Հողի հարկի հաշվարկման եվ վճարման կարգի մասին

I. Ընդհանուր դրույթներ

1. Սույն հրահանգը հրապարակվում է ի կատարումն «Հողի հարկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 20 հոդվածի և կարգավորում է հողի հարկի հաշվարկման և բյուջե վճարման հարցերը:

2. Հողի օգտագործումը Հայաստանի Հանրապետությունում վճարովի է: Հողից օգտվելու վճարը սահմանված է հողի հարկի ձևով:

II. Հարկ վճարողները

 3. Հողի հարկ վճարողներ են հանդիսանում հողի սեփականատերերը, պետական սեփականություն հանդիսացող հողի մշտական և ժամանակավոր օգտագործողները:

Հողի սեփականության իրավունքի և հողօգտագործման հետ կապված հարցերը կարգավորվում են «Սեփականության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով, «Հայաստանի Հանրապետության հողային օրենսգրքով» և նորմատիվային այլ ակտերով (նշված նորմատիվային ակտերից քաղվածքները սույն հրահանգում բերված են հավելված N1-ում ):

4. Վարձակալության պայմաններով օգտագործման տրամադրված հողերի համար հարկը գանձվում է վարձատուից:

Վարձակալության պայմաններով օգտագործման տրամադրված հողերի համար հարկի հաշվարկումը և վճարումը բյուջե կատարվում է սույն հրահանգով սահմանված ընդհանուր կարգով, եթե Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ այլ բան չի սահմանված:

III. Հարկման օբյեկտը

5. Հողի հարկով հարկման օբյեկտ է հանդիսանում.

ա. գյուղատնտեսական նշանակության հողերի համար` հողի կադաստրային գնահատմամբ որոշված հաշվարկային զուտ եկամուտը,

բ. ոչ գյուղատնտեսական նշանակության հողերի համար` հողի կադաստրային գնահատման արժեքը:

IV. Հողի հարկի դրույքաչափերը եվ հաշվարկման կարգը

 6. Հողի հարկը պետական բյուջե գանձվող պարտադիր վճար է, որի չափը կապված չէ վճարողների տնտեսական գործունեության արդյունքների հետ և սահմանվում է հողակտորի միավոր մակերեսի համար հաստատագրված վճարի ձևով` տարվա համար:

7. Գյուղատնտեսական նշանակության հողերի (ներառյալ բնակավայրերում բնակշինարարության համար հատկացված, տնամերձ և այգեգործական (ամառանոցային) հողամասերը) համար հողի հարկի դրույքաչափը սահմանվում է դրանց կադաստրային գնահատմամբ որոշված հաշվարկային զուտ եկամտի 15 տոկոսի չափով:

8. Ոչ գյուղատնտեսական նշանակության հողերի համար հողի հարկը սահմանվում է հետևյալ չափերով.

ա. արդյունաբերության (ներառյալ հանքավայրերն ու արտադրական գործունեությունից խախտված տարածքները), տրանսպորտի, կապի, ռադիոհեռարձակման, հեռուստատեսության, պաշտպանության նպատակներով օգտագործվող, գազատար խողովակաշարերով զբաղեցված հողատարածքների, ինչպես նաև ջրային ֆոնդի հողերի համար դրույքաչափը սահմանվում է համապատասխան կադաստրային շրջանացման գոտիների տվյալ հողատեսքի (անօգտագործելի) կադաստրային գնահատման արժեքի նկատմամբ հետևյալ չափերով.

- բնակավայրերի ներսում` 1 տոկոս,

- բնակավայրերից դուրս` 0.5 տոկոս,

բ. անտառային ֆոնդի հողերի (բացառությամբ դրանցում գտնվող գյուղատնտեսական հողատեսքերի) համար հողի հարկի դրույքաչափը սահմանվում է համապատասխան կադաստրային շրջանացման գոտիների անօգտագործելի հողերի կադաստրային գնահատման միջին արժեքի 1 տոկոսի չափով,

գ. ոչ գյուղատնտեսական նշանակության մյուս հողերի համար հողի հարկի դրույքաչափը սահմանվում է տվյալ հողատեսքի (անօգտագործելի) կադաստրային գնահատման արժեքի 1 տոկոսի չափով:

9. Հարկման ենթակա մակերեսների մեջ մտնում են նաև շենքերով և շինություններով զբաղեցված հողերը, դրանց պահպանության համար անհրաժեշտ տարածքները, ինչպես նաև օբյեկտների սանիտարապահպան, տեխնիկական և մյուս գոտիները:

10. Գյուղատնտեսական գործունեության (գյուղատնտեսական արտադրանքի արտադրության) գծով վճարողներից գանձվում է հողի հարկ: Նրանք ազատվում են շահութահարկից (եկամտահարկից), բացառությամբ արդյունաբերական բնույթի գյուղատնտեսական այն ձեռնարկությունների (ջերմոցային և գազանաբուծական տնտեսություններ, անասնապահական համալիրներ, ագրոկոմբինատներ, թռչնաբուծական ֆաբրիկաներ և այլն), որոնց ցանկը հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը` Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովի համաձայնությամբ:

Այն վճարողները, որոնց հասույթի (եկամտի) 25 տոկոսից ավելին ստացվում է ոչ գյուղատնտեսական գործունեությունից, այդ գործունեության գծով չեն ազատվում շահութահարկից (եկամտահարկից), և վճարում են շահութահարկ (եկամտահարկ) Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով: Այդ նպատակով վճարողները պարտավոր են վարել գյուղատնտեսական և ոչ գյուղատնտեսական գործունեության գծով արտադրության և շրջանառության ծախքերի, ինչպես նաև իրացման առանձնացված հաշվառում:

Գյուղատնտեսական և ոչ գյուղատնտեսական գործունեության տարբերակումը կատարվում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից սահմանված կարգով:

11. Հողի հարկը հաշվարկվում է սկսած հողակտորի սեփականության, մշտական կամ ժամանակավոր օգտագործման իրավունքի ձեռքբերման ամսվան հաջորդող ամսից:

Հաշվետու տարվա ընթացքում հողի հարկի գծով արտոնություն ունեցող սուբյեկտը հարկի վճարումից ազատվում է այն ամսից, երբ ծագել է արտոնության իրավունքը:

Հաշվետու տարվա ընթացքում հողի հարկի գծով արտոնությունը դադարելու դեպքում հարկը հաշվարկվում է արտոնության իրավունքը դադարելու ամսվան հաջորդող ամսից: Եթե օրենսդրությամբ սահմանված արտոնության ժամկետը լրանում է տարվա ընթացքում, ապա հողի հարկը վերահաշվարկվում է տվյալ տարվա համապատասխան ամիսների հաշվով:

V. Հողի հարկի գծով արտոնությունները

12. Հողի հարկից ազատվում են.

ա. բյուջետային հիմնարկներն ու կազմակերպությունները, ինչպես նաև պետական արգելանոցներն ու արգելավայրերը, ազգային և ծառաբանական զբոսայգիները, բուսաբանական այգիները և պատմամշակութային նշանակության հողերը, բացառությամբ վարձակալության և ծառայողական օգտագործման տրված հողերի,

բ. հողային ռեֆորմի և սեփականաշնորհման ընթացքում ձևավորված գյուղացիական և գյուղացիական կոլեկտիվ տնտեսությունները` սկսած հողի սեփականության իրավունքի ձեռքբերման ամսից երկու տարվա ընթացքում:

Սույն արտոնությունը տարածվում է նաև մինչև «Հողի հարկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի կիրարկումը (1994 թ. ապրիլի 1-ը ) ստեղծված գյուղացիական և գյուղացիական կոլեկտիվ տնտեսությունների վրա:

գ. հողի այն սեփականատերերը, մշտական և ժամանակավոր օգտագործողները, որոնց Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով որոշակի ժամկետով եկամտահարկից ազատելու պայմանով տրամադրվել են հողեր` այդ ժամկետի ընթացքում, մասնավորապես.

- Հայաստանի Հանրապետության տարածքում մշտական բնակություն հաստատած փախստականների կողմից կազմակերպված գյուղացիական և գյուղացիական կոլեկտիվ տնտեսությունները` սկսած հողի սեփականության իրավունքի ձեռքբերման ամսից երեք տարվա ընթացքում,

- գյուղացիական տնտեսություններ վարելու համար քաղաքացիներին որպես սեփականություն գյուղատնտեսական նպատակով տրամադրված ոչ գյուղատնտեսական ( անօգտագործելի, չյուրացված, գյուղատնտեսական շրջանառությունից դուրս մնացած) հողատեսքերը հինգ տարվա ընթացքում,

- լքված բնակավայրերում գյուղացիական և գյուղացիական կոլեկտիվ տնտեսություններ վարելու համար քաղաքացիներին որպես սեփականություն տրամադրված հողերը հինգ տարվա ընթացքում, իսկ գյուղացիական տնտեսություններ վարելու համար քաղաքացիներին որպես սեփականություն գյուղատնտեսական նպատակով գյուղերում տրամադրված ոչ գյուղատնտեսական (անօգտագործելի, չյուրացված, գյուղատնտեսական շրջանառությունից դուրս մնացած) հողատեսքերը տասը տարվա ընթացքում (ցանկը հաստատվել է Հայաստանի Հանրապետության Նախարարների խորհրդի 1991 թ. մարտի 15-ի «Ծայրամասային, լեռնային և լքված գյուղական բնակավայրերի ցանկերը հաստատելու մասին» N 219 որոշմամբ), 6

- ծայրամասային և լեռնային բնակավայրերում գյուղացիական տնտեսություններ վարելու համար քաղաքացիներին որպես սեփականություն գյուղատնտեսական նպատակով գյուղերում տրամադրված ոչ գյուղատնտեսական (անօգտագործելի, չյուրացված, գյուղատնտեսական շրջանառությունից դուրս մնացած) հողատեսքերը տասը տարվա ընթացքում (ցանկը հաստատվել է Հայաստանի Հանրապետության Նախարարների խորհրդի 1991 թ. մարտի 15-ի N 219, 1991 թ. ապրիլի 6-ի «Հայաստանի Հանրապետության Նախարարների խորհրդի 1991 թ. մարտի 15-ի» Ծայրամասային, լեռնային և լքված գյուղական բնակավայրերի ցանկերը հաստատելու մասին «N 219 որոշման մեջ լրացումներ կատարելու մասին» N 262 և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 1992 թ. հուլիսի 13-ի «Հայաստանի Հանրապետության Նախարարների խորհրդի 1991 թ. մարտի 15-ի» Ծայրամասային, լեռնային և լքված գյուղական բնակավայրերի ցանկերը հաստատելու մասին «N 219 որոշման մեջ լրացումներ կատարելու մասին» N 393 որոշումներով), 6

- աղետի գոտու ավերված բնակավայրերում գյուղացիական և գյուղացիական կոլեկտիվ տնտեսությունները հինգ տարվա ընթացքում (ցանկը հաստատվել է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 1993 թ. հոկտեմբերի 27-ի «Աղետի գոտու ավերված բնակավայրերի ցանկը հաստատելու մասին» N 545 որոշմամբ), 6

դ. բնակավայրերում պետական սեփականություն հանդիսացող ընդհանուր օգտագործման հողերը (հրապարակներ, փողոցներ, անցումներ, ճանապարհներ, զբոսայգիներ, պուրակներ, ջրամբարներ և այլն),

ե. մասնագիտական տեխնիկական ուսումնարաններին (պրոֆտեխուսումնարաններին) և դպրոցներին կից ուսումնաարտադրական և փորձարարական հողամասերը,

զ. նոր հիմնված և երիտասարդ խաղողի ու պտղատու այգիները` մինչև տնկարկների լրիվ պտղաբերությունը (յուրաքանչյուր սորտի համար ագրոտեխնիկական ցուցումներով սահմանված ժամկետներում) դրանց տարածքը 0,1 հա և ավելի լինելու դեպքում:

13. Հողի հարկից ազատվում են 50 տոկոսի չափով.

ա. գյուղատնտեսական և անտառտնտեսական գիտական կազմակերպությունները, գիտահետազոտական հիմնարկների և ուսումնական հաստատությունների փորձնական, փորձարարական, սերմնաբուծական, տնկարանային, տոհմային և սորտափորձարկման ձեռնարկությունները, կայաններն ու հենակետերը` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից հաստատված ցանկով, այն հողերի համար, որոնք օգտագործվում են բացառապես գիտական և ուսումնական, ինչպես նաև գյուղատնտեսական, անտառաբուծական մշակաբույսերի սորտափորձարկման նպատակներով,

բ. Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով եկամտահարկի վճարումից ազատված քաղաքացիները` սեփականության իրավունքով իրենց պատկանող հողերի համար:

Նշված արտոնությունը վերապահվում է եկամտահարկից լրիվ ազատված քաղաքացիներին` եկամտահարկից ազատելու համար սահմանված փաստաթղթերի (Խորհրդային Միության հերոսի գրքույկ, շքանշանի գրքույկ, հաշմանդամի արտոնության իրավունքի վկայական, զինվորական կոմիսարիատի տեղեկանք, բժշկաաշխատանքային փորձաքննության հանձնաժողովի տեղեկանք և այլն) հիման վրա: Գյուղացիական տնտեսություններին նշված արտոնությունը վերապահվում է այն դեպքում, երբ եկամտահարկի վճարումից լրիվ ազատված է ընտանիքի (ծխի) գլխավորը:

VI. Հողի հարկի հաշվարկման ԵՎ բյուջե վճարման կարգը

14. Հողի հարկի հաշվարկման համար հիմք են հանդիսանում հողի սեփականության, մշտական կամ ժամանակավոր օգտագործման իրավունքը հիմնավորող փաստաթղթերը:

Հողի սեփականության և մշտական օգտագործման իրավունքը հիմնավորվում է պատգամավորների համապատասխան տեղական խորհրդի գործադիր կոմիտեի կողմից տրվող պետական ակտով:

Հողի սեփականության և օգտագործման իրավունքի պետական ակտի ձևերը հաստատվել են Հայաստանի Հանրապետության Նախարարների խորհրդի 1991 թ. մարտի 5-ի «Հողի սեփականության և օգտագործման իրավունքի պետական ակտերի ձևերը հաստատելու մասին» N 164 որոշմամբ:

15. Հողի սեփականության, մշտական և ժամանակավոր օգտագործման իրավունքը հիմնավորող փաստաթղթերի բացակայության դեպքում հարկի հաշվարկման համար ժամանակավորապես հիմք են ընդունվում պատգամավորների տեղական խորհուրդների գործադիր կոմիտեների գրանցման մատյաններում նշված տեղեկությունները: Նշված տեղեկությունների ճշտության համար համապատասխան պաշտոնատար անձինք պատասխանատվություն են կրում Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

16. Ձեռնարկությունները (բացառությամբ գյուղացիական տնտեսությունների), հիմնարկներն ու կազմակերպությունները հողի հարկը հաշվարկում են ինքնուրույնաբար` և ոչ ուշ, քան յուրաքանչյուր տարվա սեպտեմբերի 1-ը հարկային պետական տեսչության մարմիններին են ներկայացնում հաշվարկներ հարկման ենթակա յուրաքանչյուր հողամասի համար (հաշվարկի ձևը բերված է հավելված N 2-ում):

Նոր հատկացված հողամասի համար հարկման վերաբերյալ հաշվարկները ներկայացվում են հողի օգտագործման իրավունքի ձեռքբերման պահից սկսած մեկ ամսվա ընթացքում, ընդ որում այդ հաշվարկները ներկայացվում են առանձին` վերոհիշյալ հաշվարկի ձևում կատարելով նշում. «Նոր հատկացված հողերի համար»:

Հաշվետու տարվա I և II եռամսյակների համար (մինչև հաշվարկի ներկայացումն ընկած վճարման ժամկետներում) ձեռնարկությունների, հիմնարկների և կազմակերպությունների կողմից հողի հարկը հաշվարկվում և վճարվում է յուրաքանչյուր եռամսյակում նախորդ տարվա համար հաշվարկված հարկի գումարի 1/4-ի չափով, հաշվի առնելով նոր հատկացված հողերի համար հաշվարկված հարկի գումարը:

III եռամսյակի համար, երբ արդեն ներկայացվել է հաշվարկը, հարկի չափը որոշվում է որպես տվյալ տարվա համար հաշվարկված հարկի գումարի 3/4-ի (9 ամսվա հարկի գումարի) և I կիսամյակի համար վերը նշված կարգով հաշվարկված հարկի գումարների տարբերություն: IV եռամսյակի համար հարկի չափը որոշվում է տվյալ տարվա համար հաշվարկված հարկի գումարից հանելով 9 ամսվա համար հաշվարկված հարկի գումարը:

Օրինակ-1994 թ. գյուղացիական կոլեկտիվ տնտեսության համար հաշվարկված հողի հարկի գումարն ըստ հաշվարկի կազմել է 2400 դրամ: 1994 թ. հոկտեմբեր ամսին հատկացվել է նոր հող, որի համար սահմանված կարգով ներկայացվել է հարկի նոր հաշվարկ, ըստ որի 1994 թ. ընթացքում հատկացված հողերի համար տարեկան հարկի գումարը կազմել է 1200 դրամ, սակայն ենթակա է վճարման 200 դրամը (նոյեմբեր-դեկտեմբեր ամիսների համար. 1200-1200x10:12=200, այսինքն` տարեկան հարկի գումարը նվազեցվել է 1000 դրամով կամ հունվար-հոկտեմբեր ամիսների համար հարկ չի հաշվարկվել):

1995 թ. փետրվար ամսին ևս հատկացվել է նոր հող, և ըստ այդ հողերի համար ներկայացված հաշվարկի 1995 թ. ընթացքում հատկացված հողերի համար տարեկան հարկի գումարը կազմել է 600 դրամ, սակայն ենթակա է վճարման 500 դրամը (մարտ-դեկտեմբեր ամիսների համար. 600-600x2:12=500, այսինքն` տարեկան հարկի գումարը նվազեցվել է 100 դրամով կամ հունվար-փետրվար ամիսների համար հարկ չի հաշվարկվել):

1994 թ. համար հաշվարկված տարեկան հարկի գումարի 1/4-ին, հաշվի առնելով 1994թ. ընթացքում նոր հատկացված հողերը ((2400+1200)x1:4=900), ավելացնելով ըստ 1995 թ. ընթացքում նոր հատկացված հողերի համար ներկայացված հաշվարկի 1995 թ. I կամ II եռամսյակի համար վճարման ենթակա գումարը (I եռամսյակ 600x1:12=50 ` հարկ վճարվում է միայն մարտ ամսվա համար, II եռամսյակ 600x3:12=150 ` հարկ վճարվում է ապրիլ-հունիս ամիսների համար), որոշվում է 1995 թ. I կամ II եռամսյակում վճարման ենթակա հարկի գումարը (I եռամսյակ 900+50=950, II եռամսյակ 900+150=1050):

17. Քաղաքացիների և գյուղացիական տնտեսությունների կողմից հողի հարկը հաշվարկվում է ինքնուրույնաբար` հիմք ընդունելով հարկային պետական տեսչության մարմինների կողմից հաշվարկված և մինչև յուրաքանչյուր տարվա սեպտեմբերի 1-ը իրենց հանձնված վճարման ծանուցագրերը (ծանուցագրի ձևը բերված է հավելված N 3-ում, հաշվարկի ձևը` ծանուցագրի ձևի ետևի կողմում):

18. Վճարողների հաշվառումը և հողի հարկի հաշվարկումը կատարվում է յուրաքանչյուր տարվա հուլիսի 1-ի դրությամբ:

Քաղաքացիներին և գյուղացիական տնտեսություններին հաշվետու տարվա հուլիսի 1-ից մինչև դեկտեմբերի 1-ը հող հատկացվելու դեպքում հարկային պետական տեսչության մարմինները տեղական խորհուրդների գործադիր կոմիտեներից (կամ նրանց համապատասխան ծառայություններից) մինչև հաջորդ տարվա փետրվարի 1-ը ստանում են հարկի հաշվարկման համար անհրաժեշտ տեղեկություններ, որոնց հիման վրա հաշվարկված հարկի գումարը գանձման է առաջադրվում մինչև ապրիլի 15-ը: Այդ մասին վճարման ծանուցագիրը վճարողին է հանձնվում մինչև մարտի 1-ը:

Հուլիսի 1-ից հետո հողատեսքերի կազմում կատարված փոփոխությունները, եթե դրանք տեղի չեն ունեցել նոր հողեր հատկացնելու հետևանքով, տվյալ տարվա հարկի հաշվարկման նպատակով հաշվի չեն առնվում:

Հարկի հաշվարկման ժամանակ յուրաքանչյուր վճարման ընդհանուր գումարը կլորացվում է մինչև 1 դրամ` 50 լումայից պակասը հաշվարկից հանվում է, 50 լուման և ավելին կլորացվում մինչև 1 դրամ:

19. Հարկային պետական տեսչության մարմինները տեղական խորհուրդների գործադիր կոմիտեներից (կամ նրանց համապատասխան ծառայություններից) ստանում են հարկ վճարողների հաշվառման, հարկի հաշվարկման և արտոնությունների վերապահման համար անհրաժեշտ տեղեկություններ, որոնց ճշտությունը հարկային պետական տեսչության մարմինների կողմից ստուգվում է գյուղական և ավանային խորհուրդներից ստացված տվյալների հանրագումարը շրջանային (քաղաքային) խորհուրդների գործադիր կոմիտեներից (կամ նրանց համապատասխան ծառայություններից) ստացված տվյալների հետ համեմատելու, ինչպես նաև առանձին վճարողների մոտ ընտրանքային կարգով ուսումնասիրություններ կատարելու միջոցով: Նշված ուսումնասիրությունների արդյունքները հիմք չեն հանդիսանում հարկի վերահաշվարկ կատարելու համար: Հարկի վերահաշվարկ կատարվում է միայն հողի սեփականության, մշտական և ժամանակավոր օգտագործման իրավունքը հիմնավորող փաստաթղթերում ճշտումներ կատարելուց հետո:

Վճարողների հաշվառման, հարկի հաշվարկման և բյուջե վճարման աշխատանքներն իրականացնելիս հարկային պետական տեսչության մարմինները տեղական խորհուրդների գործադիր կոմիտեների համաձայնությամբ այդ աշխատանքներին կարող են ներգրավել նաև տեղական խորհուրդների աշխատողներին:

Վճարողների հաշվառման բոլոր տվյալները գրանցվում են հաշվառման գրքում (ձեռնարկությունների, հիմնարկների և կազմակերպությունների, ինչպես նաև գյուղացիական տնտեսությունների և քաղաքացիների հաշվառման գրքի ձևերը բերված են հավելված N 4-ում (ա. և բ.)):

20. Հաշվարկված հարկի գումարները քաղաքացիների և գյուղացիական տնտեսությունների կողմից բյուջե վճարվում են հավասար մասերով, ոչ ուշ, քան տվյալ տարվա նոյեմբերի 15-ը և հաջորդ տարվա ապրիլի 15-ը, իսկ ձեռնարկությունների, հիմնարկների ու կազմակերպությունների կողմից` եռամսյակը մեկ անգամ, ոչ ուշ, քան հաշվետու եռամսյակին հաջորդող ամսվա 25-ը:

21. Հողի հարկի վճարումը պետական բյուջե կատարվում է Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով: Հարկի վճարման համար կարող են օգտագործվել նաև հարկային վճարումների ընդունման անդորրագրի ձևերը, որոնք հանդիսանում են խիստ հաշվառման փաստաթղթեր (անդորրագրի ձևը բերված է հավելված N 5-ում):

22. Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովի համաձայնությամբ առանձին վճարողների կամ վճարողների խմբի համար կարող է սահմանել հողի հարկի այլ դրույքաչափեր և չափեր, հաշվարկման ու վճարման այլ կարգ և արտոնություններ:

VII. Հողի հարկի հաշվառումը

23. Ձեռնարկությունների և կազմակերպությունների կողմից հարկի գծով հաշվարկների հաշվառումն իրականացվում է 68 «Հաշվարկներ բյուջեի հետ» հաշվի «Հաշվարկներ հողի հարկի գծով» առանձին ենթահաշվով: Հարկի հաշվարկումն արտացոլվում է 81 «Շահույթի օգտագործում» հաշվի դեբետով և 68 հաշվի կրեդիտով:

Հարկի վճարումը ցույց է տրվում 68 հաշվի դեբետով և 51 «Հաշվարկային հաշիվ» հաշվի կրեդիտով:

VIII. Վճարողների պարտականությունները եվ պատասխանատվությունը

«Սեփականության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքից, «Հայաստանի Հանրապետության հողային օրենսգրքից» եվ նորմատիվային այլ ակտերից

 Հայաստանի Հանրապետությունում հողի սեփականության ձևերն են.

- ՀՀ քաղաքացիների սեփականություն.

- կոլեկտիվ սեփականություն.

- պետական սեփականություն.

- այլ պետությունների սեփականություն` դիվանագիտական և հյուպատոսական ներկայացուցչությունների համար:

Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներին որպես սեփականություն հողը տրամադրվում է.

- գյուղացիական և գյուղացիական կոլեկտիվ տնտեսություն վարելու համար.

- որպես տնամերձ կամ բնակելի տան շինարարության ու դրա սպասարկման համար.

- այգեգործության (ամառանոցի) համար:

Հողի նկատմամբ կոլեկտիվ սեփականությունը գոյանում է առանձին սեփականատերերի հողամասերը կամավոր միավորելու, կամ հողը, որպես կոլեկտիվ սեփականություն տրամադրելու ճանապարհով:

Պետական սեփականության հողեր են այն հողատարածությունները, որոնք չեն հանդիսանում քաղաքացիների, կոլեկտիվ կամ այլ պետությունների սեփականության իրավունքի օբյեկտներ:

Հայաստանի Հանրապետությունում պետական սեփականություն հանդիսացող հողը որպես սեփականություն կարող է հատկացվել այլ պետությունների` բացառապես դիվանագիտական և հյուպատոսական ներկայացուցչությունների համար:

Մշտական է համարվում այն հողօգտագործումը, որի համար որոշակի ժամկետ չի սահմանվում:

Պետական սեփականության հողերը մշտական օգտագործման են տրամադրվում.

- ՀՀ քաղաքացիներին.

- կոլեկտիվ սեփականության իրավունքի սուբյեկտներին.

- պետական ձեռնարկություններին, հիմնարկներին հասարակական ու կրոնական կազմակերպություններին.

- պաշտպանության կարիքների համար:

Պետական սեփականության հողերը մշտական օգտագործման են տրամադրվում համապատասխան սուբյեկտների գործունեության ամբողջ ժամանակահատվածում:

Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ կարող են նախատեսվել հողը մշտական օգտագործման տրամադրելու նաև այլ դեպքեր:

Պետական սեփականության հողերը Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներին, ձեռնարկություններին, հիմնարկներին ու կազմակերպություններին սահմանված կարգով ժամանակավոր օգտագործման են տրամադրվում կարճատև` մինչև երեք տարի, և երկարատև` երեքից տասը տարի ժամկետով: Ելնելով արտադրական անհրաժեշտությունից` այդ ժամկետներն օրենսդրությամբ սահմանված կարգով կարող են երկարացվել:

Պետական սեփականության հողերը այլ պետություններին, իրավաբանական անձանց ու քաղաքացիներին, միջազգային կազմակերպություններին, միավորումներին և համատեղ ձեռնարկություններին տրամադրվում են միայն ժամանակավոր օգտագործման` օրենսդրությամբ սահմանված կարգով, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ այլ պետություններին դիվանագիտական և հյուպատոսական ներկայացուցչությունների համար կարող է հող հատկացվել նաև որպես սեփականություն:

Քաղաքացիների և կոլեկտիվ սեփականության հողերը ժամանակավոր օգտագործման տրամադրելու ժամկետները որոշվում են կողմերի փոխադարձ համաձայնությամբ և վավերագրվում պայմանագրով:

Վարձակալության պայմաններով հողը օգտագործման է տրամադրվում Հայաստանի Հանրապետության և այլ պետությունների քաղաքացիներին, իրավաբանական անձանց, այլ տնտեսական կազմակերպություններին, ինչպես նաև միջազգային կազմակերպություններին և միավորումներին:

Պետական սեփականության հողերի վարձատուներ են հանդիսանում Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը, պատգամավորների համապատասխան խորհուրդները` իրենց իրավասության շրջանակներում: Քաղաքացիների և կոլեկտիվ սեփականության հողերի վարձատուներ են հանդիսանում այդ հողերի սեփականատերերը:

Վարձակալության պայմանները որոշվում են կողմերի փոխադարձ համաձայնությամբ և վավերագրվում պայմանագրով: Հողերի ենթավարձակալությունը թույլատրվում է, եթե դա նախատեսված է վարձակալության մասին պայմանագրով:

Հայաստանի Հանրապետության հողային ֆոնդը ըստ նպատակային նշանակության բաժանվում է .

- գյուղատնտեսական նշանակության հողեր.

- բնակավայրերի (քաղաքների, քաղաքատիպ ավանների, գյուղական բնակավայրերի) հողեր.

- արդյունաբերության, տրանսպորտի, կապի, պաշտպանության և այլ նշանակության հողեր.

- բնապահպան, առողջարանային, հանգստավայրերի, մարզական և պատմամշակութային նշանակության հողեր.

- անտառային ֆոնդի հողեր.

- ջրային ֆոնդի հողեր.

- պահուստային ֆոնդի հողեր:

Նշված ֆոնդի հողերից գյուղատնտեսական նշանակության հողեր են համարվում` վարելահողերը, բազմամյա տնկարկները, խոտհարքները, արոտավայրերը, ինչպես նաև գյուղատնտեսական նպատակների համար նախորոշված այլ հողատեսքերը:

Գյուղատնտեսական նշանակության հողերը հատկացվում են.

- քաղաքացիներին` գյուղացիական և գյուղացիական կոլեկտիվ տնտեսություն վարելու և այգեգործության (ամառանոցի) համար.

- գյուղատնտեսական ձեռնարկություններին ու կազմակերպություններին` գյուղատնտեսական գործունեություն իրականացնելու համար.

- գիտահետազոտական, ուսումնական և գյուղատնտեսական մյուս

ձեռնարկություններին, հիմնարկներին, գյուղական արտադրատեխնիկական

ուսումնարաններին և հանրակրթական դպրոցներին` հետազոտական,

ուսումնական նպատակներով, առաջավոր փորձ ներդնելու և

գյուղատնտեսական գործունեություն իրականացնելու համար:

Տրանսպորտի, անտառային տնտեսության, անտառային արդյունաբերության, կապի, ջրային, ձկնային, որսորդական տնտեսության, ինչպես նաև ժողովրդական տնտեսության մյուս ճյուղերի ձեռնարկությունները, հիմնարկները և կազմակերպությունները իրենց օգտագործմանը հանձնված հողերից ադմինիստրացիայի որոշմամբ հողի սեփականություն չունեցող իրենց աշխատողներին կարող են հատկացնել ծառայողական հողաբաժիններ:

Ծառայողական հողաբաժնի չափը որոշվում է տվյալ ձեռնարկության, հիմնարկի, կազմակերպության ադմինիստրացիայի կողմից` իր տրամադրության տակ այդ նպատակի համար գտնվող հողատարածության և աշխատողների թվի հիման վրա:

Հողի սեփականության իրավունքի պետական ակտում նշվում են` սեփականատերերը, հատկացման և օգտագործման նպատակն ու պայմանները, հողամասի անվանումը, տեղանքը, չափերը, սահմանները, կադաստրային գնահատականը և այլ տվյալներ:

Հողի մշտական օգտագործման իրավունքի պետական ակտում նշվում են` հող օգտագործողը, հողամասի չափերը, սահմանները, կադաստրային գնահատականը և հողամասն ըստ հատկացման նպատակային նշանակությամբ օգտագործելու պայմանները:

Հողի վարձակալության և այլ ժամանակավոր օգտագործման իրավունքը սահմանվում է պայմանագրով, որին կցվում է վարձակալության և այլ ժամանակավոր օգտագործման համար հատկացված հողերի հատակագիծը:

ՀԱՎԵԼՎԱԾ N 2 «Հողի հարկի հաշվարկման և վճարման կարգի մասին» ՀՀ ՀՊՏ հ.02228/3-2 հրահանգի

ԿԳՈ ՀՁԵ * Կադաստրային գնահատմամբ որոշված հաշվարկային զուտ եկամուտ

ԿԳԱ ** Կադաստրային գնահատման արժեք

*** տես տեղեկանքը (հաշվարկի մյուս կողմում)

սյուն7=սյուն4 x սյուն5 x սյուն6

սյուն12=սյուն9 x սյուն10 x սյուն11

ՀԱՎԵԼՎԱԾ N 3 «Հողի հարկի հաշվարկման և վճարման կարգի մասին» ՀՀ ՀՊՏ հ.02228/3-2 հրահանգի

ՀԱՎԵԼՎԱԾ N 4-ա «Հողի հարկի հաշվարկման և վճարման կարգի մասին» ՀՀ ՀՊՏ հ.02228/3-2 հրահանգի

Նոր հատկացված հողերի համար

ՀԱՎԵԼՎԱԾ N 4-բ «Հողի հարկի հաշվարկման և վճարման կարգի մասին» ՀՀ ՀՊՏ հ.02228/3-2 հրահանգի

Նոր հատկացված հողերի համար

Ծանոթություն-

Արտոնությունը ծագել է «.....»..........199  թ. արտոնության իրավունքը հիմնավորում է .................

ԿԳՈ ՀԶԵ - կադաստրային գնահատմամբ որոշված հաշվարկային զուտ եկամուտ

ԿԳԱ - կադաստրային գնահատման արժեք

սյուն7 = սյուն4 x սյուն5 x սյուն6

սյուն12 = սյուն9 x սյուն10 x սյուն11

սյուն17 = սյուն14 x սյուն15 x սյուն16

ՀԱՎԵԼՎԱԾ N 5 «Հողի հարկի հաշվարկման և վճարման կարգի մասին» ՀՀ ՀՊՏ հ.02228/3-2 հրահանգի

Օրինակ

20.06.1994թ. ՀՀ ՀՊՏ հ.01811/3-2 նամակով ուղարկված համատեղ նամակի 2-րդ կետի բ) ենթակետի վերաբերյալ (պայմանականորեն օգտագործված են պետական հողային կադաստրի Թումանյանի շրջանի Օձուն գյուղի տվյալները)

Ենթադրենք գյուղացիական տնտեսությունն ունի 1 հա ջրովի 3-րդ խմբի վարելահող, որի զուտ եկամուտը 1994թ. պետական հողային կադաստրի տվյալներով հաստատված է 26372 դրամի չափով: Այսպիսով 1994թ. համար հողի հարկը կկազմի 3956 դրամ (26372-ի 15%-ը), նույն թվում 9 ամսվանը (ապրիլ-դեկտեմբեր)` 2967 դրամ (3956:4.3):

1994թ. 1-ին եռ. համար եկամտահարկի հաստատագրված վճարումները կհաշվարկվեն հետևյալ կերպ.

-1993թ. համար սահմանված հաստատագրված վճարումների դրույքաչափը տվյալ հողատեսքի համար եղել է 128 դրամ.

-1994թ. մեկ (առաջին) եռամսյակի համար հաստատագրված վճարումների չափը որոշում է 1993թ. համար հաստատագրված վճարումների հաստատված դրույքաչափը 25-ով բազմապատկելու և ստացվածի 1/4 մասը վերցնելու միջոցով: Այն մեր օրինակում կկազմի 800 դրամ (128x25:4):

Այսպիսով 1994թ. համար հաշվարկված հողի հարկի և եկամտահարկի հաստատագրված վճարումների ընդհանուր գումարը կկազմի 3767 դրամ (2967+800): Նշված գումարից 1994թ. նոյենբերի 15-ի ժամկետով վճարման ենթակա հարկի գումարը հաշվարկվում է.

1-ին եռ. համար հաշվարկված հաստատագրված վճարումներին` 800 դրամ գումարած 1994թ. համար (9 ամսվա համար) հաշվարկված հողի հարկի գումարի` 2967 դրամի կեսը կամ 1484 դրամ (2967:2), ընդամենը 2284 դրամ (800+1484):

Հողի հարկի հաշվարկված գումարի մնացած կեսը` 1483 դրամը /2967:2/ կամ 1994թ. համար հաշվարկված եկամտահարկի հաստատագրված վճարումների և հողի հարկի ընդհանուր գումարի (3767դր.) և 15.11.94թ. ժամկետով գանձման առաջադրված գումարների տարբերությունը ենթակա է վճարման 1995թ. ապրիլի 15-ի ժամկետով (3767-2284=1483):

Մնացած հողօգտագործողների համար (բացի քաղաքացիներից և գյուղացիական տնտեսություններից) շահութահարկի հաստատագրված վճարումների 1994թ. 1-ին եռ. համար հաշվարկված գումարի և 2-րդ, 3-րդ եռ. համար հաշվարկված հողի հարկի գումարների վճարման միասնական ժամկետ է սահմանված մինչև 1994թ. հոկտեմբերի 25-ը: Վերը բերված օրինակի տվյալներով, եթե ընդունենք, որ այն հաշվարկված է այլ հողօգտագործողների (գյուղացիական կոլեկտիվ տնտեսություններ, պետական գյուղացիական ձեռնարկություններ և այլն) համար, ապա 1994թ. հոկտեմբերի 25-ի ժամկետով վճարման ենթակա հարկի գումարը կկազմի 2778 դրամ, որից 800 դրամը շահութահարկի հաստատագրված վճարումներն են, մնացած 1978 դրամը` 1994թ. 2-րդ և 3-րդ եռամսյակներին ընկնող հողի հարկի գումարն է, որը որոշվում է որպես 1994թ. 9 ամսվա (ապրիլ-դեկտեմբեր) համար հաշվարկված հողի հարկի գումարի (մեր օրինակում` 2967 դրամ) 2/3 մաս (2967:3x2): Մնացած 1/3 մասը կամ 989 դրամը (2967:3), որն իրենից ներկայացնում է 1994թ. 4-րդ եռ. հողի հարկի գումարը, ենթակա է վճարման 1995թ. հունվարի 25-ի ժամկետով:

Պետք է հաշվի առնել, որ գյուղացիական տնտեսություններին և քաղաքացիներին հանձնվող ծանուցագրերում անհրաժեշտ է առանձին տողով նշել եկամտահարկի հաստատագրված վճարումների գումարը, նույնը կատարելով նաև նրանց անձնական հաշիվների քարտերում, քանի որ հաստատագրված վճարումների համար տույժի հաշվարկման դրույքաչափը 0,2% է, իսկ հողի հարկինը` 0,5%: Վերջինս վերաբերվում է նաև մնացած հողօգտագործողներին:

ԳՐԱՆՑՎԱԾ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐԴԱՐԱԴԱՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ ԿՈՂՄԻՑ 06.06.1996թ. ՊԵՏԱԿԱՆ ԳՐԱՆՑՄԱՆ ԹԻՎ 43960026