դռնբաց նիստում, քննության առնելով Արդարադատության նախարարի պարտականությունները կատարողի՝ «Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանի դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ միջնորդությամբ Բարձրագույն դատական խորհրդին դիմելու մասին» 2024 թվականի օգոստոսի 20-ի թիվ 86-Ա որոշումը և կից ներկայացված փաստաթղթերը.

1. Գործի նախապատմությունը.

Կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթ է հանդիսացել Արդարադատության նախարարությունում 26.06.2024 թվականին ստացված Գլխավոր դատախազի հաղորդումը՝ Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանի դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանի (այսուհետ նաև՝ Դատավոր կամ Դատարան) նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու վերաբերյալ։

Արդարադատության նախարարի 12.07․2024 թվականի թիվ 65-Ա որոշմամբ Դատավորի նկատմամբ հարուցվել է կարգապահական վարույթ։

Արդարադատության նախարարի պարտականությունները կատարող Արմենուհի Հարությունյանի 20.08.2024 թվականի թիվ 86-Ա որոշմամբ (այսուհետ նաև՝ Որոշում) միջնորդություն է ներկայացվել Բարձրագույն դատական խորհուրդ (այսուհետ նաև՝ Խորհուրդ)՝ Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ:

Խորհրդի 03.09.2024 թվականի որոշմամբ նշանակվել է դատական նիստ:

17.09.2024 թվականին կայացած նիստում գործի քննությունն ավարտվել է:

Դատական ակտի հրապարակման օր է նշանակվել 30.09.2024 թվականը:

Խորհրդի ծանրաբեռնվածության պատճառով դատական ակտի հրապարակման օրը տեղափոխվել է 04.10.2024 թվականին:

2. Վարույթ հարուցած մարմնի դիրքորոշումը.

Վարույթ հարուցած մարմինը, վկայակոչելով Սահմանադրության 61-րդ հոդվածի 1-ին մասը, 63-րդ հոդվածի 1-ին մասը, «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի (այսուհետ նաև՝ Կոնվենցիա) 6-րդ հոդվածի 1-ին մասը, «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի (այսուհետ նաև՝ Օրենսգիրք) 8-րդ հոդվածի 1-ին մասը, 9-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերը, 66-րդ հոդվածի 1-ին մասը, 69-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետը, 70-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 6-րդ կետը, Սահմանադրական դատարանի 16.03.2021 թվականի թիվ ՍԴՈ-1585 որոշմամբ, Վճռաբեկ դատարանի 18.09.2019 թվականի թիվ ԵԱՔԴ/0016/01/14 քրեական գործով, Մարդու իրավունքների Եվրոպական դատարանի (այսուհետ նաև՝ Եվրոպական դատարան) (տես՝ Cases of H. v. France, application no. 10073/82, 24/10/1989, and Katte Klitsche de la Grange v. Italy, application no. 12539/86, 27/10/1994) կայացրած որոշումներով արտահայտած դիրքորոշումները, 30.06.2021 թվականին ընդունված Քրեական դատավարության օրենսգրքի 483-րդ հոդվածի 26-րդ մասը, 01.07.1998 թվականին ընդունված Քրեական դատավարության օրենսգրքի (այսուհետ նաև՝ ՔԴՕ) 478.1-րդ հոդվածի 4-րդ մասը, 478.2-րդ հոդվածի 1-ին մասը, 283-րդ հոդվածի 4-րդ մասը, 285-րդ հոդվածի 2-րդ մասը, նշել է, որ վերոնշյալ սահմանադրական, կոնվենցիոն և օրենսդրական դրույթների, ինչպես նաև համապատասխան իրավական դիրքորոշումների վերլուծությունից հետևում է, որ դատարանը բոլոր դեպքերում գործը պետք է քննի և լուծի հնարավորինս սեղմ ժամկետներում՝ խուսափելով գործի անհարկի ձգձգումներից։ Միաժամանակ, հատուկ ուշադրության են արժանի այն դեպքերը, երբ դատարանի իրավասությանը վերապահված հարցը ենթադրում է դրա անհապաղ կամ հնարավորինս սեղմ ժամկետներում լուծում։ Մասնավորապես՝ ՔԴՕ 478.1-րդ հոդվածի 4-րդ մասից բխում է, որ մինչև ձերբակալված անձին ժամանակավոր կալանավորելու մասին ՀՀ դատարանի որոշումը, ձերբակալված անձը կարող է անազատության մեջ գտնվել առավելագույնը 72 ժամ։ Նշված օրենսդրական կարգավորումն անուղղակի պարտավորություն է ստեղծում դատարանի համար ձերբակալված անձի նկատմամբ ժամանակավոր կալանավորում կիրառելու վերաբերյալ միջնորդություն ստանալու դեպքում անհրաժեշտ ջանասիրություն ցուցաբերել ժամանակավոր կալանավորման կիրառման հարցը մինչև 72 ժամյա ժամկետի ավարտը լուծելու վերաբերյալ։

Վարույթ հարուցած մարմինը վկայակոչել է Օրենսգրքի 32-րդ հոդվածի 3-րդ մասը, ինչպես նաև «Մինչդատական քրեական վարույթի նկատմամբ դատական վերահսկողության շրջանակներում ներկայացված միջնորդությունները և օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումներ իրականացնելու մասին միջնորդությունները քննող դատավորների հերթապահություն սահմանելու մասին» 26.07.2018 թվականի թիվ ԲԴԽ-29-Ո-67 որոշմամբ սահմանված կարգի (այսուհետ նաև՝ Կարգ) նախաբանը, որի համաձայն՝ միջնորդությունները պետք է քննարկվեն և լուծվեն անհապաղ կամ օրենքով սահմանված սեղմ ժամկետներում՝ անկախ այն հանգամանքից՝ դրանք ներկայացվել են աշխատանքային, թե՝ ոչ աշխատանքային օրերին և ժամերին։

Նշված կարգավորումներից ակնհայտ է, որ հերթապահ դատարանների և նստավայրերի սահմանումը նպատակ է հետապնդում ապահովել անհապաղ կամ օրենքով սահմանված սեղմ ժամկետներում լուծման ենթակա միջնորդությունների պատշաճ և սեղմ ժամկետներում քննությունը։

Սույն վարույթի ընթացքում վարույթ հարուցած մարմնին Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանի նախագահի ժամանակավոր պաշտոնակատարի 05.08.2024 թվականի թիվ ԴԴ-Գ-645 գրությամբ ներկայացված տեղեկատվության համաձայն՝ Դատավորը 2024 թվականի հունիսի 22-ին և 23-ին Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանի «Շենգավիթ» նստավայրի կազմում ընդգրկված է եղել մինչդատական վարույթի դատական երաշխիքների շրջանակներում ներկայացված միջնորդությունները քննության առնելու հերթապահությանը, իսկ Դատավորի արձակուրդն ավարտվել է 21.06.2024 թվականին, ինչից հետևում էր Դատավորի պարտականությունն աշխատանքի ներկայանալ արձակուրդի վերջին օրվան հաջորդող ոչ աշխատանքային օրը՝ հաշվի առնելով վերջինիս՝ հերթապահությանը ներգրավված լինելը։

Մասնավորապես՝ Կարգի 2-րդ կետի համաձայն՝ մինչդատական քրեական վարույթ իրականացնող մարմինների՝ անհապաղ քննության ենթակա միջնորդությունների քննությունն ապահովելու նպատակով՝ առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության բոլոր դատարաններում, իսկ օպերատիվ-հետախուզական գործունեություն իրականացնող մարմինների՝ անհապաղ քննության ենթակա միջնորդությունների քննությունն ապահովելու նպատակով՝ Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանում, համապատասխան դատարանի նախագահի կողմից աշխատանքային և ոչ աշխատանքային օրերի համար հաստատվում է հերթապահության ներգրավման ենթակա դատավորների ժամանակացույցը։

Կարգի 12-րդ կետի համաձայն՝ հերթապահության ներգրավված դատավորների և աշխատակազմերի աշխատակիցների արտաժամյա աշխատաժամանակը հաշվառվում է ընդհանուր աշխատաժամանակի հաշվառման տեղեկագրում և հատուցվում Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով։

Նշված կարգավորումներն ուղղակիորեն վկայում են մինչդատական քրեական վարույթ իրականացնող մարմինների՝ անհապաղ քննության ենթակա միջնորդությունների քննությունն ապահովելու նպատակով դատավորների հերթապահության ժամանակացույցի կազմման, հերթապահությունը՝ այդ թվում ոչ աշխատանքային օրերին իրականացնելու և դրա դիմաց ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով հատուցում ստանալու մասին։ Միաժամանակ, հերթապահության մեջ ներգրավված դատավորների ցանկում ընդգրկվելն արդեն իսկ փաստում է Դատավորի պարտականության մասին՝ ներկայանալ աշխատանքի՝ այդ թվում ոչ աշխատանքային օրերին, անկախ Դատավորի կողմից նախորդ օրերին արձակուրդում գտնվելու հանգամանքի։ Հակառակ դեպքում, պարզ չէ, թե օրինակ, 30.06.2021 թվականի ընդունված Քրեական դատավարության օրենսգրքի 285-րդ հոդվածի 7-րդ մասի կարգավորումներին համահունչ, ոչ աշխատանքային օրերին համապատասխան միջնորդություն ստացվելու դեպքում, Դատարանն ինչպես պետք է խափանման միջոց կիրառելու միջնորդությունն ստանալուց հետո անհապաղ, բայց ոչ ուշ, քան մեկ ժամվա ընթացքում կայացնի համապատասխան վարույթ հարուցելու կամ վարույթի հարուցումը մերժելու մասին որոշում։

Կարգի 4-րդ կետի համաձայն՝ հաստատված ժամանակացույցն առանձին դատավորներին է տրամադրվում հերթապահությունը սկսվելուց առնվազն մեկ ամիս առաջ, ինչը վկայում է Դատավորի՝ մինչև իր կողմից արձակուրդ մեկնելը, 2024 թվականի հունիսի 22-23-ին հերթապահությունում ներգրավված լինելու վերաբերյալ տեղեկացված լինելու մասին։

Նշված փաստական հանգամանքները վկայում են ձերբակալված անձի նկատմամբ ժամանակավոր կալանավորում կիրառելու վերաբերյալ միջնորդություն ստանալու պայմաններում Դատարանի կողմից ժամանակավոր կալանավորման կիրառման հարցը մինչև 72 ժամյա ժամկետի ավարտը լուծելու նպատակով անհրաժեշտ ջանասիրություն չցուցաբարելու և պահանջվող քայլեր չձեռնարկելու մասին։ Ասվածը հատկապես ընդգծվում է դատավորի ներկայացրած բացատրությամբ, որով վերջինս փաստում է, որ իր կողմից դատական նիստն առավել վաղ չնշանակելը պայմանավորված է իր այն ընկալմամբ, որ իր կողմից աշխատանքի ներկայանալու առաջին օրն է հանդիսացել արձակուրդում գտնվելու վերջին օրվան՝ հունիսի 21-ին հաջորդող առաջին աշխատանքային օրը՝ հունիսի 24-ը, այնինչ Դատավորը պարտավոր էր ներկայանալ աշխատանքի և իրեն վերապահված աշխատանքային պարտականությունները կատարել 22.06.2024 թվականից՝ հաշվի առնելով հունիսի 22-23-ին իր ներգրավված լինելը հերթապահության։ Նշվածի արդյունքում Դատավորի կողմից խախտվել է օրենքով դատարանի իրավասությանը վերապահված հարցերը ողջամիտ ժամկետում քննելու և լուծելու վերաբերյալ դատավորի վարքագծի կանոնը, ինչի հետևանքով փաստացի ԱՄՆ իրավասու մարմինների կողմից հետախուզվող Օ. Նեֆեդովը կարողացել է ազատության մեջ հայտնվել և մինչ օրս չի հայտնաբերվել։

Դատավորի վարքագծի կանոններին վերաբերող իրավանորմերից հետևում է, որ ցանկացած դեպքում Դատավորը պարտավոր է իր գործունեությունն իրականացնել այնպես, որ բարձր պահի դատական իշխանության հեղինակությունը՝ թե որպես անհատ, և թե որպես արդարադատություն իրականացնող անձ՝ թույլ չտալով այնպիսի գործողություններ, որոնք կարող են որևէ կերպ վարկաբեկել դատական իշխանությունը կամ հանրության ցանկացած անդամի մոտ ստեղծել այնպիսի տպավորություն, որը կարող է թյուր պատրանք ստեղծել կամ այլ կերպ բացասական ազդեցություն ունենալ դատական իշխանության անկախության և անաչառության վրա։

Դատավորի կողմից գործի ողջամիտ ժամկետում քննության իրականացման պահանջն իր ամրագրումն է ստացել ոչ միայն դատավարական օրենսգրքերում, այլ նաև՝ Դատավորին ներկայացվող վարքագծի կանոններում՝ իրենից ներկայացնելով առանձնակի կարևորություն, քանի որ որոշ դեպքերում և պայմաններում, դրա խախտումը կարող է իր ազդեցությունն ունենալ դատական իշխանության հեղինակազրկման հարցում՝ հանգեցնելով դատական իշխանության նկատմամբ դատավարության մասնակիցների անվստահության ձևավորմանը, ինչպես նաև կարծիք ստեղծել՝ իրեն վերաբերող վեճի լուծման շուրջ արդարադատություն իրականացնող մարմնի կողմից դրսևորվող անտարբերության տեսանկյունից։

Տվյալ դեպքում Դատավորն ԱՄՆ իրավասու մարմինների կողմից հետախուզվող Օ. Նեֆեդովի նկատմամբ ժամանակավոր կալանավորելու վերաբերյալ միջնորդությունը Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանի հերթապահ Շենգավիթի նստավայր 22.06.2024 թվականին՝ ժամը 13:30-ին, մուտքագրված լինելու պայմաններում, միջնորդության քննարկումը նշանակել է 2 օր անց՝ 24.06.2024 թվականին՝ ժամը 10:00-ին՝ ձերբակալման ժամկետը լրանալուց 1 ժամ առաջ, ինչի հետևանքով ձերբակալման ժամկետը լրանալու հանգամանքով պայմանավորված անձը հայտնվել է ազատության մեջ և մինչ օրս չի հայտնաբերվել։ Դատավորի գործողությունները վտանգում են դատական իշխանության հեղինակությունը, նվազեցնում անձանց վստահությունը դատական իշխանության նկատմամբ, ինչպես նաև խոչընդոտներ ստեղծում արդարադատության իրականացման արդյունքի՝ անհրաժեշտ ժամկետներում ստացման և հանրային շահի պաշտպանության ապահովման տեսանկյունից։

Անդրադառնալով Դատավորի բացատրությամբ ներկայացված փաստարկին առ այն, որ դատական նիստը նշանակվել է իր՝ աշխատանքի ներկայանալու առաջին աշխատանքային օրը՝ հունիսի 24-ին, վարույթ հարուցած մարմինը հարկ է համարել փաստել, որ այս առնչությամբ վերևում արդեն ներկայացվել է դիրքորոշում և փաստվել Դատավորի կողմից՝ 22.06.2024 թվականին աշխատանքի ներկայանալու անհրաժեշտությունը՝ հաշվի առնելով իր ընդգրկված լինելը հերթապահության մեջ ներգրավված դատավորների ցանկում։

Անդրադառնալով Դատավորի կողմից վկայակոչված՝ դատախազի կողմից ներկայացված միջնորդության ոչ պատշաճ լինելու, ինչպես նաև ձերբակալման պահին ձերբակալման առիթ հանդիսացող նյութերը ձերբակալվածին տրամադրված չլինելու վերաբերյալ փաստարկներին, այդ առնչությամբ վարույթ հարուցած մարմինը փաստել է, որ սույն վարույթի շրջանակներում գնահատման առարկա է դարձվում Դատավորի կողմից ձեռնարկված գործողությունների համարժեքությունը ներկայացված միջնորդությունը հնարավորինս սեղմ ժամկետներում՝ մինչև ձերբակալման 72 ժամվա ավարտը լրանալու առնչությամբ և միջնորդության շրջանակներում վերը շարադրված փաստարկների և վերլուծության շրջանակներում փաստվել է ներկայացված հարցը լուծելու նպատակով դատարանի կողմից պատշաճ ջանասիրություն չցուցաբերելու և պահանջվող քայլերը չձեռնարկելու հանգամանքը։ Այս համատեքստում, դատախազի կողմից անձի նկատմամբ ժամանակավոր կալանավորում կիրառելու վերաբերյալ միջնորդության ընթացքում Դատավորի կողմից բնորոշվող թերությունները չէին կարող ազդեցություն ունենալ Դատավորի կողմից պահանջվող օրն աշխատանքի ներկայանալու և միջնորդության քննության նպատակով դատական նիստը սեղմ ժամկետներում նշանակելու պարտականության իրականացման վրա։

Ինչ վերաբերում է Դատավորի այն փաստարկին, որ միջնորդության քննության ընթացքում՝ ժամը 11:10-ին, դատական նիստը ևս մեկ անգամ ընդմիջվել է այն պատճառով, որ դատախազը միջնորդության մեջ չի նշել կիրառման ենթակա միջազգային պայմանագրերին ԱՄՆ կողմից միանալու վերաբերյալ տվյալները, և դատախազը, նշված հարցի պատասխանը հեռախոսազանգի միջոցով ստացել է Արդարադատության նախարարության համապատասխան բաժնի աշխատակիցներից, ինչը ոչ աշխատանքային օրով դատական նիստ նշանակվելու դեպքում ենթադրելու էր նիստի հետաձգում, ապա վարույթ հարուցած մարմինը հարկ է համարել փաստել, որ առաջին հերթին պարզ չէ, թե գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող հանգամանքների լուծումն ինչպես է կատարվել հեռախոսազանգի միջոցով ճշտում կատարելու եղանակով, և երկրորդ՝ նշված հանգամանքներն իրենց հերթին ևս չէին կարող ազդեցություն ունենալ Դատավորի կողմից պահանջվող օրն աշխատանքի ներկայանալու և միջնորդության քննության նպատակով դատական նիստը սեղմ ժամկետներում նշանակելու պարտականության իրականացման վրա։ Ընդ որում՝ միջնորդության կիրառման ենթակա միջազգային պայմանագրերին ԱՄՆ կողմից միանալու վերաբերյալ տվյալների բացակայությունը խոչընդոտ չի հանդիսացել Դատավորի համար հետագայում՝ 24.06.2024 թվականին՝ ժամը 13:16-ին, արդեն ձերբակալված անձի բացակայությամբ, դատախազի միջնորդությունը բավարարելու և 30 օր ժամկետով ժամանակավոր կալանավորում կիրառելու համար։

Այսպիսով, վերոնշյալը վկայում է, որ Դատավորի կողմից բացատրությամբ ներկայացված փաստարկները հիմնավոր չեն։

Ողջ վերոգրյալի հաշվառմամբ՝ վարույթ հարուցած մարմնի գնահատմամբ, ձերբակալված անձի նկատմամբ ժամանակավոր կալանավորելու վերաբերյալ միջնորդությունը Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանի հերթապահ Շենգավիթի նստավայր 22.06.2024 թվականին՝ ժամը 13:30-ին, մուտքագրված լինելու և Դատավորին մակագրված պայմաններում Դատարանը, միջնորդության քննարկումը նշանակելով 24.06.2024 թվականին՝ ժամը 10:00-ին՝ ձերբակալման ժամկետը լրանալուց 1 ժամ առաջ, թույլ է տվել Օրենսգրքի 69-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով, 70-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 6-րդ կետով ամրագրված՝ դատավորի վարքագծի կանոնների խախտումներ։

Անդրադառնալով մեղքի ձևին, վարույթ հարուցած մարմինը վկայակոչելով Օրենսգրքի 142-րդ հոդվածի 1-ին և 5-րդ մասերը, գործի փաստական հանգամանքների ուսումնասիրության և կատարված իրավական վերլուծության համադրման արդյունքում գտել է, որ Դատավորի կողմից վարքագծի կանոնների խախտումները կատարվել են մեղավորությամբ, որոնք դրսևորվել են կոպիտ անփութությամբ։ Հաշվի է առնվել նաև հարուցված կարգապահական վարույթի շրջանակներում Դատավորի կողմից իրեն վերագրվող խախտման հանգամանքների և պատճառների, խախտման իրավական գնահատականի վերաբերյալ բացատրությամբ ներկայացված փաստարկները, ինչպես նաև վարույթ հարուցած մարմնի կողմից խախտումները դիտավորությամբ կատարելու մասով ապացուցված չլինելու հանգամանքը։ Այսպիսով՝ Դատավորը չի գիտակցել իր վարքագծի ոչ իրավաչափ բնույթը՝ վերագրվող դատավարական վարքագծի կանոնների խախտումների առնչությամբ, թեև տվյալ իրադրությունում ակնհայտորեն կարող էր և պարտավոր էր գիտակցել իր կողմից հերթապահության մեջ ներգրավված դատավորների ցանկում ներգրավված լինելու պայմաններում 22.06.2024 թվականին աշխատանքի ներկայանալու և ձերբակալված անձի նկատմամբ ժամանակավոր կալանավորելու վերաբերյալ միջնորդության քննության նպատակով դատական նիստը սեղմ ժամկետներում նշանակելու անհրաժեշտությունը և դրա չիրականացման հնարավոր հետևանքները։

Նշանակված դատական նիստում Արդարադատության նախարարի ներկայացուցիչը պնդել է ներկայացված միջնորդությունը:

3․ Դատավորի դիրքորոշումը հարուցված կարգապահական վարույթի վերաբերյալ.

Վարույթ հարուցած մարմնին ներկայացրած բացատրությամբ Դատավորը առաջարկել է կարճել հարուցված վարույթը՝ կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքերի բացակայությամբ պայմանավորված, հետևյալ պատճառաբանությամբ.

Անդրադառնալով դատական նիստը նշանակելու հանգամանքին, Դատավորը նշել է, որ ըստ աշխատանքային օրենսդրության իր՝ աշխատանքի ներկայանալու առաջին աշխատանքային օր հանդիսացել է 24.06.2024 թվականը, ինչի պատճառով էլ բանավոր ընթացակարգով քննության ենթակա միջնորդության քննությունը նշանակվել է առաջին իսկ աշխատանքային օրը։ Ըստ Դատավորի՝ դատական նիստը նշանակվել է որպես իրավասու Դատարան հանդես գալու և վիճարկման տեղիք չտվող օրը։

Անդրադառնալով միջնորդության քննությանը, Դատավորը փաստել է, որ եթե դատախազի կողմից ներկայացված միջնորդությունը լիներ պատշաճ և չպարունակեր թերություններ ու հիմնարար իրավունքների խախտումներ, ապա Դատարանը հնարավորություն կունենար այն քննարկել նույնիսկ մեկ ժամից պակաս ժամանակում։ Մասնավորապես, Դատավորը նշել է, որ անձին ձերբակալելիս նրան տրամադրվել է ռուսերենից-հայերեն և հակառակը թարգմանությունն ապահովող թարգմանիչ և նրան թարգմանված տրամադրվել են բացառապես ձերբակալման և դրան անմիջականորեն առնչվող նյութերը՝ ձերբակալման արձանագրությունը, անձնական խուզարկության ենթարկելու մասին արձանագրությունը, ձերբակալվածի իրավունքների և պարտականությունների ցանկը, մեղադրյալի իրավունքները և պարտականությունները։ Սակայն անձին ձերբակալելու առիթ հանդիսացող նյութերը վերջինիս առհասարակ չեն տրամադրվել և ողջամտորեն չէին կարող տրամադրված լինել, քանի որ Օլեգ Նեֆեդովը ձերբակալվել է 21.06.2024 թվականին՝ ժամը «11։00»-ին, իսկ վերջինիս վերաբերյալ հետախուզական նյութերը ՀՀ-ում ստացվել են ԱՄՆ Վաշինգտոնի ժամանակով 21.06.2024 թվականի՝ ժամը «03։22»-ին, որը ՀՀ ժամանակով՝ ժամը «21։22»-ն է, որպիսի հարցադրումը պաշտպանի կողմից դատական նիստի ընթացքում բարձրացվեց, սակայն դատախազի կողմից մնաց անպատասխան։ Այսպիսով, ձերբակալման պահին ձերբակալման առիթ հանդիսացող նյութերը ձերբակալվածին չեն տրամադրվել, իսկ հաշվի առնելով ներգրավված թարգմանչի լեզվի տիրապետման հանգամանքը, իրատեսական չէր դրանք բանավոր կերպով տրամադրելու հավանականությունը։ Այդ նյութերը հայերեն թարգմանությամբ տրվել են արդեն Դատարանի կողմից՝ ձերբակալվածի պաշտպանին։ Արդյունքում, ձերբակալված անձը 26 ժամ ձերբակալված և վարույթ իրականացնող մարմնի տրամադրության տակ գտնվելու պայմաններում, տեղեկացված չի եղել, թե առհասարակ ինչի համար է գտնվում անազատության մեջ։ Ձերբակալման պատճառների և ներկայացվող մեղադրանքի մասին վկայող նշված նյութերը ձերբակալվածին հասանելի լեզվով տրամադրելու պահանջով պաշտպանները միջնորդել են հետաձգել դատական նիստը, սակայն Դատարանը միջնորդությունը բավարարել է մասնակի և տվյալ նյութերը բանավոր կարգով ձերբակալվածին հասանելի լեզվով թարգմանելու նպատակով, նիստն ընդմիջել է 15 րոպե ժամանակով։ Ի դեպ, Դատարանի կողմից կարգադրվել է այդ գործողությունն իրականացնել դատական նիստի դահլիճում, ինչից հետո Դատավորը հեռացել է՝ դատական նիստի դահլիճում թողնելով ձերբակալվածին, վերջինիս պաշտպաններին, թարգմանչին, դատախազին, կարգադրիչներին և ձերբակալվածին ուղեկցողներին։ Սակայն միայն 15 րոպե անց, երբ Դատարանն իջել է ընդմիջված դատական նիստը շարունակելու, դատախազից տեղեկացել է, որ ձերբակալվածը դուրս է եկել դատարանի շենքից ու հեռացել է։ Այսինքն, գործով շահագրգիռ կողմը, տեսնելով, որ Դատարանի կարգադրությունը չի կատարվում, տեսնելով, որ անձը հանգիստ քայլելով դուրս է գալիս շենքից ու հեռանում է, չի կանխել այդ գործողությունը, չի տեղեկացրել դատական կարգադրիչներին, նրանց միջոցով՝ դատավորին, իսկ հետագայում գտել է, որ բացառապես արդարադատություն իրականացնող և ձերբակալված ու կալանավորված անձանց անվտանգությունն ապահովելու որևէ գործառույթ չունեցող Դատավորն է մեղավոր, որ իրենց թերություններով ներկայացված միջնորդությունն անհապաղ չի բավարարել ու թույլ է տրվել անձի փախուստ։

Դատավորը նշել է նաև, որ միջնորդության քննության ընթացքում՝ ժամը 11:10-ին, դատական նիստը ևս մեկ անգամ ընդմիջվել է այն պատճառով, որ դատախազը միջնորդության մեջ չի նշել կիրառման ենթակա միջազգային պայմանագրերին ԱՄՆ կողմից միանալու վերաբերյալ տվյալները, որպիսի հանգամանքը պաշտպանության կողմից օգտագործվել ու միջնորդությունը՝ քրեական գործերով իրավական օգնությունը միջազգային պայմանագրերի բացակայության պայմաններում քննարկելու իրավակարգավորումների (ՔԴՕ 54.1-ին գլուխ) կիրառմամբ քննելու դիրքորոշում է հայտնվել։ Ի դեպ այդ ընթացքում, ձերբակալվածը ևս գտնվել է ազատության մեջ, սակայն որևէ ոչ իրավաչափ վարքագիծ չի դրսևորել։ Դատախազը վերը նշված հարցի պատասխանը հեռախոսազանգի միջոցով ստացել է Արդարադատության նախարարության համապատասխան բաժնի աշխատակիցներից։ Այսինքն, եթե Դատարանը դատական նիստը նշանակած լիներ հունիսի «21»-ին կամ «22»-ին, որը ոչ աշխատանքային օր է եղել, հետևաբար այդ տվյալը ստանալու համար դատական նիստը պետք է հետաձգվեր առաջիկա աշխատանքային օրը, այսինքն՝ հունիսի «24»-ը։

Դատավորը Խորհրդին ներկայացրած պատասխանով խնդրել է մերժել ներկայացված միջնորդությունը հետևյալ հիմնավորումներով.

Դատավորը նշել է, որ հարուցված կարգապահական վարույթի օրենսդրական հիմքը, որի վերաբերյալ իր կողմից ներկայացվել է բացատրություն, հանդիսացել է Օրենսգրքի 142-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետը, սակայն միջնորդությամբ Խորհրդին դիմելիս այն լրացվել է նաև Օրենսգրքի 142-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով, որն իր գնահատմամբ իրավաչափ չէ, բացի այդ միջնորդությամբ բացակայում են դրա վերաբերյալ փաստական և իրավական հիմնավորումները։

Որոշման փաստական հիմքում դրվել է մասնավորապես այն, որ Օլեգ Նեֆեդովի նկատմամբ ժամանակավոր կալանավորում կիրառելու միջնորդությունը քննության առնելու վերաբերյալ դատական նիստը Դատավորի կողմից նշանակվել է 24.06.2024 թվականի ժամը 10:00-ին, միջնորդությունը ներկայացնելուց հետո ավելի քան 44 ժամ անց, ինչի արդյունքում 72 ժամվա ընթացքում Օ. Նեֆեդովի նկատմամբ ժամանակավոր կալանավորման մասին որոշում չի կայացվել և ձերբակալվածն ազատ է արձակվել, հեռացել է դատարանից և նրա գտնվելու վայրը հայտնի չէ։

Վերոգրյալ փաստական նկարագիրը բացի այն, որ աղավաղված է ձևակերպված, բացի այդ, Որոշմամբ բացակայում է դրա իրավական հիմնավորումը, մասնավորապես.

- Որոշում կայացնելիս անտեսվել է այն էական հանգամանքը, որ դատական նիստն ընդմիջվել է երկու անգամ, որոնց երկուսի դեպքում էլ Օ. Նեֆեդովը գտնվել է ազատության մեջ։ Վերջինս նիստն 1-ին անգամ ընդմիջվելուց հետո պատշաճ ներկայացել է և փախուստի է դիմել դատական նիստը 2-րդ անգամ ընդմիջելուց հետո։ Ընդ որում, 2-րդ անգամ դատական նիստը Դատարանն ընդմիջել է 15 րոպե ժամանակով, քանի որ պարզվել է, որ հետախուզման վերաբերյալ նյութերը Օ. Նեֆեդովին չեն տրամադրվել ու ընդմիջումը պայմանավորվել է դրանք բանավոր կարգով վերջինիս հասանելի լեզվով ծանոթացնելու համար։ Ի դեպ, Դատարանի կողմից կարգադրվել է այդ գործողությունն իրականացնել դատական նիստի դահլիճում, ինչից հետո Դատավորը հեռացել է՝ դատական նիստի դահլիճում թողնելով դատախազին, ձերբակալվածին, վերջինիս պաշտպաններին, թարգմանչին, կարգադրիչներին և ձերբակալվածին ուղեկցողներին, որոնց ներկայությամբ ձերբակալվածը դուրս է եկել ոչ միայն դատական նիստի դահլիճից, այլև՝ դատարանի վարչական շենքից։ Այսինքն, Դատարանի կարգադրությունը որևէ անձի կողմից չի պահպանվել ու Դատավորն անհապաղ չի տեղեկացվել այդ մասին։

Արդարադատություն իրականացնելիս դատավորն անկախ է, անաչառ և գործում է միայն Սահմանադրությանը և օրենքներին համապատասխան։ Դատավորը կաշկանդված չէ միջնորդություն հարուցած սուբյեկտներով և պարտավորված չէ այդ սուբյեկտներով պայմանավորված բավարարել կամ մերժել որևէ միջնորդություն։ Դատավորն ի պաշտոնե չի կրում իր որոշումներն ու կարգադրություններն անձամբ կատարելու, կամ դրանց կատարումը վերահսկելու, անձանց փախուստն ու անվտանգությունն անձամբ ապահովելու օրենքով սահմանված պարտականություններ։ Դատավորն իրավասու է իրականացնել բացառապես արդարադատություն։

- Դատավորը նշել է, որ Որոշումը չի պարունակում հիմնավորումներ այն մասին, թե Դատավորը ո՞ր իրավական նորմն է անտեսել կամ չի կիրառել «ժամանակավոր կալանավորում» կիրառելու միջնորդությունը քննարկելու համար դատական նիստը 24.06.2024 թվականի ժամը 10:00-ին նշանակելով, նաև չի մեկնաբանել, թե ո՞ր իրավական նորմն է Դատավորին պարտավորեցնում այն քննարկել անհապաղ քննության ենթակա՝ «մինչդատական վարույթի դատական երաշխիքների շրջանակներում ներկայացված միջնորդությունների քննության» կարգով։

Ավելին, 01.07.1998 թվականին ընդունված և 30.06.2021 թվականին ընդունված Քրեական դատավարության օրենսգրքերի դրույթներն առանձին կարգեր են նախատեսում և ժամանակավոր կալանավորման (տես 01.07.1998 թվականի ՔԴՕ 478.2 հոդված), և կալանքը որպես խափանման միջոց կիրառելու միջնորդությունների (տես 30.06.2021 թվականի ՔԴՕ գլուխ 37) քննության համար, և ժամանակավոր կալանավորման հիմքով արգելանքի վերցնելու (տես 01.07.1998 թվականի ՔԴՕ 478.1 հոդված), և ձերբակալման կարգի (տես 30.06.2021 թվականի ՔԴՕ գլուխ 13) վերաբերյալ։

Քննարկվող վարույթի շրջանակում պետք է վկայակոչել 01.07.1998 թվականին ընդունված Քրեական դատավարության օրենսգրքի դրույթները, քանի որ գործող Քրեական դատավարության օրենսգրքի 483-րդ հոդվածի 26-րդ կետի համաձայն՝ 01.07.1998 թվականին ընդունված Քրեական դատավարության օրենսգրքի 54-րդ, 54.1-ին, 54.2-րդ, 54.3-րդ, 54.4-րդ գլուխների դրույթներն ուժը կորցրած չեն ճանաչվում։

Դատավորը վկայակոչելով 01.07.1998 թվականին ընդունված Քրեական դատավարության օրենսգրքի 54-րդ գլխին վերաբերելի նույն օրենսգրքի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի 38.1-ին կետը, 478.2-րդ հոդվածի 3-5-րդ մասերը, նշել է, որ անհապաղ քննության ենթակա կալանավորման միջնորդությունը, բացի այն, որ քննության է առնվում, կոնկրետ դատավարական կարգավիճակ ունեցող անձի՝ մեղադրյալի նկատմամբ և որպես խափանման միջոց, նաև՝ մեղադրյալին անազատության մեջ պահելու նպատակը՝ նրա փախուստը և նրա կողմից հանցանք կատարելը կանխելն է, կամ նրա վրա քրեական դատավարության օրենսգրքով կամ դատարանի որոշմամբ դրված պարտականությունների կատարումն ապահովելն է։

Այսինքն, Դատավորը որևէ իրավական նորմով կաշկանդված չէ, ժամանակավոր կալանավորման միջնորդությունը մինչդատական վարույթի դատական երաշխիքների շրջանակներում քննության առնելու համար, իսկ ՀՀ բարձրագույն օրենքի՝ Սահմանադրության 6-րդ հոդվածի համաձայն՝ պետական մարմիններն ու պաշտոնատար անձինք իրավասու են կատարելու միայն այնպիսի գործողություններ, որոնց համար լիազորված են Սահմանադրությամբ կամ օրենքներով։

Անձանց ժամանակավոր կալանավորման վերաբերյալ միջնորդությունների քննության ժամկետների ողջամտությունը գնահատելու համար, նախ պետք է ուսումնասիրվեր համապատասխան իրավակարգավորումների առկայությունն, ինչպես նաև պետք է ուսումնասիրվեր այդ մասով դատական պրակտիկան։

Այսպիսով, Դատավորը գտել է, որ ներկայացված Որոշմամբ, որևէ կերպ չի հիմնավորվում իր կողմից վարքագծի կանոնների խախտման հատկանիշը, գործը քննելիս Դատարանը ղեկավարվել է բացառապես արդար դատաքննության իրավունքի արդյունավետ իրականացման երաշխիքներն ապահովելու նկատառումներով և ողջամիտ ժամկետների ապահովմամբ։ Որպես Դատարան հանդես գալով և անձի պաշտպանության ու լսված լինելու իրավունքն իրացնելն ապահովելով, Դատավորը որևէ կերպ չի հեղինակազրկել դատական իշխանությունը և չի վնասել արդարադատության շահը։

Ելնելով վերոգրյալից, վկայակոչելով Օրենսգրքի 143-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետը, 142-րդ հոդվածի 10-րդ մասը՝ Դատավորը գտել է, որ բացակայում են ինչպես Օրենսգրքի 142-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետով նախատեսված կարգապահական վարույթ հարուցելու հիմքերը, այնպես էլ՝ նույն հոդվածի 4-րդ մասի հիմնավորումները, ուստի միջնորդել է միջնորդությունը մերժել։

4. Հարուցված կարգապահական վարույթի համար էական նշանակություն ունեցող հանգամանքները.

4.1. 2024 թվականի հունիսի 21-ին՝ ժամը 11:00-ին, ՀՀ ՆԳՆ ոստիկանության աշխատակիցները հայտնաբերել և ձերբակալել են համակարգչային տեխնիկայի կիրառմամբ խարդախության, շորթման, մեկ կամ ավելի համակարգչային համակարգերի վնասման և փողերի լվացման մեղադրանքներով միջազգային մակարդակով ԱՄՆ իրավասու մարմինների կողմից հետախուզվող ՕԼԵԳ ԵՎԳԵՆԻԻ ՆԵՖԵԴՈՎԻՆ (ծնվ. 03.06.1990թ.) (ձերբակալման ժամկետի ավարտ՝ 24.06.2024թ.՝ 11։00-ին)։ Ձերբակալման ժամկետի ավարտի վերաբերյալ առկա է նշում դատարան ներկայացված միջնորդությունում։

4.2. Օ. Նեֆեդովի նկատմամբ ժամանակավոր կալանավորելու վերաբերյալ միջնորդությունը մուտքագրվել է Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանի հերթապահ Շենգավիթի նստավայր՝ 22.06.2024 թվականին՝ ժամը 13։30-ին։

4.3. Դատարանի կողմից միջնորդության քննարկումը նշանակվել է 24.06.2024 թվականին՝ ժամը 10:00-ին, ձերբակալման ժամկետը լրանալուց 1 ժամ առաջ։

4.4. Դատական նիստի ընթացքում՝ ժամը 11:00-ին Օ. Նեֆեդովի ձերբակալման ժամկետը լրացել է, ինչից հետո նիստը շարունակվել է։ Պաշտպան Հ. Ալումյանը Դատարանին միջնորդել է միջնորդությանը կից ներկայացված փաստաթղթերին ծանոթանալու նպատակով Օ. Նեֆեդովին ժամանակ տրամադրել։ Դատարանը բավարարել է միջնորդությունը և 15 րոպե ընդմիջում հայտարարել, ինչից հետո դատական նիստին ներկայացել է միայն պաշտպան Գ. Հովհաննիսյանը, չեն ներկայացել Օ. Նեֆեդովը և վերջինիս պաշտպան Հ. Ալումյանը։ 24.06.2024 թվականին՝ ժամը 13։16-ին, արդեն Օ. Նեֆեդովի բացակայությամբ Դատարանը որոշում է կայացրել դատախազի միջնորդությունը բավարարելու և Օ. Նեֆեդովի նկատմամբ 30 օր ժամկետով ժամանակավոր կալանավորում կիրառելու մասին։

4.5. Ձերբակալման ժամկետը լրանալու հանգամանքով պայմանավորված՝ անձը հայտնվել է ազատության մեջ և մինչ օրս չի հայտնաբերվել։

4.6. Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանի նախագահի ժամանակավոր պաշտոնակատարի 05.08.2024 թվականի թիվ ԴԴ-Գ-645 գրությամբ ներկայացված տեղեկատվության համաձայն՝ Դատավորը 2024 թվականի հունիսի 17-23-ը ներառյալ «Շենգավիթ» նստավայրի կազմում ընդրգկված է եղել մինչդատական վարույթի դատական երաշխիքների շրջանակներում ներկայացված միջնորդությունները քննության առնելու համար հերթապահության մեջ ներգրավված դատավորների ցանկում։ 2024 թվականի հունիսի 10-21-ը ներառյալ ամենամյա արձակուրդում գտնվելու պատճառով դատավոր Ա. Գաբրիելյանը մասնակցել է հերթապահությանը նույն թվականի հունիսի 22-ին և 23-ին։

4.7. Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանի նախագահի 20.05.2024 թվականի Արտուշ Գաբրիելյանին արձակուրդ տրամադրելու մասին 182-Ա հրամանի համաձայն՝ Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանի դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանին տրամադրվել է 08.07.2022-08.07.2023 թվականների ժամակահատվածի ամենամյա հերթական արձակուրդից 10 աշխատանքային օր՝ 2024 թվականի հունիսի 10-ից 21-ը ներառյալ:

5. Հարուցված կարգապահական վարույթի շրջանակներում էական նշանակություն ունեցող իրավական հարցադրումները.

Հաշվի առնելով Արդարադատության նախարարի պարտականությունները կատարողի կողմից միջնորդությունում բերված փաստարկներն ու հիմնավորումները և դրանց դեմ Դատավորի կողմից ներկայացված պատասխանը` Խորհուրդը Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ հարցը լուծելու համար էական է համարում անդրադառնալ հետևյալ հարցադրումներին.

5.1. միջազգային հետախուզման մեջ գտնվող և ՀՀ-ում ձերբակալված անձի նկատմամբ ժամանակավոր կալանավորելու վերաբերյալ միջնորդության քննության կապակցությամբ 72 ժամվա ընթացքում որոշում չկայացնելու արդյունքում՝ ձերբակալված անձի ազատության մեջ հայտնվելու և դրա հետևանքով արդարադատությունից խուսափելու պարագայում արդյո՞ք Դատավորը թույլ է տվել դատավորի վարքագծի կանոնի (կանոնների) խախտում,

5.2. եթե այո, ապա արդյո՞ք Դատավորի կողմից թույլ տրված խախտումները կատարվել են դիտավորությամբ, կամ կոպիտ անփութությամբ:

6. Խորհրդի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները.

Քննարկելով Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը, վարույթ հարուցած մարմնի ներկայացուցիչների և Դատավորի դիրքորոշումները, ուսումնասիրելով կարգապահական վարույթի նյութերը՝ Խորհուրդը գտնում է, որ ներկայացված միջնորդությունը ենթակա է բավարարման՝ հետևյալ պատճառաբանությամբ.

Խորհուրդն արձանագրում է, որ վարույթ հարուցած մարմնի կողմից կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու մասին միջնորդության հիման վրա Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը քննության է առնվում Օրենսգրքի 152-րդ հոդվածում ամրագրված դրույթի պահանջներին համապատասխան, այն է՝ «Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցի քննությունը Բարձրագույն դատական խորհրդում կատարվում է միայն դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը լուծելու համար միջնորդություն ներկայացնելու մասին որոշմամբ նշված կարգապահական խախտման սահմաններում»: Այդ կապակցությամբ Խորհրդի իրավական հետազոտման առարկան սահմանափակվում է միջնորդությամբ ներկայացված հիմքերի և հիմնավորումների շրջանակներում:

Սահմանադրության 173-րդ հոդվածի համաձայն՝ Բարձրագույն դատական խորհուրդն անկախ պետական մարմին է, որը երաշխավորում է դատարանների և դատավորների անկախությունը:

Սահմանադրության 175-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ հարց քննարկելու, ինչպես նաև Դատական օրենսգրքով սահմանված այլ դեպքերում Բարձրագույն դատական խորհուրդը հանդես է գալիս որպես դատարան, իսկ 4-րդ մասի համաձայն՝ Բարձրագույն դատական խորհրդի այլ լիազորությունները և գործունեության կարգը սահմանվում են Դատական օրենսգրքով:

Սահմանադրության 175-րդ և Օրենքի 89-րդ հոդվածներով սահմանվում են Բարձրագույն դատական խորհրդի լիազորությունները, որոնք ամբողջությամբ ուղղված են դատական իշխանության կազմակերպմանը և բնականոն գործունեության ապահովմանը:

Սահմանադրության 164-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ արդարադատություն իրականացնելիս դատավորն անկախ է, անաչառ և գործում է միայն Սահմանադրությանը և օրենքներին համապատասխան:

Խորհուրդն արձանագրում է, որ դատավորի, դատարանի և դատական իշխանության անկախության վերաբերյալ իրավական կարգավորումներն ամրագրված են ինչպես ներպետական օրենսդրությամբ, այնպես էլ միջազգային իրավական փաստաթղթերով, ընդ որում դատավորի անկախության վերաբերյալ իրավական կարգավորումների ընդհանուր բովանդակության էությունը կայանում է նրանում, որ դատավորի անկախությունը հանդիսանում է ոչ միայն նրա իրավունքը, այլ հասարակության՝ օրինական և հիմնավորված արդարադատության իրականացման ապահովման երաշխիքը:

Խորհուրդը հարկ է համարում նշել, որ դատավորի անկախության երաշխիքներն ապահովող գործիքակազմում կարևոր տեղ է զբաղեցնում դատավորներին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու ինստիտուտը:

Խորհուրդն իր սահմանադրական առաքելության հաշվառմամբ դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու լիազորությունը պետք է իրականացնի այնպես, որ չվտանգի դատավորի և դատարանի անկախության սահմանադրական պահանջը:

Օրենսգրքի 142-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքերն են՝

1) արդարադատություն կամ որպես դատարան՝ օրենքով նախատեսված այլ լիազորություններ իրականացնելիս նյութական կամ դատավարական իրավունքի նորմի խախտումը, որը կատարվել է դիտավորությամբ կամ կոպիտ անփութությամբ.

2) դատավորի կողմից սույն օրենսգրքով սահմանված՝ դատավորի վարքագծի կանոնները խախտելը, բացառությամբ սույն օրենքի 69-րդ հոդվածի 1-ին մասի 11-րդ կետով սահմանված կանոնի, որը կատարվել է դիտավորությամբ կամ կոպիտ անփութությամբ:

Օրենսգրքի 66-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դատավորի վարքագծի կանոնները սահմանվում են սույն օրենսգրքով և պարտադիր են բոլոր դատավորների համար: Նույն հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ դատավորի վարքագծի կանոնների նպատակն է դատավորի և սույն հոդվածի 2-րդ մասում նշված անձանց կողմից վարքագծի կանոնները պահպանելու միջոցով նպաստել դատարանի անկախության ու անաչառության ապահովմանը, ինչպես նաև դատարանի նկատմամբ վստահության և հարգանքի ձևավորմանը:

Օրենսգրքի 69-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի համաձայն՝ ցանկացած գործունեություն իրականացնելիս և բոլոր հանգամանքներում դատավորը պարտավոր է՝ զերծ մնալ դատական իշխանությունը վարկաբեկող, ինչպես նաև դատական իշխանության անկախության և անաչառության վերաբերյալ հանրության վստահությունը նվազեցնող վարքագիծ դրսևորելուց:

Օրենսգրքի 70-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ արդարադատության և որպես դատարան` օրենքով նախատեսված այլ լիազորությունների իրականացման հետ կապված դատավորի պարտականությունները գերակա են նրա կողմից իրականացվող այլ գործունեության նկատմամբ: Նույն հոդվածի 2-րդ մասի 6-րդ կետի համաձայն՝ ի պաշտոնե գործելիս դատավորը պարտավոր է՝ առանց արդարադատության շահերին վնասելու` ողջամիտ ժամկետում և նվազագույն դատական ծախսերի կատարմամբ քննել և լուծել օրենքով իր իրավասությանը վերապահված հարցերը:

Խորհուրդը կարևոր է համարում վերահաստատել, որ դատավորի վարքագծի կանոններին վերաբերող վերոնշյալ իրավանորմերից հետևում է, որ ցանկացած դեպքում դատավորը պարտավոր է իր գործունեությունն իրականացնել այնպես, որ բարձր պահի դատական իշխանության հեղինակությունը՝ թե՛ որպես անհատ, և թե՛ որպես արդարադատություն իրականացնող անձ՝ թույլ չտալով այնպիսի գործողություններ, որոնք կարող են որևէ կերպ վարկաբեկել դատական իշխանությունը կամ հանրության ցանկացած անդամի մոտ ստեղծել այնպիսի տպավորություն, որը կարող է թյուր պատրանք ստեղծել կամ այլ կերպ բացասական ազդեցություն ունենալ դատական իշխանության անկախության և անաչառության վրա: Դատավորի կողմից գործի ողջամիտ ժամկետում քննության իրականացման պահանջն իր ամրագրումն է ստացել ոչ միայն դատավարական օրենսգրքերում, այլ նաև՝ դատավորին ներկայացվող վարքագծի կանոններում՝ իրենից ներկայացնելով առանձնակի կարևորություն, քանի որ, որոշ դեպքերում և պայմաններում, դրա խախտումը կարող է իր ազդեցությունն ունենալ դատական իշխանության հեղինակազրկման հարցում՝ հանգեցնելով դատական իշխանության նկատմամբ դատավարության մասնակիցների անվստահության ձևավորմանը, ինչպես նաև կարծիք ստեղծել՝ իրեն վերաբերող վեճի լուծման շուրջ արդարադատություն իրականացնող մարմնի կողմից դրսևորվող անտարբերության տեսանկյունից:

Սահմանադրական դատարանը 16.03.2021 թվականի թիվ ՍԴՈ-1585 որոշմամբ արձանագրել է, որ գործը ողջամիտ ժամկետում քննելու պահանջն արդար դատաքննության իրավունքի անկյունաքարերից մեկն է, և դրա խախտումը կարող է խաթարել արդարադատության բուն էությունը, ուղղակիորեն վտանգել արդարադատության իրականացման ողջ գործընթացի արդյունավետությունը և կասկածի տակ դնել այդ գործընթացի վստահելիությունը: Միջազգայնորեն ընդունված է այն մոտեցումը, որի համաձայն՝ «ուշացած արդարադատությունը հավասար է մերժված արդարադատության» (օրինակ՝ ECHR, Cases of Vazagashvili and Shanava v. Georgia, application no. 50375/07, 18/07/2019, and Lopatin and Medvedskiy v. Ukraine, applications nos. 2278/03 and 6222/03, 20/05/2010), քանի որ գործի քննության անհարկի ձգձգումները, նույնիսկ անկախ գործի ելքից, անարդյունավետ են դարձնում մարդու իրավունքների պաշտպանությունը։

Սահմանադրական դատարանն արձանագրել է, որ գործի քննության ողջամիտ ժամկետը չունի ընդհանուր, բոլոր իրավիճակների համար կիրառելի թվային արտահայտություն. այն ենթակա է գնահատման յուրաքանչյուր դեպքում՝ հաշվի առնելով կոնկրետ գործի հանգամանքները։ Ընդ որում, Սահմանադրության 81-րդ հոդվածի ուժով անձի արդար դատաքննության իրավունքը և դրա բաղադրատարր հանդիսացող՝ ողջամիտ ժամկետում գործի քննության պահանջը մեկնաբանելիս պետք է հաշվի առնվի և կիրառվի, ի թիվս այլնի, նաև Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի ձևավորած պրակտիկան:

Եվրոպական դատարանը բազմիցս անդրադարձել է գործի քննությունը ողջամիտ ժամկետում իրականացնելու պահանջի բովանդակությանը՝ ընդգծելով նաև այդ պահանջի կարևորությունը: Վերջինս, մասնավորապես, նշել է, որ պահանջելով գործերի քննություն «ողջամիտ ժամկետում»՝ Կոնվենցիան ընդգծում է այն հանգամանքը, որ արդարադատությունը չպետք է իրականացվի այնպիսի ձգձգումներով, որոնք կարող են վտանգել դրա արդյունավետությունն ու վստահելիությունը1:

Միաժամանակ, Բարձրագույն դատական խորհուրդն անհրաժեշտ է համարում արձանագրել, որ որոշակի ժամկետներով այդօրինակ գործողությունների սահմանափակումը կոչված է ապահովելու իրավահարաբերությունների կայունությունը, որոշակիությունը, հստակությունը, ինչպես նաև կոչված է կանխելու և բացառելու «կամայականության վտանգ»-ը՝ տալով համապատասխան սուբյեկտներին իրենց վարքագիծն օրենքի պահանջներին համապատասխանեցնելու գործնական հնարավորություն:

Սահմանադրության 13-րդ հոդվածի համաձայն՝ Հայաստանի Հանրապետության արտաքին քաղաքականությունն իրականացվում է միջազգային իրավունքի հիման վրա՝ բոլոր պետությունների հետ բարիդրացիական, փոխշահավետ հարաբերություններ հաստատելու նպատակով:

Խորհուրդը նախևառաջ հարկ է համարում արձանագրել, որ Հայաստանի Հանրապետությունը քրեական գործերով իրավական օգնության ոլորտում գործող մի շարք բազմակողմ և երկկողմ միջազգային պայմանագրեր է վավերացրել, որոնցով կարգավորվում են քրեական գործերով իրավական փոխօգնության, հանցագործություն կատարած անձանց հանձնման (էքստրադիցիայի), դատապարտյալների փոխանցման, օտարերկրյա դատական ակտերի ճանաչման և կատարման, ինչպես նաև այլ հարցեր: Միջազգային պայմանագրերը պետություններին ընձեռում են իրավական փոխադարձ օգնություն ստանալու և տրամադրելու հնարավորություն, սահմանում այդպիսի օգնության սկզբունքները և ձևերը, սակայն իրավական օգնության տրամադրման կարգը, դրա հետ կապված վարութային գործողությունները միջազգային պայմանագրերը չեն կարգավորում՝ թողնելով դրանց կարգավորումը յուրաքանչյուր երկրի ներպետական օրենսդրությանը:

30.06.2021 թվականին ընդունված և 01.07.2022 թվականին ուժի մեջ մտած Քրեական դատավարության օրենսգրքի 483-րդ հոդվածի 26-րդ մասի համաձայն՝ 1998 թվականի հուլիսի 1-ին ընդունված Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքի 54-րդ, 54.1-ին, 54.2-րդ, 54.3-րդ, 54.4-րդ գլուխների դրույթներն ուժը կորցրած չեն ճանաչվում:

01.07.1998 թվականին ընդունված Քրեական դատավարության օրենսգրքի 54-րդ գլխում ներառված 478.1-րդ հոդվածի 1-4-րդ մասերը համապաստախանաբար սահմանում են՝

1. Հայաստանի Հանրապետության տարածքից դուրս հանցագործություն կատարած անձանց Հայաստանի Հանրապետության տարածքում ձերբակալելու դեպքում ձերբակալումն իրականացրած մարմինն անհապաղ տեղեկացնում է հետախուզման նախաձեռնողին՝ պահանջելով տվյալ պետության իրավասու մարմնի կողմից կայացված՝ կալանավորումը որպես խափանման միջոց ընտրելու մասին որոշումը կամ դատավճիռը:

2. Անձի ձերբակալման մասին հաղորդումն անհրաժեշտ փաստաթղթերի հետ անհապաղ ուղարկվում է Հայաստանի Հանրապետության գլխավոր դատախազություն:

3. Հայաստանի Հանրապետության գլխավոր դատախազությունը ձերբակալման արձանագրությունն ստանալուց հետո ձերբակալման մասին անհապաղ տեղեկացնում է միջազգային հետախուզում հայտարարած պետության իրավասու մարմիններին և (կամ) Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարությանը:

4. Եթե անձի ձերբակալման պահից 72 ժամվա ընթացքում չի կայացվել նրան ժամանակավոր կալանավորելու մասին Հայաստանի Հանրապետության դատարանի որոշումը, ապա ձերբակալված անձը ենթակա է անհապաղ ազատման:

Նույն օրենսգրքի 478.2-րդ հոդվածի 1-ին մասը նախատեսում է, որ՝ Հայաստանի Հանրապետության տարածքից դուրս հանցագործություն կատարած և Հայաստանի Հանրապետության տարածքում ձերբակալված անձանց նկատմամբ ժամանակավոր կալանավորման կիրառում մինչև 40 օր ժամկետով կամ միջազգային պայմանագրով նախատեսված այլ ժամկետով՝ հանձնելու վերաբերյալ միջնորդությունն ստանալու և հանձնումը բացառող հանգամանքները պարզելու նպատակով:

Վերոգրյալ իրավանորմերի վերլուծությունից բխում է, որ եթե Հայաստանի Հանրապետության տարածքից դուրս հանցագործություն կատարած անձի Հայաստանի Հանրապետության տարածքում ձերբակալման պահից Հայաստանի Հանրապետության դատարանը 72 ժամվա ընթացքում չի կայացրել մինչև 40 օր ժամկետով կամ միջազգային պայմանագրով նախատեսված այլ ժամկետով նրան ժամանակավոր կալանավորելու մասին որոշում, ապա ձերբակալված անձը ենթակա է անհապաղ ազատման: Այսինքն, ձերբակալումը չի կարող տևել արգելանքի վերցնելու պահից 72 ժամից ավելի:

Միաժամանակ Սահմանադրական դատարանն իր 19.02.2019 թվականի թիվ ՍԴՈ-1446 որոշմամբ նշել է. «(...) անհրաժեշտ է տարանջատել խափանման միջոց հանդիսացող կալանավորումը ժամանակավոր կալանավորումից, որը, Օրենսգրքի 6-րդ հոդվածի 38.1-րդ կետի համաձայն, անձին անազատության մեջ պահելն է հանձնելու վերաբերյալ միջնորդությունն ստանալու և հանձնումը բացառող հանգամանքները պարզելու, այսինքն՝ հնարավոր հանձնումն ապահովելու նպատակով: Այլ կերպ ասած՝ տվյալ դեպքում կալանավորումը մեկ այլ գործողության կատարումն ապահովող միջոց է»:

Օրենսգրքի 32-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ առաջին ատյանի դատարանի նախագահը Բարձրագույն դատական խորհրդի սահմանած կարգով հաստատում է մինչդատական վարույթի դատական երաշխիքների շրջանակներում ներկայացված միջնորդությունների, բողոքների և օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումներ իրականացնելու մասին միջնորդությունների քննությունն իրականացնող դատավորների հերթապահությունների ժամանակացույցը:

«Մինչդատական քրեական վարույթի նկատմամբ դատական վերահսկողության շրջանակներում ներկայացված միջնորդությունները և օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումներ իրականացնելու մասին միջնորդությունները քննող դատավորների հերթապահություն սահմանելու մասին» 26.07.2018 թվականի թիվ ԲԴԽ-29-Ո-67 որոշմամբ սահմանված կարգի նախաբանի համաձայն՝ «Բարձրագույն դատական խորհուրդը (այսուհետ՝ Խորհուրդ), հիմք ընդունելով «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածով, Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքի 283-րդ հոդվածի 4-րդ մասով, 284-րդ հոդվածի 2-րդ և 4-րդ մասերով, 285-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված իրավակարգավորումները, արձանագրում է, որ մինչդատական քրեական վարույթի նկատմամբ դատական վերահսկողության շրջանակներում ներկայացված միջնորդությունները և օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումներ իրականացնելու մասին միջնորդությունները պետք է քննարկվեն և լուծվեն անհապաղ կամ օրենքով սահմանված սեղմ ժամկետներում` անկախ այն հանգամանքից` դրանք ներկայացվել են աշխատանքային, թե՝ ոչ աշխատանքային օրերին և ժամերին»:

Կարգի 2-րդ կետի համաձայն՝ մինչդատական քրեական վարույթ իրականացնող մարմինների՝ անհապաղ քննության ենթակա միջնորդությունների քննությունն ապահովելու նպատակով՝ առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության բոլոր դատարաններում, իսկ օպերատիվ-հետախուզական գործունեություն իրականացնող մարմինների՝ անհապաղ քննության ենթակա միջնորդությունների քննությունն ապահովելու նպատակով՝ Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանում, համապատասխան դատարանի նախագահի կողմից աշխատանքային և ոչ աշխատանքային օրերի համար հաստատվում է հերթապահության ներգրավման ենթակա դատավորների ժամանակացույցը (այսուհետ՝ Ժամանակացույց)՝ համաձայն Ձև 1-ի:

Կարգի 4-րդ կետի համաձայն՝ հաստատված Ժամանակացույցը առանձին դատավորներին է տրամադրվում հերթապահությունը սկսվելուց առնվազն մեկ ամիս առաջ:

Կարգի 12-րդ կետի համաձայն՝ հերթապահության ներգրավված դատավորների և աշխատակազմերի աշխատակիցների արտաժամյա աշխատաժամանակը հաշվառվում է ընդհանուր աշխատաժամանակի հաշվառման տեղեկագրում և հատուցվում Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

Խորհուրդն արձանագրում է, որ մինչդատական վարույթ իրականացնող և օպերատիվ-հետախուզական գործունեություն իրականացնող մարմինների կողմից ներկայացված անհապաղ քննության ենթակա միջնորդությունների քննությունն իրականացնող դատավորների աշխատանքային և ոչ աշխատանքային օրերի համար հերթապահությունների ժամանակացույցը հաստատվում է առաջին ատյանի համապատասխան դատարանի նախագահի կողմից և հերթապահությունը սկսվելուց առնվազն մեկ ամիս առաջ տրամադրվում է առանձին դատավորներին: Այսինքն, դատավորին նախապես տեղեկացվում է նույնիսկ ոչ աշխատանքային օրերին իր հերթապահության օրերի մասին: Ավելին, օրենսդրությամբ սահմանված է նաև ընդհանուր աշխատաժամանակի հաշվառման տեղեկագրում հաշվառման և արտաժամյա աշխատաժամանակի համար հատուցման մասին:

Քննարկվող պարագայում 21.06.2024 թվականին՝ ժամը 11:00-ին, ՀՀ ՆԳՆ ոստիկանության աշխատակիցները հայտնաբերել և ձերբակալել են համակարգչային տեխնիկայի կիրառմամբ խարդախության, շորթման, մեկ կամ ավելի համակարգչային համակարգերի վնասման և փողերի լվացման մեղադրանքներով միջազգային մակարդակով ԱՄՆ իրավասու մարմինների կողմից հետախուզվող Օլեգ Եվգենիի Նեֆեդովին (ծնվ. 03.06.1990թ.)։ Օլեգ Նեֆեդովի նկատմամբ ժամանակավոր կալանավորելու վերաբերյալ միջնորդությունը մուտքագրվել է Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանի հերթապահ Շենգավիթի նստավայր՝ 22.06.2024 թվականին՝ ժամը 13։30-ին, իսկ Դատարանի կողմից միջնորդության քննարկումը նշանակվել է 24.06.2024 թվականին՝ ժամը 10:00-ին։ Դատական նիստի ընթացքում՝ ժամը 11:00-ին Օլեգ Նեֆեդովի ձերբակալման ժամկետը լրացել է, ինչից հետո նիստը շարունակվել է։ Պաշտպան Հ. Ալումյանը Դատարանին միջնորդել է՝ միջնորդությանը կից ներկայացված փաստաթղթերին ծանոթանալու նպատակով Օ. Նեֆեդովին ժամանակ տրամադրել։ Դատարանը բավարարել է միջնորդությունը և 15 րոպե ընդմիջում հայտարարել, ինչից հետո դատական նիստին ներկայացել է միայն պաշտպան Գ. Հովհաննիսյանը, չեն ներկայացել Օ. Նեֆեդովը և վերջինիս պաշտպան Հ. Ալումյանը։ 24.06.2024 թվականին՝ ժամը 13։16-ին, արդեն Օ. Նեֆեդովի բացակայությամբ Դատարանը որոշում է կայացրել դատախազի միջնորդությունը բավարարելու և Օ. Նեֆեդովի նկատմամբ 30 օր ժամկետով ժամանակավոր կալանավորում կիրառելու մասին։ Ձերբակալման ժամկետը լրանալու հանգամանքով պայմանավորված՝ անձը հայտնվել է ազատության մեջ և մինչ օրս չի հայտնաբերվել։

Տվյալ դեպքում, ժամանակավոր կալանավորման մասին միջնորդության քննության ժամկետի սահմանումը կախման մեջ է ձերբակալման համար նախատեսված 72-ժամյա ժամկետի հետ, հետևաբար ձերբակալման ժամանակահատվածը սահմանող և ժամանակավոր կալանավորման մասին որոշում կայացնելու հնարավորությունն ընձեռող քրեադատավարական նորմերի համադրված վերլուծությունից ակնհայտ է դառնում, որ Դատարանը ստանալով ժամանակավոր կալանավորման մասին միջնորդությունը՝ պարտավոր է բավարար շրջահայացության դրսևորման արդյունքում իր գործողությունները կազմակերպել այնպես, որ ժամանակավոր կալանավորման մասին միջնորդության քննությունը և լուծումն իրականացվեն ձերբակալման պահից 72 ժամը չգերազանցող ժամանակահատվածում, նպատակ ունենալով կանխել ձերբակալման ժամկետի լրանալու ուժով անձի ազատության մեջ հայտնվելը:

Խորհուրդն արձանագրում է, որ ԱՄՆ իրավասու մարմինների կողմից հետախուզվող, կիբերհանցագործության մեջ մեղադրվող Օլեգ Նեֆեդովին, Հայաստանի իրավապահ մարմինների կողմից 21.06.2024 թվականին՝ ժամը 11:00-ին ձերբակալելուց հետո՝ նրա նկատմամբ ժամանակավոր կալանավորում կիրառելու նպատակով՝ Դատարանին ներկայացվել է միջնորդություն 22.06.2024 թվականին՝ ժամը 13։30-ին, սակայն Դատավորի կողմից միջնորդությունը ստանալուց հետո միջնորդության քննարկումը նշանակվել է ավելի քան 44 ժամ անց՝ 24.06.2024 թվականին՝ ժամը 10:00-ին, այսինքն՝ ձերբակալման ժամկետը լրանալուց 1 ժամ առաջ, ինչի արդյունքում՝ 72 ժամվա ընթացքում Օլեգ Նեֆեդովի նկատմամբ Դատարանի կողմից ժամանակավոր կալանավորման մասին որոշում չի կայացվել և միջազգային հետախուզման մեջ գտնվող ձերբակալված անձն օրենքի ուժով ազատ է արձակվել՝ հեռանալով դատարանից անհետացել է:

Խորհուրդը, ինչպես նախկինում իր կայացրած որոշումներում, սույն կարգապահական վարույթի շրջանակներում վերահաստատելով գործի ողջամիտ ժամկետում քննության անհրաժեշտությունը և կարևորությունը, ևս մեկ անգամ կարևոր է համարում ընդգծել արդարադատությունն առանց անհարկի ձգձգումների իրականացնելու կարևորությունը, քանի որ դատավարական հստակ ժամկետների խախտումները և ողջամիտ ժամկետում գործի քննության սկզբունքի խախտումը վտանգում և խաթարում են արդարադատության արդյունավետությունը և ամբողջ դատական համակարգի վստահելիությունը:

Ավելին, միջազգային իրավական փաստաթղթերում օգտագործվում է` «ուշացած արդարադատությունը մերժված արդարադատություն է» ("Justice delayed is justice denied") գաղափարը, որի համաձայն` դատավարության չհիմնավորված ձգձգումը կարող է հանգեցնել «արդարադատության մերժմանը»՝ դատավարության կողմերի համար։ Հետևաբար, Դատավորը պետք է անհրաժեշտ ջանասիրություն դրսևորեր և ժամանակավոր կալանավորման միջնորդության քննության կապակցությամբ նիստ հրավիրեր և անցկացներ ձերբակալման պահից 72 ժամվա ընթացքում դրա քննությունը կազմակերպելու և ավարտելու հաշվառմամբ, որը չի կատարել: Արդյունքում, միջազգային հետախուզման մեջ գտնվող ձերբակալված անձը հայտնվել է ազատության մեջ և խուսափել է արդարադատությունից: Դատարանի նման վարքագծի դրսևորումն անկողմնակալ դիտորդի տեսանկյունից կարող է ողջամտորեն կասկած հարուցել նաև Դատարանի անկախության ու անաչառության հարցում, դրանով իսկ նվազեցնելով հանրության վստահությունը դատական իշխանության նկատմամբ:

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը՝ Խորհուրդը գտնում է, որ Դատավորի կողմից թույլ են տրվել դատավորի վարքագծի կանոնների՝ Օրենսգրքի 69-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով սահմանված՝ ցանկացած գործունեություն իրականացնելիս և բոլոր հանգամանքներում դատական իշխանությունը վարկաբեկող, ինչպես նաև դատական իշխանության անկախության և անաչառության վերաբերյալ հանրության վստահությունը նվազեցնող վարքագիծ դրսևորելուց զերծ մնալու և Օրենսգրքի 70-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 6-րդ կետով սահմանված՝ ի պաշտոնե գործելիս առանց արդարադատության շահերին վնասելու` ողջամիտ ժամկետում և նվազագույն դատական ծախսերի կատարմամբ իր իրավասությանը վերապահված հարցերը քննելու և լուծելու պահանջների խախտում:

Խորհուրդն արձանագրում է, որ Դատավորի կողմից թույլ տրված խախտումները կատարվել են կոպիտ անփութությամբ՝ հետևյալ պատճառաբանությամբ.

Օրենսգրքի 142-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ սույն գլխի իմաստով՝ արարքը համարվում է դիտավորությամբ կատարված, եթե դատավորը գիտակցել է իր վարքագծի ոչ իրավաչափ բնույթը: Նույն հոդվածի 5-րդ մասի համաձայն՝ սույն գլխի իմաստով՝ արարքը համարվում է կոպիտ անփութությամբ կատարված, եթե դատավորը չի գիտակցել իր վարքագծի ոչ իրավաչափ բնույթը, թեև տվյալ իրադրությունում ակնհայտորեն կարող էր և պարտավոր էր դա անել:

Վերը նշված իրավանորմերի տրամաբանությունից բխում է, որ օրենսդրի կողմից արդարադատություն կամ որպես դատարան՝ օրենքով նախատեսված այլ լիազորություններ իրականացնելիս նյութական կամ դատավարական իրավունքի նորմի խախտման վարքագծի առումով առանձնացվել են մեղքի դրսևորման երկու ձևեր՝ դիտավորություն և կոպիտ անփութություն:

Խորհուրդն արձանագրում է, որ դատավորի կարգապահական պատասխանատվության տեսանկյունից մեղքը դատավորի վերաբերմունքն է իր կողմից կատարված արարքի նկատմամբ:

Միաժամանակ Խորհուրդը, դիտարկելով և համադրելով իրավախախտման համար հիմք հանդիսացող իրավակարգավորումներն ու Դատավորի կողմից թույլ տրված արարքները, արձանագրում է, որ Դատավորին վերագրվող խախտումը թույլ է տրվել կոպիտ անփութությամբ, քանի որ Դատավորը, համոզված լինելով, որ նշանակված ժամին կարող է ավարտել միջնորդության քննարկումը, չի կարողացել այն իրականացնել, մինչդեռ, պարտավոր էր միջազգային հետախուզման մեջ գտնվող անձի նկատմամբ ժամանակավոր կալանավորման միջնորդության քննարկումը կազմակերպել այնպիսի ժամկետում, որպեսզի ժամանակի կառավարման տեսակետից՝ նման միջնորդությունների քննարկման ժամանակ, կարողանար կանխատեսել հնարավոր բացասական հետևանքները և միջոցներ ձեռնարկեր դրանք բացառելու ուղղությամբ։

Օրենսգրքի 149-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ դատավորի նկատմամբ կիրառվող կարգապահական տույժը պետք է համաչափ լինի կատարված խախտմանը: Կարգապահական տույժ կիրառելիս Խորհուրդը հաշվի է առնում խախտման բնույթը և հետևանքները, դիտավորությունը կամ կոպիտ անփութությունը, դատավորի անձը, առկա տույժերը և ուշադրության արժանի այլ հանգամանքներ:

Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է, որ Դատավորը կարգապահական խախտում թույլ տալու պահին կարգապահական տույժ չի ունեցել:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 94-րդ հոդվածի 6-րդ մասով, 142-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետով, 149-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետով, 154-րդ հոդվածի 4-րդ մասի 1-ին կետով և 155-րդ հոդվածով՝ Խորհուրդը,

1․ Արդարադատության նախարարի պարտականությունները կատարողի միջնորդությունը՝ Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանի դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ, բավարարել: Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանի դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանին հայտարարել խիստ նկատողություն:

2․ Որոշումն ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և վերջնական է:

______________________________