ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ

01 փետրվար 2022 թ.

N 06-Ն

ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ ԵՐԱՇԽԱՎՈՐՎԱԾ ԱՆՎՃԱՐ ԵՎ ԱՐՏՈՆՅԱԼ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐՈՎ ՏՈՒԲԵՐԿՈՒԼՈԶԱՅԻՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՄԱՆ ԵՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՉԱՓՈՐՈՇԻՉԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ, ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐԻ 2013 ԹՎԱԿԱՆԻ ՀՈԿՏԵՄԲԵՐԻ 14-Ի ԹԻՎ 59-Ն ՀՐԱՄԱՆՆ ՈՒԺԸ ԿՈՐՑՐԱԾ ՃԱՆԱՉԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հիմք ընդունելով «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 33-րդ կետը և «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 37-րդ հոդվածը՝

ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ`

1. Հաստատել բնակչության առողջության պահպանման և բարելավման ծրագրերի շրջանակում պետության կողմից երաշխավորված անվճար և արտոնյալ պայմաններով տուբերկուլոզային բժշկական օգնության և սպասարկաման կազմակերպման և իրականացման չափորոշիչը ` համաձայն հավելվածի:

2. Ուժը կորցրած ճանաչել Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2013 թվականի հոկտեմբերի 14-ի «Պետության կողմից երաշխավորված անվճար բժշկական օգնության և սպասարկման շրջանակներում տուբերկուլոզի դեմ պայքարի չափորոշիչը հաստատելու մասին» թիվ 59-Ն հրամանը:

3. Սույն հրամանն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից:

Ա. ԱՎԱՆԵՍՅԱՆ

Հավելված Հայաստանի Հանրապետության  առողջապահության նախարարի  2022 թվականի փետրվար «01»-ի թիվ 06-Ն հրամանի

ՉԱՓՈՐՈՇԻՉ

ԲՆԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ԱՌՈՂՋՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆ ԵՎ ԲԱՐԵԼԱՎՄԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐԻ ՇՐՋԱՆԱԿՈՒՄ ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ ԵՐԱՇԽԱՎՈՐՎԱԾ ԱՆՎՃԱՐ ԵՎ ԱՐՏՈՆՅԱԼ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐՈՎ ՏՈՒԲԵՐԿՈՒԼՈԶԱՅԻՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՄԱՆ ԵՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ

1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

1. Սույն չափորոշիչով կարգավորվում են բնակչության առողջության պահպանման և բարելավման ծրագրերի շրջանակում պետության կողմից երաշխավորված անվճար և արտոնյալ պայմաններով տուբերկուլոզային (այսուհետև՝ՏԲ) բժշկական օգնության և սպասարկման կազմակերպման և իրականացման հետ կապված հարաբերությունները:

2. ՏԲ բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող ծառայությունն անվճար է բնակչության բոլոր խմբերի համար բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունների բոլոր մակարդակներում (առողջության առաջնային պահպանման և մասնագիտացված բժշկական օգնություն ու սպասարկում իրականացնող բժշկական կազմակերպություններ, տուբերկուլոզային բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպություններ՝ ամբուլատոր բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունների տուբերկուլոզային կաբինետներ (այսուհետև՝ ՏԲ կաբինետներ), մասնագիտացված ՏԲ բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող «Թոքաբանության ազգային կենտրոն» (այսուհետև՝ ԹԱԿ):

2. ԱՌՈՂՋՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՋՆԱՅԻՆ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ՍՊԱՍԱՐԿՈՒՄ ԻՐԱԿԱՆԱՑՆՈՂ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՄԱԿԱՐԴԱԿՈՒՄ ՏՈՒԲԵՐԿՈՒԼՈԶԱՅԻՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄ

3. Արտահիվանդանոցային պայմաններում ՏԲ բժշկական օգնությունն ու սպասարկումն իրականացվում են հանրապետության առողջության առաջնային պահպանման բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպություններում ՏԲ կաբինետների կողմից` հիմք ընդունելով սույն հավելվածի 64-րդ և 65-րդ կետերով սահմանված աղյուսակներում ընդգրկված կազմակերպությունների ցանկը:

4. ՏԲ կասկածով պացիենտներին ախտորոշման նպատակով առողջության առաջնային պահպանման բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունների մասնագետներն ուղեգրում են ՏԲ կաբինետ՝ առաջնորդվելով ՏԲ-ի վարման կլինիկական ուղեցույցի՝ ՏԲ կասկածելի դեպքերի հայտնաբերման դրույթներով (ՏԲ կասկածելի դեպքերի հայտնաբերման ալգորիթմ, ՏԲ կլինիկական ուղեցույց, ըստ Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2019 թվականի օգոստոսի 19-ի թիվ 2278-Ա հրամանի)։ ՏԲ կաբինետն իրականացնում է ՏԲ կասկածելի դեպքերի հետագա հետազոտություն՝ ախտորոշման հաստատման կամ ժխտման նպատակով։ Կլինիկական բարդ դեպքերի ախտորոշման և մասնագիտացված խորհրդատվություն կարիքի դեպքում՝ պացիենտն ուղեգրվում է ԹԱԿ՝ կենսանմուշի մանրադիտման և գենէքսպերտ հետազոտության արդյունքների տվյալների հետ միասին:

5. ՏԲ կաբինետի համար սույն չափորոշչով նախատեսված գործառույթների կազմակերպման և անխափան իրականացման պատասխանատուն տվյալ կազմակերպության ղեկավարն է:

6. Բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունների ՏԲ կաբինետներում աշխատանքներն իրականացվում են ֆթիզիատրների, բուժքույրերի, իսկ ՏԲ մանրադիտակային և գենէքսպերտ հետազոտության լաբորատորիայի առկայության դեպքում՝ նաև լաբորատոր մասնագետի կողմից: Ֆթիզիատրի բացակայության դեպքում գործառույթներն իրականացվում են բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպության տնօրենի հրամանով՝ հաստատության թերապևտի, թոքաբանի կողմից՝ ֆթիզիատրների համար նախատեսված համապատասխան շարունակական մասնագիտական վերապատրաստման առկայության պարագայում:

7. Ֆթիզիատրը, որպես տվյալ վարչական շրջանում ՏԲ բժշկական օգնության և սպասարկում իրականացնող և պատասխանատու մասնագետ, հաշվետու է տուբերկուլոզային բժշկական օգնության և սպասարկման կազմակերպման և ՏԲ ազգային ծրագրի կողմից սահմանված բոլոր ցուցանիշների հաշվարկման համար անհրաժեշտ տվյալների ներկայացման/տրամադրման համար, ներառյալ տվյալները՝ դեպքերի հայտնաբերման և բուժման ելքի վերաբերյալ:

8. ՏԲ կաբինետի ֆթիզիատրն իր կողմից իրականացված ողջ գործունեության վերաբերյալ ամսական և եռամսյակային հաշվետվություններ է ներկայացնում ԹԱԿ՝ տվյալ բժշկական հաստատության ղեկավարի հաստատմամբ (ըստ Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2019 թվականի օգոստոսի 19-ի թիվ 2278-Ա հրամանի):

9. ՏԲ կաբինետի ֆթիզիատրները իրականացնում են տուբերկուլոզ հիվանդության վերաբերյալ տեղեկատվության տրամադրում ՏԲ կաբինետի կողմից սպասարկվող ազգաբնակչությանը:

10. ՏԲ պացիենտների բուժումն իրականացվում է ուղղակիորեն վերահսկվող բուժման (ՈՒՎԲ) շրջանակներում, որոնք են՝ պացիենտի ամենօրյա այցելություն ՏԲ կաբինետ, բուժքրոջ կողմից իրականացվող տնային ՈՒՎԲ, ընտանիքի անդամների կողմից ՈՒՎԲ կարճ հաղորդագրման միջոցով և տեսաՈՒՎԲ՝ տեսազանգի կամ հեռախոսային հավելվածի կիրառմամբ: ՏԲ կաբինետ պացիենտի ամենօրյա այցելությամբ պացիենտների ՈՒՎԲ բուժումն իրականացվում է շաբաթական վեցօրյա այցելությամբ՝ ներառյալ տոնական և հիշատակի օրերը՝ համաձայն առողջության առաջնային պահպանման օղակի ներքին կանոնակարգերի։ Հեռահար վերահսկվող բուժման բոլոր ռեժիմների կիրառման դեպքում պացիենտի բուժման համար նշանակված դեղերի շաբաթական ընդունման քանակությունը տրվում է պացիենտին առձեռն։

11. ՏեսաՈւՎԲ-ն տեսազանգի կամ հեռախոսային հավելվածի միջոցով բուժման ուղղակի մշտադիտարկումն է, որը համակարգվում է ԹԱԿ-ի կողմից սահմանված ՏեսաՈՒՎԲ-ի բուժքույրական թիմի կամ ՏԲ կաբինետի բուժքույրերի կողմից։ ՏեսաՈՒՎԲ բուժումն իրականացվում է վեցօրյա կամ յոթօրյա գրաֆիկով՝ պայմանավորված ՏԲ բուժման սխեմաներով (մասնավորապես՝ պայմանավորված Դելամանիդի առկայությամբ բուժման սխեմաներում), և պացիենտի շաբաթական մեկանգամյա այցելությամբ ՏԲ կաբինետ։ ՏեսաՈՒՎԲ–ի իրականացման համար անհրաժեշտ տեխնիկական միջոցները,որպես հարբժշկական միջոցներ (հեռախոսներ, համացանցային կապ և այլն) բժշկական թիմի համար ապահովվում է ԹԱԿ–ի կողմից ամբողջովին կամ մասնակիորեն, ինչպես նաև, ելնելով գնահատման թերթիկի տվյալներից, կարող են կիրառվել պացիենտի կամ ընտանիքի անդամների միջոցները (ամբողջովին կամ մասնակիորեն): ՏեսաՈՒՎԲ-ն իրականացվում է սույն չափորոշչի 69-րդ կետով սահմանված չափանիշներով և կանոնակարգվում՝ համաձայն «Տուբերկուլոզի վարման կլինիկական ուղեցույցի»-ի Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության 19.08.2019թ թիվ 2278-Ա հրամանի հավելված 13-ի):

12. Արտահիվանդանոցային պայմաններում առաջնակի հայտնաբերված ոչ մանրէազատ թոքային և արտաթոքային դեղազգայուն ՏԲ պացիենտների բուժման ՈՒՎԲ –ն պահպանողական փուլում իրականացվում է ընտանիքի անդամների ներգրավմամբ (Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության «Տուբերկուլոզի վարման կլինիկական ուղեցույց»)՝ վեցօրյա գրաֆիկով և պացիենտի շաբաթը մեկ անգամ ՏԲ կաբինետ այցելությամբ՝ մեկ շաբաթվա դեղորայքը ստանալու, պացիենտի կլինիկական վիճակն ու բուժման ընթացքը գնահատելու նպատակով: Գործառույթը կանոնակարգվում է ԹԱԿ ծրագրային ապահովման թիմի կողմից։

13. Արտահիվանդանոցային պայմաններում ՏԲ բուժումը կազմակերպվում է նաև տնային պայմաններում, տնային պայմաններում ՈՒՎԲ-ն իրականացվում է բուժքրոջ կողմից՝ համաձայն սույն հավելվածի 68-րդ կետով սահմանված չափանիշների: Տնային պայմաններում բուժման ՈՒՎԲ–ն կարող է իրականացվել ՏԲ կաբինետի բուժքրոջ կամ ԹԱԿ-ի կողմից՝ ծառայությունների մատուցման պայմանագրային հիմունքներով տնային այցերով ՈՒՎԲ իրականացնող բուժքրոջ կողմից:

14. Տնային պայմաններում բուժում ստացող պացիենտների բուժման ընթացիկ վերահսկումը իրականացվում է ՏԲ կաբինետի մասնագետի կողմից ամիսը մեկ անգամ պացիենտին այցելությամբ: Ելնելով պացիենտի կլինիկական վիճակի ծանրության աստիճանից` այցերը կարող են իրականացվել ավելի հաճախակի:

15. Գյուղական բժշկական ամբուլատորիաներում (ԳԲԱ) և բուժակ-մանկաբարձական կետերում (ԲՄԿ) ՏԲ պացիենտների բուժման ամբուլատոր փուլի ՈւՎԲ կազմակերպման և ապահովման պատասխանատուները հանդիսանում են ԳԲԱ-ի ղեկավարները: Պացիենտի կողմից դեղի ընդունման ՈւՎԲ-ն իրականացնում են ԳԲԱ-ի և ԲՄԿ-ի բուժքույրերը:

16. ՏԲ կաբինետի ֆթիզիատրի կողմից ԳԲԱ-ին կամ ԲՄԿ-ի բժշկական անձնակազմին է տրամադրվում պացիենտի բուժման ամսական վարման անհատական թերթիկները, հակատուբերկուլոզային բուժման դեղերի նշանակումները, իսկ բուժման ռեժիմները լրացվում են պացիենտի ամբուլատոր քարտում, տրամադրվում են համապատասխան հակատուբերկուլոզային դեղերն ու տնային այցերով ՈՒՎԲ–ի համար նախատեսված այցելության թերթիկները: Այն դեպքում, երբ տուբերկուլոզով պացիենտը հրաժարվում է ՈՒՎԲ-ից ԳԲԱ-ում կամ ԲՄԿ-ում, կարող է հաճախել տարածքային ՏԲ կաբինետ և ստանալ հակատուբերկուլոզային բուժումն ամենօրյա ՈԻՎԲ–ով:

17. Ֆթիզիատրի կողմից յուրաքանչյուր ԳԲԱ-ի և/կամ ԲՄԿ-ի համար ներկայացվում է դեղերի ամսական հաշվետվություն, ինչպես նաև սահմանվում է այցելության և վարման թերթիկների ներկայացման և նոր դեղերի ստացման օրացուցային օր:

18. ՈՒՎԲ իրականացնող ՏԲ կաբինետներին և կից ախտորոշիչ լաբորատորիաներին, ԳԲԱ-ին և/կամ ԲՄԿ-ին ԹԱԿ-ը տրամադրում է վարակի հսկողության պարագաներ ու ապրանքներ (մասնավորապես՝ ուլտրամանուշակագույն մանրէասպան լամպեր, շնչադիմակներ, մեկանգամյա օգտագործման բաժակներ, ձեռքերի ախտահանիչ միջոցներ սրբիչաթղթեր և մեկանգամյա օգտագործման խորխի նմուշառման տարաներ), ախտորոշիչ հետազոտությունների իրականացման համար անհրաժեշտ լաբորատոր սարքեր, դրանց պահեստամասեր և ծախսանյութեր, որոնք ներմուծվում են Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության կողմից կամ ձեռք են բերվում ԹԱԿ-ի սեփական, ինչպես նաև դրամաշնորհային միջոցներով և կենտրոնացվում են ԹԱԿ ում՝ վերջինիս կողմից օգտագործման և բաշխման նպատակով:

19. ԳԲԱ-ի և ԲՄԿ-ի մասնագետները պացիենտների շրջանում հակատուբերկուլոզային դեղերից առաջացած անցանկալի երևույթ նկատելիս այն գրանցում են պացիենտի վարման թերթիկում և տեղեկացնում ՏԲ կաբինետի ֆթիզատրին, որը համապատասխանաբար լրացնում և հաղորդում է դեղերի անցանկալի ազդեցությունների ձևաթուղթը ակադեմիկոս Էմիլ Գաբրիելյանի անվան դեղերի և բժշկական տեխնոլոգիաների փորձագիտական կենտրոն և ԹԱԿ՝ համաձայն Հայաստանի Հանրապետությունում առողջապահության նախարարի 2017թ. մայիսի 17-ի թիվ 23-Ն հրամանով հաստատված դեղերի կողմնակի ազդեցությունների, արդյունավետության բացակայության, սխալ օգտագործման և կեղծված լինելու կասկածի մասին դեպքերը արձանագրելու, դրանց մասին հայտնելու, դեղերի կողմնակի ազդեցությունների հավաքման, տեղեկացման, դիտարկման, հաշվետվությունների ներկայացման, տվյալների վերլուծության կարգի և դեղի կողմնակի ազդեցության, արդյունավետության բացակայության, որակի կամ կեղծման կասկածի քարտ-հայտագրի (քարտ-հայտագրի ձևաթղթի օրինակը՝ ըստ Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2019 թվականի օգոստոսի 19-ի թիվ 2278-Ա հրամանի ձև 36-ի):

20. ՏԲ կաբինետի կողմից հաշվառված պացիենտների ՈՒՎԲ-ն իրականացնելու, պացիենտների՝ ՏԲ կաբինետներ կանոնավոր այցերը խրախուսելու և բուժման բարձր հետևողականություն ապահովելու նպատակով պացիենտներին տրամադրվում է սոցիալական աջակցություն՝ համաձայն Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության 2019 թվականի հունվարի 30-ի թիվ 211-Ա հրամանով սահմանված կարգի:

21. ԹԱԿ-ի կողմից, համաձայն հաստատված մշտադիտարկման եռամսյակային այցերի ժամանակացույցի, պարբերաբար իրականացվում է մշտադիտարկում հակատուբերկուլոզային բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող բժշկական բոլոր կազմակերպություններում՝ ՏԲ հայտնաբերման, ախտորոշման և բուժման վերաբերյալ ՏԲ կաբինետների մասնագետներին մեթոդական և կազմակերպչական օժանդակություն ցուցաբերելու, համակարգելու նպատակով:

22. Երևան քաղաքի վարչական շրջանների այն բժշկական կազմակերպություններում, որտեղ նախատեսված չեն ՏԲ կաբինետներ, բնակչության տուբերկուլոզային բժշկական օգնությունն ու սպասարկումն իրականացվում է՝ հիմք ընդունելով սույն հավելվածի 64-րդ կետով սահմանված ցանկը:

23. Նախազորակոչային և զորակոչային տարիքի անձանց բժշկական հետազոտությունների կազմակերպումն իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2018 թվականի ապրիլի 12-ի 404-Ն և 405-Ն որոշումներով հաստատված կարգերի: Ֆլյուորոգրաֆիան կամ կրծքավանդակի օրգանների ռենտգենյան հետազոտությունը, տուբերկուլինային փորձը, որոնք ներառված են նախազորակոչային և զորակոչային տարիքի արական սեռի քաղաքացիների առողջական վիճակի գնահատման անհրաժեշտ հետազոտությունների ծավալում, իրականացվում են առողջության առաջնային պահպանման բժշկական կազմակերպության տվյալ տարիքի պատանիների բժշկական օգնության և սպասարկման համար նախատեսված մասնագետի (մանկաբույժ, ընտանեկան բժիշկ, առկայության դեպքում՝ դեռահասների բժիշկ) հսկողության ներքո: Տուբերկուլինային փորձի դրական պատասխանի դեպքում անձը ներկայանում է տվյալ հաստատության ՏԲ կաբինետի մասնագետին` լրացուցիչ հետազոտությունների կազմակերպման նպատակով:

24. Քրեակատարողական հիմնարկից ազատված տուբերկուլոզով պացիենտների շարունակական բուժման կազմակերպման նպատակով ԹԱԿ-ը Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության «Դատապարտյալների հիվանդանոց» քրեակատարողական հիմնարկում տեղակայված «Քրեակատարողական բժշկության կենտրոն» ՊՈԱԿ բժշկական ստորաբաժանումից նախապես (15 օր առաջ) կալանքից ազատվող տուբերկուլոզով պացիենտի վերաբերյալ ստանում է տեղեկատվություն (անուն, ազգանուն, բնակության վայր, ախտորոշում): Պացիենտի՝ կալանքից ազատմանը հաջորդող առավելագույնը 3 օրվա ընթացքում քրեակատարողական համակարգի բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպության համապատասխան աշխատակցի կողմից ԹԱԿ են ներկայացվում կալանքից ազատված պացիենտի մասին տեղեկությունները (ՏԲ 07 ու ՏԲ 01 ձևերի և հիվանդության պատմագրի էպիկրիզի կրկնօրինակը՝ ըստ Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2019 թվականի օգոստոսի 19-ի թիվ 2278-Ա հրամանի)՝ փոստով կամ այդ գործառույթն իրականացնող նշանակված անձի միջոցով: Վերջինս ապահովում է տեղեկատվության տրամադրումը ՏԲ կաբինետ: ՏԲ կաբինետը վեց օրվա ընթացքում ապահովում է պացիենտի հաշվառումը և բուժման շարունակությունը՝ տեղեկացնելով ԹԱԿ-ին՝ մուտքագրելով պացիենտի տվյալները ՏԲ–ի տվյալների էլեկտրոնային բազայում։

 25. ՏԲ պացիենտի կալանավորման վերաբերյալ տեղեկանալու դեպքում պացիենտի բնակության վայրի կամ կցագրված ՏԲ կաբինետի մասնագետը առավելագույնը երեք օրվա ընթացքում դատապարտյալի մասին տեղեկացնում է ԹԱԿ -ին՝ տրամադրելով դատապարտված պացիենտին վերաբերող բոլոր տեղեկությունները (ՏԲ 07 ու ՏԲ 01 ձևերի և հիվանդության պատմագրի էպիկրիզի կրկնօրինակը՝ ըստ Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2019 թվականի օգոստոսի 19-ի թիվ 2278-Ա հրամանի), նաև ստացված տեղեկատվության ողջ փաթեթը տրամադրում է Հայաստանի Հանրապետության Արդարադատության նախարարության «Քրեակատարողական բժշկության կենտրոն» ՊՈԱԿ-ին:

26. ՏԲ պացիենտները բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպություններում ենթարկվում են մարդու իմունային անբավարարության վարակակրության (ՄԻԱՎ) վերաբերյալ հետազոտման` համաձայն Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2017 թվականի օգոստոսի 7-ի 2429-Ա և 2017 թվականի նոյեմբերի 8-ի թիվ 3229-Ա հրամանով հաստատված ազգային ուղեցույցի: Յուրաքանչյուր եռամսյակի ավարտից հետո ՏԲ կաբինետի կողմից տեղեկատվություն է ներկայացվում ԹԱԿ ` ՄԻԱՎ-ի վերաբերյալ թեստավորում անցած տուբերկուլոզով պացիենտների թվի վերաբերյալ:

27. Կյանքում առաջին անգամ կասկածելի կամ հաստատված ՏԲ-ով (A15-A19՝ ըստ Հայաստանի Հանրապետության էկոնոմիկայի նախարարի 2013 թվականի սեպտեմբերի 19-ի թիվ N 871-Ն հրամանի) յուրաքանչյուր պացիենտի համար այն հաղորդող բժշկական կազմակերպությունը, երեք օրվա ընթացքում, իրականացնում է ՏԲ ակտիվ դեպքերի և ախտադարձերի (ռեցիդիվ) մասին հաղորդում ՏԲ տարածքային կաբինետ: Տրվում է նաև շտապ հաղորդում` օրենսդրությամբ սահմանված կարգով: Շտապ հաղորդում ուղարկվում է նաև ախտադարձերի և ՏԲ պացիենտի մահվան դեպքում (այդ թվում` կյանքի ընթացքում հաշվառման մեջ չգտնված):

3. ՏՈՒԲԵՐԿՈՒԼՈԶՈՎ ՊԱՑԻԵՆՏՆԵՐԻ ՀԵՏԲՈՒԺԱԿԱՆ ՇԱՐՈՒՆԱԿԱԿԱՆ ՀՍԿՈՂՈՒԹՅԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄ

28. ՏԲ պացիենտների հետբուժական շարունակական հսկողությունը (լաբորատոր-գործիքային հետազոտություններ և մասնագիտական խորհրդատվություն) կազմակերպվում է ՏԲ կաբինետների կողմից բուժման բարեհաջող ավարտից հետո երկու տարվա ընթացքում, իսկ բուժման անբարեհաջող ավարտի դեպքում՝ անժամկետ, եթե պացիենտին չի նշանակվել հակատուբերկուլոզային նոր բուժում:

29. Հայաստանի Հանրապետությունում ՏԲ պացիենտների հետբուժական շարունակական հսկողությունն իրականացվում ու կազմակերպվում է՝ հիմք ընդունելով սույն չափորոշչի 65-րդ և 66-րդ կետով սահմանված աղյուսակները:

4. ՏՈՒԲԵՐԿՈՒԼՈԶՈՎ ՊԱՑԻԵՆՏՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴԱՆՈՑԱՅԻՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄ

30. ՏԲ ախտորոշմամբ պացիենտների հիվանդանոցային հակատուբերկուլոզային բուժումն իրականացվում է բնակչության բոլոր խավերի համար անվճար` անկախ տարիքից և սոցիալական կարգավիճակից՝ համաձայն Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 04 մարտի 2004 թվականի N 318-Ն որոշման հավելվածի:

31. Հայաստանի Հանրապետությունում տուբերկուլոզով պացիենտների հիվանդանոցային բժշկական օգնությունն ու սպասարկումը կազմակերպվում է ԹԱԿ-ում: Պացիենտների հոսպիտալացումն իրականացվում է ՏԲ կաբինետների ուղեգրմամբ կամ համաձայն այլ հիվանդանոցային բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպություններից տեղափոխման էպիկրիզի։

32. ՏԲ ախտանիշների առկայության դեպքում պացիենտների ուղեգրումը մասնագիտացված ՏԲ բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպություն իրականացվում է ուղեգրող կազմակերպության միջոցներով չափորոշչի (Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության 2013թ․ հուլիսի 24-ի 39-Ն հրաման) և ըստ սույն չափորոշչով սահմանված կարգի՝ կցելով կատարված լաբորատոր-գործիքային, կենսանմուշի մանրադիտման և գենէքսպերտ հետազոտության արդյունքները։

33. ԹԱԿ ինքնուրույն դիմած ՏԲ պացիենտների (ոչ ավել, քան տարվա կտրվածքով ՏԲ կաբինետների կողմից ուղեգրված պացիենտների ընդհանուր թվի 15 տոկոսը) ինքնաուղեգրման դեպքում ՏԲ ախտորոշումը հաստատվելուն պես տեղեկատվություն է ներկայացվում բնակության վայրի ՏԲ բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպություն:

34. ՏԲ պացիենտների ԹԱԿ ուղեգրումն իրականացվում է հետևյալ դեպքերում՝

1) առաջնակի և կրկնակի տուբերկուլոզով մանրադիտակային հետազոտությամբ մանրէազատող պացիենտներ,

2) վիրաբուժական միջամտության ցուցումով թոքային և արտաթոքային տուբերկուլոզով պացիենտներ,

3) առաջնակի և կրկնակի տուբերկուլոզով մանրադիտակային հետազոտությամբ ոչ մանրէազատող պացիենտներ, ում մոտ առկա է թոքային հյուսվածքի տարածուն տուբերկուլոզային ախտահարում (ռենտգենաբանորեն՝ երկու և ավելի սեգմենտների ներսփռանքային ախտահարում, թոքային հյուսվածքի քայքայում, սերմնացրված ախտահարում),

4) մինչև 15 տարեկան երեխաներ մանրադիտակային հետազոտությամբ մանրէազատող կամ ոչ մանրէազատող՝ տարածուն տուբերկուլոզային ախտահարմամբ (ռենտգենաբանորեն թոքային հյուսվածքի երկկողմանի ախտահարում և/կամ քայքայում, արտաթոքային ձև՝ ծայրամասային լիմֆադենոպաթիա, սերմնացրված տուբերկուլոզ, տուբերկուլոզային մենինգիտ),

5) առաջնակի և կրկնակի տուբերկուլոզով մանրադիտակային հետազոտությամբ ոչ մանրէազատող պացիենտներ՝ միջին և ծանր կլինիկական վիճակով՝ համաձայն ֆունկցիոնալ վիճակի գնահատման՝ ըստ ԷԿՈԳ (ECOG) սանդղակի 2-րդ, 3-րդ, 4-րդ աստիճանի (Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության 2019թ.օգոստոսի 19-ի թիվ 2278-Ա հրաման), ակտիվ տուբերկուլոզին ուղեկցող հիվանդություններով (ստամոքսի կամ տասներկումատնյա աղիքի խոցային հիվանդություն, թոք-սրտային և երիկամային, լյարդի, փայծաղի գործառույթի խանգարումներ, շաքարախտ, ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ և այլն) և բարդություններով պացիենտներ,

6) պացիենտներ՝ արտաթոքային տուբերկուլոզի ախտորոշման նպատակով, ինչպես նաև արտաթոքային կլինիկական ծանր ձևերով (մենինգոէնցեֆալիտ, ողնաշարի, ոսկրահոդային, միզասեռական օրգանների տուբերկուլոզ, պոլիսերոզիտներ և բազմաօրգանային ախտահարումներ)

7) տուբերկուլոզով պացիենտներ՝ զուգորդված հոգեկան առողջության խանգարումներով

8) տուբերկուլոզային բուժում ստացող պացիենտներ հակատուբերկուլոզային դեղերի միջին և ծանր կողմնակի ազդեցություններով (ՏԲ վարման կլինիկական ուղեցույց, Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության 2019թ.-ի օգոստոսի 19-ի թիվ 2278-Ա հրաման):

35. ՏԲ պացիենտների հիվանդանոցից դուրս գրումն իրականացվում է հետևյալ կարգով՝  մանրադիտակային հետազոտությամբ մանրէազատման դադարի դեպքում՝ համաձայն դեղազգայուն և դեղակայուն տուբերկուլոզով պացիենտների բուժման վարման կարգի՝ ըստ խորխի հետազոտման ժամանակացույցի,

1) վիրահատված պացիենտների` վիրահատված օրգանի գործառույթի (լիակատար կամ մասնակի) վերականգնման և մանրադիտակային հետազոտությամբ մանրէազատման դադարի դեպքում,

2) ոչ մանրէազատող թոքային և արտաթոքային տուբերկուլոզով պացիենտների կլինիկական վիճակի կայունացման դեպքում,

3) հակատուբերկուլոզային դեղերի նկատմամբ միջին և ծանր կողմնակի երևույթների ապաքինման դեպքում,

4) հոգեկան առողջության խանգարումներով պացիենտների մոտ ողջ տուբերկուլոզային բուժման ավարտի դեպքում:

36.Հիվանդանոցային բուժում ստացող պացիենտները ստացիոնար ընդունվելիս իրազեկվում են անվճար բժշկական օգնության, իրենց իրավունքների, բուժման տևողության, ընթացքի, դեղերի հնարավոր կողմնակի ազդեցությունների, սպասվող արդյունքների և անհրաժեշտ հետևողականության մասին: Դեղակայուն ՏԲ պացիենտների հետ կնքվում է համաձայնագիր, որը պարտադիր կցվում է պացիենտի հիվանդության պատմագրին (ըստ Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի՝ պետության կողմից երաշխավորված անվճար բժշկական օգնության և սպասարկման շրջանակներում բժշկական օգնություն և սպասարկում ստացող քաղաքացուն տրվող իրազեկման թերթիկի ձևը և լրացման կարգը հաստատելու մասին 2013 թվականի դեկտեմբերի 18-ի N 3274-Ա հրամանով հաստատված կարգի):

37. Պացիենտների անընդմեջ բուժումն ապահովելու նպատակով հիվանդանոցային փուլի ավարտից հետո հիվանդանոցից պացիենտի դուրս գրման մասին անհապաղ տեղեկացվում է պացիենտի բնակավայրի ՏԲ կաբինետ, միևնույն ժամանակ ուղարկվում են պացիենտի հիվանդության պատմագրի էպիկրիզը և բուժման անհատական քարտը (ձև ՏԲ 01, ԴԿ պացիենտի վարման ձևաթղթերի փաթեթ՝ ըստ Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2019 թվականի օգոստոսի 19-ի թիվ 2278-Ա հրամանի): Յուրաքանչյուր եռամսյակից հետո, ԹԱԿ-ի տվյալների կառավարման բաժին է ներկայացվում տեղեկատվություն հիվանդանոցային հակատուբերկուլոզային բուժօգնություն ստացած պացիենտների վերաբերյալ:

38. ՏԲ պացիենտների հիվանդանոցային ձևով բժշկական օգնությունն ու սպասարկումը ներառում են արդյունավետ բուժման համար անհրաժեշտ միջոցների ամբողջ ծավալը (հիվանդասենյակով ապահովումը, մասնագիտացված խորհրդատվությունները, լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտությունների իրականացումը, վիրահատական միջամտությունները, անհրաժեշտ դեղերով ապահովումը, թթվածնի և այլ գազերի օգտագործումը, պացիենտի խնամքի ապահովումը միջին և կրտսեր բուժանձնակազմի կողմից, այլ անհրաժեշտ բժշկական, հարբժշկական ծառայությունները և սննդով ապահովումը):

39. Բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպության տնօրենի կողմից հաստատված ուղեգրով հատուկ և դժվարամատչելի ախտորոշիչ հետազոտություններն իրականացվում են տվյալ հետազոտություններն իրականացնող արտոնագրված բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունում (Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2019 թվականի հունվարի 31-ի N 53-Ն հրաման):

40. Այն զինծառայողների բուժումը, որոնք զինվորական ծառայության համար տուբերկուլոզի պատճառով ճանաչվել են ոչ պիտանի ռազմաբժշկական հանձնաժողովի որոշմամբ, բայց շարունակում են մնալ որպես զինծառայող (քանի դեռ չկա պաշտպանության նախարարի զորացրման հրամանը), կազմակերպվում է ԹԱԿ-ում՝ մինչև Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարի կողմից համապատասխան հրամանի հաստատումը:

5. ԴԵՂԱԿԱՅՈՒՆ ՏՈՒԲԵՐԿՈՒԼՈԶՈՎ ՊԱՑԻԵՆՏՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴԱՆՈՑԱՅԻՆ ԵՎ ԱՐՏԱՀԻՎԱՆԴԱՆՈՑԱՅԻՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ԿԱՐԳԸ

41. Դեղակայուն, մասնավորապես` պոլի-, բազմա- և գերդեղակայուն ՏԲ պացիենտների՝ բուժման ծրագրում ընդգրկումն իրականացվում է բացառապես դեղակայուն պացիենտների կառավարման խորհրդակցական մարմնի (այսուհետ` ԴԿ խորհուրդ) որոշման հիման վրա:

42. Բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպության կողմից ախտորոշված դեղակայուն ՏԲ պացիենտների տվյալները համապատասխան փաստաթղթերով ներկայացվում են ԹԱԿ : Վերջինս լիազորված է դեղակայուն պացիենտների կառավարման խորհրդակցական մարմնի հիմնական անդամների և պացիենտներին ներկայացնող բժշկական անձնակազմի հետ համատեղ իրականացնելու ԴԿ խորհրդին ներկայացվող դեպքերի ընտրությունը, քննարկումը, կազմակերպելու բժշկական խորհրդատվություն:

43. Դեղակայուն ՏԲ բուժման կարիք ունեցող պացիենտին բուժման մեջ ընդգրկելու համար բուժող բժիշկն անձամբ է դեպքը (դեպքերը) ներկայացնում դեղակայուն պացիենտների կառավարման խորհրդակցական մարմնի քննարկմանը։

44. Դեղակայուն ՏԲ բուժվող պացիենտների հաշվառումը և հաշվետվությունների տրամադրումը ԹԱԿ իրականացվում է ըստ դեղակայուն պացիենտների վարման ձևերի (ըստ Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի 2019 թվականի օգոստոսի 19-ի թիվ 2278-Ա հրամանի ձև` 32.1-35.15):

6. ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ ԵՐԱՇԽԱՎՈՐՎԱԾ ԱՆՎՃԱՐ ԱՐՏԱՀԻՎԱՆԴԱՆՈՑԱՅԻՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ՇՐՋԱՆԱԿՆԵՐՈՒՄ ՏՈՒԲԵՐԿՈՒԼՈԶՈՎ ՊԱՑԻԵՆՏՆԵՐԻՆ ԴԵՂԵՐԻ, ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԵՎ ԼԱԲՈՐԱՏՈՐ ՊԱՐԱԳԱՆԵՐԻ, ԾԱԽՍԱՆՅՈՒԹԵՐԻ ԱՆՎՃԱՐ ԱՊԱՀՈՎՄԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄԸ

45. ՏԲ պացիենտների բուժման համար անհրաժեշտ ինչպես հակատուբերկուլոզային, այնպես էլ հակատուբերկուլոզային դեղերի կողմնակի ազդեցությունների բուժման դեղերը, բժշկական և լաբորատոր պարագաներն ու ծախսանյութերը տրվում են տուբերկուլոզային բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող բժշկական կազմակերպություններին՝ պացիենտներին անվճար տրամադրելու և նրանց բժշկական օգնությունն ու սպասարկումը պատշաճ կազմակերպելու համար:

46. ՏԲ պացիենտների՝ հակատուբերկուլոզային դեղերով ապահովումն ու հսկողությունն իրականացվում են հակատուբերկուլոզային բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունների կողմից` համաձայն Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2019 թվականի մայիսի 30-ի N 642-Ն որոշման:

47. ԹԱԿ-ի սեփական միջոցներով ձեռք բերված ՏԲ բուժման համար նախատեսված բոլոր դեղերը, վերջինիս կողմից օգտագործելուց բացի, Հայաստանի Հանրապետություն Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության կողմից ներմուծված, ինչպես նաև ԹԱԿ-ի կողմից դրամաշնորհային միջոցներով ձեռքբերված և ներմուծված տուբերկուլոզի բուժման համար նախատեսված բոլոր դեղերը կենտրոնացվում են ԹԱԿ -ում, վերջինիս կողմից օգտագործելու և Հայաստանի Հանրապետության տուբերկուլոզային բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպություններին համապատասխան բաշխում կատարելու համար։

48. Պացիենտների արտահիվանդանոցային բուժսպասարկման համար անհրաժեշտ քանակությամբ հակատուբերկուլոզային և կողմնակի ազդեցության դեղերը տրամադրվում Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության ԹԱԿ ՊՈԱԿ-ի կողմից՝ հակատուբերկուլոզային առաջին շարքի դեղերի դեպքում՝ եռամսյակային, և հակատուբերկուլոզային երկրորդ շարքի դեղերի դեպքում՝ ամսական մատակարարմամբ, հիմք ունենալով մինչև հաշվետու եռամսյակին հաջորդող ամսվա 15-ը ներկայացված առաջին և երկրորդ շարքի հակատուբերկուլոզային դեղերի եռամսյակային հաշվետվությունները և յուրաքանչյուր մատակարարման համար բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպության տնօրենի կնիքով հաստատված համապատասխան փաստաթղթերը՝ սահմանված ԹԱԿ-ի կողմից:

7. ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ ԵՐԱՇԽԱՎՈՐՎԱԾ ԱՆՎՃԱՐ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ՇՐՋԱՆԱԿՆԵՐՈՒՄ ԱՌՈՂՋՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՋՆԱՅԻՆ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ԼԱԲՈՐԱՏՈՐ-ԳՈՐԾԻՔԱՅԻՆ ԱԽՏՈՐՈՇԻՉ ԵՎ ԸՆԹԱՑԻԿ ՀԵՏԱԶՈՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄ

49. Առողջության առաջնային պահպանման բժշկական կազմակերպություններում պետության կողմից երաշխավորված լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտություններն իրականացվում են տվյալ ծառայության համար նախատեսված ֆինանսավորման հաշվին:

50. Առողջության առաջնային պահպանման բժշկական կազմակերպություններում տուբերկուլոզի ախտորոշման և բուժման վերահսկողության նպատակով պետության կողմից երաշխավորված պայմաններով իրականացվող լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտությունները`

1) ախտորոշման նպատակով խորխի երեք տարբեր նմուշներից կրկնակի մանրադիտակային և մեկ մոլեկուլային գենետիկական գենէքսպերտ, ռենտգենաբանական, ինչպես նաև` արյան կլինիկական, կենսաքիմիական, ՄԻԱՎ ՁԻԱՀ-ի նկատմամբ

2) բուժման հսկողության նպատակով, ըստ ՏԲ կլինիկական վարման ուղեցույցի ալգորիթմերի, երկու խորխի մանրադիտակային, անհրաժեշտության դեպքում նաև` ռենտգենաբանական և արյան կլինիկակենսաբանական: Հետազոտություններն իրականացվում են՝ ըստ տվյալ բժշկական կազմակերպության արտոնված լաբորատոր-գործիքային ախտորոշիչ հետազոտությունների հավաստագրի։

51. Առողջության առաջնային պահպանման այն բժշկական կազմակերպություններում, որտեղ ՏԲ կաբինետներին կից չեն գործում մանրադիտակային և գենէքսպերտ հետազոտության լաբորատորիաներ, կազմակերպվում են խորխի հավաքման կետեր: Տվյալ ՏԲ կաբինետի բուժքրոջ կողմից կլինիկական հետազոտման երկու հաջորդական օրերի ընթացքում հավաքվում է խորխի երեք նմուշ, որոնք հատուկ սառնարկղերով (պահպանելով կենսանվտանգության կանոնները) և սահմանված պարբերականությամբ տեղափոխվում են տվյալ ՏԲ կաբինետին կցագրված խորխի ախտորոշիչ հետազոտություն իրականացնող լաբորատորիա, այնուհետև յուրաքանչյուր պացիենտից ստացված երկու կենսանմուշը՝ Ազգային ռեֆերենս լաբորատորիա` մանրէաբանական և պոլիմերազային շղթայական ռեակցիայի մեթոդով մոլեկուլային գենետիկական գենային զոնդ՝ ֆենոտիպային դեղազգայունության թեստ (ԴԶԹ) հետազոտություններ իրականացնելու համար: Խորխի հավաքման օրվանից մինչև Ազգային ռեֆերենս լաբորատորիա տեղափոխումը ժամանակը չպետք է գերազանցի 72 ժամը:

52. Կենսաբանական նմուշների լաբորատոր մանրադիտակային և մոլեկուլային գենետիկ գենէքսպերտ ՏՄԲ/ՌԻՖ հետազոտությունները կազմակերպում են՝ հիմք ընդունելով սույն հավելվածի 67-րդ կետով սահմանված կարգը:

53. Քրեակատարողական հիմնարկների ՏԲ կասկածով կամ արդեն բուժման մեջ գտնվող պացիենտների խորխի մոլեկուլային գենետիկ գենէքսպերտ ՏՄԲ/ՌԻՖ և մանրադիտակային հետազոտություններն իրականացվում են «Դատապարտյալների հիվանդանոց» քրեակատարողական հիմնարկի լաբորատորիայում: Ազգային ռեֆերենս լաբորատորիայում մանրէաբանական հետազոտության, գենային զոնդ և ԴԶԹ իրականացման համար խորխի նմուշների տեղափոխումը կատարվում է ԹԱԿ ՊՈԱԿ-ի կողմից:

54. Բոլոր պացիենտների խորխի մանրէաբանական, իրական ժամանակում մոլեկուլային գենետիկական գենային զոնդ և ֆենոտիպային ԴԶԹ որոշման հետազոտությունները կազմակերպվում են Ազգային ռե‎‎ֆերենս լաբորատորիայում:

55. Ազգային ռեֆերենս լաբորատորիայում շաբաթ օրերին սահմանվում է հերթապահություն՝ մարզերից տեղափոխված խորխի նմուշների ընդունման և սահմանված ժամկետներում հետազոտությունների իրականացման նպատակով:

56. ՏԲ պացիենտների բուժման հսկողությունը և անցանկալի երևույթների կառավարումն իրականացվում են առողջության առաջնային պահպանման բժշկական կազմակերպությունների ՏԲ կաբինետների կողմից՝ համաձայն Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության 2019 թվականի օգոստոսի 19-ի թիվ 2278-Ա հրամանով հաստատված «Տուբերկուլոզի վարման կլինիկական ուղեցույցի» ալգորիթմ 1–ի (դեղազգայուն ՏԲ–ի վերաբերյալ) և աղյուսակ 11-ի (դեղակայուն ՏԲ–ի վերաբերյալ):

57. Առողջության առաջնային պահպանման բժշկական կազմակերպություններում Բազմադեղակայուն տուբերկուլոզի բուժման արդյունավետությունը գնահատելու նպատակով բազմադեղակայուն տուբերկուլոզով պացիենտների լաբորատոր հետազոտությունների հասանելիությունն ապահովվում է պացիենտների արյունը նմուշառելով վակուումային համակարգով փորձանոթներով և տեղափոխվում է ԹԱԿ ՊՈԱԿ–ի ախտորոշիչ լաբորատորիա՝ համատեղելով խորխի տեղափոխման համակարգի հետ: Գործառույթի համար նախատեսված ծախսանյութերը և լաբորատոր պարագաները ապահովվում են ԹԱԿ-ի կողմից: Եթե հնարավոր չէ կիրառել վակուումային համակարգով արյան նմուշառումը և տեղափոխումը, ապա արյան հետազոտությունը, ըստ սահմանված ծավալի, իրականացվում է տեղային լաբորատորիայում:

58. ՏԲ պացիենտների նեղ մասնագիտական խորհրդատվությունն իրականացվում է առողջության առաջնային պահպանման օղակում բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունում (որտեղ պացիենտը հաշվառված է) պացիենտին գրանցող համապատասխան մասնագետի կողմից:

59. Նախազորակոչային և զորակոչային տարիքի անձանց համար նեղ մասնագիտական խորհրդատվությունն իրականացվում է՝ համաձայն Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2018 թվականի ապրիլի 12-ի 404-Ն և 405-Ն որոշումների հաստատված ծավալների։

60. ՏԲ պացիենտների մահվան դեպքում պետության կողմից երաշխավորված անվճար բժշկական օգնության և սպասարկման շրջանակներում ախտանատոմիական հետազոտությունները կազմակերպվում են՝ ըստ Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի հրամանով հաստատած պետության կողմից երաշխավորված անվճար բժշկական օգնության և սպասարկման շրջանակներում ախտանատոմիական հետազոտությունների կազմակերպման չափորոշչի:

61. ՏԲ համաճարակաբանական հսկողությունն իրականացվում է համաձայն Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության 2008 թվականի հոկտեմբերի 20-ի N21-Ն հրամանով հաստատված «Հայաստանի Հանրապետությունում տուբերկուլոզի համաճարակաբանական հսկողության N 3.1.1-010-08 սանիտարական կանոնները և հիգիենիկ նորմեր» և Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության 03.07.13թ. N 1853-Ա հրամանով հաստատված «Հայաստանի Հանրապետությունում տուբերկուլոզի վարակի հսկողության մեթոդական ուղեցույցի» պահանջների:

8. ՏՈՒԲԵՐԿՈՒԼՈԶԻ ԿԱՆԽԱՐԳԵԼԻՉ ԲՈՒԺՄԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄ

62. Տուբերկուլոզի կանխարգելիչ բուժումը կազմակերպվում է ՏԲ կաբինետի մասնագետների կողմից հետևյալ ցուցումներով՝ կանխարգելիչ բուժումն իրականացվում է դեղազգայուն տուբերկուլոզով պացիենտների կոնտակտավոր երեխաների և ՄԻԱՎ դրական կոնտակտավորների շրջանում` առանց տարիքային սահմանափակման․

1) ՀՀ–ում կանխարգելիչ բուժումն իրականացվում Իզոնիազիդով՝ ըստ Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության 19 օգոստոսի 2019 թվականի թիվ 2278-Ա հրամանով հաստատված «Տուբերկուլոզի վարման կլինիկական ուղեցույցի» Աղյուսակ 12-ի,

2) բոլոր կոնտակտավորների համար (վարակի օջախում և հաշվառված վայրում) ՏԲ կաբինետի ֆթիզիատրը պարտադիր կարգով հետևում է վարակի աղբյուր հանդիսացող պացիենտների ԴԶԹ արդյունքներին. Իզոնիազիդի նկատմամբ կայունություն հայտնաբերելիս դադարեցնում է Իզոնիազիդով կանխարգելիչ բուժումը տվյալ պացիենտի կոնտակտավորների շրջանում՝ շարունակելով նրանց հանդեպ ակտիվ հսկողությունը շփումից հետո առնվազն երկու տարվա ընթացքում և հետազոտելով յուրաքանչյուր երեք ամիսը մեկ պարբերությամբ:

3) 5-15 տարեկան կոնտակտավոր, բացասական տուբերկուլինային մաշկային թեստով (ՏՄԹ) երեխաներին ենթարկել կանխարգելիչ բուժման, թեստը կրկնել երեք ամիս հետո: Թեստի բացասական արդյունքի դեպքում կանխարգելիչ բուժումը դադարեցնել: ՏԲ կլինիկական ախտանիշերի առկայության, Մանթուի բացասական փորձի դեպքում կատարել սահմանված կարգով հետազոտություններ:

4) Դրական արդյունքի դեպքում (թմբիկ 5 միլիմետր օղակով) սահմանված հետազոտությունների իրականացման արդյունքում բացառել ակտիվ տուբերկուլոզի առկայությունը: Հիվանդության բացակայության դեպքում իրականացնել Իզոնիազիդով վեց ամիս տևողությամբ կանխարգելիչ բուժում: Բուժման սկզբից մեկանգամյա, բուժման ընթացքում՝ երեք շաբաթից հետո և բուժման վերջում կատարել լյարդային ֆերմենտների հետազոտություն՝ ցուցանիշների որոշման նպատակով: Ելնելով լաբորատոր տվյալներից՝ լյարդի դեղորայքային ախտահարման կասկածի դեպքում հետազոտությունը կարելի իրականացնել ավելի հաճախակի:

5) 6 ամսականից մինչև 5 տարեկան կոնտակտավոր երեխաների համար կատարել սահմանված կարգով հետազոտություններ՝ հիվանդության առկայությունը բացառելու նպատակով: Հիվանդության բացակայության դեպքում իրականացնել Իզոնիազիդով կանխարգելիչ բուժում: Մանթուի փորձի դրական արդյունքի դեպքում իրականացնել նաև գամմա-ինտերֆերոնի արտազատման թեստը (այսուհետև՝ ԳԻԱԹ (IGRA))՝ հետպատվաստային (ԲՑԺ) ՏՄԹ դրական փորձի և վարակվածության տարբերակման նպատակով: ԳԻԱԹ թեստի բացասական արդյունքով երեխաներին ենթարկել կանխարգելիչ բուժման, թեստը կրկնել երեք ամիս հետո: Թեստի բացասական արդյունքի դեպքում կանխարգելիչ բուժումը դադարեցնել: ԳԻԱԹ թեստի դրական արդյունքով երեխաների շրջանում իրականացնել իզոնիազիդով վեց ամիս տևողությամբ կանխարգելիչ բուժում: Բուժման սկզբից մեկանգամյա, բուժման ընթացքում՝ երեք շաբաթ հետո և բուժման վերջում կատարել լյարդային ֆերմենտների հետազոտություն՝ ցուցանիշների որոշման նպատակով: Ելնելով լաբորատոր տվյալներից՝ լյարդի դեղորայքային ախտահարման կասկածի դեպքում հետազոտությունը կարելի իրականացնել ավելի հաճախակի:

6) 6 ամսականից փոքր կոնտակտավոր երեխաների շրջանում հիվանդության ակտիվությունը բացառել սահմանված հետազոտությունների միջոցով: Հիվանդության բացակայության դեպքում իրականացնել Իզոնիազիդով վեց ամիս տևողությամբ կանխարգելիչ բուժում` անկախ Մանթուի փորձի պատասխանից: ԲՑԺ պատվաստումը կատարել կանխարգելիչ բուժման ավարտից հետո:

7) ՄԻԱՎ դրական (ՍԻ ԴԻ 4 բջիջների քանակը <200-ից) կոնտակտավորների շրջանում բացառել հիվանդությունը սահմանված հետազոտությունների միջոցով: Հիվանդության բացակայության դեպքում իրականացնել Իզոնիազիդով վեց ամիս տևողությամբ կանխարգելիչ բուժում` անկախ Մանթուի փորձի պատասխանից:

8) ՄԻԱՎ դրական (ՍԻ ԴԻ 4 բջիջների քանակը >200-ից) կոնտակտավորներին կատարել Մանթուի փորձ: Դրական արդյունքի դեպքում (թմբիկ՝ հինգ միլիմետր օղակով) բացառել հիվանդությունը սահմանված հետազոտություններ միջոցով: Հիվանդության բացակայության դեպքում իրականացնել Իզոնիազիդով վեց ամիս տևողությամբ կանխարգելիչ բուժում:

63. Ոչ տուբերկուլոզային միկոբակտերիոզների ախտորոշումն իրականացվում է՝ ըստ Տուբերկուլոզի վարման կլինիկական ուղեցույցի հավելված 13-ի (Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության 2019 թվականի թիվ 2278-Ա հրամանով հաստատված): Կլինիկական ցուցումներով պայմանավորված՝ պացիենտի հիվանդանոցային բուժումն իրականացվում է ԹԱԿ ՊՈԱԿ-ում, իսկ արտահիվանդանոցային բուժումը՝ ՏԲ կաբինետի կողմից։

64. Երևան և Վանաձոր քաղաքներում տուբերկուլոզի կասկածով պացիենտների ախտորոշում, ախտորոշված պացիենտների բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունների ցանկը ներկայացվում է ստորև`

 65. ՀՀ-ում տուբերկուլոզի բուժում, շարունակական հսկողություն և լաբորատոր հետազոտություններ կատարող բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունների ցանկը ներկայացվում է ստորև`

66. Տուբերկուլոզի բարեհաջող ելքով հետբուժական շարունակական հսկողության ախտորոշիչ լաբորատոր և ռենտգենաբանական հետազոտության ալգորիթմը ներկայացվում է հետևյալ աղյուսակով՝

67. Հայաստանի Հանրապետության մարզերում և Երևան քաղաքում ախտաբանական նմուշները (խորխ և այլն) տեղափոխվում են հետևյալ կարգով`

 67․1. Առաջնորդվելով Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2006 թվականի մայիսի 26-ի N 825-Ն որոշման 1-ին կետով հաստատված կարգի 21-րդ կետով՝ Հայաստանի Հանրապետության Արդարադատության նախարարության քրեակատարողական հիմնարկներից, բացառությամբ Հայաստանի Հանրապետության Արդարադատության նախարարության «Դատապարտյալների հիվանդանոց» քրեակատարողական հիմնարկում տեղակայված «Քրեակատարողական բժշկության կենտրոն» ՊՈԱԿ բժշկական ստորաբաժանումից և դրան կցագրված քրեակատարողական հիմնարկներից, տուբերկուլոզի հայտնաբերման նպատակով ախտաբանական նմուշները (խորխ և այլն) պետք է տեղափոխվեն տվյալ քրեակատարողական հիմնարկին տարածքային առումով առավել մոտ գտնվող տուբերկուլոզային ախտորոշիչ լաբորատորիա։

68. ՏԲ պացիենտների տնային բուժման մեջ ընդգրկման և տնային այցով ՈՒՎԲ իրականացման ենթակա չափանիշները ներկայացվում են ստորև`

 69. Տուբերկուլոզով պացիենտների ընդլայնված տեսաՈՒՎԲ–ով բուժման մեջ ընդգրկման ենթակա չափանիշները ներկայացվում են ստորև․

Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 21 մարտի 2022 թվական: