ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

5 հունվարի 2023 թվականի N 31-Լ

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ 2023-2025 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ ՄԱՐԴԿԱՆՑ ԹՐԱՖԻՔԻՆԳԻ ԿԱՄ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ ԴԵՄ ՊԱՅՔԱՐԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՄԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԾՐԱԳԻՐԸ ԵՎ ԾՐԱԳՐԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հիմք ընդունելով «Մարդկանց թրաֆիքինգի և շահագործման ենթարկված անձանց նույնացման և աջակցության մասին» օրենքի 3-րդ հոդվածի 3-րդ մասը՝ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Հաստատել Հայաստանի Հանրապետությունում 2023-2025 թվականների ընթացքում մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դեմ պայքարի կազմակերպման ազգային ծրագիրը և ծրագրի իրականացման ժամանակացույցը` համաձայն հավելվածի:

2. Հայաստանի Հանրապետության պետական կառավարման համակարգի մարմինների ղեկավարներին՝ մինչև յուրաքանչյուր հաջորդ տարվա փետրվարի 15-ը Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն ներկայացնել տեղեկատվություն նախորդ տարվա ընթացքում կատարած աշխատանքների մասին՝ այն Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության կողմից ամփոփվելու և Հայաստանի Հանրապետությունում մարդկանց թրաֆիքինգի և շահագործման դեմ պայքարի հարցերով խորհրդի քննարկմանը ներկայացվելու համար:

3. Սույն որոշման 1-ին կետով հաստատված ծրագրի գծով Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեից անհրաժեշտ ծախսերի հատկացման հնարավորության հարցը քննարկել տվյալ տարվա բյուջետային գործընթացի շրջանակում:

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ	Ն. Փաշինյան
Երևան

09.01.2023 ՀԱՎԱՍՏՎԱԾ Է ԷԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ՍՏՈՐԱԳՐՈՒԹՅԱՄԲ

Հավելված ՀՀ կառավարության 2023 թվականի հունվարի 5-ի N 31-Լ որոշման

Ա Զ Գ Ա Յ Ի Ն  Ծ Ր Ա Գ Ի Ր

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ 2023-2025 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ ՄԱՐԴԿԱՆՑ ԹՐԱՖԻՔԻՆԳԻ ԿԱՄ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ ԴԵՄ ՊԱՅՔԱՐԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՄԱՆ

ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ

ՄԱՐԴԿԱՆՑ ԹՐԱՖԻՔԻՆԳԻ ԿԱՄ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ ԴԵՄ ՊԱՅՔԱՐԻ 2023-2025 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ԱԶԳԱՅԻՆ ԾՐԱԳՐԻ ՌԱԶՄԱՎԱՐԱԿԱՆ ՇՐՋԱՆԱԿԸ

1. Հայաստանի Հանրապետությունում մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դեմ կազմակերպված պայքարն ընթանում է ավելի քան երկու տասնամյակ` սկսվելով 2002 թվականին և զգալի առաջընթաց արձանագրելով հետագա տարիներին: Ստեղծվել է հիմնարար օրենսդրական մեխանիզմ, որը եզրագծում է մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դեմ պայքարում ներգրավված դերակատարների գործառույթները և մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման զոհ դարձած անձանց պաշտպանության ու աջակցության շրջանակը:

2. Մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դեմ պայքարը համակարգային մոտեցում է պահանջում` հաշվի առնելով հանցագործության հարափոփոխ բնույթը և դրան արձագանքելու ճկուն քաղաքականության ու մեխանիզմների կարևորությունը, հասարակության խոցելի շերտերում ներթափանցման աստիճանը և դրան` կանխարգելմանն ուղղված գործողություններով ու իրազեկվածության բարձրացմամբ հակազդելու անհրաժեշտությունը, անդրազգային հանցավորություն լինելու հանգամանքը, ինչն անխուսափելի է դարձնում ծագման, տարանցման և նպատակակետ երկրների պատկան մարմինների միջև և հանցագործության խնդիրներով զբաղվող միջազգային կառույցների հետ արդյունավետ համագործակցության ձևավորումն ու իրականացումը:

12. Մարդկանց թրաֆիքինգի և շահագործման դեմ պայքարի գործընթացն արդյունավետ իրականացնելու համար խիստ կարևորվում է տարաբնույթ ուսումնասիրությունների իրականացումը, որոնք օգնում են վերհանելու ծագած խնդիրներն ու դրանց պատճառները, թիրախային խմբերը, երևույթի փոփոխությունները, միտումները և առնչվող այլ հարցեր: Դրանք օգնում են ոլորտում իրատեսական նպատակային քաղաքականության ու ռազմավարության մշակմանը և իրականացվող միջոցառումների վերանայմանը:

13. Ծրագրի մշակումն իրականացվել է Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության կողմից Հայաստանի Հանրապետությունում մարդկանց թրաֆիքինգի և շահագործման դեմ պայքարի հարցերով խորհրդի միջգերատեսչական աշխատանքային խմբի աջակցությամբ:

Ժ Ա Մ Ա Ն Ա Կ Ա Ց ՈՒ Յ Ց

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ 2023-2025 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ ՄԱՐԴԿԱՆՑ ԹՐԱՖԻՔԻՆԳԻ ԿԱՄ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ ԴԵՄ ՊԱՅՔԱՐԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՄԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԾՐԱԳՐԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ

NN ը/կ	Միջոցառումներ	Կատարող և համակատարողներ	Կատարման ժամկետ	Ֆինանսավորման հնարավոր աղբյուրներ և չափ	Ակնկալվող չափելի արդյունքներ	Գնահատման ցուցանիշներ
1	2	3	4	5	6	7
Գլուխ I. ՄԱՐԴԿԱՆՑ ԹՐԱՖԻՔԻՆԳԻ ԿԱՄ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ ԴԵՄ ՊԱՅՔԱՐԻ ՕՐԵՆՍԴՐՈՒԹՅԱՆ ԲԱՐԵԼԱՎՈՒՄ
	Նպատակ 1. Մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դեմ պայքարի օրենսդրության համապատասխանեցումը միջազգային նորմերին և իրավական ակտերի ներդաշնակության ապահովում
1.1.1	Համադրել երեխայի հարկադիր աշխատանքի առնչությամբ կիրառվող եզրույթները («հարկադիր աշխատանք», «երեխայի աշխատանքի վատթարագույն ձև» և «մինչև 18 տարեկան անձանց համար ծանր կամ արգելված աշխատանքներ»)՝ ըստ անհրաժեշտության փոփոխություններ առաջարկելով Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքային օրենսգրքում և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2005 թվականի դեկտեմբերի 29-ի N 2308-Ն որոշման մեջ կատարելու համար:	ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն Առողջապահական և աշխատանքի տեսչական մարմին ՀՀ արդարադատության նախարարություն ՀՀ քննչական կոմիտե (համաձայնությամբ) ՀՀ գլխավոր դատախազություն (համաձայնությամբ)	2024 թ. 2-րդ եռամսյակ	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Բարելավված է երեխայի հարկադիր աշխատանքի դեպքերի բացահայտման, հատուկ կատեգորիայի զոհերի նույնացման գործընթացը, պաշտպանված են երեխայի աշխատանքային իրավունքները:	Վերլուծության իրականացում և քննարկում, արդյունքների հիման վրա «ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի մշակում, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2005 թվականի դեկտեմբերի 29-ի N 2308-Ն որոշման մեջ լրացումների կամ փոփոխությունների կատարման նախագծի մշակում
1.1.2	Կատարել ուսումնասիրություն և դրա արդյունքում օրենսդրության համապատասխանեցում «Սեռական շահագործումից և սեռական բռնությունից երեխաներին պաշտպանելու մասին» Եվրոպայի խորհրդի կոնվենցիայի պահանջներին համապատասխան սեռական շահագործման ու սեռական բռնության կանխարգելման և վերջիններից երեխաների պաշտպանության մեխանիզմների ներդրման նպատակով:	ՀՀ արդարադատության նախարարություն ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն ՀՀ քննչական կոմիտե (համաձայնությամբ) ՀՀ գլխավոր դատախազություն (համաձայնությամբ)	2023 թ. 2-րդ եռամսյակ	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Բարելավված է երեխայի սեռական շահագործման և սեռական բռնության դեպքերի բացահայտման, հատուկ կատեգորիայի զոհերի նույնացման գործընթացը:	Կատարված ուսումնասիրության ներկայացում և քննարկում, դրա հիմքով «Մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ենթարկված անձանց նույնացման և աջակցության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում համապատասխան փոփոխությունների և լրացումների կատարում, դրան համապատասխան Հայաստանի Հանրապետության ենթաօրենսդրական կարագավորումների վերանայում
1.1.3	Իրականացնել միջոցառումներ` ուղղված «Մարդու օրգանների թրաֆիքինգի դեմ» Եվրոպայի խորհրդի կոնվենցիայի վավերացմանը:	ՀՀ արդարադատության նախարարություն ՀՀ արտաքին գործերի նախարարություն ՀՀ առողջապահության նախարարություն ՀՀ քննչական կոմիտե (համաձայնությամբ) ՀՀ գլխավոր դատախազություն (համաձայնությամբ)	2023 թ. 3-րդ եռամսյակ	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Առավել համապարփակ կդառնա մարդկանց շահագործման և թրաֆիքինգի դեմ պայքարին ուղղված ՀՀ օրենսդրությունը` համապատասխանելով միջազգային պահանջներին:	Վավերացման ենթակա փաթեթի վերաբերյալ ՀՀ կառավարության հավանություն տալու որոշման ընդունումը։
1.1.4	Ուսումնասիրել հակաիրավական գործողություններ կատարելուն հարկադրելը՝ որպես շահագործման ձև դիտարկելու և թրաֆիքինգից կամ շահագործումից տուժած անձին միայն ոչ մեծ կամ միջին ծանրության հանցանքներից քրեական պատասխանատվությունից ազատելու կիրառման իրավաչափությունը և նորմերի մրցակցությունը:	ՀՀ արդարադատության նախարարություն ՀՀ ոստիկանություն ՀՀ քննչական կոմիտե (համաձայնությամբ) ՀՀ գլխավոր դատախազություն (համաձայնությամբ)	2023 թ. 3-րդ եռամսյակ	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Քրեաիրավական նորմերի կիրառման դեպքերի հստակեցում և պրակտիկայի միասնականացում	Հակաիրավական գործողություններ կատարելուն հարկադրելը՝ որպես շահագործման ձև դիտելու հստակ չափանիշների սահմանում
1.1.5	Նոր քրեական դատավորության և նոր քրեական օրենսգրքերից բխող փոփոխություններ և լրացումներ կատարել «Մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ենթարկված անձանց նույնացման և աջակցության մասին» օրենքում և այլ ենթաօրենսդրական ակտերում:	ՀՀ արդարադատության նախարարություն ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն Արտաքին գործերի նախարարություն ՀՀ ոստիկանություն ՀՀ քննչական կոմիտե (համաձայնությամբ) ՀՀ գլխավոր դատախազություն (համաձայնությամբ)	2023 թ. 4-րդ եռամսյակ	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Ենթաօրենսդրական ակտերի համապատասխանեցում օրենսդրական փոփոխություններին, ազգային օրենսդրության համահունչություն	Համապատասխան ենթաօրեսդրական ակտերի առկայություն, վերանայված օրենսդրության առկայություն
1.1.6	Վերանայել ՀՀ կառավարության 2017 թ. N 1200-Ն որոշմամբ սահմանված նույնացման հանձնաժողովի անդամների կազմը և լիազորությունների շրջանակը:	ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն	2024 թ. 2-րդ եռամսյակ	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Առավել արդյունավետ կդառնա թրաֆիքինգի զոհերի և հավանական զոհերի նույնացման գործընթացը:	Ընդունված է ՀՀ կառավարության որոշումը:
1.1.7	Վերանայել ՀՀ կառավարության 2015 թ. «Գործընկեր հասարակական կազմակերպությունների ընտրության կարգը, մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման զոհերի նույնացման հանձնաժողովում հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների ընտրության կարգը սահմանելու մասին» N 851-Ն որոշումը:	ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն	2024 թ. 2-րդ եռամսյակ	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Բարելավված է գործընկեր հասարակական կազմակերպությունների ընտրության կարգը:	Ընդունված է ՀՀ կառավարության որոշումը:
Գլուխ II. ՄԱՐԴԿԱՆՑ ԹՐԱՖԻՔԻՆԳԻ ԿԱՄ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ ԿԱՆԽԱՐԳԵԼՈՒՄ
	Նպատակ 1. Մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման վտանգի վերաբերյալ բնակչության իրազեկման բարձրացում
2.1.1	Կազմակերպել իրազեկման արշավներ երիտասարդների շրջանում` մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման թեմայով:	ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն Առողջապահական և աշխատանքի տեսչական մարմին ՀՀ դատախազություն Հայաստանի գործատուների հանրապետական միություն (համաձայնությամբ) Հայաստանի արհմիությունների կոնֆեդերացիա (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ պետական բյուջե 2,582․0 հազ. դրամ	Կբարձրանա երիտասարդության իրազեկվածության մակարդակը, կնվազեն մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ենթարկվելու ռիսկերը, հանրության շրջանում կվերանա մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման զոհերի նկատմամբ անհանդուրժողականությունը/ անտարբերությունը, կբարելավվի հարկադիր աշխատանքի դեպքերի բացահայտման, զոհերի նույնացման գործընթացը:	Իրազեկման արշավների թիվը, տարեկան առնվազն 3 անգամ իրազեկման արշավներում ընդգրկված անձանց թիվը տարեկան 5% աճ
2.1.2	Մարդկանց թրաֆիքինգի թեմայի վերաբերյալ իրազեկման արշավներ կազմակերպել բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում, նախնական և միջին մասնագիտական հաստատություններում, դպրոցներում:	ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարություն ՀՀ դատախազություն գործընկեր հասարակական կազմակերպություններ (համաձայնությամբ)	2024-2025 թթ.	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Հասցեատեր խմբերի իրազեկվածության մակարդակի բարձրացում, մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ենթարկվելու ռիսկերի նվազում	Իրազեկման արշավներում ուսումնական հաստատությունների թիվը, տարեկան առնվազն 3 հաստատություն իրազեկման արշավներում ընդգրկված ուսանողների և աշակերտների թիվը, մեկ հաստատությունում ուսանողների առվազն 30 %-ը տարեկան
2.1.3	Մարդկանց թրաֆիքինգի թեմայով իրազեկման արշավներ կազմակերպել միասնական սոցիալական ծառայությունում հաշվառված խոցելի խմբերի շրջանում` առնվազն 5 մարզում և Երևանում:	ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն, գործընկեր հասարակական կազմակերպություններ (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ.	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Բարձրացել է հասցեատեր խմբերի իրազեկվածության մակարդակը, նվազել են մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ենթարկվելու ռիսկերը:	Իրազեկման արշավների թիվը միասնական սոցիալական ծառայության շահառուների շրջանում, տարեկան առնվազն 1 միջոցառում յուրաքանչյուր ՄՍԾՏԿ-ում իրազեկման արշավներին մասնակից շահառուների տոկոսն ընդհանուր թվից, տարեկան յուրաքանչյուր ՄՍԾՏԿ-ում շահառուների 10 %
2.1.4	Մարդկանց թրաֆիքինգի երևույթի վերաբերյալ իրազեկման և վերապատրաստման դասընթացներ ակցկացնել երեխաների ցերեկային խնամքի ու երեխաների շուրջօրյա խնամք և պաշտպանություն իրականացնող հաստատությունների, ինչպես նաև տարեց կամ հաշմանդամություն ունեցող անձանց շուրջօրյա խնամքի կենտրոնների աշխատակիցների շրջանում:	ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն գործընկեր հասարակական կազմակերպություններ (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ.	ՀՀ պետական բյուջե, 440.0 հազ.դրամ ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Կբարձրանա հասցեատեր խմբերի իրազեկվածության մակարդակը, կնվազեն մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ենթարկվելու ռիսկերը, առավել արդյունավետ կդառնա մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դեպքերի բացահայտումը:	Հաստատությունների և կենտրոնների թիվը, տարեկան առնվազն 3 հաստատություն իրազեկման և վերապատրաստման միջոցառումների թիվը, առնվազն 1 միջոցառում ընտրված յուրաքանչյուր հաստատությունում, մասնագիտական անձնակազմի 50 %-ի մասնակցությամբ
2.1.5	Մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման վտանգի վերաբերյալ լուսաբանող տեղեկատվական նյութեր պատրաստել և տարածել բնակչության, մասնավորապես, արտագնա աշխատանքի մեկնողների շրջանում:	ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն Հանրային հեռարձակողի խորհուրդ (համաձայնությամբ) Հեռուստատեսության և ռադիոյի հանձնաժողով (համաձայնությամբ) գործընկեր հասարակական կազմակերպություններ (համաձայնությամբ) Հայաստանի գործատուների հանրապետական միություն (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ պետական բյուջե, 100.0 հազ. դրամ ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Արտագնա աշխատանքի մեկնողները կտեղեկացվեն իրենց իրավունքների վերաբերյալ, մասնավորապես, մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ենթարկվելու վտանգի համատեքստում:	49 միասնական սոցիալական ծառայություններին նյութերի տրամադրում, 1 հեռուստահաղորդման կամ տեսահոլովակի պատրաստում
2.1.6	Բարձրացնել հասարակության պաշտպանվածությունը համացանցում (մասնավորապես` սոցիալական ցանցերում) տարածվող, մարդկանց թրաֆիքինգի վտանգ պարունակող տեղեկատվությունից` հանրային իրազեկմանը միտված միջոցառումների անցկացման միջոցով:	ՀՀ ոստիկանություն ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայություն Առողջապահական և աշխատանքի տեսչական մարմին Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմ (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Բնակչության, հատկապես արտերկրում աշխատանք որոնող քաղաքացիների շրջանում կբարձրանա մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման վտանգներին դիմակայելու միջոցների, ինչպես նաև պաշտպանության և աջակցության հնարավորության մասին իրազեկվածությունը:	Առնվազն տարեկան 1 մշակված տեղեկատվական հոլովակ՝ հասանելի շահագրգիռ կառույցների կայքերում և ֆեյսբուքյան էջերում
2.1.7	Զոհերի և հավանական զոհերի իրազեկման արդյունավետության բարձրացման նպատակով մշակել զոհերի իրավունքների և դրանց պաշտպանության մասին նյութեր և դրանք զետեղել www.antitrafficking.am կայքում:	ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն ՀՀ ոստիկանություն գործընկեր հասարակական կազմակերպություններ (համաձայնությամբ)	2024 թ. 1-ին եռամսյակ	ՀՀ պետական բյուջե, 50.0 հազ. դրամ ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Առավել կդյուրանա խոցելի խմբերի իրազեկման գործընթացը` հնարավորություն տալով ամփոփ և հանրամատչելի կերպով տեղեկացնել զոհերի իրավունքների և աջակցության հնարավորությունների մասին:	Մշակված և կայքում զետեղված, տարեկան կտրվածքով թարմացված թերթոններ
	Նպատակ 2. Պետական և տարածքային կառավարման, տեղական ինքնակառավարման մարմինների, բնակչության հետ անմիջական կապի մեջ գտնվող հիմնարկությունների, կազմակերպությունների աշխատողների` մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման վերաբերյալ իրազեկման բարձրացում և վերապատրաստում
2.2.1	Վերանայել և լրամշակել ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության համակարգի աշխատակիցների, ՀՀ պաշտպանության նախարարության համակարգի, սոցիալական ոլորտի մասնագետների, մանկավարժների համար մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման թեմայով ձեռնարկները՝ դրանք համապատասխանեցնելով գործող օրենսդրությանը և ընթացիկ իրավիճակին:	ՀՀ արտաքին գործերի նախարարություն ՀՀ պաշտպանության նախարարություն ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն	2023 թ. 2-րդ եռամսյակ	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Կապահովվի մասնագետների պարբերական վերապատրաստման իրականացումը լրամշակված ձեռնարկներով:	Ոլորտային մաս- նագիտական լրամշակված վերապատրաստման ձեռնարկների առկայություն և կիրառում՝ ըստ արծարծված թեմաների
2.2.2	Ներառել ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության համակարգի աշխատակիցների համար մշակված ձեռնարկի օգտագործումը ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության դիվանագիտական դպրոցի ուսումնական ծրագրերում և/կամ հյուպատոսների վերապատրաստման դասընթացներում, ներառել թրաֆիքինգի կամ շահագործման վերաբերյալ ուսուցումը ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության դիվանագիտական ակադեմիայի մշտական ծրագրերում:	ՀՀ արտաքին գործերի նախարարություն	2023 թ. 2-րդ եռամսյակ	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Կապահովվի մասնագետների հիմնարար գիտելիքների ստացումը դիվանագետների պատրաստման և վերապատրաստման ընթացքում:	Ուսումնական ծրագրերում ձեռնարկի ներառում, ուսուցում և վերապատրաստում
2.2.3	Անցկացնել դասախոսություններ մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման թեմայով` Հյուպատոսական գործունեության ծրագրով ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության դիվանագիտական դպրոցում դիվանագետների վերապատրաստման շրջանակներում:	ՀՀ արտաքին գործերի նախարարություն Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմ (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Կբարձրանա ապագա հյուպատոսների իրազեկվածության մակարդակը` մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ընթացիկ զարգացումների, ոլորտի քաղաքականության և զոհերի իրավունքների պաշտպանության ուղղությամբ:	Հյուպատոսների կողմից առավել արդյունավետ և իրազեկված կերպով ՀՀ քաղաքացիների իրավունքների պաշտպանություն արտերկրում, 40 վերապատրաստված հյուպատոս
2.2.4	Իրականացնել միջոցառումներ Երևանում և Հայաստանի Հանրապետության առնվազն 8 մարզում` Արագածոտնի, Տավուշի, Արարատի, Արմավիրի, Վայոց ձորի, Սյունիքի, Լոռու և Շիրակի, գործող միգրացիոն կենտրոնների աշխատակիցների կարողությունների հզորացման, ոլորտի թարմացված քաղաքականության, ընթացիկ իրավիճակի ներկայացման նպատակով:	ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության միգրացիոն ծառայություն Երևանի քաղաքապետարան (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Կբարձրանա կենտրոնների մասնագետների պատրաստվածությունը, կընդլանվեն և կբարելավվի տրամադրվող տեղեկատվության շրջանակը և որակը:	57 մասնագետի վերապատրաստում, նյութերի տրամադրում
2.2.5	Իրազեկել ՀՀ պաշտպանության նախարարության համակարգի և այլ առաքելություններում ներգրավված մասնագետներին՝ զինված հակամարտությունների ժամանակ մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման վտանգների, դրա դեմ պայքարի, գործող մեխանիզմների վերաբերյալ:	ՀՀ պաշտպանության նախարարություն	2023-2025 թթ. պարբերաբար	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Կբարձրանա ՀՀ պաշտպանության նախարարության ենթակայության ստորաբաժանումների անձնակազմի, այդ թվում՝ խաղաղապահ զորքերում ծառայողների իրազեկվածությունը՝ մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դրսևորումների, ձևերի մասին:	Միջոցառումներ առնվազն 150 մասնակցի համար
2.2.6	Իրականացնել վերապատրաստման դասընթացներ ՀՀ պաշտպանության նախարարության խաղաղապահ առաքելություններին մասնակցող ստորաբաժանումների անձնակազմի և ռազմական ոստիկանների համար` մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դրսևորումների, ձևերի, զոհերի նույնացման և աջակցության մեխանիզմների վերաբերյալ:	ՀՀ պաշտպանության նախարարություն ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն գործընկեր հասարակական կազմակերպություններ (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Կբարձրանա ՀՀ պաշտպանության նախարարության խաղաղապահ զորքերի և ռազմական ոստիկանների իրազեկվածությունը՝ մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դրսևորումների, ձևերի, զոհերի նույնացման ու աջակցության մասին` ապահովելով հնարավոր դեպքերի կանխարգելումը:	Միջոցառումներ տարեկան առնվազն 50 մասնակցի համար
2.2.7	Կազմակերպել դասընթացներ և քննարկումներ զբոսաշրջության ոլորտի ներկայացուցիչների, մասնավորապես, զբոսաշրջային օպերատորների և գործակալների, հյուրանոցային տնտեսության օբյեկտների և զբոսաշրջային ծառայություններ մատուցող այլ կազմակերպությունների ներկայացուցիչների համար՝ մարդկանց, հատկապես` երեխաների թրաֆիքինգի կամ շահագործման, հարկադիր աշխատանքի վտանգների մասին։	ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության զբոսաշրջության կոմիտե ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն գործընկեր հասարակական կազմակերպություններ (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Կբարձրանա բնակչության հետ անմիջական կապի մեջ գտնվող մարմինների և կազմակերպությունների աշխատողների իրազեկվածությունը մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման վերաբերյալ, կապահովվի կանխարգելումը:	Տարեկան առնվազն 2 հանդիպման կազմակերպում
2.2.8	Կազմակերպել քննարկումներ նպատակակետ երկրների սփյուռքի հայկական կազմակերպությունների հետ` մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման երևույթների մասին իրազեկելու և կանխարգելելու, ինչպես նաև արտասահմանյան երկրներում գտնվող, մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ենթարկված ՀՀ քաղաքացիներին բացահայտելու, հնարավորության դեպքում նրանց աջակցելու գործում սփյուռքի համայնքների ներուժն օգտագործելու նպատակով:	ՀՀ սփյուռքի գործերի գլխավոր հանձնակատարի գրասենյակ ՀՀ արտաքին գործերի նախարարություն Մայր աթոռ Սուրբ Էջմիածին (համաձայնությամբ)	2023 թ. 2-րդ եռամսյակ	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Առավել արդյունավետ կդառնա արտերկրում ՀՀ քաղաքացիների` մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դեմ պայքարը, ինպես նաև կմեծանա հավանական զոհերին բացահայտելու և աջակցություն տալու հնարավորությունը:	Նպատակակետ երկրներում առնվազն 1 միջոցառում՝ ներկայացնող հավանական զոհերին բացահայտելու և աջակցության ուղղորդելու ընթացակարգը
2.2.9	Մարդկանց թրաֆիքինգի՝ ներառյալ երեխաների թրաֆիքինգի կամ շահագործման, հարկադիր աշխատանքի առանձնահատկությունների, ինչպես նաև օրենսդրության մեջ կատարված փոփոխությունների վերաբերյալ կազմակերպել դասընթացներ, դրանք շարունակական դարձնելու միտումով, ոլորտին առնչվող ներքոհիշյալ մարմինների և կազմակերպությունների աշխատողների համար` 1) ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայության. 2) ՀՀ ոստիկանության. 3) ՀՀ քննչական կոմիտեի. 4) ՀՀ հակակոռուպցիոն կոմիտեի. 5) ՀՀ գլխավոր դատախազության. 6) դատարանների. 7) ՀՀ պաշտպանության նախարարության. 8) Միասնական սոցիալական ծառայության տարածքային կենտրոնների. 9) խնամակալության և հոգաբարձության հանձնաժողովների. 10) Առողջապահական և աշխատանքի տեսչական մարմնի. 11) տեղական ինքնակառավարման մարմինների. 12) քրեակատարողական ծառայության. 13) 911 ծառայության. 14) 914 ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության թեժ գծի. 15) ՀՀ ՏԿԵՆ միգրացիոն ծառայության:	ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայություն ՀՀ ոստիկանություն ՀՀ քննչական կոմիտե (համաձայնությամբ) Դատական դեպարտամենտ (համաձայնությամբ) ՀՀ պաշտպանության նախարարություն ՀՀ արդարադատության նախարարություն ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության միգրացիոն ծառայություն ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն Առողջապահական և աշխատանքի տեսչական մարմին Արդարադատության ակադեմիա (համաձայնությամբ) Երևանի քաղաքապետարան (համաձայնությամբ) գործընկեր հասարակական կազմակերպություններ (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Կբարձրանան ոլորտին առնչվող մարմինների և կազմակերպությունների աշխատակիցների կարողություններն ու իմացականությունը` առավել արդյունավետ դարձնելով մարդկանց թրաֆիքինգի դեմ պայքարը:	Նշված ոլորտների անձնակազմերի վերապատրաստման ուսումնական ծրագրերում նշված թեմաների ներառում՝ առնվազն 2 ակադեմիական ժամ
2.2.10	Զանգվածային լրատվամիջոցների, ինչպես նաև Հանրային պաշտպանի գրասենյակի ներկայացուցիչների համար վերապատրաստում իրականացնել մարդկանց թրաֆիքինգի կամ աշխատանքային շահագործման՝ ներառյալ երեխաների թրաֆիքինգի կամ շահագործման, հարկադիր աշխատանքի առանձնահատկությունների, ինչպես նաև օրենսդրության մեջ կատարված փոփոխությունների վերաբերյալ:	Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմ (համաձայնությամբ) գործընկեր հասարակական կազմակերպություններ (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆի- նանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Խնդրո առարկա երևույթների առավել մասնագիտական լուսաբանումներ` ապահովելով զոհերի իրավունքները:	Անցկացված դասընթացների քանակ, վերապատրաստված ԶԼՄ ներկայացուցիչների թիվ
	Նպատակ 3. Զանգվածային լրատվամիջոցների դերի բարձրացում` մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման երևույթի կանխարգելման գործում
2.3.1	Մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման վտանգների, դրանց նոր ձևերի վերաբերյալ տեղեկատվությունը հասանելի դարձնելու համար կազմակերպել քննարկումներ ԶԼՄ-ներում, այդ թվում՝ սոցիալական գովազդի հնարավորությունների օգտագործմամբ:	ՀՀ ոստիկանություն ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն Առողջապահական և աշխատանքի տեսչական մարմին ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն ՀՀ առողջապահության նախարարություն ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության միգրացիոն ծառայություն Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմ (համաձայնությամբ) ՀՀ գլխավոր դատախազություն (համաձայնությամբ) Հեռուստառադիոընկերություն (համաձայնությամբ) Հեռուստատեսության և ռադիոյի հանձնաժողով (համաձայնությամբ)	2024-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Բնակչության տեղեկացվածության բարձրացում հավանական զոհերի, զոհերի և հատուկ կատեգորիայի զոհերի աջակցության և պաշտպանության հնարավորությունների մասին	3 մեդիանյութի պատրաստում, ցուցադրում հանրային հեռուստատեսությամբ, կազմակերպված քննարկումներ առնվազն տարին մեկ անգամ
2.3.2	Ապահովել Հայաստանի Հանրապետությունում մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դեմ պայքարն արտացոլող www.antitrafficking.am կայքի գործունեության շարունակականությունը:	ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն	2023-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ պետական բյուջե, 4,212․0 հազ. դրամ ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Ծրագրի իրականացման համար նախատեսված թարմացումները հնարավորություն կտան օգտատերներին միշտ տեղեկացված և իրազեկ լինելու աշխարհում և Հայաստանում մարդկանց թրաֆիքինգի մարտահրավերներին և դրանց դիմակայմանը, կապահովվի www.antitrafficking.am կայքի միջոցով որակյալ և մասնագիտական տեղակատվության տարածումը:	Կայքում և ֆեյսբուքում ակտիվ գործունեության ապահովում, կայքի հաճախելիության բարձրացում ներկայի նկատմամբ` տարեկան 20 %-ով, տարեկան առնվազն 70 նոր նյութի տեղադրում
2.3.3	Տրամադրել ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության համակարգի աշխատակիցների, ՀՀ պաշտպանության նախարարության համակարգի, սոցիալական ոլորտի մասնագետների, քրեակատարողական ծառայության ծառայողների համար մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման թեմայով լրամշակված ձեռնարկները www.antitrafficking.am կայքում զետեղելու նպատակով:	ՀՀ արտաքին գործերի նախարարություն ՀՀ պաշտպանության նախարարություն ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն Արդարադատության նախարարություն քրեակատարողական ծառայություն	2023-2025 թթ. պարբերաբար	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Կմեծացնի ձեռնարկների կիրառումը ընթացիկ աշխատանքներում` առցանց հասանելիության միջոցով:	Ձեռնարկների առկայությունը www.antitrafficking.am կայքում
2.3.4	Ապահովել ամենամյա լրագրողական մրցանակաբաշխության անցկացումը:	ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն, ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն	2023-2025 թթ. 3-րդ եռամսյակ` պարբերաբար	ՀՀ պետական բյուջե 2,805․6 հազ. դրամ	Կխրախուսվի մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման խնդիրներին նվիրված լրագրողների նյութերում քաղաքական բարեկրթության, իրավական և լրագրողական էթիկայի սկզբունքների պահպանումը, կանցկացվի մրցանակաբաշխության արարողություն:	Մրցանակաբաշխության անցկացում, մրցանակակիրների առկայություն՝ ըստ անվանակարգերի
Գլուխ III. ԵՐԵԽԱՆԵՐԻ ԹՐԱՖԻՔԻՆԳԻ ԿԱՄ ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ ՆՎԱԶԵՑՈՒՄ ԵՎ ԱՐՁԱԳԱՆՔՄԱՆ ԱՐԴՅՈՒՆԱՎԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲԱՐՁՐԱՑՈՒՄ
3.1.1	Բոլոր հանրակրթական դպրոցներում, ինչպես նաև նախնական (արհեստագործական) և միջին մասնագիտական կրթական ծրագրեր իրականացնող ուսումնական հաստատություններում սովորողների համար իրականացնել ուսուցում մարդու իրավունքներին (այդ թվում՝ թրաֆիքինգին կամ շահագործման հարցերին, հարկադիր աշխատանքին, կիբեռթրաֆիքինգի բոլոր ձևերին) վերաբերող թեմաներով:	ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն Հայաստանի գործատուների հանրապետական միություն (համաձայնությամբ) Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմ (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Թեմայի ներառում ուսումնական ծրագրերում, սովորողների և դասավանդողների կողմից մարդկանց թրաֆիքինգի ենթարկվելու ռիսկերի վերաբերյալ անհրաժեշտ գիտելիքների ձեռքբերում	Բոլոր հանրակրթական և շուրջ 110 պետական և ոչ պետական նախնական (արհեստագործական) և միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատություններում և քոլեջներում դասընթացների կազմակերպում
3.1.2	Շարունակական քայլեր ձեռնարկել պարտադիր կրթությունից դուրս մնացած, մշտական բնակության վայր չունեցող, թրաֆիքինգի կամ շահագործման ռիսկի մեջ գտնվող, աշխատանքային շահագործման մեջ գտնվող խոցելի խմբերի երեխաների հայտնաբերման ուղղությամբ:	ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարություն ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն ՀՀ ոստիկանություն	2023-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Առնվազն տարրական կրթության ապահովում հայտնաբերված երեխաների համար	Հայտնաբերված երեխաների թիվը, կրթությունից դուրս մնացած երեխաների առնվազն 80 %-ի ընդգրկում հանրակրթության մեջ թրաֆիքինգի կամ շահագործման ռիսկի մեջ գտնվող երեխաների թիվը, հայտնաբերված երեխաների առնվազն 80 %-ին հասանելի են դարձել սոցիալական աջակցության ծառայությունները և ծրագրերը:
3.1.3	Կազմակերպել սեմինարներ և քննարկումներ աշխատող երեխաների համար ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված երաշխիքների ապահովման և աշխատող երեխաներին աշխատանքի վատթարագույն ձևերում ներգրավման կանխարգելման վերաբերյալ:	Առողջապահական և աշխատանքի տեսչական մարմին ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն Հայաստանի գործատուների հանրապետական միություն (համաձայնությամբ) Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմ (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Կկանխարգելվի երեխաների ներգրավումն աշխատանքի վատթարագույն ձևերում:	Կազմակերպված սեմինարների և քննարկումների թիվը, տարեկան առնվազն 2 միջոցառում
3.1.4	Ներկայացնել առաջարկություններ` ուղղված վարույթի իրականացման ընթացքում վկա կամ մարդկանց թրաֆիքինգի զոհ հանդիսացող երեխաներին հարցաքննելու առանձնահատկությունների ուսումնասիրության հիմքով գործող ընթացակարգերի բարելավմանը, և ապահովել դրանց ներդնումն ու կիրարկումը:	ՀՀ արդարադատության նախարարություն ՀՀ քննչական կոմիտե (համաձայնությամբ) ՀՀ գլխավոր դատախազություն (համաձայնությամբ) Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմ (համաձայնությամբ)	2025 թ. 3-րդ եռամսյակ	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Կբարելավվի երեխայի հետ հարցազրույցի վարման գործընթացը, հաշվի կառնվեն տարիքային առանձնահատկությունները:	Հարցաքննության երեխայակենտրոն և երեխայի իրավունքների պաշտպանությունը լիակատար ապահովող ընթացակարգի կիրառում
3.1.5	«Տուժող և վկա երեխաների հոգեվիճակի և նրա հետ հարցազրույցի վարման առանձնահատկությունները» ձեռնարկը ներառել ՀՀ ոստիկանության կրթահամալիրի վերապատրաստման և Արդարադատության ակադեմիայի կրթական ծրագրերում:	ՀՀ ոստիկանություն ՀՀ արդարադատության նախարարություն	2023 թ. 1-ին եռամսյակ	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Կբարելավվեն վերապատրաստում անցնող ոստիկանության ծառայողների հմտությունները:	Ձեռնարկի ներառում ՀՀ ոստիկանության կրթահամալիրի վերապատրաստման և Արդարադատության ակադեմիայի կրթական ծրագրերում
3.1.6	Ապահովել երեխաների խնամքի հաստատությունների, հոգեբանների, սոցիալական աշխատողների արդյունավետ համագործակցությունը (հնարավորինս վաղ փուլերում) իրավապահ մարմինների հետ՝ երեխաների թրաֆիքինգի դեպքերի շրջանակներում, և ուսումնասիրել այն կառուցակարգային հենքի վրա դնելու անհրաժեշտությունն ու հնարավորությունը:	ՀՀ քննչական կոմիտե ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն ՀՀ ոստիկանություն (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Հնարավորություն կտա վաղ փուլերում կանխարգելելու երեխայի շահագործման և/կամ երեխայի թրաֆիքինգի դեպքերը:	Համագործակցության դեպքերի քանակ, համագործակցության արդյունավետության գնահատում
3.1.7	Կազմակերպել ուսուցում ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության Միգրացիոն ծառայության, ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայության սահմանապահ զորքերի և ՀՀ ոստիկանության անձնագրային և վիզաների վարչության համապատասխան աշխատակիցների համար առանց ուղեկցողի և ընտանիքից անջատված անչափահաս ապաստան հայցողների՝ մարդկանց թրաֆիքինգի և շահագործման ենթարկվելու ռիսկերի ու դրանց կանխարգելման հնարավոր ձևերի վերաբերյալ:	ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության միգրացիոն ծառայություն ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայության սահմանապահ զորքեր ՀՀ ոստիկանություն անձնագրային և վիզաների վարչություն Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմ (համաձայնությամբ)	2023 թ. 2-րդ եռամսյակ	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Միգրացիոն ծառայության, Սահմանապահ զորքերի, Անձնագրային և վիզաների վարչության համապատասխան աշխատակիցները բավարար գիտելիքներ ձեռք կբերեն թեմայի վերաբերյալ:	Նշված ոլորտների աշխատակիցների վերապատրաստման ծրագրերում թեմայի ներառում՝ առնվազն 2 ակադեմիական ժամ
Գլուխ IV. Մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ենթարկված անձանց հայտնաբերում, պաշտպանություն և աջակցություն
4.1.1	Ապահովել ա) «Մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման, սեռական բռնության ենթարկված անձանց սոցիալ-հոգեբանական վերականգնում» ծրագրով նախատեսված միջոցառումների կատարումը բ) Մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման զոհերին միանվագ փոխհատուցման տրամադրումը:	ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն ՀՀ առողջապահության նախարարություն ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն	2023-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ պետական բյուջե, ա) 37,000,0 հազ. դրամ, բ) 1 մլն 750.0 հազ. դրամ ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Օրենքով սահմանված թիրախ խմբերին հասանելի ծառայությունների կազմակերպում	Տարեկան կտրվածքով սոցիալ-հոգեբանական վերականգնման ծրագրով աջակցություն ստացած անձանց թիվը նախատեսված ծրագրով աջակցության ծառայություններ ստացել են և համայնքներում և ապաստարանում: Առնվազն 60 %-ը ձեռք են բերել զբաղվածություն, բնակության վայր, ներգրավվել են կրթության մեջ:
4.1.2	Ապահովել ապաստան հայցողների շրջանում մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ենթարկված անձանց հայտնաբերման քննազննման (սքրինինգ) համակարգի արդյունավետ կիրառումը:	ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության միգրացիոն ծառայություն	2023 թթ. 4-րդ կիսամյակ	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Ապաստան հայցողների հետ աշխատող միգրացիոն ծառայության աշխատակիցների համար առկա են հստակ կողմնորոշիչներ՝ ապաստան հայցողների շրջանում մարդկանց թրաֆիքինգի և շահագործման ենթարկված անձանց հայտնաբերելու համար:	Քննազննման համակարգի միջոցով հայտնաբերված մարդկանց թրաֆիքինգի և շահագործման ենթարկված անձանց թիվը
4.1.3	Անցկացնել ուսումնասիրություն` ուղղված մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ռիսկային դեպքերի բացահայտմանը` օտարերկրացի աշխատողների ներգրավման միասնական էլեկտրոնային հարթակի (workpermit.am) միջոցով:	ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության միգրացիոն ծառայություն	2023 թ. 4-րդ եռամսյակ	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Ուրվագծված կլինեն հարթակի միջոցով մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ռիսկային դեպքերի բացահայտման մեխանիզմները:	Հարթակի միջոցով բացահայտված մարդկանց թրաֆիքինգի և շահագործման ռիսկային դեպքերի թիվը
4.1.4	Ընդլայնել մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ենթարկված անձանց սոցիալ-վերականգնողական ծառայությունները:	ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարություն գործընկեր հասարակական կազմակերպություններ (համաձայնությամբ) Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին (համաձայնությամբ)	2024-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Առավել արդյունավետ ու հասցեական կդառնա մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ենթարկված անձանց սոցիալ- վերականգնողական աջակցությունը:	Սոցիալ- վերականգնողական ծառայությունների միջազգային փորձի ուսումնասիրության վրա առնվազն 1 նոր ծառայության ներդրում
4.1.5	Բարելավել զոհերի, այդ թվում՝ հավանական զոհերի հասանելիությունն աջակցության ծրագրերին քրեական վարույթի ընթացքում՝ տարբեր գերատեսչությունների, հասարակական կազմակերպությունների վերապատրաստված մասնագետների միջոցով:	ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն ՀՀ ոստիկանություն ՀՀ գլխավոր դատախազություն ՀՀ դատական դեպարտամենտ (համաձայնությամբ) ՀՀ քննչական կոմիտե Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմ (համաձայնությամբ) գործընկեր հասարակական կազմակերպություններ (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Առավել արդյունավետ և նպատակային կդառնա զոհերի և հավանական զոհերի աջակցությունը` նպաստելով թե' հանցագործության բացահայտմանը, թե' զոհի վերականգնմանն ու վերաինտեգրմանը:	Քրեական վարույթի ընթացքում տուժողներին աջակցության ծրագրերում ընդգրկելու նպատակով փաստացի ուղղորդումների թիվը, տարեկան ընդհանուր տուժողների թվից ուղղորդված դեպքերի աճ առնվազն 10 %
Գլուխ V. ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ
5.1.1	Ապահովել մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դեմ պայքարի ոլորտում մասնագիտացած միջազգային, տարածաշրջանային, հասարակական կազմակերպությունների, Հայաստանի Հանրապետությունում հավատարմագրված դիվանագիտական ներկայացուցչությունների հետ համագործակցության շարունակականությունը:	ՀՀ արտաքին գործերի նախարարություն ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն ՀՀ ոստիկանություն ՀՀ առողջապահության նախարարություն ՀՀ պաշտպանության նախարարություն ՀՀ արդարադատության նախարարություն ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության միգրացիոն ծառայություն Առողջապահական և աշխատանքի տեսչական մարմին ՀՀ քննչական կոմիտե (համաձայնությամբ) ՀՀ գլխավոր դատախազություն (համաձայնությամբ) ՀՀ վարչապետի աշխատակազմի անվտանգության խորհուրդ (համաձայնությամբ) ՀՀ վարչապետի աշխատակազմի սփյուռքի գործերի գլխավոր հանձնակատարի գրասենյակ ՀՀ վիճակագրական կոմիտե (համաձայնությամբ) Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմ (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Առավել արդյունավետ կդառնա համագործակցությունը մասնագիտացված միջազգային կառույցների հետ:	Համատեղ միջոցառումների կազմակերպում, մասնակցություն, զեկույցների և այլ տեղեկատվության փոխանակում տարեկան առնվազն 1 անգամ
5.1.2	Մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դեմ պայքարի շրջանակում ընդլայնել համագործակցությունն օտարերկրյա պետությունների իրավապահ մարմինների հետ:	ՀՀ ոստիկանություն ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայություն ՀՀ քննչական կոմիտե (ըստ անհրաժեշտության, համաձայնությամբ) ՀՀ գլխավոր դատախազություն (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Մարդկանց թրաֆիքինգին առնչվող տեղեկությունների փոխանակման արդյունավետության բարձրացում	Փոխանակված տեղեկությունների քանակ, հայտնաբերված կամ աջակցություն ստացած զոհերի քանակ (ըստ առկայության)
5.1.3	Մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դեմ պայքարի շրջանակում, միջազգային համագործակցության բարելավման նպատակով նախաձեռնել վերապատրաստումներ և փորձի փոխանակում թրաֆիքինգի երևույթին առնչվող գերատեսչությունների աշխատակիցների հետ:	ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն ՀՀ ոստիկանություն ՀՀ առողջապահության նախարարություն ՀՀ քննչական կոմիտե (համաձայնությամբ) ՀՀ գլխավոր դատախազություն (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Առավել արդյունավետ կդառնա մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դեմ պայքարի գործընթացների իրականացումը:	Միջազգային փորձի փոխանակման այցելությունների կազմակերպում
5.1.4	Մարդկանց շահագործման և թրաֆիքինգի զոհ չճանաչված օտարերկրյա քաղաքացիների դեպքերի համար օժանդակված կամավոր վերադարձի և վերաինտեգրման մեխանիզմների ստեղծում և համապատասխան ծրագրի ընդունում	ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության միգրացիոն ծառայություն ՀՀ ոստիկանություն ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայություն	2024 թ. 1-ին եռամսյակ	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Առկա է ՀՀ-ում անօրինական գտնվող օտարերկրյա քաղաքացիների կամավոր վերադարձի մեխանիզմը:	Կամավոր վերադարձի և վերաինտեգրման ծրագրի մշակում և գործարկում
5.1.5	Մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման հավանական զոհ և միաժամանակ ապաստան հայցող անձանց վերաբերյալ ծագման երկրներից տեղեկություններ ստանալու մեխանիզմների մշակում՝ հաշվի առնելով միջազգային լավագույն փորձը	ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության միգրացիոն ծառայություն	2024 թ. 3-րդ եռամսյակ	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Հնարավորություն կստեղծվի տեղեկություններ ստանալ ապաստան հայցող անձանց՝ իրենց երկրում թրաֆիքինգի կամ շահագործման ենթարկված լինելու մասին, եթե վերջիններս նման հայտարարություն են ներկայացրել ապաստանի հայցի ընթացքում:	Գործուն համագործակցության հաստատում միջազգային և հասարակական այն կազմակերպությունների հետ, որոնք կարող են տեղեկություններ տրամադրել մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման՝ իրենց երկրում տեղի ունեցած հավանական դեպքերի վերաբերյալ
Գլուխ VI. ՏՎՅԱԼՆԵՐԻ ՀԱՎԱՔԱԳՐՈՒՄ, ՀԱՇՎԵՏՎՈՂԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՄԵԽԱՆԻԶՄՆԵՐԻ ԿԱՏԱՐԵԼԱԳՈՐԾՈՒՄ ԵՎ ՀԵՏԱԶՈՏՈՒԹՅԱՆ ԻՐԱԿԱՆԱՑՈՒՄ
6.1.1	Իրականացնել երեխայի աշխատանքի ձևերի մասին վիճակագրական տվյալների հավաքագրում, վերլուծություն և գնահատում տնային տնտեսություններում անցկացվող աշխատուժի հետազոտության շրջանակում:	ՀՀ վիճակագրական կոմիտե (համաձայնությամբ) միջազգային և հասարակական կազմակերպություններ (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Ապահովված են 15-17 տարեկան աշխատող երեխաների մասին տվյալները:	Աշխատող երեխաների մասին տվյալները առկա են «Աշխատանքի շուկան Հայաստանում» տարեկան վիճակագրական ժողովածուում:
6.1.2	Իրականացնել մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ենթարկված, ինչպես նաև մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման հանցագործություն կատարած անձանց, նախաձեռնված քրեական վարույթների վերլուծություն և միտումների ու խնդիրների վերհանում և կատարված վերլուծության արդյունքները ներկայացնել ՀՀ-ում մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դեմ պայքարի հարցերով խորհրդին:	ՀՀ գլխավոր դատախազություն (համաձայնությամբ) գործընկեր հասարակական կազմակերպություններ (համաձայնությամբ)	2023-2025 թթ. պարբերաբար	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Վերհանված է մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ենթարկված, ինչպես նաև մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման հանցագործություն կատարած անձանց, հարուցված քրեական գործերի դինամիկան և համակարգային խնդիրները և ներկայացված է ՀՀ-ում մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դեմ պայքարի հարցերով խորհրդի քննարկմանը:	Մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ենթարկված, ինչպես նաև մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման հանցագործություն կատարած անձանց, հարուցված քրեական գործերի վերաբերյալ վերլուծության առկայություն
6.1.3	Մարդու օրգանների թրաֆիքինգը կանխելու նպատակով ուսումնասիրել առկա օրենսդրությունը և, անհրաժեշտության դեպքում, առաջարկություններ ներկայացնել դրա բարելավման նպատակով:	ՀՀ արդարադատության նախարարություն ՀՀ առողջապահության նախարարություն ՀՀ քննչական կոմիտե ՀՀ գլխավոր դատախազություն (համաձայնությամբ)	2023 թ. 3-րդ եռամսյակ	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆիանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Առկա է մարդու օրգանների թրաֆիքինգը կանխելու նպատակով օրենսդրության ուսոումնասիրություն և առաջարկությունների փաթեթ՝ ներկայացված ՀՀ-ում մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դեմ պայքարի հարցերով խորհրդին և նրան կից աշխատանքային խմբին:	Վերհանված են օրենսդրությունում և իրավակիրառ մեխանիզմներում առկա բացերը՝ օրգանների թրաֆիքինգի հնարավոր դեպքերը կանխելու համար:
Գլուխ VII. ՄՇՏԱԴԻՏԱՐԿՈՒՄ ԵՎ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄ
7.1.1	Տրամադրել տեղեկություններ մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման զոհերի նույնացման հանձնաժողովին՝ մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման ենթարկելու հանցագործության մասին նախաձեռնված քրեական վարույթների արդյունքների վերաբերյալ:	ՀՀ քննչական կոմիտե ՀՀ գլխավոր դատախազություն (համաձայնությամբ) ՀՀ վիճակագրական կոմիտե	2023-2025 թթ. պարբերաբար	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Ամբողջական և համապարփակ, թարմացվող վիճակագրության առկայություն	Առկա է վիճակագրություն մարդկանց թրաֆիքինգի հատկանիշներով հարուցված քրեական գործերի թվի և ընթացքի վերաբերյալ:
7.1.2	Մշակել մշտադիտարկման և գնահատման չափորոշիչների սահմանման և տվյալների հավաքագրման գործիքակազմ:	ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն ՀՀ ոստիկանություն ՀՀ քննչական կոմիտե (համաձայնությամբ) ՀՀ գլխավոր դատախազություն (համաձայնությամբ) ՀՀ վիճակագրության կոմիտե միջազգային և հասարակական կազմակերպություններ (համաձայնությամբ)	2023 թ. 3-րդ եռամսյակ	ՀՀ օրենքով չարգելված ֆինանսավորման այլ (ոչ բյուջետային) միջոցներ	Կդյուրացնի տվյալների հավաքագրման և խմբավորման գործընթացը` առավել արդյունավետ դարձնելով դրանց հիման վրա ուսումնասիրությունների և վերլուծությունների իրականացումը:	Մշակված և կիրառվող գործիքակազմ
7.1.3	Իրականացնել Հայաստանի Հանրապետությունում մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դեմ պայքարի անկախ գնահատմանն ուղղված աշխատանքներ:	ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն	2024-2025 թթ.	Ֆինանսավորում չի պահանջվում:	Հնարավորություն կտա անաչառ կերպով վերհանել մարդկանց թրաֆիքինգի ու շահագործման դեմ պայքարի ոլորտում դերակատարների գործողություններում և իրականացվող միջոցառումներում առկա բացերը` դյուրացնելով դրանց շտկման ուղղությամբ որոշումների կայացումը:	Տարեկան զեկույցների ներկայացում ՀՀ-ում մարդկանց թրաֆիքինգի կամ շահագործման դեմ պայքարի հարցերով խորհրդին և քննարկում

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի աշխատակազմի ղեկավար

Ա. Հարությունյան

09.01.2023 ՀԱՎԱՍՏՎԱԾ Է ԷԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ՍՏՈՐԱԳՐՈՒԹՅԱՄԲ