ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ԿԵՆՏՐՈՆԱԿԱՆ ԲԱՆԿԻ ԽՈՐՀՈՒՐԴ

11 մայիսի 1999 թվականի

թիվ 69

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

 «ԲԱՆԿԵՐԻ ԻՐԱՑՎԵԼԻՈՒԹՅԱՆ ՃԵՂՔՎԱԾՔԻ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ԿԱՐԳԸ» ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ԵՎ «ԲԱՆԿԵՐԻ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԳԱՎՈՐՈՒՄԸ, ԲԱՆԿԱՅԻՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՆՈՐՄԱՏԻՎՆԵՐԸ» ԿԱՆՈՆԱԿԱՐԳ 2-ՈՒՄ (ՆՈՐ ԽՄԲԱԳՐՈՒԹՅԱՄԲ) ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

(որոշումն ուժը կորցրել է 31.05.01 թիվ 147)

 Հիմք ընդունելով «Բանկերի և բանկային գործունեության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 44-րդ հոդվածը, ղեկավարվելով «Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 20-րդ հոդվածի դրույթներով` Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի խորհուրդը որոշում է.

 1. Ընդունել ի գիտություն «Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող բանկերի կողմից ներգրավված և տեղաբաշխված միջոցների ժամկետայնության և իրացվելիության վերաբերյալ 1999 թվականի ապրիլի մեկի դրությամբ» տեղեկանքը:

 2. Հաստատել «Բանկերի իրացվելիության ճեղքվածքի գնահատման կարգը»:

 3. «Բանկերի գործունեության կարգավորումը, բանկային գործունեության տնտեսական նորմատիվները» կանոնակարգ 2-ի (նոր խմբագրությամբ) երկրորդ բաժնում կատարել հետևյալ փոփոխությունները.

 ա) կանոն 13.01-ը վերաշարադրել հետևյալ խմբագրությամբ. 

«Բանկի բարձր իրացվելի ակտիվների և ընդհանուր ակտիվների գումարների միջև նվազագույն հարաբերակցությունը (Ն21 նորմատիվ) սահմանվում է 15%, եթե բանկի իրացվելիության ճեղքվածքը դրական է կամ հավասար 0-ի, և 25%, եթե բանկի իրացվելիության ճեղքվածքը բացասական է»:

 բ) կանոն 13.02-ը վերաշարադրել հետևյալ խմբագրությամբ. 

«Բանկի բարձր իրացվելի ակտիվների և ցպահանջ պարտավորությունների միջև նվազագույն հարաբերակցությունը (Ն22 նորմատիվ) սահմանվում է 80%»:

 4. Հանձնարարել Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի բանկային վերահսկողության դեպարտամենտին`

 ա) սույն որոշման ընդունման պահից մեկշաբաթյա ժամկետում Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող բանկերի մասնակցությամբ կազմակերպել սեմինարներ` «Բանկերի իրացվելիության ճեղքվածքի գնահատման կարգը» պարզաբանելու նպատակով:

 բ) սույն թվականի III եռամսյակի ընթացքում «Բանկերի իրացվելիության ճեղքվածքի գնահատման կարգի» կիրարկման ուսումնասիրության համար նպատակային վերստուգումներ իրականացնել Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող բանկերում` արդյունքների մասին տեղեկացնելով Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի խորհրդին:

 5. Սույն որոշման 3-րդ կետի «ա» մասը ուժի մեջ է մտնում 1999 թվականի հուլիսի 1-ից, 3-րդ կետի «բ» մասը` 2000 թվականի հունվարի 1-ից:

 6. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում ընդունման պահից:

 ԲԱՆԿԵՐԻ ԻՐԱՑՎԵԼԻՈՒԹՅԱՆ ՃԵՂՔՎԱԾՔԻ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ԿԱՐԳ

 Բովանդակություն

 1. Ընդհանուր դրույթներ

 2. Սահմանումներ

 3. Ներգրավված և տեղաբաշխված միջոցների կշիռները

 4. Սահմանափակումներ

 5. Իրացվելիության գնահատման մեթոդիկա

 6. Հավելված

 I. Ընդհանուր դրույթներ

 1.1. Սույն կարգով սահմանվում է բանկերի իրացվելիության մակարդակի հաշվարկման մեթոդիկան:

 1.2. Սույն կարգի նպատակն է որոշել, թե արդյոք բանկը տնօրինում է բավարար քանակությամբ իրացվելի միջոցների, որպեսզի կատարի իր ցպահանջ և ժամկետային պարտավորությունները:

 II. Սահմանումներ

 Սույն կարգի իմաստով`

 2.1.1. Ժամկետային պարտավորությունները և տեղաբաշխված միջոցները մինչև 180 օր մարման ժամկետ ունեցող պարտավորություններն ու տեղաբաշխված միջոցներն են:

 2.1.2. Ներգրավված և տեղաբաշխված միջոցների մարման ժամկետները դասակարգվում են ըստ հետևյալ խմբերի`

 - ցպահանջ,

 - մինչև 29 օր,

 - 30-ից 59 օր,

 - 60-ից 89 օր,

 - 90-ից 119 օր,

 - 120-ից 149 օր,

 - 150-ից 180 օր:

 2.1.3. Հաշվարկները կատարվում են ելնելով տեղաբաշխված միջոցների և պարտավորությունների մարմանը մնացած ժամկետներից: Հաշվարկների համար նախապայման է հանդիսանում այն, որ`

 - բանկն իր պարտավորությունները չի մարում նոր պարտավորություններ ներգրավելու միջոցով,

 - ժամկետային պարտավորությունները մարվում են բացառապես պայմանագրով նախատեսված ժամկետներում:

 2.1.4. Իրական իրացվելիությունը ցպահանջ և ժամկետային տեղաբաշխված միջոցներն են, ընդ որում ցպահանջ տեղաբաշխված միջոցները վերցվում են իրացվելիության համապատասխան կշիռներով:

 2.1.5. Ակնթարթային իրական իրացվելիությունը ցպահանջ տեղաբաշխված միջոցներն են` իրացվելիության համապատասխան կշիռներով:

 2.1.6. Ժամկետային իրական իրացվելիությունը ժամկետային տեղաբաշխված միջոցներն են:

 2.1.7. Անհրաժեշտ իրացվելիությունը ցպահանջ և ժամկետային ներգրավված միջոցներն են (պարտավորությունները), ընդ որում ցպահանջ ներգրավված միջոցները վերցվում են հաճախորդի պահանջելու հավանականության համապատասխան կշիռներով:

 2.1.8. Ակնթարթային անհրաժեշտ իրացվելիությունը ցպահանջ ներգրավված միջոցներն են (պարտավորությունները)` հաճախորդի պահանջելու հավանականության համապատասխան կշիռներով:

 2.1.9. Ժամկետային անհրաժեշտ իրացվելիությունը ժամկետային ներգրավված միջոցներն են (պարտավորությունները):

 2.1.10. Ակնթարթային իրացվելիությունը ակնթարթային իրական և ակնթարթային անհրաժեշտ իրացվելիության տարբերությունն է:

 2.1.11. Ժամկետային իրացվելիությունը ժամկետային իրական և ժամկետային անհրաժեշտ իրացվելիության տարբերությունն է:

 2.1.12. Իրացվելիության ճեղքվածքը ակնթարթային իրացվելիության և ժամկետային իրացվելիության գումարն է:

 III. Ներգրավված և տեղաբաշխված միջոցների կշիռները

 3.1. Ցպահանջ ներգրավված և տեղաբաշխված միջոցները 1*) հաշվարկներում ընդգրկվում են ներքոհիշյալ կշիռներով`

 Տեղաբաշխված միջոցների և պարտավորությունների կշիռները

 I. Պարտավորություններ

Բանկի թղթակցային հաշիվներ	100 %
Պարտավորություններ բանկերի նկատմամբ	85 %
Պարտավորություններ ֆիզիկական անձանց նկատմամբ	70 %
Պարտավորություններ տնտեսավարող սուբյեկտների նկատմամբ	80 %
Բանկի կողմից թողարկված արժեթղթեր	100 %
Պարտավորություններ այլ անձանց նկատմամբ	100 %
Հաշվարկված վճարվելիք տոկոսներ	100 %

 1*) Ցպահանջ ներգրավված միջոցների կազմում ընդգրկվում են նաև այն պարտավորությունները, որոնց մարման ժամկետը լրացել է, սակայն հաճախորդը ստանալու հայտ չի ներկայացրել:

 II. Տեղաբաշխված միջոցներ

Կանխիկ միջոցներ դրամով, ինչպես նաև ՀՀ ԿԲ խորհրդի համաձայնությամբ` կանխիկին հավասարեցված վճարային փաստաթղթեր` բացառությամբ ճանապարհին գտնվողների, ոսկու ստանդարտացված ձուլակտորներ, ոսկով ներդրված ավանդներ	100 %
Պահանջներ ՀՀ ԿԲ-ի նկատմամբ	100 %
Պահանջներ ՀՀ բանկերի նկատմամբ	90 %
Պահանջներ Եվրոհամայնքի միության կազմի մեջ մտնող երկրների, ինչպես նաև ԱՄՆ-ի, Կանադայի, Ճապոնիայի և Շվեյցարիայի բանկերի նկատմամբ	100 %
Պահանջներ այլ երկրների բանկերի նկատմամբ	80 %
Պահանջներ ՀՀ կառավարության նկատմամբ 2*) Պահանջներ Եվրոհամայնքի միության կազմի մեջ մտնող երկրների, ԱՄՆ-ի, Կանադայի, Ճապոնիայի և Շվեյցարիայի	90 %
կառավարությունների նկատմամբ	100 %
Այլ երկրների կառավարությունների նկատմամբ	80 %
Վարկային ներդրումներ	70 %
Հաշվարկված ստացվելիք տոկոսներ	50 %
Ոչ պետական արժեթղթեր	50 %
Ֆինանսական լիզինգ, ֆակտորինգ	50 %
Պահանջներ այլ անձանց նկատմամբ	50 %

 2*) Պետական արժեթղթերը համարվում են ցպահանջ և կշռվում են 90% իրացվելիության կշռով:

 IV. Սահմանափակումներ

 4.1. Եթե տեղաբաշխված և ներգրավված միջոցները ցպահանջ չեն և չունեն հստակ սահմանված մարման ժամկետներ, ապա տեղաբաշխված միջոցները համարվում են 180 օրից ավել մարման ժամկետ ունեցող, իսկ ներգրավված միջոցները` ցպահանջ:

 4.2. Պարտավորությունների կազմում չեն ընդգրկվում պարտավորություններն այն մասով, որը հանդիսանում է ապահովվածություն տեղաբաշխված միջոցների համար:

 4.3. Տեղաբաշխված միջոցների կազմում չեն ընդգրկվում տեղաբաշխված միջոցներն այն մասով, որի համար համապատասխան պարտավորությունները հանդիսանում են ապահովվածություն:

 4.4. Տեղաբաշխված միջոցների կազմում չեն հաշվառվում բանկերի կանոնադրական հիմնադրամի համալրման կուտակման հաշիվները, ինչպես նաև սառեցված հաշիվները:

 V. Իրացվելիության ճեղքվածքի գնահատման մեթոդիկա

 5.1. Բանկի իրացվելիությունը գնահատելու համար անցկացվում են ակնթարթային, ժամկետային և ընդհանուր իրացվելիության տեստեր:

 5.2. Ակնթարթային իրացվելիության տեստի անցկացման քայլերը.

 5.2.1. Ցպահանջ տեղաբաշխված միջոցների համար հաշվարկվում է իրական իրացվելիության մեծությունը, ելնելով իրացվելիության կշիռներից (ԿՑՏ):

 5.2.2. Ցպահանջ պարտավորությունների համար հաշվարկվում է անհրաժեշտ իրացվելիության մեծությունը` ելնելով հաճախորդի պահանջելու հավանականության համապատասխան կշիռներից (ԿՑՊ): Խոշոր ցպահանջ պարտավորությունները 3*) հաշվառվում են կրկնակի` երկրորդ անգամ 20% կշիռով:

 3*) Խոշոր պարտավորությունների (ցպահանջ և ժամկետային) շարքին դասվում են մեկ պարտապանի և նրա հետ կապված անձանց նկատմամբ պարտավորությունները, որոնց գումարը գերազանցում է ընդհանուր պարտավորությունների 20%-ը:

 5.2.3. Ակնթարթային իրացվելիությունը (ԱԻ) հաշվարկվում է հետևյալ բանաձևով.

ԱԻ = ԿՑՏ - ԿՑՊ

 5.3. Ժամկետային իրացվելիության տեստի անցկացման քայլերը.

 5.3.1. Ժամկետային տեղաբաշխված միջոցների համար հաշվարկվում է իրական իրացվելիության մեծությունը (ԺՏ):

 5.3.2. Ժամկետային պարտավորությունների համար հաշվարկվում է անհրաժեշտ իրացվելիության մեծությունը (ԺՊ): Խոշոր ժամկետային պարտավորությունները հաշվառվում են կրկնակի` երկրորդ անգամ 20% կշիռով:

 5.3.3. Ժամկետային իրացվելիությունը (ԺԻ) հաշվարկվում է հետևյալ բանաձևերով`

 ԺԻ = (ԺՏ - ԺՊ), կամ

 ԺԻ = (ԺՏ - ԺՊ) x 60%  4*)

 4*) 4 Եթե (ԺՏ - ԺՊ) < 0:

 5.4. Իրացվելիության ճեղքվածքը (ԻՃ) հաշվարկվում է որպես ակնթարթային և ժամկետային իրացվելիության գումար հետևյալ բանաձևով`

 ԻՃ = ԱԻ + ԺԻ 

5.5. Բանկը համարվում է իրացվելի, եթե ակնթարթային և ժամկետային իրացվելիության մեծությունների գումարը դրական կամ հավասար է 0-ի (ԻՃ (0) և չունի ժամկետանց պարտավորություններ: