050.0063.230499

 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ԿԵՆՏՐՈՆԱԿԱՆ ԲԱՆԿԻ ԽՈՐՀՈՒՐԴ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

23 ապրիլի 1999 թվականի

թիվ 63

«ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՏԱՐԱԾՔՈՒՄ ԳՈՐԾՈՂ ԲԱՆԿԵՐԻ ՎԱՐԿԵՐԻ ՈՒ ԴԵԲԻՏՈՐԱԿԱՆ ՊԱՐՏՔԵՐԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳՄԱՆ ԵՎ ՀՆԱՐԱՎՈՐ ԿՈՐՈՒՍՏՆԵՐԻ ՊԱՀՈՒՍՏՆԵՐԻ ՁԵՎԱՎՈՐՄԱՆ ԿԱՐԳԻՆ» ՀԱՎԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՏԱԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Ղեկավարվելով «Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 20-րդ հոդվածի դրույթներով` Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի խորհուրդը որոշում է.

1. Հավանություն տալ «Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող բանկերի վարկերի ու դեբիտորական պարտքերի դասակարգման և հնարավոր կորուստների պահուստների ձևավորման կարգի» լրամշակված տարբերակին (կցվում է), որում հաշվի են առնվել Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության ու Հայաստանի բանկերի ասոցիացիայի առաջարկությունները և դիտողությունները:

2. Հանձնարարել Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի բանկային վերահսկողության դեպարտամենտին` եռօրյա ժամկետում նշված կարգը ներկայացնել Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության հաստատմանը:

3. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում ընդունման պահից:

Հաստատում եմ  Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի նախագահ`   ------------------------- Տ. Սարգսյան

Հաստատում եմ  Հայաստանի Հանրապետության  ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարար`   ------------------------- Վ. Խաչատրյան

կ ա ր գ

Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող բանկերի վարկերի ու դեբիտորական պարտքերի դասակարգման ԵՎ հնարավոր կորուստների պահուստների ձԵՎավորման 

1. Ընդհանուր դրույթներ

1.1. Սույն կարգը սահմանվում է համաձայն «Բանկերի և բանկային գործունեության մասին» ՀՀ օրենքի 57-րդ հոդվածի և «Շահութահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 30-րդ հոդվածի և կանոնակարգում է ՀՀ տարածքում գործող բանկերի վարկերի ու դեբիտորական պարտքերի (ակտիվների) դասակարգումը, հնարավոր կորուստների համար ընդհանուր և հատուկ պահուստավորումը, տոկոսների հաշվեգրման դադարեցումը, անհուսալի ճանաչված ակտիվների դուրսգրման հարցերը:

1.2. Սույն կարգի նպատակներն են`

ա) շահութահարկի հաշվարկման նպատակով սահմանել համախառն եկամտի նվազեցումները` ակտիվների հնարավոր կորուստների պահուստներին ուղղված գումարների չափով.

բ) բանկային գործունեությունը կարգավորող տնտեսական նորմատիվների հաշվարկման համար օգտագործվող բանկի ընդհանուր կապիտալի և ակտիվների մեծության վերաբերյալ արժանահավատ տեղեկատվության ստացումը:

1.3. Ակտիվների դասակարգման և հնարավոր կորուստների պահուստավորման պատասխանատվությունը կրում են բանկերը:

1.4. Սույն կարգի նպատակներից ելնելով` 
     ա) բանկերը ձևավորում են ընդհանուր պահուստ` ստանդարտ ակտիվների, և հատուկ պահուստ` խնդրահարույց (ոչ ստանդարտ, կասկածելի, անհուսալի) ակտիվների համար.

բ) ակտիվների հնարավոր կորուստների համար պահուստավորումն իրականացվում է ըստ ակտիվների դասակարգման չափանիշների.

գ) սահմանվում են ակտիվների դասակարգման օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ չափանիշներ:

1.5. ՀՀ կենտրոնական բանկի վերահսկողության ծառայությունը կարող է վերահսկողության արդյունքում պարտավորեցնել բանկին` ճշգրտելու ակտիվների դասակարգումը և պահուստավորումը` սույն կարգին համաձայն:

2. Սահմանումներ

Սույն կարգի իմաստով`

2.1. Վարկեր ու դեբիտորական պարտքեր (այսուհետև` ակտիվներ) են համարվում վարկերը (այդ թվում` օվերդրաֆտ, վարկային քարտեր, բանկերում /բացառությամբ ՀՀ կենտրոնական բանկի/ ներդրված ավանդներ /այդ թվում` նաև բանկային ոսկով/), ֆակտորինգի, ֆինանսական վարձակալության (ֆինանսական լիզինգ), բանկային երաշխիքների և ակրեդիտիվների գծով պահանջները, ակտիվային այլ գործառնությունների (բացառությամբ արժեթղթերում ներդրումների) գծով ստացվելիք գումարները և (կամ) երրորդ անձանց նկատմամբ այլ պահանջները:

2.2. Ակտիվների դասակարգումը ակտիվների խմբավորումն է հետևյալ 4 դասի, համաձայն սույն կարգի 3.11 կետի.

1) ստանդարտ, 2) ոչ ստանդարտ, 3) կասկածելի և 4) անհուսալի:

2.3. Ընդհանուր պահուստը հաշվեկշռում ակտիվին հակակշիռ գրանցված պահուստ է, որը ձևավորվում է ստանդարտ ակտիվների գծով` ընդհանուր պահուստին կատարվող հատկացումների (մասհանումների) հաշվին: Վերջիններս ճանաչվում (գրանցվում) են որպես ծախս բանկի «Եկամուտների և ծախսերի մասին» հաշվետվությունում` ելնելով ակտիվների գծով ապագա, բայց դեռևս չպարզաբանված (չբացահայտված) կորուստների առաջացման հավանականությունից:

2.4. Հատուկ պահուստը հաշվեկշռում ակտիվին հակակշիռ գրանցված պահուստ է, որը ձևավորվում է ոչ ստանդարտ, կասկածելի և անհուսալի դասակարգված ակտիվների գծով` հատուկ պահուստին կատարվող հատկացումների (մասհանումների) հաշվին: Վերջիններս ճանաչվում (գրանցվում) են որպես ծախս բանկի «Եկամուտների և ծախսերի մասին» հաշվետվությունում` ելնելով վերոհիշյալ ակտիվների գծով պարզաբանված (բացահայտված) կորուստների առաջացման հավանականությունից:

2.5. Չճանաչված տոկոսային եկամուտը (և (կամ) տուժանքը) վաստակված (հաշվեգրված), սակայն դեռևս փաստացի չհավաքագրված տոկոսն (և /կամ տուժանքն) է: «Չճանաչված տոկոսային եկամուտը (և /կամ տուժանքը)» գրանցվում է հաշվեկշռում ակտիվին հակակշիռ, և այդ հաշիվն օգտագործվում է այն ժամանակ, երբ ակտիվը դասակարգվում է որպես չաշխատող: Հաշվապահական հաշվառման գրանցումները «չճանաչված տոկոսային եկամտի (և /կամ տուժանքի)» հաշվին կատարվում են «տոկոսային եկամուտներ (ստացված տուժանքներ)» հաշվի գրանցումների փոխարեն:

2.6. Չաշխատող են այն ակտիվները, որոնք եկամուտ չեն ստեղծում և որոնց`

ա) հիմնական գումարի (կամ դրա մի մասի) մարումը կամ տոկոսների վճարումն ուշացել է սահմանված ժամկետից 90 օրից ավելի, կամ`

բ) 90 կամ ավելի օրերին վերագրվող ժամանակահատվածի համար տոկոսային վճարները կապիտալացվել են (գումարվել են չմարված փոխատվության (վարկի) գումարին), կամ վճարման պայմանները վերանայվել (վերաֆինանսավորվել), կամ էլ փոխանցվել են նոր փոխատվության (վարկի) գումարին:

Բոլոր չաշխատող ակտիվները գրանցվում են որպես ոչ կուտակային (ֆինանսական հաշվետվության կազմման նպատակահարմարությունից ելնելով` դրամարկղային մեթոդով):

Այն ակտիվները, որոնց համար սահմանված չեն մարման նախապես որոշված (նախատեսված) ժամկետներ (պայմաններ) (օվերդրաֆտները և այլ գործիքները), համարվում են չաշխատող ակտիվներ, եթե 90 օրվա ընթացքում մարումներ չեն կատարվել, իսկ հաշվում առկա միջոցները բավարար չեն համապատասխան ժամանակահատվածում կապիտալացված (հաշվեգրված) տոկոսները մարելու համար:

Տոկոսների դադարեցման համար չաշխատող ակտիվների գումարը հաշվարկելիս, հիմք է ընդունվում պարտքի հիմնական գումարի գծով փոխառուի չմարված պարտավորության գումարը, այլ ոչ թե վերջինիս ժամկետանց մասը:

Դասակարգման համար (տես սույն կարգի 3.11 կետը) չաշխատող ակտիվների գումարը հաշվարկելիս, հիմք է ընդունվում պարտքի հիմնական գումարի գծով փոխառուի չմարված պարտավորության գումարի միայն ժամկետանց մասը:

2.7. Առաջնակարգ ապահովված ակտիվների խմբին են դասվում այն ակտիվները, որոնք ամբողջությամբ ապահովված են`

ա) Հայաստանի Հանրապետության կառավարության երաշխավորագրերով (բյուջետային երաշխիքներ),

բ) Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի երաշխիքներով և արժեթղթերով,

գ) Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի համաձայնությամբ` առաջնակարգ բանկերի երաշխավորագրերով, երաշխիքներով կամ առաջնակարգ ապահովագրական ընկերությունների ապահովագրական վկայագրերով (պոլիսներով),

դ) հայկական դրամի, ՀՀ կենտրոնական բանկի «Բանկերի գործունեության կարգավորումը, բանկային գործունեության տնտեսական նորմատիվները» կանոնակարգ 2-ի համապատասխան կանոնով սահմանված ազատ փոխարկելի արտարժույթի (այդ թվում` այդ արժույթներով արտահայտված ավանդների) գրավով,

ե) ոչ ազատ փոխարկելի արտարժույթի (այդ թվում` այդ արժույթներով արտահայտված ավանդների) գրավով, եթե այն հանդիսանում է միևնույն արտարժույթով արտահայտված ակտիվի ապահովում,

զ) Հայաստանի Հանրապետության պետական արժեթղթերի գրավով,

է) թանկարժեք մետաղների ստանդարտացված ձուլակտորների (այդ թվում` ոսկով հաշիվների) գրավով:

Սույն դասակարգումը տարածվում է ինչպես ակտիվի ամբողջ գումարի, այնպես էլ դրա մասերի վրա:

2.8. Տոկոսների կապիտալացումը գործընթաց է, որի արդյունքում չվճարված տոկոսները, պայմանագրի համաձայն, դրանց վճարման կամ վարկի մարման օրը գումարվում են ակտիվի չմարված մասին:

2.9. Վերանայված պայմաններով ակտիվներն այն ակտիվներն են, որոնք պայմանագրի համաձայն վերաֆինանսավորվել են կամ որոնց մարման ժամկետները կամ այլ պայմանները վերանայվել (վերաձևակերպվել) են, գումարները փոխանցվել են ակտիվային (վարկային) նոր գործիքներին կամ էլ պայմանները վերանայվել են այլ կերպ` փոխառուի (պարտապանի) համար առավել նպաստավոր ուղղությամբ, որը պայմանավորված է նրա վատ ֆինանսական դրությամբ և (կամ) նրա պարտքը մարելու անկարողությամբ:

2.10. Վերաֆինանսավորված ակտիվներն այն ակտիվներն են, որոնց մարումն իրականացվել է նոր ստանձնված պարտավորությունների աղբյուրների հաշվին:

3. Ակտիվների դասակարգումը

3.1. Բանկերն առնվազն 30 օրը մեկ անգամ (գերադասելի է` հաշվետու ամսվա վերջին բանկային օրը) պետք է դասակարգեն ակտիվները` սույն կարգի 7.3. կետի համաձայն բանկի կողմից սահմանված ներքին կանոնակարգին համապատասխան:

3.2. Յուրաքանչյուր ակտիվ պետք է դասակարգվի որպես ստանդարտ, ոչ ստանդարտ, կասկածելի կամ անհուսալի:

3.3. Ակտիվների դասակարգումը հիմնված է սույն կարգում սահմանված օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ չափանիշների վրա (տես 3.11 կետի աղյուսակը):

3.4. Այն դեպքում, երբ օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ չափանիշներով ակտիվների դասակարգման ընթացքում առկա են տարբերություններ, ապա բանկի համար առաջնային է առավել խիստ չափանիշը:

3.5. Օբյեկտիվ չափանիշները հիմնված են սույն կարգում սահմանված ժամկետանց օրերի և ապահովվածության աստիճանի վրա:

3.6. Սուբյեկտիվ չափանիշները հիմնված են բանկերի և ՀՀ կենտրոնական բանկի վերահսկողության ծառայության դատողությունների և մասնագիտական կարծիքի վրա: Դատողությունները պետք է համարժեք լինեն սույն կարգում սահմանված ստանդարտ, ոչ ստանդարտ, կասկածելի և անհուսալի ակտիվների սահմանումներին:

3.7. Ստանդարտ ակտիվների պորտֆելն իրենից ներկայացնում է համախառն և դասակարգված ակտիվների տարբերությունը: Ստանդարտ են դասակարգվում այն ակտիվները, որոնք սպասարկվում են պայմանագրի համաձայն և խնդրահարույց չեն (այդ թվում` ակտիվները, որոնց գծով վճարումներ չեն իրականացվել մինչև 90 օր ժամանակահատվածում): Որպես կանոն, ստանդարտ ակտիվներին բնորոշ են հետևյալ հայտանիշները.

ա) փոխառուի (պարտապանի) ֆինանսական կացությունը կասկած չի հարուցում, և

բ) առկա է ակտիվը մարելու (սպասարկելու) փոխառուի (պարտապանի) բավարար ունակությունը:

Որպես կանոն, ստանդարտ ակտիվներն ունեն բավարար ապահովվածություն ինչպես հիմնական գումարի, այնպես էլ տոկոսային պարտքի գծով: Ստանդարտ ակտիվների գծով ձևավորվում է միայն ընդհանուր պահուստ:

3.8. Ոչ ստանդարտ են դասակարգվում այն ակտիվները, որոնց գծով պայմանագրային պարտավորությունները չեն կատարվում` կապված փոխառուի (պարտապանի) ֆինանսական վիճակից կամ նրա պարտքը մարելու ունակության հետ: Ոչ ստանդարտ ակտիվների մեջ ներառվում են`

ա) ժամկետային ակտիվները, որոնց մարումը ժամկետում հնարավոր չէ փոխառուի (պարտապանի) դրամական միջոցների անբավարար հոսքի պատճառով.

բ) սեփական կապիտալի և ներգրավված միջոցների միջև հարաբերակցության` սույն կարգի 7.3 կետով բանկի կողմից սահմանված ներքին կանոնակարգի համաձայն, անբավարար աստիճան ունեցող փոխառուի (պարտապանի) վարկերը, կանխավճարները և փոխառուի (պարտապանի) նկատմամբ այլ պահանջները.

գ) այն ակտիվները, որոնք փոխառուն (պարտապանը) չի կարող մարել նախնական պայմանավորվածության համաձայն, և որոնք փոխառուի ֆինանսական ոչ բարվոք վիճակի հետևանքով վերանայումների ու դրանց շուրջ տարվող բանակցությունների առարկա են: Այսինքն` ակտիվի մարման առաջնային աղբյուրները բավարար չեն, և բանկը պետք է դիմի դրա մարման երկրորդային աղբյուրներին, որպիսիք են` գրավի, գույքի վաճառքը, պայմանների վերանայումը (վերաֆինանսավորումը) կամ կապիտալի նոր աղբյուրների հայթայթումը և այլն:

Ոչ ստանդարտ ակտիվներն ունեն ակնհայտ թերություններ, որոնք վտանգում են պարտքն ամբողջությամբ մարելը:

Ոչ ստանդարտ ակտիվներին կարող են դասվել նաև այն ակտիվները, որոնց հետ կապված է սովորականից ավելի մեծ ռիսկ` փոխառուի ընթացիկ ֆինանսական տեղեկատվության կամ գրավի վերաբերյալ համարժեք փաստաթղթերի բացակայության հետևանքով:

Ոչ ստանդարտ ակտիվի համապատասխան դասակարգումը պարզելու համար պետք է հաշվի առնել նաև հետևյալ գործոնները`

ա) ակտիվի սպասարկման պայմանների շարունակական վերանայումները (վերաձևակերպումները) առանց դրա զգալի մարման.

բ) փոխառուի (պարտապանի) կողմից ավելի նպաստավոր պայմաններով ակտիվի մարման վերաբերյալ առաջարկով հանդես գալը` կապված վերջինիս ֆինանսական վիճակի հետ.

գ) ոչ համարժեք գրավի առկայությունը:

3.9. Կասկածելի ակտիվներն ունեն ոչ ստանդարտ ակտիվների բոլոր հատկանիշները, սակայն առավել խնդրահարույց են, ինչի արդյունքում դրանց հավաքագրումը տվյալ պահին դառնում է չափազանց դժվար կամ անհնար: Կասկածելի ակտիվների դեպքում զգալի կորուստների հավանականությունը բարձր է, բայց կորուստների չափը պարզ չէ, քանի որ հիմնականում պայմանավորված է մի շարք կարևոր և հատուկ գործոններով, որոնք կարող են բարելավել այս ակտիվի վիճակը: 

 Այսպիսով, այս ակտիվի դասակարգումը որպես անհուսալի հետաձգվում է մինչև վերջինիս հետ կապված հանգամանքների հստակեցումը:

3.10. Կորուստներն անհավաքագրելի և ցածրարժեք ակտիվներ են, որոնց հաշվառումը բանկի հաշվեկշռում որպես ակտիվներ այլևս նպատակահարմար չէ: Այս դասակարգումը չի նշանակում, որ ակտիվը հնարավոր չէ վերականգնել ապագայում, բայց դրա հաշվապահական ճանաչումը տվյալ պահին պետք է լինի որպես արժեզրկված ակտիվ:

3.11. Ակտիվների դասակարգման չափանիշներն ամփոփվում են ստորև բերված աղյուսակում.

Ակտիվի դասը	Օբյեկտիվ չափանիշ	Սուբյեկտիվ չափանիշ
Ստանդարտ ակտիվ	Ակտիվը աշխատող է և գտնվում է սպասարկման ընթացքում, իսկ եթե առաջնակարգ ապահովված է` մինչև 90 օր չաշխատող:	Համապատասխանում է սույն կարգի 3.7 կետում տրված ստանդարտ ակտիվի սահմանմանը:
Ոչ ստանդարտ ակտիվ	Չաշխատող է մինչև 90 օր, եթե առաջնակարգ ապահովված չէ, իսկ եթե առաջնակարգ ապահովված է` 91-180 օր չաշխատող:	Համապատասխանում է սույն կարգի 3.8 կետում տրված ոչ ստանդարտ ակտիվի սահմանմանը:
Կասկածելի ակտիվ	Չաշխատող է 91-180 օր, եթե առաջնակարգ ապահովված չէ, իսկ եթե առաջնակարգ ապահովված է` 181 օրից մինչև 1 տարի չաշխատող:	Համապատասխանում է սույն կարգի 3.9 կետում տրված կասկածելի ակտիվի սահմանմանը:
Կորուստ	Չաշխատող է 181 և ավելի օր, եթե առաջնակարգ ապահովված չէ, իսկ եթե առաջնակարգ ապահովված է` 1 տարի և ավելի:	Համապատասխանում է սույն   կարգի 3.10 կետում տրված կորուստի սահմանմանը:

3.12. Սույն կարգի 3.11 կետում նշված չաշխատող օրերի հաշվարկը սկսվում է կարգի 2.6 կետի համաձայն:

4. Ընդհանուր ԵՎ հատուկ պահուստավորում

4.1. Յուրաքանչյուր բանկ ակտիվների հնարավոր կորուստները ծածկելու նպատակով վարում է առանձին հաշիվներ` ընդհանուր և հատուկ պահուստների համար: Այդ պահուստների մեծությունը ճշգրտվում է ակտիվների յուրաքանչյուր դասակարգման ամսաթվին` սույն կարգի 3.1 կետին համապատասխան:

4.2. Բանկերը ձևավորում են հատուկ պահուստ` յուրաքանչյուր ոչ ստանդարտ ակտիվի համար 20 %-ի, կասկածելի ակտիվի` 50 %-ի և անհուսալի ակտիվի` 100 %-ի չափով:

4.3. Բանկերը ձևավորում են ընդհանուր պահուստ` ստանդարտ ակտիվների գումարի 1 %-ի չափով:

4.4. Ելնելով սույն կարգի 7.3 կետով բանկի կողմից սահմանված ներքին կանոնակարգից, բանկերն ինքնուրույն, առանց ՀՀ կենտրոնական բանկի վերահսկողության ծառայության միջամտության, կարող են ավելացնել հատկացումները ընդհանուր պահուստին` ստանդարտ ակտիվների համար մինչև 2 %, իսկ հատուկ պահուստին` հետևյալ չափերով.

ա) ոչ ստանդարտ ակտիվի համար` մինչև 25 %,

բ) կասկածելի ակտիվի համար` մինչև 70 %:

4.5. Եթե ակտիվը ճանաչվում է անհուսալի, նույն օրվա ընթացքում պետք է դուրս գրվի բանկի հաշվեկշռից «հատուկ պահուստի» հաշվին, և բանկը շարունակում է հաշվառել այն հաշվեկշռի ծանուցման համապատասխան հաշիվներում:

5. Տոկոսի (ԵՎ /կամ տուժանքի) հաշվեգրման դադարեցում

5.1. Սույն կարգում սահմանված չաշխատող ակտիվները, այդպիսին դասակարգվելուց սկսած, պետք է հաշվառվեն հաշվեգրման մեթոդով, ինչը նշանակում է, որ այն տոկոսը (և /կամ տուժանքը), որը կուտակվել է, բայց չի հավաքագրվել, այլևս չի կարող գրանցվել որպես տոկոսային եկամուտ (և /կամ տուժանք): Այդ ակտիվների գծով հաշվեգրված տոկոսները (և /կամ տուժանքները) պետք է գրանցվեն «չճանաչված տոկոսային եկամտի (և /կամ տուժանքի)» հաշվին: Տոկոսի (և /կամ տուժանքի) հաշվեգրումը շարունակվում է, սակայն այն այդուհետ չի գրանցվում որպես տոկոսային եկամուտ մինչև դրա վճարումը:

5.2. Այն տոկոսները (և /կամ տուժանքները), որոնք արդեն հաշվեգրվել են, սակայն չեն հավաքագրվել միևնույն (հաշվետու) ժամանակաշրջանի ընթացքում, պետք է «տոկոսային եկամուտներ (և /կամ տուժանքներ)» հաշվից փոխանցվեն «չճանաչված տոկոսային եկամուտ (և /կամ տուժանք)» հաշվին:

5.3. Այն տոկոսները (և /կամ տուժանքները), որոնք հաշվեգրվել են նախորդ ժամանակաշրջանի ընթացքում, սակայն չեն հավաքագրվել, ճանաչվում են որպես ծախս` գրանցվելով «չճանաչված տոկոսային եկամուտ (և /կամ տուժանք)» հաշվին: 

5.4. Չաշխատող ակտիվի նկատմամբ հաշվեգրման սկզբունքը վերականգնվում է, որպես կանոն, միայն ժամկետանց հիմնական գումարի և տոկոսների, ինչպես նաև տուգանքներն ամբողջովին մարելու դեպքում:

5.5. Հաշվեգրված, բայց դեռևս չգանձված տոկոսները (և /կամ տուժանքները), որոնք գրանցվում են «չճանաչված տոկոսային եկամուտ» հաշվում, ենթակա են հաշվեկշռից դուրսգրման` համապատասխան ակտիվի անհուսալի ճանաչելու պահին:

 Հաշվեկշռից դուրս գրելուց հետո բանկը հաշվառում է դրանք ծանուցման հաշիվներում և կարող է շարունակել տոկոսների (և /կամ տուժանքների) հաշվեգրումը:

6. Ծանուցման հաշիվներում հաշվառվող ակտիվների ԵՎ տոկոսների դուրս գրումը

6.1. Ծանուցման հաշիվներում հաշվառվող ակտիվների դիմաց վճարում (փոխհատուցում) ստանալիս.

6.1.1. հաշվեկշռում վերականգնվում է դուրս գրված ակտիվը կամ դրա մի մասը` թղթակցելով «հատուկ պահուստ» հաշվի հետ,

6.1.2. վերականգնված ակտիվը մարվում է` թղթակցելով դրամական միջոցների կամ համապատասխան այլ ակտիվի հաշվի հետ:

6.2. Ակտիվների հերթական դասակարգումը և պահուստների ճշգրտումներն իրականացնելիս բանկն ընդհանուր և հատուկ պահուստներում առկա ավելցուկային մնացորդներն ուղղում է եկամուտների հաշվին:

6.3. Ծանուցման հաշիվներում հաշվառվող տոկոսների դիմաց վճարում (փոխհատուցում) ստանալիս.

6.3.1. հաշվեկշռում վերականգնվում է դուրս գրված տոկոսը կամ դրա մի մասը` թղթակցելով «տոկոսային եկամուտ» հաշվի հետ,

6.3.2. վերականգնված տոկոսը մարվում է` թղթակցելով դրամական միջոցների կամ համապատասխան այլ ակտիվի հաշվի հետ:

6.4. Ծանուցման հաշիվներում հաշվառվող ակտիվները և տոկոսները (կամ դրանց մի մասը) դուրս են գրվում ծանուցման հաշիվներից.

6.4.1. բանկի կողմից ակտիվի և տոկոսների (կամ դրանց մի մասի) զիջելու (կամ ներելու) կամ

6.4.2. ակտիվի և տոկոսների (կամ դրանց մի մասի) նկատմամբ պահանջի իրավունքի` ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված վաղեմության ժամկետը լրանալու դեպքում:

6.5. Եթե ծանուցման հաշիվներում հաշվառվող ակտիվները և տոկոսները (կամ դրանց մի մասը) բանկի կողմից զիջվել են (կամ ներվել) մինչև դրանց անհուսալի ճանաչվելը և (կամ) հաշվեկշռից դուրս գրվելը, ապա դրանք չեն հանդիսանում շահութահարկի հաշվարկման նպատակով համախառն եկամտի նվազեցումներ: Տվյալ դեպքում բանկը պարտավոր է 7-օրյա ժամկետում այդ մասին հայտնել ՀՀ հարկային տեսչության տարածքային ստորաբաժանմանը:

7. Անցումային դրույթներ ԵՎ կարգը գործողության մեջ դրվելը

7.1. Սույն կարգը գործողության մեջ է դրվում Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ գերատեսչական նորմատիվ ակտերի համար սահմանված կարգով հրապարակման ամսվան հաջորդող ամսվա 1-ից:

7.2. Սույն կարգը գործողության մեջ դրվելու պահից ուժը կորցրած են ճանաչվում ՀՀ կենտրոնական բանկի և ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության կողմից 19.12.1997 թ. համատեղ հաստատված «Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող բանկերի կողմից տրված վարկերի հնարավոր կորուստների պահուստի ձևավորման և դրա հաշվին անհուսալի վարկերի դուրսգրման» և 20.05.1998 թ. «Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող բանկերի դեբիտորական պարտքերի հնարավոր կորուստների պահուստի ձևավորման, պարտքերի անհուսալի ճանաչման և դուրսգրման» կարգերը:

7.3. Սույն կարգն ուժի մեջ մտնելու պահից եռամսյա ժամկետում բանկերը պարտավոր են մշակել վարկերի ու դեբիտորական պարտքերի (ակտիվների) դասակարգման և հնարավոր կորուստների պահուստների ձևավորման ներքին կանոնակարգ` սույն կարգի դրույթներին համապատասխան: 

7.4. Սույն կարգն ուժի մեջ մտնելու պահից մինչև հաշվետու ժամանակաշրջանի (ամսվա) ավարտը բանկերն իրենց ակտիվները դասակարգելուց հետո հաշվարկում են պահուստի այն մեծությունը, որն անհրաժեշտ է դասակարգված ակտիվների (ոչ ստանդարտ, կասկածելի և անհուսալի) համար և մինչ սույն կարգն ուժի մեջ մտնելը ձևավորված պահուստի գումարն ամբողջությամբ տեղափոխում են հատուկ պահուստին, իսկ ստանդարտ ակտիվների համար ձևավորում են ընդհանուր պահուստ: Այն դեպքում, երբ հատուկ պահուստին ուղղվող գումարները գերազանցում են անհրաժեշտ մեծությունը, ավելցուկային միջոցներն ուղղվում են ընդհանուր պահուստին, իսկ վերջինիս անհրաժեշտ մեծությունը գերազանցելու դեպքում ավելցուկային գումարներն ուղղվում են բանկի եկամուտներին:

Սույն կարգն ուժի մեջ մտնելու պահին դասակարգվում են ոչ միայն հաշվեկշռում, այլև ծանուցման հաշիվներում հաշվառվող ակտիվները:

7.5. Սույն կարգի վերաբերյալ ՀՀ կենտրոնական բանկի և ՀՀ ֆինանսների և էկոնոմիկայի նախարարության կողմից համատեղ պարզաբանումներ են տրվում:

7.6. Սույն կարգը սահմանված է բացառապես բանկային գործունեության և բանկի հարկային հաշվառման կարգավորման նպատակով և դատարանի, պետական կառավարման մարմինների, բանկի կամ նրա հաճախորդների, կամ վերջիններիս բաժնետիրոջ, կամ որևէ այլ անձի կողմից սույն կարգի որևէ դրույթ կամ հասկացություն չի կարող մեկնաբանվել, վկայակոչվել կամ կիրառվել որպես բանկի և հաճախորդի (փոխառուի) միջև իրավահարաբերությունները կարգավորող կամ այդ հարաբերությունները սահմանափակող նորմ` պայմանագրի կնքման, կատարման, ժամկետի երկարաձգման, տոկոսագումարների ու տուժանքների հաշվարկման, գրավի և ցանկացած այլ հարցի վերաբերյալ:

7.7. Սույն կարգի կիրառման նպատակով «Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող բանկերի հաշվապահական հաշվառման հաշիվների պլանը և մեկնաբանությունները» մեթոդական ցուցումներում կատարվում են հետևյալ փոփոխությունները և լրացումը.

7.7.1. «1471 Վարկերի հնարավոր կորուստների ծածկման պահուստ» կարգավորող (պասիվային) հաշիվը վերանվանվում է «1471 Վարկերի ու դեբիտորական պարտքերի ընդհանուր պահուստ»,

7.7.2. «1472 Դեբիտորական պարտքերի հնարավոր կորուստների ծածկման պահուստ» կարգավորող (պասիվային) հաշիվը վերանվանվում է «1472 Վարկերի ու դեբիտորական պարտքերի հատուկ պահուստ»,

7.7.3. Հաշվային պլանի «15 Հաշվարկված (ստացվելիք) տոկոսներ» կարգը լրացվում է նոր բացված «158 Չճանաչված տոկոսային եկամուտ» բաժնով և «1581 Չճանաչված տոկոսային եկամուտ» կարգավորող (պասիվային) հաշվով:

7.8. Սույն կարգի կրճատ անվանումն է` «Ակտիվների դասակարգման կարգ»: