040.0260.30.04.98

«Վավերացնում եմ»
Հայաստանի Հանրապետության
Նախագահ Ռ. Քոչարյան
30 ապրիլի 1998 թ.

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

30 ապրիլի 1998 թվականի N 260
քաղ. Երևան

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ԿԻՐԱՌՄԱՆ, ԴՐԱՆՑ ԱՆՎԱՆՈՒՄՆԵՐԻ ԵՎ ՊԱՅՄԱՆԱՆՇԱՆՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

«Հայաստանի Հանրապետությունում չափումների միասնականության ապահովման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 12 հոդվածին համապատասխան` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Սահմանել, որ Հայաստանի Հանրապետությունում կիրառվում են մեծությունների հետևյալ միավորները` անվանումներով և պայմանանշաններով`

ա) չափի ու կշռի միջազգային գլխավոր համաժողովի ընդունած միավորների միջազգային համակարգի միավորները` համաձայն N 1 հավելվածի.

բ) միավորների միջազգային համակարգի միավորների հետ հավասարապես կիրառելի մեծությունների արտահամակարգային միավորները` համաձայն N 2 հավելվածի.

գ) կիրառման համար ժամանակավորապես թույլատրելի արտահամակարգային միավորները` համաձայն N 3 հավելվածի.

դ) մինչև 2000 թվականի դեկտեմբերի 31-ը կիրառումից հանելու ենթակա արտահամակարգային միավորները` համաձայն N 4 հավելվածի.

ե) պայմանական սանդղակներով գնահատվող մեծությունների պայմանական միավորները:

2. Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր ստանդարտացման, չափագիտության և սերտիֆիկացման վարչությանը` 6-ամսյա ժամկետում Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն ներկայացնել առաջարկություն մեծությունների միավորների և չափումների սանդղակների կիրառման կանոնների վերաբերյալ:

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ

Ա. Դարբինյան

	Հավելված N 1  ՀՀ կառավարության 1998 թվականի ապրիլի 30-ի N 260 որոշման

ՉԱՓԻ ՈՒ ԿՇՌԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԳԼԽԱՎՈՐ ՀԱՄԱԺՈՂՈՎԻ ԸՆԴՈՒՆԱԾ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԸ

ԱՂՅՈՒՍԱԿ 1

ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԸ

Հիմնական մեծությունը		Հիմնական միավորը
		անվանումը	պայմանանշանը
անվանումը	չափայնությունը		միջազգային	հայերեն
Երկարություն	L	մետր	m	մ
Զանգված	M	կիլոգրամ	kg	կգ
Ժամանակ	T	վայրկյան	s	վ
Էլեկտրական հոսանք	I	ամպեր	A	Ա
Թերմոդինամիկական ջերմաստիճան	O	կելվին	K	Կ
Նյութի քանակություն	N	մոլ	mol	մոլ
Լույսի ուժ	J	կանդելա	cd	կդ

Աղյուսակ 2

ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՀԱՏՈՒԿ ԱՆՎԱՆՈՒՄՆԵՐ ՈՒՆԵՑՈՂ ԱԾԱՆՑՅԱԼ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՑԻՉ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԸ

Աղյուսակ 3

ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՆԱԽԱԾԱՆՑՆԵՐԸ

Բազմապատկիչը	Նախածանցի անվանումը	Նախածանցի պայմանանշանը
		միջազգային	հայերեն
1024	իոտտա	Y	Ի
1021	զետտա	Z	Զ
1018	էթսա	E	Է
1015	պետա	P	Պ
1012	տերա	T	Տ
109	գիգա	G	Գ
106	մեգա	M	Մ
103	կիլո	k	կ
102	հեկտո	h	հ
101	դեկա	da	դա
10-1	դեցի	d	դ
10-2	սանտի	c	ս
10-3	միլի	m	մ
10-6	միկրո	μ	մկ
10-9	նանո	n	ն
10-12	պիկո	p	պ
10-15	ֆեմտո	f	ֆ
10-18	ատտո	a	ա
10-21	զեպտո	z	զ
10-24	իոկտո	y	ի

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար, օպերատիվ հարցերի նախարար

Շ. Կարամանուկյան

Հավելված N 2  ՀՀ կառավարության 1998 թվականի ապրիլի 30-ի N 260 որոշման

ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՀԵՏ ՀԱՎԱՍԱՐԱՊԵՍ ԿԻՐԱՌԵԼԻ ՄԵԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱՐՏԱՀԱՄԱԿԱՐԳԱՅԻՆ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԸ

Մեծության անվանումը	Արտահամակարգային միավորը
	միավորի անվանումը	պայմանանշանը		արտահայտումը` միավորների միջազգային համակարգի միավորներով	կիրառման ոլորտ
		միջազգային	հայերեն
1	2	3	4	5	6
Զանգված	տոննա զանգվածի ատոմային միավոր*	t u	տ զ.ա.մ	1. 103  kg 1,6605402. 10-27  kg (մոտավոր)	Ատոմային ֆիզիկա
Ժամանակ**	րոպե* ժամ* օր*	min h d	րոպե ժ օր	60 s 3600 s 84600 s
Հարթ անկյուն	աստիճան րոպե վայրկյան գոն	....0 ....' ....'' gon	....0 ....' ....'' գոն	(π /180) rad =1.745329.... 10-2 rad (π /10800) rad =2,908882.... 10-4 rad (π /648000) rad =4,848137.... 10-6 rad (π /200) rad =1,57080.... 10-2 rad	Երկրաբաշխություն
Ծավալ, տարողություն	լիտր	l	L	1. 10-3 m3
Երկարություն	աստղագիտական միավոր* լուսային տարի* պարսեկ	AU ly pc	ա. մ. լտ պս	1,49598 . 1011  m (մոտավոր) 9,4605 . 1015  m (մոտավոր) 3,0857 . 1016  m (մոտավոր)	Աստղագիտություն
Օպտիկական ուժ	դիօպտրիա*	-	դպտր	1 . m-1	Օպտիկա
Մակերես	հեկտար	ha	հա	1 . 104 m2	Անտառատնտեսություն և գյուղատնտեսություն
Էներգիա	էլեկտրոն վոլտ կիլովատտ-ժամ	eV hw.h	ԷՎ կՎտ.ժ	1,60218 . 10-19  J (մոտավոր) 3,6. 106 J	Ֆիզիկա էլեկտրաէներգիայի հաշվիչների համար
Լրիվ հզորություն Ռեակտիվ հզորություն	վոլտ-ամպեր վար	V . A var	Վ . Ա վար		Էլեկտրատեխնիկա
Հարաբերական մեծություն (մեծության չափազուրկ հարաբերությունը ելակետային համանուն մեծությանը)	միավոր (1 թիվ) տոկոս պրոմիլլե միլիոներորդ մաս	1 % %0 ppm	1 % %0 մլն-1	1 1 . 10-2 1 . 10-3 1 . 10-6	Հարաբերական մեծություններ օ.գ.գ., հարաբերական երկարացում, հարաբերական խտություն, հարաբերական մագնիսական և դիէլեկտրիկ թափանցելիություն, մագնիսական ընկալունակություն, զանգվածային մաս, մոլյար մաս և այլն
Լոգարիթմական մեծություն (համանուն մեծությունների չափազուրկ հարաբերության տասնորդական լոգարիթմը), ձայնային ճնշման մակարդակը, ուժեղացում, թուլացում և այլն	բել դեցիբել	B dB	Բ դԲ	1 B = lg (P2 /P1 ), եթե P2 =10P1  1 B = 2lg (F2/F1 ), եթե F2 =√10F1 0,1B	P2, P1 -համանուն էներգիական մեծություններ (հզորություն, էենրգիա, խտություն....) F1, F2 -համանուն ուժային մեծություններ (լարումներ, հոսանքներ, դաշտի լարվածություններ և այլն)

* Զանգվածի ատոմային միավորը, ժամանակի միավորները (րոպե, ժամ, օր) հարթ անկյան միավորները (աստիճան, րոպե, վայրկյան), աստղագիտական միավորը, լուսային տարի և դիօպտրիա միավորները նախածանցների հետ կիրառել չի թույլատրվում:

** Թույլատրվում է կիրառել նաև այլ միավորներ, որոնք լայն տարածում ունեն, օրինակ. շաբաթ, ամիս, տարի, դար, հազարամյակ և այլն:

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար, օպերատիվ հարցերի նախարար

Շ. Կարամանուկյան

Հավելված N 3  ՀՀ կառավարության 1998 թվականի ապրիլի 30-ի N 260 որոշման

կիրառման համար ժամանակավորապես թույլատրելի արտահամակարգային միավորները

Մեծության անվանումը Արտահամակարգային միավորը միավորի անվանումը պայմանանշանը արտահայտումը` միավորների միջազգային համակարգի միավորներով կիրառման ոլորտը միջազգային հայերեն 1 2 3 4 5 6 Երկարություն Զանգված ծովային մղոն կարատ n mile - մղ կար 1852 m (ճշգրիտ) 2 . 10-4 kg  (ճշգրիտ) Ծովային նավագնացություն Թանկարժեք քարերի և մարգարիտի համար Գծային խտություն տեսք tex տեսք 1. 10-6 kg/m  (ճշգրիտ) Մանածագործական արդյունաբերություն Արագություն հանգույց kn հնգց 0.514(4) m/s Ծովային նավագնացություն Արագացում գալ Gal Գալ 0.01 m/s2 Ծանրաչափություն Պտտման հաճախականություն պտույտ` վայրկյանում պտույտ` րոպեում r/s r/min պտ/վ պտ/րոպ 1 s-1 1/60 s-1=0.016 (6) s-1 Ճնշում բար bar բար 1 . 105 Pa   Լոգարիթմական մեծություն (համանուն մեծությունների չափազուրկ հարաբերության բնական լոգարիթմը) նեպեր Np Նպ 1 Np=0.868... B=8,686...dB Կապի գծերում էլեկտրական ազդանշանների մարումը չափելու ժամանակ

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար, օպերատիվ հարցերի նախարար

Շ. Կարամանուկյան

Հավելված N 4  ՀՀ կառավարության 1998 թվականի ապրիլի 30-ի N 260 որոշման

ՄԻՆՉԵՎ 2000 ԹՎԱԿԱՆԻ ԴԵԿՏԵՄԲԵՐԻ 31-Ը ԿԻՐԱՌՈՒՄԻՑ ՀԱՆԵԼՈՒ ԵՆԹԱԿԱ ԱՐՏԱՀԱՄԱԿԱՐԳԱՅԻՆ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԸ

Մեծության անվանումը	Արտահամակարգային միավորը
	անվանումը	պայմանանշանը		արտահայտումը` միավորների միջազգային համակարգի միավորներով
		միջազգային	հայերեն
Երկարություն	անգստրեմ			1. 10-10 m
	իքս միավոր	x	x	1,00206 . 10-13 m (մոտավոր)
	միկրոն	μ	մկ	1. 10-6 m
Մակերես	բառն	b	բ	1 . 10-28 m2
	ար	a	ար	100 m2
Զանգված	ցենտներ	q	ց	100 kg
Մարմնային անկյուն	քառակուսի աստիճան	□0	□0	3,0462 . 10-4  sr
Ուժ կշիռ	դին	dyn	դին	1 . 10-5 N
	կիլոգրամ-ուժ	kgf	կգ.ուժ	9.80665 N (ճշգրիտ)
	կիլոպոնդ	kp	-	9,80665 N (ճշգրիտ)
	գրամ-ուժ	gf	գ.ուժ	9,80665 . 10-3 N (ճշգրիտ)
	պոնդ	p	-	9,800665 . 10-3 N
	տոննա-ուժ	tf	տ.ուժ	9806,65 N (ճշգրիտ)
Ճնշում	մեկ քառակուսի սանտիմետրի վրա կիլոգրամ-ուժ մեկ քառակուսի սանտիմետրի վրա կիլոպոնդ	kgf/cm2 kp/cm2	կգ.ուժ/սմ2 -	98066,5 Pa (ճշգրիտ) 98066,5 Pa (ճշգրիտ)
	ջրային սյան միլիմետր	mm H2 O	ջր. ս. մմ	9,80665 Pa (ճշգրիտ)
	սնդիկի սյան միլիմետր	mm Hg	սնդ. ս. մմ	133,332 Pa
	տոր	Torr	Տոր	133,332 Pa
Լարում (մեխանիկական)	կիլոգրամ-ուժը մեկ քառակուսի միլիմետրի վրա	kgf/mm2	կգ.ուժ/մմ2	9,80665 . 106 Pa (ճշգրիտ)
	կիլոպոնդը մեկ քառակուսի միլիմետրի վրա	kp/mm2	-	9,80665 . 106 Pa (ճշգրիտ)
Աշխատանք, էներգիա	էրգ	erg	էրգ	1 . 10-7 J
Հզորություն	ձիաուժ	MP; PS; CV	ձ. ու.	735,499 W
Դինամիկական մածուցիկություն	պուազ	P	Պ	0,1 Pa . s
Կինեմատիկական մածուցիկություն	ստոքս	St	Ստ	1 . 10-4 m2 /s
Տեսակարար էլեկտրական դիմադրություն	քառակուսի միլիմետր օմ-մետրի վրա	Ω . mm2 /m	Օմ . մմ2/մ	1 .  10-6 Ω . m
Մագնիսական հոսք	մաքսվել	Mx	Մքս	1 . 10-8 Wb
Մագնիսական ինդուկցիա	գաուս	Gs	Գս	1 . 10-4 T
Մագնիսաշարժիչ ուժ. մագնիսական պոտենցիալների տարբերություն	գիլբերտ ամպերգալար	Gb At	Գբ Ագ	(10/4π)A= =0,795775...A 1A
Մագնիսական դաշտի լարվածություն	էրստեղ	Oe	Էր	(103 /4π)A/m= =79,5775...A/m
Ջերմության քանակություն, ջերմադինամիկական պոտենցիալ (ներքին էներգիա, էնտրոպիա, իզոքորային-իզոթերմային պոտենցիալ), ֆազային փոխակերպման ջերմություն, քիմիական ռեակցիայի ջերմություն	կալորիա (միջազգային) ջերմաքիմիական կալորիա 15-աստիճանանոց կալորիա	cal calth cal15	կալ կալջք կալ15	4,1868 J (ճշգրիտ) 4,1840 J (մոտավոր) 4,1855 J (մոտավոր)
Ճառագայթման կլանված բաժնեչափ	ռադ	rad,rd	ռադ	0,01 Gy
Ճառագայթման համարժեք բաժնեչափ	բեռ	rem	ռկհ	0,01 Sv
Ֆոտոնային ճառագայթման պահաժամային բաժնեչափ (գամմա-ռենտգենային ճառագայթումների պահաժամային բաժնեչափ)	ռենտգեն	R	Ռ	2 . 58 . 10-4 C/kg (ճշգրիտ)
ճառագայթաակտիվ աղբյուրի նուկլիդի ակտիվություն	կյուրի	Ci	Կի	3,7 . 1010 Bq (ճշգրիտ)
Պտույտի անկյուն	պտույտ	r	պտ	2π rad=6,28... rad
Պայծառություն	նիտ	nt	նտ	lcd/m2

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար, օպերատիվ հարցերի նախարար

Շ. Կարամանուկյան