ. դրամ:

2003 թ. ընթացքում նախատեսված պաշտոնական տրանսֆերտների ստացման մասին ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության կողմից ընդհանրացված տեղեկատվության փոխարեն, այն տրամադրվել է միայն ծրագրերի կատարողականների վերաբերյալ:

Փաստացի կատարողականներն ըստ ծրագրերի արտացոլված են Աղյուսակ 1-ում:

 

Աղյուսակ 1

 

2003 թ. ընթացքում պաշտոնական տրանսֆերտներից կատարված փաստացի ծախսերը

 

Ծրագրի անվանումը	2003 թվական					Կա- տարո- ղականը
	Արտար-ժույթը	Նախատեսված գումարը		Փաստացի ծախս
		Արտար- ժույթով (հազ.)	ՀՀ դրամով (հազ.)	Արտար- ժույթով (հազ.)	ՀՀ դրամով (հազ.)
Ա	1	2	3	4	5	6=4/2
1. «Լինսի» հիմնադրամ, այդ թվում`	ԱՄՆ դոլար	79,550.00	46,648,120.00	78006,28	45,742,882.84	98.1%
«Ճանապարհաշինություն» ծրագիր	ԱՄՆ դոլար	34,410.00	20,178,024.00	32,333.49	18,960,360.00	94.0%
«Բնակարանաշինություն» ծրագիր	ԱՄՆ դոլար	22,550.00	13,223,320.00	14,140.60	8,292,047.84	62.7%
«Մշակութային օջախների վերականգնում» ծրագիր	ԱՄՆ դոլար	12,990.00	7,617,336.00	24,835.73	14,563,675.00	191.2%
«Երևանի փողոցների վերանորոգում» ծրագիր	ԱՄՆ դոլար	9,600.00	5,629,440.00	6,696.45	3,926,800.00	69.8%
2. Եվրոհանձնաժողով, այդ թվում`	Եվրո	14,953.16	8,619,000.00	9, 469.78	6,334,320.00	63.3%
Եվրահանձնաժողով, «Պարենային ապահովության ծրագիր»	Եվրո	9,470.34	5,458,700.00	9,469.78	6,334,320.00	99.99%
Եվրահանձնաժողով, վարկերի մարում	Եվրո	5,482.82	3,160,300.00	0.00	0.00	0.0%
3. Հոլանդիայի կառավարություն	Եվրո	4,745.09	2,735, 067.00	4,659.90	3,266,729.70	98.2%
4. Ճապոնիայի կառավարություն, Պարենային արտադրության աճ» ծրագիր1		-	390,000.00	-	270,000.00	69.2%
5. Այլ դրամաշնորհներ	ԱՄՆ դոլար	4,365.48	2, 559, 917.90	1,302.60		29.8%
Բնական պաշարների կառավարման և չքավորության նվազեցման ծրագիր (ՀԲ)	ԱՄՆ դոլար	968.30	567, 811.00	131.94	75,225.24	13.6%
Գործարար կապերի նախապատրաստման դրամաշնորհ (ՀԲ)	ԱՄՆ դոլար	170.00	99,688.00	52.25	-	30.7%
SAC V-ի նախապատրաստման դրամաշնորհ (ՀԲ)	ԱՄՆ դոլար	360.00	211,104.00	205.94	-	57.2%
Հակակոռուպցիոն ռազմավարության մշակման դրամաշնորհ (ՀԲ)	ԱՄՆ դոլար	50.00	29,320.00	5.34	-	10.7%
Երեխաների խնամքի համակարգում բարեփոխումների փորձարկման դրամաշնորհ (ՀԲ)	ԱՄՆ դոլար	961.00	563,531.00	144.15	-	15.0%
Պետական հատվածի բարեփոխումների նախապատրաստման դրամաշնորհ (ՀԲ)	ԱՄՆ դոլար	269.08	157,788,90	70.31	-	26.1%
Կրթության որակի և համապատասխանության դրամաշնորհ (ՀԲ)	ԱՄՆ դոլար	121.60	71,306.00	173.10	99,794.30	142.4%
Ճապոնական սոցիալական զարգացման հիմնադրամի աջակցությամբ իրականացվող «Համատիրությունների վրա հիմնված Քաղաքային ջրամատակարարման կառավարման ծրագիր»	ԱՄՆ դոլար	997.50	584,934.00	85.64	48,331.10	8.6%
Մեծ Բրիտանիայի Միացյալ Թագավորության աջակցությամբ իրականացվող Հայաստանի Սոցիալական ներդրումների հիմնադրամի երկրորդ ծրագրի համաֆինանսավորման դրամաշնորհ	ԱՄՆ դոլար	468.00	274,435.00	433.93	254,452.10	92.7%
6. Մեծ Բրիտանիայի միջազգային զարգացման նախարարության նվիրատվություն2	ԱՄՆ դոլար	0.00	0.00	1.46	827.30
ԸՆԴԱՄԵՆԸ			60,952,104.90

___________

1 Այս ծրագրով կատարողականը հաշվարկվել է ՀՀ դրամով արտահայտված գումարների հիման վրա:

2 ՀՀ կառավարության 18.12.2003 թ. թիվ 1666-Ա որոշմամբ պետական բյուջե մուտքագրված 827.3 հազ. դրամ գումարը ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին օրենքի 23 հոդվածի կետ 8-ի համապատասխան դիտվել է հաստատված պետական բյուջեի եկամուտների կազմում չնախատեսված և այդ բյուջե մուտքագրված գումար,որը ծախսել է նույն տարում:

 

Հարկ է նշել նաև, որ Համաշխարհային բանկի աջակցությամբ իրականացվող «Գործարար կապերի նախապատրաստման դրամաշնորհ», «SAC 5-ի նախապատրաստման դրամաշնորհ», «Հակակոռուպցիոն ռազմավարության մշակման դրամաշնորհ», «Երեխաների խնամքի համակարգում բարեփոխումների փորձարկման դրամաշնորհ» և «Պետական խնամքի համակարգում բարեփոխումների փորձարկման դրամաշնորհ» ծրագրերով փաստացի ծախսերը դրամային արտահայտությամբ չեն արտացոլվել Աղյուսակ 2-ում, քանի որ ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության կողմից տրամադրված տեղեկատվության մեջ չկան համապատասխան տվյալներ: Այդ պատճառով 2003թ, ընթացքում պետական բյուջեով նախատեսված պաշտոնական տրանսֆերտների գծով ընդհանուր փաստացի կատարողականը բացակայում է:

Առանձնապես ցածր է կատարողականը`

1. Ճապոնական սոցիալական զարգացման հիմնադրամի աջակցությամբ իրականացվող Համատիրությունների վրա հիմնված Քաղաքային ջրամատակարարման կառավարման ծրագիր-8.6%,

2. Հակակոռուպցիոն ռազմավարության մշակման դրամաշնորհ-10.7%,

3. Բնական պաշարների կառավարման և չքավորության նվազեցման ծրագիր-13.6%,

4. Երեխաների խնամքի համակարգում բարեփոխումների փորձարկման դրամաշնորհ-15.0%:

Նախկինում ստացված վարկերի մարման համար Եվրահանձնաժողովի կողմից նախատեսված 5,482.82 հազ. եվրոյի դիմաց փաստացի ծախսումներ ընդհանրապես չեն կատարվել: