ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ԴԱՏԱԿԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴ

ԲԴԽ-105-Ո-Կ-26

ՎԵՐԱՔՆՆԻՉ ՎԱՐՉԱԿԱՆ ԴԱՏԱՐԱՆԻ ԴԱՏԱՎՈՐ ԷԴՎԱՐԴ ՆԱՀԱՊԵՏՅԱՆԻՆ ԿԱՐԳԱՊԱՀԱԿԱՆ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ԵՆԹԱՐԿԵԼՈՒ ՀԱՐՑԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ

նախագահությամբ՝ Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամ	Ն. Հովսեփյանի
մասնակցությամբ՝ անդամներ	Ե. Թումանյանցի
	Դ․ Խաչատուրյանի
	Մ․ Մակյանի
	Ա. Մխիթարյանի
	Վ. Քոչարյանի
	Ս. ՉԻՉՈՅԱՆԻ
Արդարադատության նախարարի տեղակալ	Ա. ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻ
Արդարադատության նախարարի ներկայացուցիչներ	Ա. Սուջյանի Հ. Սանոյանի
Վերաքննիչ վարչական դատարանի դատավոր	Էդ. ՆԱՀԱՊԵՏՅԱՆԻ
Վերաքննիչ վարչական դատարանի դատավոր Էդ. Նահապետյանի ներկայացուցիչ	Գ. ՄՈՒՂՆԵՑՅԱՆԻ
քարտուղարությամբ՝	Թ. Ղուկասյանի

2022 թվականի դեկտեմբերի 26-ին

ք. Երևանում

դռնբաց նիստում, քննության առնելով Արդարադատության նախարարի պարտականությունները կատարողի՝ «Վերաքննիչ վարչական դատարանի դատավոր Էդվարդ Նահապետյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ միջնորդությամբ Բարձրագույն դատական խորհրդին դիմելու մասին» 2022 թվականի հոկտեմբերի 10-ի թիվ 86-Ա որոշումը և կից ներկայացված փաստաթղթերը.

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1. Գործի նախապատմությունը.

Կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթ է հանդիսացել վարույթ հարուցող մարմնի կողմից մարդու իրավունքների պաշտպանության ոլորտում Հայաստանի Հանրապետության ստանձնած միջազգային պարտավորությունների խախտում արձանագրող՝ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի (այսուհետ նաև՝ ՄԻԵԴ)՝ Բարսեղյանն ընդդեմ Հայաստանի Հանրապետության գործով 2021 թվականի սեպտեմբերի 21-ին կայացված վճռի (գանգատ թիվ 17804/09) ուսումնասիրության արդյունքում առերևույթ կարգապահական խախտման հատկանիշներ պարունակող արարքի հայտնաբերումը:

Արդարադատության նախարարի (այսուհետ նաև՝ Նախարար) 2022 թվականի օգոստոսի 9-ի թիվ 69-Ա որոշմամբ Վերաքննիչ վարչական դատարանի (այսուհետ նաև՝ Դատարան) դատավոր Էդվարդ Նահապետյանի (այսուհետ նաև՝ Դատավոր) նկատմամբ հարուցվել է կարգապահական վարույթ։

Արդարադատության նախարարի պարտականությունները կատարողի 2022 թվականի հոկտեմբերի 10-ի թիվ 86-Ա որոշմամբ միջնորդություն է ներկայացվել Բարձրագույն դատական խորհուրդ (այսուհետ նաև՝ Խորհուրդ)՝ Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ:

Խորհուրդը 2022 թվականի նոյեմբերի 7-ին արձանագրային որոշմամբ բավարարել է Խորհրդի նախագահ Կարեն Անդրեասյանի կողմից ներկայացված ինքնաբացարկի միջնորդությունը:

2. Վարույթ հարուցած մարմնի դիրքորոշումը.

Արդարադատության նախարարի պարտականությունները կատարողը, ներկայացրած միջնորդությամբ, նշել է, որ Սահմանադրության (2005 թվականի խմբագրությամբ) 29-րդ հոդվածի, «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի (այսուհետ նաև՝ Կոնվենցիա) 11-րդ հոդվածի, «Ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր և ցույցեր անցկացնելու մասին»1 օրենքի 2-րդ հոդվածի, 7-րդ հոդվածի 1-ին մասի, 10-րդ հոդվածի 1-ին, 2-րդ և 4-րդ մասերի, «Ոստիկանության մասին» օրենքի 22-րդ հոդվածի 1-ին մասի 6-րդ կետի, 38-րդ հոդվածի 2-րդ մասի, Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի2 (իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրության) 182-րդ հոդվածի, Վարչական դատավարության օրենսգրքի3 24-րդ հոդվածի, 153-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համադրությունից բխում է, որ ոչ զանգվածային հրապարակային միջոցառումների (այսինքն՝ այն հրապարակային միջոցառումների, որին մասնակցում է 100-ից պակաս քաղաքացի) անցկացման դեպքում քաղաքացիների և իրավաբանական անձանց կողմից լիազոր մարմնին իրազեկման պահանջ նախատեսված չէ, և քաղաքացիներն ու իրավաբանական անձինք իրավունք ունեն առանց լիազոր մարմնին իրազեկման անցկացնելու ոչ զանգվածային հրապարակային միջոցառումներ` չխախտելով հասարակական կարգը:

Սույն գործով ՄԻԵԴ-ի՝ իր վճռի շրջանակներում ներկայացրած փաստերի համաձայն՝ թեև գործի քննության ընթացքում Կառավարությունը պնդել է, որ այդ տարածքում հավաքված է եղել հարյուրից ավելի անձ, այնուամենայնիվ, չի կարողացել հիմնավորել իր պնդումը որևէ օբյեկտիվ ապացույցով։ Ավելին, ՄԻԵԴ-ն արձանագրել է, որ Կառավարության պնդումը հիմնված չի եղել ներպետական դատարանի եզրակացությունների վրա, որը փաստացի չի կարողացել որևէ ուսումնասիրություն իրականացնել այդ հարցի շուրջ։ Դատարանի կայացրած վճռի շրջանակներում բոլորովին չի խոսվում հրապարակային միջոցառմանը մասնակցած անձանց քանակի մասին, և Դատարանը շարունակել է որպես հիմք ընդունել այն վարկածը, ըստ որի՝ ցույցի համար, որը Լևոն Բարսեղյանը (այսուհետ նաև՝ Դիմումատու) ցանկացել է կազմակերպել և այլոց կոչ է արել միանալ, պահանջվել է նախապես իրազեկում՝ առանց պարզելու ներկա գտնվողների թիվը կամ այն հանգամանքները, որոնք նախևառաջ պայմանավորել են հավաքը՝ ներառյալ այն հարցը, թե արդյոք այն կարող էր դիտարկվել որպես «ինքնաբուխ» հավաք։

Վճռի շրջանակներում Դատարանն ապացուցված է համարել այն հանգամանքը, որ նշված օրը սահմանված կարգով հանրահավաք համ զանգվածային այլ միջոցառում անցկացնելու իրավական հիմքերը բացակայել են բացառապես այն պատճառաբանությամբ, որ Գյումրու քաղաքապետի 2008 թվականի մարտի 2-ի թիվ 1/2-04011 գրության համաձայն՝ 2008 թվականի փետրվարի 19-ի նախագահական ընտրություններից հետո Գյումրիի քաղաքապետարան չի դիմել ոչ մի կազմակերպություն՝ երթեր և հանրահավաքներ անցկացնելու համար: Մինչդեռ Դատարանը որևէ ձևով անդրադարձ չի կատարել, առհասարակ, տվյալ հրապարակային միջոցառման համար (որը ՄԻԵԴ-ի դիրքորոշման համաձայն կրել է ոչ զանգվածային բնույթ (100 հոգուց պակաս)) նախապես իրազեկում իրականացնելու պահանջի առկայությանը: Այլ կերպ ասած՝ Դատարանն ապացուցված է համարել այն հանգամանքը, որ նշված օրը սահմանված կարգով հանրահավաք կամ զանգվածային հրապարակային այլ միջոցառում անցկացնելու իրավական հիմքերը բացակայել են՝ դա կապելով իրազեկման բացակայության հետ, այն դեպքում, երբ ոչ զանգվածային հրապարակային միջոցառման (100-ից պակաս քաղաքացիների մասնակցությամբ) իրականացման համար օրենքով առկա չի եղել նախապես իրազեկման պահանջ, իսկ գործի քննության շրջանակներում (համաձայն ՄԻԵԴ-ի դիրքորոշման և գործով կայացված վճռի) որևէ կերպ չի ապացուցվել հրապարակային միջոցառման զանգվածային լինելու փաստը:

Միաժամանակ, վճռի շրջանակներում Դատավորը Գյումրիում զանգվածային հրապարակային միջոցառման անցկացման՝ հաuարակական կարգի պահպանման և հանրության առողջությունը վտանգելու հնարավորությունը պայմանավորել է «Հանրապետության Նախագահի 2008 թվականի մարտի 1-ի «Արտակարգ դրություն հայտարարելու մասին»» թիվ ՆՀ-35-Ն հրամանագրով արտակարգ դրություն հայտարարված լինելու հանգամանքի հետ, մինչդեռ նշված հրամանագրով հայտարարվել է արտակարգ դրություն միայն Երևան քաղաքում: Այս առումով առհասարակ չպետք է անդրադարձ կատարեր նման հարցի, քանի որ զանգվածային միջոցառման անցկացման արգելման հնարավորությունը եղել է տեղական ինքնակառավարման մարմնի լիազորությունների տիրույթում՝ համապատասխան իրազեկում ներկայացված լինելու պայմաններում, իսկ տվյալ դեպքում, առհասարակ նման իրազեկում ներկայացնելու պահանջի առկայությունն ապացուցված չի եղել: Այնուամենայնիվ, Դատարանը Երևան քաղաքում արտակարգ դրության հայտարարված լինելու հանգամանքը գնահատել է որպես Գյումրիում զանգվածային հրապարակային միջոցառման՝ հաuարակական կարգի պահպանմանը և հանրության առողջությունը վտանգ ներկայացնելու հնարավորություն ստեղծող գործոն: Այս ամենին անդրադարձ է կատարել նաև ՄԻԵԴ-ը՝ նշելով, որ չնայած Երևանում տեղի ունեցած դեպքերը, անկասկած, ողբերգական էին և լուրջ մտահոգության տեղիք էին տալիս, գոյություն չունի որևէ ապացույց, համաձայն որի հնարավոր կլիներ ենթադրել, որ նմանատիպ իրադարձություն էր տեղի ունեցել կամ պետք է տեղի ունենար Գյումրիում։

Դատարանը փաստել է, որ նշվածով պայմանավորված, Գյումրու Թատերական հրապարակում հավաքվելու և միջոցառումներ անցկացվելու նկատմամբ Ոստիկանության կողմից կիրառվել են որոշակի սահմանափակումներ, որի իրավունքը վերջինս ունեցել է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության և «Ոստիկանության մասին» (իրավահարաբերության ծագման պահին գործող) Հայաստանի Հանրապետության օրենքի հիման վրա: Արդյունքում, իրավաչափ համարելով հավաք անցկացնելու իրավունքը սահմանափակելուն ուղղված Ոստիկանության գործողությունները, Դատարանը խախտել է Դիմումատուի՝ Կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածով, «Ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր և ցույցեր անցկացնելու մասին» օրենքի 7-րդ հոդվածի 1-ին մասով, 10-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերով երաշխավորված ոչ զանգվածային հրապարակային միջոցառումներ (խաղաղ հավաքներ) անցկացնելու իրավունքը և զանգվածային հրապարակային միջոցառումների՝ նախապես իրազեկման պահանջը կիրառելի է համարել՝ առանց գործով նման պահանջի առկայության, այսինքն՝ միջոցառման զանգվածային (100 հոգուց ավելի մասնակից) բնույթ կրելն ապացուցված լինելու: Նշվածը փաստում է նաև Դատարանի կողմից գործի լուծման համար էական նշանակության ունեցող փաստի հաստատված լինելու հարցը բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզմամբ որոշած չլինելու հանգամանքը:

Միաժամանակ, նման պայմաններում Դատավորի կողմից Դիմումատուին վարչական պատասխանատվության ենթարկելու մասին որոշում կայացնելը՝ հասարակական կարգի պահպանության և հասարակական անվտանգության ապահովման պարտականությունները կատարելու ընթացքում Ոստիկանության ծառայողի օրինական պահանջը չկատարելու զանցանքի համար եղել է անհիմն, քանի որ Ոստիկանության ծառայողի պահանջը «Ոստիկանության մասին» օրենքի 22-րդ հոդվածի 1-ին մասի 6-րդ կետով և 38-րդ հոդվածի 2-րդ մասով ամրագրված լիազորության իրացման շրջանակներում չէր կարող դիտվել որպես օրինական պահանջ, քանի որ գործի քննության շրջանակներում չի ապացուցվել խնդրո առարկա իրավիճակում Դիմումատուի՝ հրապարակային միջոցառում իրականացնելու իրավական հիմքերի բացակայությունը: Մինչդեռ Դատարանը փաստել է, որ Ոստիկանության կողմից Դիմումատուին ներկայացված պահանջները եղել են օրինական՝ միջոցառման անցկացման համար նախապես իրազեկման պահանջը կատարված չլինելու հիմնավորմամբ:

Արդյունքում, Դատարանը, Դիմումատուին ենթարկելով վարչական պատասխանատվության, սխալ եզրահանգման է եկել վարչական իրավախախտման դեպքի առկայության և տվյալ իրավիճակում արձանագրություն կազմած վարչական մարմնի՝ նման լիազորություններ ունեցած լինելու առնչությամբ, այնինչ Դատավորը Վարչական դատավարության օրենսգրքի 153-րդ հոդվածի 2-րդ մասի ուժով պարտավոր էր գործը քննելիս որոշել վարչական իրավախախտման դեպքի առկայությունը:

Վերոգրյալի հիման վրա Դատարանի կողմից թույլ են տրվել նյութական իրավունքի նորմերի՝ Կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածի, «Ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր և ցույցեր անցկացնելու մասին» օրենքի 7-րդ հոդվածի 1-ին մասի, 10-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերի, Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի 182-րդ հոդվածի և դատավարական իրավունքի նորմերի՝ Վարչական դատավարության օրենսգրքի 24-րդ հոդվածի, 153-րդ հոդվածի 2-րդ մասի պահանջների խախտումներ:

Վարույթ հարուցող մարմինը, վկայակոչելով «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի (այսուհետ նաև՝ Օրենսգիրք) 142-րդ հոդվածի 5-րդ մասը, նշել է, որ կարգապահական վարույթի փաստական հանգամանքների և կատարված իրավական վերլուծության համադրման արդյունքում թիվ ՎԴ5/0061/05/08 վարչական գործով վճռի շրջանակներում իրականացնելով գործի ոչ պատշաճ քննություն՝ Դատավորը չի բացահայտել գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող փաստական հանգամանքների առկայությունը և անհիմն կերպով վարչական պատասխանատվության է ենթարկել Դիմումատուին, ինչը վկայում է Դատավորի կողմից իր վարքագծի ոչ իրավաչափ բնույթը չգիտակցելու մասին: Հետևաբար Դատավորի կողմից նյութական և դատավարական իրավունքի նորմերի խախտումները կատարվել են կոպիտ անփութությամբ, քանի որ Դատավորը չի գիտակցել իր վարքագծի ոչ իրավաչափ բնույթը, թեև տվյալ իրադրությունում ակնհայտորեն կարող էր և պարտավոր էր դա անել:

Անդրադառնալով Դատավորի կողմից ներկայացված բացատրությանը՝ վարույթ հարուցող մարմինն անդրադարձել է Դատավորի այն պնդմանը, որ Օրենսգրքի՝ մինչև 2020 թվականի մայիսի 2-ի խմբագրությամբ 144-րդ հոդվածի ուժով իր նկատմամբ կարգապահական վարույթ չէր կարող հարուցվել, քանի որ թիվ ՎԴ5/0061/05/08 վարչական գործի վարույթն ավարտվել է 2008 թվականին, այսինքն՝ դատական վարույթն ավարտվելուց հետո անցել է ավելի քան հինգ տարի, տվյալ դեպքում՝ 14 տարի:

Վկայակոչելով «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՕ-197-Ն օրենքի (այսուհետ նաև՝ ՀՕ-197-Ն օրենք) 58-րդ հոդվածի 15-րդ, 19-րդ մասերը՝ վարույթ հարուցող մարմինը նշել է, որ տվյալ դեպքում Դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթ է հանդիսացել վարույթ հարուցող մարմնի կողմից ՄԻԵԴ-ի վճռի ուսումնասիրության արդյունքում առերևույթ կարգապահական խախտման հատկանիշներ պարունակող արարքի հայտնաբերումը, մասնավորապես ՄԻԵԴ-ի 2021 թվականի սեպտեմբերի 21-ի վճռի ուսումնասիրությունը, որով արձանագրվել է Դատարանի կողմից թույլ տրված Կոնվենցիայի խախտումները: 2020 թվականի մայիսի 2-ին ուժի մեջ է մտել ՀՕ-197-Ն օրենքը, որով օրենսդիրը, կատարելով մի շարք օրենսդրական լրացումներ և փոփոխություններ, ընդհանուր կանոններից տարբերվող բացառություններ է նախատեսել ՄԻԵԴ-ի կողմից կայացվող դատական ակտերի հիման վրա հարուցվող կարգապահական վարույթների մասով (տե՛ս օրինակ՝ ՀՕ-197-Ն օրենքի 46-րդ, 48-րդ, ինչպես նաև 58-րդ հոդվածի 19-րդ մասերը), այդ թվում նաև՝ հաշվի առնելով տվյալ առիթով հարուցվող կարգապահական վարույթների առանձնահատկությունները, ինչպես նաև միջազգային ատյանի կողմից բավականին երկար ժամանակահատվածում դատավորի կատարած խախտումներն ուսումնասիրելու, քննարկելու և դրանք արձանագրելու տարածված պրակտիկան: Միևնույն ժամանակ, նախատեսված տարբեր բացառությունների առանձնահատկությունը կայանում է նրանում, որ նման դեպքերում կարգապահական վարույթի հարուցումը պայմանավորված է ոչ թե հաղորդման հիման վրա ընդհանուր կարգով նյութական կամ դատավարական իրավունքի նորմերի խախտումների հայտնաբերմամբ, այլև՝ միջազգային ատյանի կողմից կայացված դատական ակտում արձանագրված խախտմամբ, որը վարույթ հարուցող մարմնին հայտնի է դարձել կատարված օրենսդրական փոփոխություններից հետո՝ 2021 թվականի սեպտեմբերի 21-ին ընդունված վճռի ուսումնասիրության արդյունքում:

Հակառակ մեկնաբանության արդյունքում պարզապես առարկայազուրկ և ինքնանպատակ է դառնում կարգապահական վարույթը հարուցելու նշված առիթի օրենսդրական ամրագրումը (առնվազն լրացումներ կատարվելուց հետո մինչև 10 տարվա ընթացքում՝ հաշվի առնելով ՄԻԵԴ-ի կողմից քննվող գործերի երկարատևությունը)՝ չիրացվելով նման ինստիտուտի ներդրման համար օրենսդրի հետապնդած նպատակն այն դեպքում, երբ տվյալ պարագայում օրենսդիրն առանձնացրել է միջազգային ատյանի կողմից կայացված վճռով արձանագրված խախտումների ուսումնասիրության արդյունքում առերևույթ կարգապահական խախտման հատկանիշներ պարունակող արարքի հայտնաբերումը՝ որպես կարգապահական վարույթ հարուցելու համար այլ տեսակի առիթ: Պատահական չէ նաև, որ թիվ ՀՕ-197-Ն օրենքով նույնիսկ բացառություն է նախատեսվել քննարկվող առիթով հարուցվող կարգապահական վարույթների ժամկետների մասով՝ մասնավորապես բացառելով նման դեպքերում եզրափակիչ դատական ակտն օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո ութ տարի անցած լինելու պարագայում կարգապահական վարույթ չհարուցելու արգելքը տվյալ առիթի դեպքում: Առանձնահատուկ ուշադրության կարիք ունի նաև ՀՕ-197-Ն օրենքի 58-րդ հոդվածի 19-րդ մասը, որի համաձայն՝ Օրենքում լրացվող՝ 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետով նախատեսված առիթով կարգապահական վարույթ կարող է հարուցվել Հայաստանի Հանրապետության մասնակցությամբ միջազգային դատարանի կամ այլ միջազգային ատյանի՝ սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո կայացրած ակտերի հիման վրա:

Սրանով օրենսդիրը հստակ ամրագրել է կարգապահական վարույթ հարուցելու հնարավորությունը տվյալ օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո միջազգային դատարանների կայացրած ակտերի հիման վրա: Օրենսգրքի (նախկին խմբագրությամբ) 144-րդ հոդվածի ամրագրված ժամկետներով կաշկանդված լինելու մեկնաբանումն անտրամաբանական կդարձնի օրենսդրի կողմից ՀՕ-197-Ն օրենքի 58-րդ հոդվածի 19-րդ մասով նման անցումային դրույթ նախատեսելը, քանի որ եթե այդպիսի մեկնաբանությամբ Օրենսգիրքը միևնույն է թույլ չի տալիս 2020 թվականից հետո կայացված ՄԻԵԴ-ի վճիռներով վարույթ հարուցել, ապա նման անցումային դրույթ (առ այն, որ կարգապահական վարույթ հնարավոր է հարուցել ՀՕ-197-Ն օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո կայացրած ՄԻԵԴ ակտերի հիման վրա) սահմանելու անհրաժեշտությունը կվերանար, քանի որ դա այսպես թե այնպես կենթադրվեր օրենքի ժամանակի մեջ գործողության կանոններով: Այլ կերպ ասած՝ օրենսդիրն այս անցումային դրույթով հատուկ շեշտել է, որ թույլ է տալիս ՀՕ-197-Ն օրենքն ուժի մեջ մտնելուց, այսինքն՝ 2020 թվականի մայիսի 2-ից հետո կայացված ՄԻԵԴ-ի վճիռների հիման վրա կարգապահական վարույթ հարուցել, և Օրենսգրքի մյուս ընդհանուր դրույթները պետք է ծառայեն այս հատուկ և անցումային դրույթների կարգավորումներին:

Անդրադառնալով Դատավորի կողմից ներկայացված բացատրությամբ նշված մյուս՝ Սահմանադրությամբ ամրագրված անձի իրավական վիճակը վատթարացնող իրավական ակտերի հետադարձության ուժի մերժման սկզբունքի կիրառմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու արգելքի խնդրին՝ վարույթ հարուցող մարմինը փաստել է, որ վերը նշված օրենսդրական ակտերի՝ արդեն իսկ վերլուծված դրույթների ուժով վարույթ հարուցող մարմինն օժտված է եղել Դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու լիազորությամբ՝ իրացնելով այն: Մինչդեռ Դատավորի կողմից, ըստ էության, բարձրաձայնվում է իր նկատմամբ կիրառված նորմատիվ իրավական ակտի դրույթի սահմանադրականության հարց (մասնավորապես 2015 թվականի խմբագրությամբ Սահմանադրության 73-րդ հոդվածի 1-ին մասին հակասության հարց), որպիսի խնդրի պարզաբանումը դուրս է Արդարադատության նախարարի լիազորությունների շրջանակից: Միաժամանակ, իրավական նորմերի կիրառման աստիճանակարգության սկզբունքից ելնելով, Արդարադատության նախարարն իրացրել է և պարտավոր է իրացնել օրենքով իրեն վերապահված լիազորությունը, քանի դեռ կիրառելի իրավական նորմը չի կորցրել իր իրավաբանական ուժը:

Ավելին, թիվ ՎԴ5/0061/05/08 վարչական գործով 2008 թվականի հունիսի 10-ի վճռի կայացման պահին գործող Դատական օրենսգրքի 155-րդ հոդվածի 5-րդ մասի 7-րդ կետը4 դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու նույնաբովանդակ առիթ էր նախատեսում: Մասնավորապես տվյալ նորմի համաձայն՝ դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթներից է Հայաստանի Հանրապետության մասնակցությամբ գործող միջազգային դատարանի կողմից կայացված դատական ակտը, որով հաստատվել է, որ տվյալ գործը քննելիս Հայաստանի Հանրապետության դատարանը թույլ է տվել Հայաստանի Հանրապետության համապատասխան միջազգային պայմանագրով սահմանված` մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների խախտում: Նշվածը ուղղակիորեն փաստում է այն մասին, որ Դատավորի կողմից վճռի կայացման պահին կանխատեսելի է եղել ՄԻԵԴ-ի վճռի առիթով իր նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու օբյեկտիվ հնարավորությունը:

Հաջորդիվ վարույթ հարուցող մարմինն անդրադարձել է բացատրությամբ մատնանշված այն փաստարկին, որ վարույթ հարուցող մարմնի կողմից կարգապահական խախտման հատկանիշներ պարունակող առերևույթ արարքի վերաբերյալ համապատասխան եզրահանգումներն օբյեկտիվորեն հնարավոր են միայն դատական գործի նյութերի հետ համադրված ուսումնասիրությամբ, որպիսի ուսումնասիրություն կատարելու հնարավորությունը ոչ միայն վարույթ հարուցած մարմինը, այլ նաև որևէ այլ ոք չունի՝ հաշվի առնելով գործի նյութերի գերակշիռ մասի ոչնչացված լինելը:

Այս առնչությամբ վարույթ հարուցող մարմինը նշել է, որ յուրաքանչյուր գործի շրջանակներում վարույթ հարուցող մարմինն իրավասու է գնահատել գործով առկա նյութերի բավարար լինելը դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու և դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքերի առկայությունը ապացուցելու համար: Սույն գործի բնույթի հաշվառմամբ, ինչպես նաև միջնորդությամբ ներկայացված փաստական տվյալների համադրմամբ Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու՝ միջնորդությամբ վկայակոչվող հիմքերի ապացուցման համար բավարար են եղել վարույթի շրջանակներում ձեռք բերված նյութերը, որոնց թվում են ՄԻԵԴ-ի խնդրո առարկա վճիռը և դրանում հաստատված փաստերը, ինչպես նաև Դատական դեպարտամենտի կողմից տրամադրված թիվ ՎԴ5/0061/05/08 վարչական գործով 2008 թվականի հունիսի 10-ի վճռի լուսապատճենը, քանի որ Դատավորին վերագրվող խախտման բովանդակությունը վերաբերում է վճռի շրջանակներում հաստատված փաստերին և կիրառած իրավունքի նորմերին: Ընդ որում, գործում առկա նյութերի ուսումնասիրության արդյունքում իր գնահատականն է տվել նաև ՄԻԵԴ-ը՝ փաստելով, որ Կառավարությունը չի կարողացել գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող հանգամանքի՝ Թատերական հրապարակում կամ դրա մոտակայքում 100 կամ ավելի մարդ լինելու վերաբերյալ որևէ ապացույց ներկայացնել: Նշվածն անմիջականորեն բացառում է նման ապացույցի առկայության հնարավորությունն առհասարակ գործի նյութերում: Ավելին, հատկանշական է, որ նշված հանգամանքի (հրապարակային միջոցառմանը մասնակցած անձանց քանակի) հաստատված լինելուն Դատավորը վճռի շրջանակներում որևէ անդրադարձ նույնիսկ չի էլ կատարել:

Այսպիսով, վերոնշյալը վկայում է, որ Դատավորի կողմից բացատրությամբ ներկայացված փաստարկները հիմնավոր չեն:

3․ Դատավորի դիրքորոշումը հարուցված կարգապահական վարույթի վերաբերյալ.

Սույն կարգապահական վարույթի շրջանակում Դատավորը Նախարարին ներկայացրած բացատրությամբ հայտնել է հետևյալը.

Դատավորը նշել է, որ Սահմանադրությամբ (2015 թվականի խմբագրությամբ 73-րդ հոդվածի 1-ին մասով) ամրագրված՝ անձի իրավական վիճակը վատթարացնող իրավական ակտերի հետադարձության ուժի մերժման սկզբունքի հաշվառմամբ՝ 2020 թվականի մայիսի 2-ից ուժի մեջ մտած ՀՕ-197-Ն օրենքով Օրենսգիրք ներմուծված 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետը (դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթը) իր նկատմամբ չէր կարող կիրառվել և այդ հիմքով կարգապահական վարույթ հարուցվել, ինչն անտեսվել է վարույթ հարուցած մարմնի կողմից:

Ըստ Դատավորի՝ իրեն վերագրվող՝ 2008 թվականին կատարված առերևույթ խախտման առիթով կարգապահական վարույթ հարուցելու հարցը քննարկելիս պետք է հաշվի առնվեին մինչև թիվ ՀՕ-197-Ն օրենքն ուժի մեջ մտնելը գործող խմբագրությամբ Օրենսգրքի՝ կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքերը և առիթները: Օրենսգրքի մինչև 2020 թվականի մայիսի 2-ի խմբագրությամբ 144-րդ հոդվածի ուժով իր նկատմամբ կարգապահական վարույթ չէր կարող հարուցվել, քանի որ թիվ ՎԴ5/0061/05/08 վարչական գործի վարույթն ավարտվել է 2008 թվականին, այսինքն դատական վարույթն ավարտվելուց հետո անցել է ավելի քան հինգ տարի, տվյալ դեպքում՝ 14 տարի:

Վերոգրյալից զատ, Դատավորը, մեջբերելով իր նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու մասին Նախարարի 2022 թվականի օգոստոսի 9-ի թիվ 69-Ա որոշման 5.2-րդ կետով ամրագրված փաստն առ այն, որ թիվ ՎԴ5/0061/05/08 վարչական գործն օրենսդրությամբ սահմանված պահպանման ժամկետն անցնելու հետևանքով ոչնչացվել է և պահպանվել են միայն տրամադրված դատական ակտերի հաստատված պատճենները, արձանագրել է, որ ոչ միայն վարույթ հարուցած մարմինը, այլ նաև որևէ այլ ոք հնարավորություն չունի ուսումնասիրել դատական գործի նյութերը: Օրենսգրքի 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետի կիրառումն օրենսդիրը պայմանավորել է ոչ թե լոկ մարդու իրավունքների պաշտպանության ոլորտում Հայաստանի Հանրապետության ստանձնած միջազգային պարտավորությունների խախտում արձանագրող՝ Հայաստանի Հանրապետության մասնակցությամբ միջազգային դատարանի կամ այլ միջազգային ատյանի կայացրած ակտի գոյությամբ, այլ այդ ակտի ուսումնասիրության արդյունքում վարույթ հարուցող մարմնի կողմից կարգապահական խախտման հատկանիշներ պարունակող առերևույթ արարքի վերաբերյալ համապատասխան եզրահանգում անելով, ինչն օբյեկտիվորեն հնարավոր է միայն դատական գործի նյութերի հետ համադրված ուսումնասիրությամբ, ուստի վարչական գործի առկայությունը հնարավորություն կտար փաստելու գործի փաստական հանգամանքների պատշաճ քննություն իրականացրած լինելու հանգամանքը:

Դատավորը Խորհրդին ներկայացրած պատասխանով խնդրել է մերժել իրեն կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու միջնորդությունը՝ հետևյալ պատճառաբանություններով.

Դատավորը նշել է, որ «Վերաքննիչ վարչական դատարանի դատավոր Էդվարդ Նահապետյանի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու մասին» Նախարարի 2022 թվականի օգոստոսի 9-ի թիվ 69-Ա (այսուհետ՝ թիվ 69-Ա որոշում) որոշման վերաբերյալ Նախարարին է ներկայացրել առարկություններ, որոնք, ամբողջությամբ բավարար են եղել Օրենսգրքի 147-րդ հոդվածի 5-րդ մասի 1-ին կետի կիրառմամբ հարուցված կարգապահական վարույթը կարճելու համար, մինչդեռ դրա փոխարեն ոչ իրավաչափորեն կիրառվել է Օրենսգրքի 147-րդ հոդվածի 5-րդ մասի 2-րդ կետը և կայացվել թիվ 86-Ա որոշումը:

I) 2020 թվականի մայիսի 2-ին ուժի մեջ մտած «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» թիվ ՀՕ-197-Ն օրենքի 48-րդ հոդվածով Օրենսգրքի 146-րդ հոդվածով նախատեսված՝ կարգապահական պատասխանատվություն հարուցելու առիթների շրջանակը լրացվել է ևս մեկով՝ 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետով:

Թիվ 69-Ա որոշման մեջ մեջբերում է կատարվել Սահմանադրության (2005 թվականի փոփոխություններով) 29-րդ հոդվածից, սակայն հետևողականություն չի ցուցաբերվել և չի վկայակոչվել նույն Սահմանադրության 42-րդ հոդվածի 3-րդ մասը, որի համաձայն՝ անձի իրավական վիճակը վատթարացնող օրենքները և այլ իրավական ակտեր հետադարձ ուժ չունեն: Համանման կարգավորում է ամրագրվել նաև Սահմանադրության (2015 թվականի փոփոխություններով) 73-րդ հոդվածի 1-ին մասով:

Սահմանադրությունը, ինչպես 2005 թվականի, այնպես էլ 2015 թվականի փոփոխություններով, փաստորեն ամրագրել է անձի իրավական վիճակը վատթարացնող օրենքների և այլ իրավական ակտերի հետադարձության ուժի մերժման սկզբունքը:

Վկայակոչելով Սահմանադրական դատարանի 2008 թվականի հունվարի 15-ի թիվ ՍԴՈ-723 որոշման մեջ նշված սկզբունքի առնչությամբ արտահայտած իրավական դիրքորոշումները, Եվրոպայի խորհրդի «Ժողովրդավարություն՝ իրավունքի միջոցով» եվրոպական հանձնաժողովի (այսուհետ նաև՝ Վենետիկի հանձնաժողով) կողմից 2022 թվականի մարտի 21-ին տրված թիվ CDL-AD(2022)002 կարծիքի5 71-րդ պարբերությունը, նույն կարծիքի 89-րդ պարբերության 6-րդ կետը՝ Դատավորը նշել է, որ ակնհայտ է, որ Սահմանադրությամբ ամրագրված՝ անձի իրավական վիճակը վատթարացնող օրենքների և այլ իրավական ակտերի հետադարձության ուժի մերժման սկզբունքի հիմքով՝ «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում 2020 թվականի մայիսի 2-ից ուժի մեջ մտած թիվ ՀՕ-197 օրենքով լրացված 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետի կիրառմամբ իր նկատմամբ չէր կարող կարգապահական վարույթ հարուցվել, քանի որ այն իր իրավական վիճակը վատթարացնող իրավական նորմ է:

Մինչդեռ վարույթ հարուցած մարմինը, անտեսելով օրենքի հետադարձության արգելքի սահմանադրական հիմնարար սկզբունքը, որին համահունչ կարծիք է արտահայտել նաև Վենետիկի հանձնաժողովը վերը վկայակոչված կարծիքում, Օրենսգրքի 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետին, ըստ էության, տվել է հետադարձ ուժ, ինչը դրսևորվել է նշված իրավանորմի հիմքով իր նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելով:

II) Վարույթ հարուցած մարմնի կողմից Օրենսգրքի 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետին փաստացի հետադարձ ուժ է տրվել՝ անտեսելով նաև թիվ ՀՕ-197 օրենքի «Եզրափակիչ մաս և անցումային դրույթներ» վերտառությամբ 58-րդ հոդվածի 15-րդ մասի իրավակարգավորումը, որով օրենսդիրը հստակ սահմանել է մինչև նույն օրենքի ուժի մեջ մտնելը ծագած հիմքերով (խախտումներով) հարուցվող կարգապահական վարույթների հարուցման նկատմամբ կիրառվող իրավակարգավորումները, որոնց ուժով Օրենսգրքի 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետով սահմանված նորմին չի կարող տրվել հետադարձ ուժ:

Դատավորը թիվ ՀՕ-197-Ն օրենքի 58-րդ հոդվածի 15-րդ մասի իրավակարգավորման ուժով՝ նշել է, որ իրեն վերագրվող՝ 2008 թվականին կատարված առերևույթ խախտման առիթով կարգապահական վարույթ հարուցելու հարցը քննարկելիս պետք է հաշվի առնվեին մինչև թիվ ՀՕ-197-Ն օրենքն ուժի մեջ մտնելը գործող խմբագրությամբ Օրենսգրքի` կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքերը և 144-րդ հոդվածով նախատեսված ժամկետները:

Վկայակոչելով Օրենսգրքի մինչև 2020 թվականի մայիսի 2-ը գործած խմբագրությամբ 146-րդ հոդվածի 1-ին մասը՝ Դատավորը նշել է, որ 2020 թվականի մայիսի 2-ին նախորդող տարիներին Հայաստանի Հանրապետությունում գործած որևէ իրավական ակտով նախատեսված չի եղել մարդու իրավունքների պաշտպանության ոլորտում ՀՀ ստանձնած միջազգային պարտավորությունների խախտում արձանագրող՝ ՀՀ մասնակցությամբ միջազգային դատարանի կամ այլ միջազգային ատյանի կայացրած ակտի ուսումնասիրության արդյունքում առերևույթ կարգապահական խախտման հատկանիշներ պարունակող արարքի հայտնաբերման հիմքով դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու իրավական հիմք: Այսպիսի հնարավորություն ընձեռնվել է միայն ՀՕ-197-Ն օրենքի ընդունմամբ, որն ուժի մեջ է մտել 2020 թվականի մայիսի 2-ից:

III) Վկայակոչելով Օրենսգրքի մինչև 2020 թվականի մայիսի 2-ը գործած խմբագրությամբ 144-րդ հոդվածի 1-ին մասը՝ Դատավորը նշել է, որ իրեն վերագրվող առերևույթ խախտման հիմքով կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու նպատակով վարույթ կարող էր հարուցվել խախտումը հայտնաբերելուց հետո վեց ամսյա ժամկետում: Տվյալ դեպքում իրեն վերագրվող առերևույթ խախտումն արձանագրած ՄԻԵԴ-ի վճիռն ընդունվել է 2021 թվականի սեպտեմբերի 21-ին, մինչդեռ կարգապահական վարույթ հարուցելու մասին թիվ 69-Ա որոշումն ընդունվել է 2022 թվականի օգոստոսի 9-ին՝ շուրջ 11 ամիս անց:

Բացի այդ, վերոհիշյալ 144-րդ հոդվածի 1-ին մասի ուժով իր նկատմամբ կարգապահական վարույթ չէր կարող հարուցվել, քանի որ թիվ ՎԴ5/0061/05/08 վարչական գործի վարույթն ավարտվել է 2008 թվականին, այսինքն՝ դատական վարույթն ավարտվելուց հետո անցել է ավելի քան հինգ տարի՝ 14 տարի:

Հաշվի առնելով, որ 2008 թվականին առերևույթ թույլ տրված խախտման հիմքով կարգապահական վարույթ հարուցելու՝ մինչև ՀՕ-197-Ն օրենքն ուժի մեջ մտնելը գործած խմբագրությամբ «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքով սահմանված՝ կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու նպատակով վարույթ հարուցելու ժամկետները 2022 թվականի օգոստոսի 9-ին լրացած են եղել, Դատավորը նշել է, որ կարգապահական վարույթ չէր կարող հարուցվել՝ վարույթ հարուցելու վերոգրյալ իրավանորմով սահմանված ժամկետները լրացած լինելու հիմքով:

Միևնույն ժամանակ ՀՕ-197-Ն օրենքի 58-րդ հոդվածի 19-րդ մասով հստակ սահմանվել է, որ նույն օրենքով լրացվող՝ 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետով նախատեսված առիթով կարգապահական վարույթ կարող է հարուցվել Հայաստանի Հանրապետության մասնակցությամբ միջազգային դատարանի կամ այլ միջազգային ատյանի` նույն օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո կայացրած ակտերի հիման վրա:

Այսինքն՝ վերոգրյալ իրավանորմերով օրենսդիրն ամրագրել է անձի իրավական վիճակը վատթարացնող նորմերի հետադարձ ուժի արգելման սկզբունքը՝ սահմանելով կանոն ոչ միայն այն մասին, որ կարգապահական վարույթ կարող է հարուցվել Հայաստանի Հանրապետության մասնակցությամբ միջազգային դատարանի կամ այլ միջազգային ատյանի` նույն օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո կայացրած ակտերի հիման վրա միայն, այլ նաև կանոն, որ մինչև նույն օրենքն ուժի մեջ մտնելը ծագած հիմքերով (խախտումներով) հարուցվող կարգապահական վարույթների հարուցման նկատմամբ պետք է կիրառվեն մինչև նույն օրենքն ուժի մեջ մտնելը գործող խմբագրությամբ Օրենսգրքի` կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքերը և 144-րդ հոդվածով նախատեսված ժամկետները:

Այսպիսով, օրենսդրի կողմից ՀՕ-197-Ն օրենքի 58-րդ հոդվածի 15-րդ մասով սահմանված իրավակարգավորումն ուղղակիորեն բխում է Սահմանադրությամբ ամրագրված՝ անձի իրավական վիճակը վատթարացնող իրավական ակտերի հետադարձության ուժի մերժման սկզբունքից: Ընդ որում, նույնիսկ եթե վերը նշված կարգավորումն օրենսդրի կողմից չսահմանվեր, ապա վարույթը հարուցած մարմինը պարտավոր էր անմիջականորեն կիրառել անձի իրավական վիճակը վատթարացնող իրավական ակտերի հետադարձության ուժի մերժման սկզբունքն ամրագրող սահմանադրական նորմը:

Ըստ այդմ, Սահմանադրությամբ ամրագրված՝ անձի իրավական վիճակը վատթարացնող իրավական ակտերի հետադարձության ուժի մերժման սկզբունքի հաշվառմամբ՝ 2020 թվականի մայիսի 2-ից ուժի մեջ մտած ՀՕ-197-Ն օրենքով Օրենսգիրք ներմուծված 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետն իր նկատմամբ չէր կարող կիրառվել և այդ հիմքով կարգապահական վարույթ հարուցվել, ինչն անտեսվել է վարույթը հարուցած մարմնի կողմից:

IV) Դատավորը Խորհրդի ուշադրությունն է հրավիրել նրա վրա, որ ըստ թիվ 69-Ա որոշման 6-րդ կետում առկա գրառման՝ վարույթ հարուցող մարմինն ուսումնասիրել է ՄԻԵԴ-ի կայացված վճռի և Դատական դեպարտամենտից ստացված դատական գործի նյութերը, մինչդեռ ոչ միայն վարույթը հարուցած մարմինը, այլ նաև որևէ այլ ոք, հնարավորություն չուներ ուսումնասիրել դատական գործի նյութերը, քանի որ թիվ ՎԴ5/0061/05/08 վարչական գործն օրենսդրությամբ սահմանված պահպանման ժամկետն անցնելու հետևանքով ոչնչացվել է և պահպանվել են միայն տրամադրված դատական ակտերի հաստատված պատճենները, ինչի մասին գրված է հենց թիվ 69-Ա որոշման 5.2. կետում: Նույն կետի համաձայն՝ Դատական դեպարտամենտի ղեկավարի 2022 թվականի հուլիսի 1-ի թիվ Ե-5369 գրությամբ վարույթ հարուցող մարմնին են տրամադրվել միայն թիվ ՎԴ5/0061/05/08 վարչական գործով 2008 թվականի հունիսի 10-ի վճռի և վճռաբեկ բողոքը վերադարձնելու մասին 2008 թվականի հոկտեմբերի 2-ի Վճռաբեկ դատարանի որոշման հաստատված պատճենները:

Օրենսգրքի 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետի կիրառումն օրենսդիրը պայմանավորել է ոչ թե լոկ մարդու իրավունքների պաշտպանության ոլորտում Հայաստանի Հանրապետության ստանձնած միջազգային պարտավորությունների խախտում արձանագրող՝ Հայաստանի Հանրապետության մասնակցությամբ միջազգային դատարանի կամ այլ միջազգային ատյանի կայացրած ակտի գոյությամբ, այլ այդ ակտի ուսումնասիրության արդյունքում վարույթ հարուցող մարմնի կողմից կարգապահական խախտման հատկանիշներ պարունակող առերևույթ արարքի վերաբերյալ համապատասխան եզրահանգում անելով, ինչն օբյեկտիվորեն հնարավոր է միայն դատական գործի նյութերի հետ համադրված ուսումնասիրությամբ, ուստի վարչական գործի առկայությունը հնարավորություն կտար փաստելու գործի փաստական հանգամանքների պատշաճ քննություն իրականացրած լինելու հանգամանքը:

V) Ավելին, վարչական գործի ոչնչացված լինելու պայմաններում վարույթ հարուցող մարմինը թիվ 69-Ա որոշմամբ նշել է, թե առկա են մեղավորությամբ կատարված նյութական և դատավարական իրավունքի նորմերի խախտման հատկանիշներ այն դեպքում, երբ դատավորին վերագրվող խախտման մեջ վերջինիս մեղքի առկայության կամ բացակայության հարցը պարզելու և հաստատված համարելու իրավասությունն Օրենսգրքով վերապահված է միայն Խորհրդին, իսկ վարույթ հարուցած մարմինը նման իրավասություն օրենսդրությամբ չունի:

Այսպես, Օրենսգրքի 143-րդ հոդվածի 2-րդ մասն իր մեջ փաստորեն ներառում է անմեղության կանխավարկածի սկզբունքը, որն ամբողջությամբ անտեսվել է վարույթ հարուցած մարմնի կողմից:

Դատավորը նշել է, որ ակնհայտ է, որ Նախարարին ներկայացվել են բավարար փաստարկներ այն մասին, որ իր կողմից նյութական և դատավարական նորմերի խախտում թույլ տալու, այն էլ մեղավորությամբ կատարելու հանգամանքը թիվ 69-Ա որոշմամբ հիմնավորված չէ, ուստի նշված հիմքով իր նկատմամբ կարգապահական վարույթ չէր կարող հարուցվել, առավել ևս հաշվի առնելով նաև Սահմանադրությամբ ամրագրված՝ անձի իրավական վիճակը վատթարացնող իրավական ակտերի հետադարձության ուժի մերժման սկզբունքը, ինչպես նաև բաց են թողնվել կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու նպատակով վարույթ հարուցելու վերը նշված ժամկետները, որպիսի հանգամանքները, սակայն, անտեսվել են վարույթը հարուցող մարմնի կողմից:

Արդյունքում ընդունվել է կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ միջնորդությամբ Խորհրդին դիմելու մասին թիվ 86-Ա որոշումը, որի 4-րդ կետով առաջադրվել են իրեն կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքերի առկայությունը պարզելու համար հարցադրումներ, իսկ 4.1-4.2 կետերում անդրադարձ է կատարվել այդ հարցադրումների իրավական հիմքերին ու հիմնավորումներին:

Դատավորը նշել է, որ թիվ 86-Ա որոշման 4.1 կետում ներառված եզրահանգումների վերաբերյալ իր դիրքորոշումն արտահայտել է թիվ 69-Ա որոշման վերաբերյալ Նախարարին ներկայացված բացատրությամբ, ինչը պնդել է նաև վերոգրյալով:

Անդրադառնալով թիվ 86-Ա որոշման 4.2 կետում արված եզրահանգումներին՝ Դատավորը նշել է, որ թիվ 69-Ա որոշմամբ նշվել է, թե առկա են մեղավորությամբ կատարված նյութական և դատավարական իրավունքի նորմերի խախտման հատկանիշներ: Վերոգրյալը վկայում է այն մասին, որ հարուցված կարգապահական վարույթի ընթացքում, փաստորեն, քննարկման առարկա է դարձել իրեն վերագրվող արարքը մեղավորությամբ կատարված լինելը, ինչի մասին էլ ինքը Նախարարին է ներկայացրել բացատրություն՝ վստահ լինելով, որ վերջինիս կողմից Խորհրդին չեն կարող ներկայացվել իրեն վերագրվող արարքը մեղավորությամբ կատարված լինելը հիմնավորող փաստարկներ կամ ապացույցներ:

Թիվ 86-Ա որոշմամբ Խորհուրդ ներկայացված միջնորդությամբ իրեն վերագրվող նյութական և դատավարական իրավունքի նորմերի խախտումները դիտարկվել են որպես կոպիտ անփութությամբ կատարված, այն դեպքում, երբ թիվ 69-Ա որոշման մեջ դրա մասին խոսք չի եղել, ինչն իրեն զրկել է դրա մասին Նախարարին բացատրություն ներկայացնելու և իր իրավունքները պատշաճ կերպով պաշտպանելու հնարավորությունից:

Դատավորը նշել է, որ թեև թիվ 69-Ա որոշումն իրեն վերագրվող արարքը կոպիտ անփութությամբ կատարված լինելու մասին նշում չի պարունակում, այդուհանդերձ խոսք չի կարող լինել իր կողմից իր վարքագծի ոչ իրավաչափ բնույթը չգիտակցելու մասին, քանի որ իր համոզմամբ ինքը ոչ միայն չի դրսևորվել ոչ իրավաչափ վարքագիծ, այլ ճիշտ հակառակը, գործով ձեռք բերված ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ գնահատման արդյունքում հիշյալ գործով եզրահանգում է արել հայցը մերժելու վերաբերյալ և իր կողմից կայացված դատական ակտն ուժի մեջ է մտել Վճռաբեկ դատարանի որոշմամբ, սակայն գործը ոչնչացված լինելու պատճառով չի կարող դրանք ներկայացնել Խորհրդին:

VI) Թիվ 86-Ա որոշման 5-րդ կետում վարույթը հարուցած մարմինն անդրադարձել է թիվ 69-Ա որոշման վերաբերյալ իր կողմից ներկայացված բացատրությանը: Մասնավորապես անդրադառնալով իր կողմից ներկայացված այն փաստարկին, որ Օրենսգրքի մինչև 2020 թվականի մայիսի 2-ի խմբագրությամբ 144-րդ հոդվածի ուժով իր նկատմամբ կարգապահական վարույթ չէր կարող հարուցվել, քանի որ թիվ ՎԴ5/0061/05/08 վարչական գործի վարույթն ավարտվել է 2008 թվականին, այսինքն՝ դատական վարույթն ավարտվելուց հետո անցել է ավելի քան հինգ տարի, տվյալ դեպքում՝ 14 տարի, վարույթն հարուցած մարմինը, ինչպես և թիվ 69-Ա որոշմամբ, այս դեպքում ևս փորձել է հիմնավորել թիվ ՀՕ-197-Ն օրենքով ամրագրված իրավակարգավորումներն իր նկատմամբ կիրառելի լինելը, ինչի անթույլատրելիության և սահմանադրական ու միջազգային հիմնարար սկզբունքներին հակասելու վերաբերյալ իր դիտարկումները ներկայացրել է թե թիվ 69-Ա որոշման վերաբերյալ ներկայացված բացատրությամբ և թե սույն բացատրությամբ:

Ընդ որում, թիվ 86-Ա որոշման 5.2 կետում անդրադառնալով Սահմանադրությամբ ամրագրված անձի իրավական վիճակը վատթարացնող իրավական ակտերի հետադարձության ուժի մերժման սկզբունքի կիրառման կարգապահական վարույթ հարուցելու արգելքի խնդրին, վարույթ հարուցող մարմինը փորձել է իր նկատմամբ կիրառման ոչ ենթակա իրավական ակտեր կիրառելը «արդարացնել» նրանով, որ իբր ինքը բարձրաձայնել է իր նկատմամբ կիրառված նորմատիվ իրավական ակտի դրույթի սահմանադրականության հարց (մասնավորապես 2015 թվականի խմբագրությամբ Սահմանադրության 73-րդ հոդվածի 1-ին մասին հակասության հարց): Ըստ այդմ, վարույթը հարուցող անձը նշել է, որ «իրավական նորմերի կիրառման աստիճանակարգության սկզբունքից ելնելով, Արդարադատության նախարարն իրացրել է և պարտավոր էր իրացնել օրենքով իրեն վերապահված լիազորությունը, քանի դեռ կիրառելի իրավական նորմը չի կորցրել իր իրավաբանական ուժը»:

Դատավորը նշել է, որ Սահմանադրությամբ ամրագրված անձի իրավական վիճակը վատթարացնող իրավական ակտերի հետադարձության ուժի մերժման սկզբունքի վերաբերյալ իր դիտարկումը վարույթ հարուցած մարմնի կողմից ճիշտ չի ընկալվել, քանի որ ինքը բացարձակապես չի բարձրաձայնել իր նկատմամբ կիրառված նորմատիվ իրավական ակտի դրույթի սահմանադրականության հարցը: Ինքն ընդամենը վարույթ հարուցած մարմնին մատնացույց է արել, որ անձի իրավական վիճակը վատթարացնող իրավական ակտերի հետադարձության ուժի մերժման սկզբունքն ամրագրած ինչպես 2005 թվականի փոփոխություններով Սահմանադրության 42-րդ հոդվածի 3-րդ մասը, այնպես էլ 2015 թվականի փոփոխություններով Սահմանադրության 73-րդ հոդվածի 1-ին մասը ենթակա են կիրառման անմիջականորեն, քանի որ Սահմանադրությունն ինքնին կարող է ենթադրել հասարակական հարաբերությունների ամբողջական կարգավորման համար այլ ակտերի ընդունման անհրաժեշտություն։ Սակայն նույնիսկ նշված իրավիճակներում էլ Սահմանադրությունն օժտված է անմիջական գործողության հատկանիշով՝ Հիմնական օրենքով ամրագրված կոնկրետ կարգավորումների շրջանակներում։ Մասնավորապես այն դեպքերում, երբ Սահմանադրությունը նախատեսում է, որ կոնկրետ հարցերին առնչվող մանրամասները սահմանվում են օրենքով, չի կարելի եզրահանգել, որ Հիմնական օրենքն այլևս չունի անմիջական գործողություն։ Սահմանադրությունը բոլոր դեպքերում ունի անմիջական ազդեցություն ու գործողություն, և ամրագրված կարգավորումների շրջանակներում միջնորդավորված չէ այլ ակտերի ընդունման ու գործարկման անհրաժեշտությամբ6։

Այսպիսով, թիվ 86-Ա որոշմամբ բացարձակապես չեն հերքվել թիվ 69-Ա որոշման վերաբերյալ իր կողմից ներկայացված բացատրությունում նշված՝ Սահմանադրությամբ ամրագրված անձի իրավական վիճակը վատթարացնող իրավական ակտերի հետադարձության ուժի մերժման սկզբունքի կիրառմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու արգելքի, նշված գործով կարգապահական վարույթ հարուցելու ժամկետներն անցած լինելու հիմքով կարգապահական վարույթ հարուցելու անթույլատրելիության վերաբերյալ հիմնավորումները: Ընդամենը թիվ 86-Ա որոշման մեջ իրավական նորմերի կիրառման աստիճանակարգության սկզբունքին հղում տալով՝ փորձ է արվել խուսափել սահմանադրական նորմի անմիջական կիրառումից:

Միևնույն ժամանակ վարույթ հարուցած մարմինը թիվ 86-Ա որոշման մեջ նշել է, որ թիվ ՎԴ5/0061/05/08 վարչական գործով 2008 թվականի հունիսի 10-ի վճռի կայացման պահին գործող Դատական օրենսգրքի 155-րդ հոդվածի 5-րդ մասի 7-րդ կետը դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու նույնաբովանդակ առիթ էր նախատեսում: Ըստ այդմ, վկայակոչելով նշված իրավանորմի բովանդակությունը՝ վարույթ հարուցած անձը նշել է, որ այդ կարգավորումն ուղղակիորեն փաստում է այն մասին, որ դատավորի կողմից վճռի կայացման պահին կանխատեսելի է եղել ՄԻԵԴ-ի վճռի առիթով իր նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու օբյեկտիվ հնարավորությունը:

Նախ՝ ինչպես վարույթ հարուցած մարմնի վկայակոչած նախկինում գործած Դատական օրենսգրքի 155-րդ հոդվածի 5-րդ մասի 7-րդ կետով, այնպես էլ գործող Օրենսգրքի 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետով ընդամենը նախատեսվել է կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթները, մինչդեռ կարգապահական պատասխանատվություն կիրառելու համար անհրաժեշտ պայման է կարգապահական պատասխանատվության օրենքով նախատեսված հիմքերից որևէ մեկի հիմնավորումը:

Դատավորը Խորհրդի ուշադրությունն է հրավիրել Օրենսգրքի 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետում օգտագործված «առերևույթ» եզրույթի վրա, ինչը ևս հաստատում է իր այն պնդումը, որ կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթի առկայությունը դեռևս բավարար չէ կարգապահական պատասխանատվության հիմքի առկայությունը հաստատված համարելու համար: Մինչդեռ վարույթ հարուցած մարմինը փորձել է կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթի առկայությունը դիտարկել որպես կարգապահական պատասխանատվության հիմք:

Ընդ որում, թիվ 86-Ա որոշման 5.3-րդ կետում բառացի նշվել է հետևյալը. « (…) հարկ ենք համարում անդրադառնալ Բացատրությամբ մատնանշված այն փաստարկին, որ վարույթ հարուցող մարմնի կողմից կարգապահական խախտման հատկանիշներ պարունակող առերևույթ արարքի վերաբերյալ համապատասխան եզրահանգումներն օբյեկտիվորեն հնարավոր են միայն դատական գործի նյութերի հետ համադրված ուսումնասիրությամբ, որպիսի ուսումնասիրություն կատարելու հնարավորությունը ոչ միայն վարույթ հարուցած մարմինը, այլ նաև որևէ այլ ոք չունի՝ հաշվի առնելով գործի նյութերի գերակշիռ մասի ոչնչացված լինելը»:

Ըստ այդմ, թիվ 86-Ա որոշումը կայացնողը նշել է, թե յուրաքանչյուր գործի շրջանակներում վարույթ հարուցող մարմինն իրավասու է գնահատել գործով առկա նյութերի բավարար լինելը դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու և դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքերն ապացուցելու համար:

Դատավորը նշել է, որ նախ՝ Նախարարին ներկայացված բացատրությամբ ինքը չի հայտնել գործի նյութերի գերակշիռ մասի ոչնչացված լինելու մասին, ուստի անհասկանալի է, թե թիվ 86-Ա որոշման 5.3-րդ կետում ինչու է նշվել այդ մասին:

Երկրորդ՝ թիվ 86-Ա որոշման 5.3-րդ կետում ներկայացված իր պատճառաբանություններով վարույթ հարուցած մարմինը ոչ միայն չի հերքել Նախարարին ներկայացված իր բացատրությամբ ներկայացած փաստարկումները, այլ նաև, ըստ էության, հաստատել է այդ փաստարկումները՝ պնդելով, որ իրեն կարգապահական պատասխանատվության հիմքի առկայությունը հաստատված են համարել ՄԻԵԴ-ի վճռի, թիվ ՎԴ5/0061/05/08 վարչական գործով 2008 թվականի հունիսի 10-ի վճռի ուսումնասիրությամբ:

Վերահաստատելով Նախարարին ներկայացրած այն դիրքորոշումը, որ Օրենսգրքի 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետի կիրառումն օրենսդիրը պայմանավորել է ոչ թե լոկ մարդու իրավունքների պաշտպանության ոլորտում Հայաստանի Հանրապետության ստանձնած միջազգային պարտավորությունների խախտում արձանագրող՝ Հայաստանի Հանրապետության մասնակցությամբ միջազգային դատարանի կամ այլ միջազգային ատյանի կայացրած ակտի գոյությամբ, այլ այդ ակտի ուսումնասիրության արդյունքում վարույթ հարուցող մարմնի կողմից կարգապահական խախտման հատկանիշներ պարունակող առերևույթ արարքի վերաբերյալ համապատասխան եզրահանգում անելով, ինչն օբյեկտիվորեն հնարավոր է միայն դատական գործի նյութերի հետ համադրված ուսումնասիրությամբ, ուստի վարչական գործի առկայությունը հնարավորություն կտար փաստելու գործի փաստական հանգամանքների պատշաճ քննություն իրականացրած լինելու հանգամանքը: Ի վերջո դատական ակտ կայացնելիս դատավորը ղեկավարվում է նաև գործի նյութերի ուսումնասիրման և գնահատման արդյունքում ձևավորված ներքին համոզմունքով և անգամ, եթե դատական ակտում ամբողջությամբ չի արտացոլվում այդ համոզմունքի ձևավորումը կամ չի վկայակոչում գործում առկա բոլոր ապացույցները, դա դեռ չի նշանակում, որ դատավորին կարող է վերագրվել նյութական կամ դատավարական նորմի խախտում:

Ամփոփելով վերոգրյալները՝ Դատավորը նշել է, որ իր բացատրության մեջ նշած վերլուծությունները վկայում են, որ Սահմանադրության և Օրենսգրքի վերոհիշյալ կարգավորումների պայմաններում չէր կարող որոշում կայացվել իր նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու, ապա նաև իրեն կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ միջնորդությամբ Խորհրդին դիմելու մասին: Ընդ որում, հիշյալ պնդման վերաբերյալ օրենսդրական կարգավորումները միանշանակ են, մինչդեռ կարգապահական վարույթ հարուցելու և կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ միջնորդությամբ Խորհրդին դիմելու մասին որոշումները հակասում են հիշյալ օրենսդրական կարգավորումներին, ուստիև օրինական ու հիմնավոր չեն: Այս առումով որևէ հակասություն չկա օրենսդրական դաշտում: Ընդամենը վարույթ հարուցած մարմնի որոշումները չեն բխում վկայակոչված օրենսդրական կարգավորումների պահանջներից և հակասում են դրանց:

Այսպիսով, Դատավորը գտել է, որ իրեն կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ միջնորդությամբ Խորհրդին դիմելու հիմքեր առկա չեն եղել, բացակայում են իրեն կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքերը, ուստի Օրենսգրքի 156-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի կիրառմամբ խնդրել է մերժել իրեն կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ ներկայացված միջնորդությունը, քանի որ առկա է Օրենսգրքի 147-րդ հոդվածի 6-րդ մասի 1-ին կետով նախատեսված հիմքը:

Դատավորի ներկայացուցիչ Գնել Մուղնեցյանը (այսուհետ նաև՝ Ներկայացուցիչ) Խորհրդի նիստում ներկայացված միջնորդությամբ խնդրել է կարճել Դատավորի նկատմամբ կարգապահական պատասխանատվության վարույթը կամ մերժել Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ միջնորդությունը հետևյալ պատճառաբանությամբ.

Ներկայացուցիչը նշել է, որ Սահմանադրության 147-րդ, 148-րդ հոդվածների, 152-րդ հոդվածի 3-րդ մասի վերլուծությունը թույլ է տալիս կատարել եզրակացություններ առ այն, որ Կառավարության՝ որպես գործադիր իշխանության բարձրագույն մարմնի կառուցվածքում Սահմանադրությամբ առանձնացվում են երեք ինքնուրույն կարգավիճակ ունեցող պաշտոնատար անձինք՝ 1) վարչապետ, 2) փոխվարչապետ, 3) նախարար։ Այս պաշտոնատար անձինք համատեղ կազմում են Կառավարությունը, հանդիսանում են Կառավարության անդամներ և նրանցից յուրաքանչյուրն օժտված է ինքնուրույն սահմանադրաիրավական կարգավիճակով ու իրավասությամբ՝ համապատասխան լիազորություններով, պարտականություններով և պատասխանատվությամբ։ Կառավարության անդամներից յուրաքանչյուրի, այդ թվում՝ նախարարի իրավասությունը սահմանված է Սահմանադրության՝ «Վարչապետի և Կառավարության մյուս անդամների իրավասությունները» վերտառությամբ 152-րդ հոդվածում, որի 3-րդ մասի համաձայն՝ յուրաքանչյուր նախարար ինքնուրույն ղեկավարում է նախարարությանը վերապահված գործունեության ոլորտը։

Սահմանադրաիրավական այս դրույթի (խոսքը «Յուրաքանչյուր նախարար ինքնուրույն ղեկավարում է» դրույթին) նպատակը մի կողմից այն է, որպեսզի ընդգծվի նախարարի՝ որպես Կառավարության անդամի անկախությունն իր նախարարության գործունեության ոլորտում որոշումներ կայացնելիս, իսկ մյուս կողմից, որպեսզի անձամբ ստանձնի պատասխանատվություն իր կայացրած որոշումների համար։

Սահմանադրաիրավական հարաբերություններում որպես կառավարության անդամներ կարող են հանդես գալ բացառապես վարչապետը, փոխվարչապետը և նախարարները, որոնց իրավասությունները սահմանված են Սահմանադրության 152-րդ հոդվածում, ավելին, Սահմանադրության 158-րդ հոդվածը սահմանում է, որ կառավարության հրաժարականի դեպքում՝ Կառավարության անդամները շարունակում են իրենց պարտականությունների կատարումը մինչև նոր Կառավարության կազմավորումը։

Սահմանադրի կողմից նման կարգավորում նախատեսելը ենթադրում է, որ Կառավարության անդամին փոխարինելը սահմանադրաիրավական հարաբերություններում անթույլատրելի է, քանի որ նրանցից յուրաքանչյուրն իրենց կարգավիճակն ստանձնում է Սահմանադրությամբ սահմանված հատուկ կարգով, իր իրավասություններն իրականացնում է ինքնուրույն՝ անձամբ պատասխանատու լինելով իրեն վերապահված գործունեության ոլորտում կայացված և ի կատար ածված որոշումների համար։

Սահմանադրության 147-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված սահմանադրական կարգավորումների հիման վրա «Կառավարության կառուցվածքի և գործունեության մասին» ՀՀ օրենքը սահմանում է Կառավարության կազմը, կառուցվածքը և գործունեության կարգը՝ Սահմանադրության 147-րդ հոդվածին համապատասխան, ինչպես նաև Կառավարության անդամների գործունեության երաշխիքները։

«Կառավարության կառուցվածքի և գործունեության մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ գլուխը սահմանում է կառավարության անդամների իրավասությունները, որի 9-րդ հոդվածը նվիրված է կառավարության անդամ Նախարարին։

Նշված հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ նախարարի հիվանդության, արձակուրդում գտնվելու կամ արտասահմանում գործուղման մեջ լինելու դեպքում նախարարին փոխարինող փոխնախարարն ամբողջ ծավալով իրականացնում է նախարարին վերապահված լիազորությունները, այդ թվում՝ Ազգային ժողովում։

Վերը նշված իրավակարգավորումը նախատեսում է այն բացառիկ դեպքերը, երբ նախարարին վերապահված լիազորությունները կարող են իրականացվել նախարարին փոխարինող փոխնախարարի կողմից։ Այդ դեպքերը երեքն են՝ 1) նախարարի հիվանդության դեպքում, 2) նախարարի արձակուրդում գտնվելու դեպքում, կամ 3) նախարարի արտասահմանում գործուղման մեջ գտնվելու դեպքում։

Վերը նշված բոլոր երեք դեպքերն էլ վերաբերում են այնպիսի իրավիճակների, երբ Սահմանադրությամբ սահմանված կարգին համապատասխան առկա է Կառավարության անդամ հանդիսացող Հանրապետության նախագահի կողմից նշանակված նախարար։ Այս բացառիկ դեպքերի այդպիսի ընդհանրությունը (խոսքը գնում է Սահմանադրությամբ սահմանված կարգով նշանակված նախարարի առկայության մասին) պայմանավորված է և բխում է հենց Սահմանադրության 152-րդ հոդվածի 3-րդ մասով նախատեսված կարգավորումից, քանի որ սահմանադիրը Սահմանադրությամբ սահմանված կարգով նախարար նշանակված Կառավարության անդամին պատվիրակել է իր իրավասության հարցերը լուծել ինքնուրույն՝ անձամբ պատասխանատու լինելով իրեն վերապահված գործունեության ոլորտների համար։

Վերոգրյալից հետևում է, որ նաև բոլոր այն դեպքերում, երբ Սահմանադրությամբ սահմանված ընթացակարգով Կառավարության անդամ հանդիսացող նախարար սուբյեկտ Հայաստանի Հանրապետության նախագահի կողմից նշանակված չէ, ապա նրան փոխարինել, անգամ, նրա տեղակալները չեն կարող։ Վերջիններս չեն կարող հանդիսանալ Կառավարության անդամներ, իրականացնել Կառավարության անդամ հանդիսացող նախարարի իրավասությունները և կրել պատասխանատվություն։

Վկայակոչելով Օրենսգրքի 145-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետը, 102-րդ հոդվածի 4-րդ մասը, «Կառավարության կառուցվածքի և գործունեության մասին» օրենքի հավելվածի 3-րդ կետը՝ ՆԵրկայացուցիչը նշել է, որ Հայաստանի Հանրապետության նախագահի 2022 թվականի հոկտեմբերի 5-ի թիվ ՆՀ-281-Ա հրամանագրով Կարեն Անդրեասյանն ազատվել է ՀՀ արդարադատության նախարարի պաշտոնից և այդ օրվանից մինչև օրս Հանրապետության նախագահն արդարադատության նոր նախարար չի նշանակել, ինչից հետևում է, որ 2022 թվականի հոկտեմբերի 10-ի դրությամբ, երբ Գ. Մինասյանը կայացրել է «Վերաքննիչ վարչական դատարանի դատավոր էդվարդ Նահապետյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ միջնորդությամբ Բարձրագույն դատական խորհրդին դիմելու մասին» թիվ 86-Ա որոշումը, «Կառավարության կառուցվածքի և գործունեության մասին» օրենքի 9-րդ հոդվածի 3-րդ մասով նախատեսված դեպքերն առկա չեն եղել և չէին էլ կարող առկա լինել, քանի որ արդարադատության նախարարն ազատված է եղել պաշտոնից։

Ինչ վերաբերում է «Կառավարչական իրավահարաբերությունների կարգավորման մասին» օրենքի 10-րդ հոդվածի 13-րդ մասով նախատեսված իրավակարգավորմանը, համաձայն որի՝ պետական մարմնի ղեկավարի բացակայության դեպքում նրան փոխարինում է առաջին տեղակալը, իսկ առաջին տեղակալի պաշտոն Նախատեսված չլինելու կամ առաջին տեղակալի բացակայության դեպքում՝ տվյալ մարմնում պետական մարմնի ղեկավարի տեղակալի առավել երկար ստաժ ունեցող տեղակալը, ապա այս կարգով նախարարի փոխարինումը կարող է վերաբերել բացառապես «Կառավարչական իրավահարաբերությունների կարգավորման մասին» օրենքի կարգավորման առարկա կազմող հարաբերություններին։

«Կառավարչական իրավահարաբերությունների կարգավորման մասին» օրենքի 2-րդ հոդվածի իրավակարգավորումից հետևում է, որ նշված օրենքով կարգավորվում են բացառապես ներկազմակերպական, ներկառուցվածքային հարաբերություններ, որոնք իրենց բնույթով վարչաիրավական են։ Վերոնշյալ իրավական ակտերով չեն կարող կարգավորվել Օրենսգրքի կարգավորման առարկա կազմող հարաբերությունները, քանի որ այդ հարաբերություններն իրենց բնույթով սահմանադրաիրավական են (այլ ոչ կառավարչական, վարչական)։

Ավելին, Ներկայացուցիչը նշված հարցը ներկայացնելով մեթոդաբանական ելակետով, հայտնել է, որ դատավորը սահմանադրական պատասխանատվության սուբյեկտ է, իսկ դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու գործընթացը սահմանադրական վարույթ՝ ըստ էության և բովանդակության, նաև անհրաժեշտ է հստակորեն սահմանազատել դատավորի, դատարանի մասնակցությամբ իրավահարաբերությունները՝ տարբերակելով դրանց բովանդակությունը, սուբյեկտային կազմը, իրավակարգավորման առանձնահատկությունները:

Այս համատեքստում կարևորվել են այնպիսի իրավական հասկացություններ (իրողություններ), և ընդգծվել են իրավական այնպիսի հիմնարար բաղադրիչներ, ինչպիսիք են՝ իրավականությունը (իրավունքի, այդ թվում՝ սահմանադրական իրավունքի նորմերի գործողության անմիջականությունը), իրավական որոշակիությունը, կամայականության արգելքը (սույն գործով՝ սահմանադրական, դատարանակազմակերպական և դատավարական հայեցողության սահմանների անորոշությունը), իրավունքի արդյունավետ պաշտպանությունը, իշխանությունների տարանջատման սկզբունքին համապատասխան՝ իշխանության մարմինների իրավասությունների հստակեցման անհրաժեշտությունը, դատարանի (դատավորի) անկախության երաշխավորումը, որոնք ՀՀ իրավական կարգի (այդ թվում՝ արդարադատության համակարգ) սահմանադրական և արժեքաբանական հիմնատարրերից են։

Ներկայացուցիչը նշել է, որ դատավորի կարգապահական պատասխանատվությունը սահմանադրաիրավական գործընթաց (սահմանադրական վարույթ) է, այլ ոչ կառավարչական և/կամ/ վարչական:

Հիմնական օրենքի տեքստում «դատավոր» և «դատարան» հասկացությունների նախատեսումը, անշուշտ, նպատակ ունի սահմանելու դրանց հիմնարար բնույթը և նշանակությունը, բացահայտելու հանրային կյանքում այս սուբյեկտների (ինստիտուտ) գործառույթը և ընդգծելու դրանց կարևորության աստիճանը։

Վկայակոչելով Օրենսգրքի 1-ին հոդվածը՝ նշել է, որ մեթոդաբանական այս ընկալումը և ձևակերպումները (այդ թվում՝ պոզիտիվ իրավական), բնականաբար, կանխորոշում են նաև «դատավոր» և «դատարան» սուբյեկտների կապակցությամբ գործընթացների որակը, բովանդակությունը և հատկանիշները՝ պայմանավորելով, մասնավորապես, այնպիսի հասկացությունների և գործընթացի բնութագրիչները, ինչպիսիք են դատավորի վարչական, քրեական և կարգապահական պատասխանատվությունը, իշխանության այլ թևերը ներկայացնող սուբյեկտների կարգավիճակի որոշակիացումը և այլն։

Այսպես՝ Սահմանադրության 164-րդ հոդվածի դրույթներով հանգամանորեն կարգավորում են դատավորի կարգավիճակի այդ էական տարրի՝ պատասխանատվության առանձնահատկությունները, ըստ որում՝ անկախ պատասխանատվության տեսակից (քրեական և կարգապահական)՝ դատավորի պատասխանատվությունն ինքնին, ի սկզբանե արտահայտվելով սահմանադրական տեքստային կաղապարներում, ձեռք է բերում հիմնարար՝ սահմանադրական ընդգծված բնույթ։ Համանման տեսակետ է արտահայտվել նաև մասնագիտական գրականությունում։

Դատարանների անկախության, ուստի և դատավորի գործունեության ապահովման իրավական երաշխիքների և կառուցակարգերի առումով հատուկ-հիմնարար նշանակություն ունեն նաև միջազգային իրավական մի շարք փաստաթղթերում զետեղված վերլուծությունները և հայեցակարգերը։

Դատավորի սահմանադրական-կարգապահական պատասխանատվության վերաբերյալ դրույթը (մեկնակետը) ձևակերպված է Սահմանադրության 164-րդ հոդվածի 1-2-րդ մասերով։

Դոկտրինալ, տեքստաբանական, արժեբանական այս իրողությունները՝ սահմանադրական գործընթացի (վարույթի) առնչությամբ նշված ելակետերը, ուղղորդող նշանակություն ունեն դատավորի պատասխանատվության նպատակների և իրականացման ողջ գործընթացի (այդ գործընթացը կազմող հարաբերություններով և դրա տարրերով հանդերձ) ճիշտ ընկալման հարցում, քանի որ Սահմանադրության գերակայության և անմիջական գործողության համատեքստում դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելիս հարկ է լինելու գնահատել բարձրագույն իրավաբանական ուժ ունեցող նորմեր-սկզբունքները՝ անհրաժեշտության դեպքում նույնիսկ դրանց ստորադասելով ընթացիկ օրենսդրության դրույթները։

Սահմանադրական ինստիտուտների (նախարար, դատարան, դատավոր, Բարձրագույն դատական խորհուրդ) կարգավիճակը և դատավորին պատասխանատվության ենթարկելու գործընթացները սոսկ ընթացիկ օրենսդրության կարգավորումներով սահմանափակելը (այդ թվում՝ մեկնաբանությունների տիրույթում կառավարչական հարաբերություններ դիտարկելը) ինքնին ոչ իրավաչափ կդառնա, եթե դրանով իսկ ստեղծվեն սահմանադրական ինստիտուտները շրջանցող, կամ որ ավելի վտանգավոր է, դրանց փոխարինող ստվերային ինստիտուտներ, ինչպիսին է, օրինակ, «կարգապահական խախտում» և (կամ) «նախարար» սահմանադրաիրավական ինքնաբավ եզրույթների բովանդակության խեղաթյուրումը հետագա օրենսդրական կարգավորմամբ և դրա հիման վրա ձևավորված (ձևավորվող) իրավակիրառ պրակտիկայով։

Կարգապահական պատասխանատվության վարույթի, դրա մասնակիցների, վարույթի մասնակիցների կարգավիճակը, բնույթը և էությունը, դատական իշխանության դերը և սոցիալական առաքելությունը բացահայտող ու ամրագրող գիտական և նորմատիվ աղբյուրները վերլուծում և արտացոլում են այդ հասկացությունների թե իմացաբանական, թե՛ արժեբանական տեսակետներից, թե կանոնակարգման ու ինստիտուցիոնալացման առումները՝ որևէ պարագայում կարգապահական վարույթը կազմող հարաբերությունները չդիտարկելով, չհամարելով որպես կառավարչական հարաբերություններ։Ամփոփելով վերոգրյալները՝ Ներկայացուցիչը նշել է, որ 1) նախարարի տեղակալի մասնակցությամբ հարաբերությունները կառավարչական բնույթի են, որոնք վերաբերում են պետական մարմնի, այդ թվում՝ նախարարության կառուցվածքին, կանոնադրության հաստատմանը, կառավարման, ղեկավւսրման, ենթակա ու հաշվետու լինելու հարաբերություններին, ինչպես նաև կառուցվածքային փոփոխություններին ու վերակազմակերպումներին, 2) դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթը սահմանադրաիրավական գործընթաց է, իսկ դատավորը՝ սահմանադրական պատասխանատվության սուբյեկտ, 3) նախարարի տեղակալը դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ միջնորդությամբ Բարձրագույն դատական խորհրդին դիմելու լիազորություն չունի։

Ասվածը հիմնավորվում է նաև Սահմանադրական դատարանի 2019 թվականի նոյեմբերի 15-ի թիվ ՍԴՈ-1488, 2012 թվականի դեկտեմբերի 18-ի թիվ ՍԴՈ-1063 որոշմամբ արտահայտած դիրքորոշումներով, որոնք վկայում են այն պարզ բանի մասին, որ դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ հարցի քննությունը՝ որպես իրավական գործընթաց, իր էությամբ հանդիսանում է դատավարություն, որի կարգը սահմանված է Օրենսգրքով, ինչպես նաև ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքով։ Ասվածից հետևում է, որ այս «դատավարական հարաբերությունները» կարգավորված են նշված երկու իրավական ակտերով և որևիցե այլ իրավական ակտ չի կարող հանդիսանալ այդ գործընթացի կարգավորման համար իրավական աղբյուր։

Դատավորի՝ որպես սահմանադրաիրավական հատուկ կարգավիճակ ունեցող սուբյեկտի և արդարադատություն իրականացնող պաշտոնատար անձի իրավունքների պաշտպանության երաշխիքներից ելնելով Օրենսգրքով որպես դատավարական կարգ հստակ սահմանված է, որ Խորհուրդ դիմելու իրավասությամբ օժտված է նախարարը, ինչը նշանակում է, որ այդպիսի իրավասությամբ օժտված չեն նրա տեղակալները, նրան փոխարինողները և/կամ այլ սուբյեկտներ։

Վկայակոչելով Խորհրդի աշխատակարգի 93-րդ կետը, ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 96-րդ հոդվածի 1-ին մասի 9-րդ կետը, 80-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետը՝ Ներկայացուցիչը նշել է, որ Օրենսգիրքը չի կարգավորում այն հարցը, թե իրավասություն չունեցող սուբյեկտի կողմից դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու մասին միջնորդություն ներկայացված լինելու դեպքում Խորհուրդն ինչ որոշում պետք է կայացնի, ընդ որում, Խորհրդի կողմից կարգապահական վարույթը կարճելու հիմքերում ևս չկա այդպիսի հիմք նախատեսված, ուստի այս իրավիճակում Խորհուրդը պետք է ղեկավարվի ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի նորմերով։

4. Հարուցված կարգապահական վարույթի համար էական նշանակություն ունեցող հանգամանքները.

4.1 Արդարադատության նախարարության վերահսկողական վարչության պետ Հ. Սանոյանի կողմից Նախարարին 2022 թվականի հուլիսի 21-ին հասցեագրված զեկուցագրով Նախարարի քննարկմանն է ներկայացվել Բարսեղյանն ընդդեմ Հայաստանի Հանրապետության գործով Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի 2021 թվականի սեպտեմբերի 21-ի վճռի ուսումնասիրության հիման վրա Դատավորի կողմից թույլ տրված նյութական իրավունքի նորմերի՝ Կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածի, «Ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր և ցույցեր անցկացնելու մասին» օրենքի 7-րդ հոդվածի 1-ին մասի, 10-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերի, Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի 182-րդ հոդվածի, դատավարական իրավունքի նորմերի՝ Վարչական դատավարության օրենսգրքի 24-րդ հոդվածի, 153-րդ հոդվածի 2-րդ մասի պահանջների առերևույթ խախտման հիմքով Դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու հարցը:

4.2 Թիվ 17804/09 գանգատում նշված է հետևյալը.

4.2.1 «Գործը վերաբերում է դիմումատուի կողմից հանրահավաքներ անցկացնելու և դրանց մասնակցելու արգելքին և նրա նկատմամբ վարչական տույժի նշանակմանը՝ ոստիկանության ծառայողների հրահանգներին չենթարկվելու համար։ Գործի առնչությամբ բարձրացվում են խնդիրներ՝ Կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածի համաձայն»:

4.2.2 «2008 թվականի փետրվարի 19-ին Հայաստանի Հանրապետությունում անցկացվել են նախագահական ընտրություններ: Ընտրությունների նախնական արդյունքները հայտարարելուց անմիջապես հետո պրն Տեր-Պետրոսյանն իր աջակիցներին կոչ է արել հավաքվել Երևանի կենտրոնում գտնվող Ազատության հրապարակում՝ ընտրական գործընթացում ենթադրաբար տեղի ունեցած խախտումների դեմ իրենց բողոքն արտահայտելու նպատակով՝ հայտարարելով, որ ընտրությունները չեն եղել ազատ և արդար։ 2008 թվականի փետրվարի 20-ից սկսած՝ պրն Տեր-Պետրոսյանի հազարավոր աջակիցներ ամեն օր անցկացրել են համազգային բողոքի ցույցեր՝ իրենց հանդիպումների հիմնական վայրը դարձնելով Ազատության հրապարակը և շրջակա այգին, որտեղ մի քանի հարյուր ցուցարարներ, տեղադրելով վրաններ, քսանչորս ժամ շարունակ մնացել են այդ վայրում։ 2008 թվականի մարտի 1-ի վաղ առավոտյան Ազատության հրապարակում, որտեղ վրաններում տեղակայված էին հարյուրավոր ցուցարարներ, իրականացվել են ոստիկանական գործողություններ, որի արդյունքում Ազատության հրապարակն ազատել են բոլոր ցուցարարներից։ Պարզվում է, որ նույն օրը՝ ավելի ուշ, իրավիճակը Երևանում սրվել է, և հանրահավաքները շարունակվել են ամբողջ քաղաքում՝ մինչև մարտի 2-ի վաղ առավոտ՝ առաջացնելով բախումներ որոշ ցուցարարների և իրավապահ մարմինների ծառայողների միջև՝ պատճառ դառնալով տասը անձանց, այդ թվում՝ ութ քաղաքացիական անձանց մահվան, բազմաթիվ վիրավորների և պետական ու սեփական գույքի ոչնչացման։ Նույն օրը Հայաստանի գործող նախագահը Երևանում քսանօրյա ժամկետով արտակարգ դրություն հայտարարելու մասին հրամանագիր է ընդունել, որով արգելվում էր Երևան քաղաքում ժողովներ, հանրահավաքներ, ցույցեր, երթեր և այլ զանգվածային միջոցառումներ իրականացնել»։

4.2.3 «9. 2008 թվականի մարտի 2-ին՝ կեսօրին՝ ժամը 12.30-ին, դիմումատուն ժամանել է Գյումրու կենտրոնում գտնվող Թատերական հրապարակ և փորձել է մուտք գործել հրապարակ՝ բողոքի ակցիա իրականացնելու նպատակով, սակայն ոստիկանության ծառայողները, որոնք այնտեղ էին գտնվում կանխելու համար ցույցի իրականացումը, արգելել են մուտք գործել։ Ենթադրաբար Դիմումատուն սկսել է կոչ անել այդ վայրում ներկա գտնվող անձանց հավաքվել և ցույց անել, սակայն ոստիկանության ծառայողների կողմից հրահանգվել է հեռանալ և դադարեցնել հավաքի վերաբերյալ կոչերը։ Դիմումատուն չի ենթարկվել նրանց հրահանգներին, և նրան տարել են ոստիկանության բաժին։

10. Ոստիկանության բաժնում վարչական գործ է հարուցվել դիմումատուի դեմ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի 182-րդ հոդվածի համաձայն ոստիկանության ծառայողների օրինական պահանջներին չենթարկվելու համար։ Կազմվել է վարչական իրավախախտման վերաբերյալ արձանագրություն և դիմումատուից ցուցմունք վերցնելուց հետո նրան ազատ են արձակել»:

4.2.4 «11. 2008 թվականի մարտի 5-ին ոստիկանությունը հայց է ներկայացրել Վարչական դատարան՝ պահանջելով պատժի ենթարկել դիմումատուին՝ ՎԻՕ-ի 182-րդ հոդվածի համաձայն։ Նշվել է, որ դիմումատուն կոչ է արել այլ անձանց Թատերական հրապարակում ցույց անել և չի ենթարկվել չարտոնված ցույցերը կանխելու նպատակով այնտեղ տեղակայված ոստիկանության ծառայողների՝ իր գործողությունները դադարեցնելու և հեռանալու մասին պահանջներին։ Ոստիկանությունը նշել է, որ Գյումրու քաղաքապետարանը պատշաճ կերպով չի ծանուցվել ցույցի մասին, և հետևաբար ոչ մի թույլտվություն չի եղել այն անցկացնելու համար»։

4.2.5 «12. 2008 թվականի մարտի 24-ին դիմումատուն հակընդդեմ հայց է ներկայացրել։ Նա առաջին հերթին պնդել է, որ ոստիկանությունը չի կարողացել հիմնավորել իր հայցի փաստական հիմքերը՝ մասնավորապես այն, որ նա կոչ է արել այլ անձանց հանրահավաք անել՝ պնդելով, որ ինքը հանրահավաք կազմակերպելու մտադրություն չի ունեցել, և նշված ժամին տվյալ վայրում ոչ մի հանրահավաք չի եղել։ Ամեն դեպքում «մարդկանց կոչ անելը» օրենքով արգելված արարք չէ և հետևաբար պատժելի չէ։ Ավելին, չի ներկայացվել ոչ մի ապացույց այն մասին, որ ավելի քան 100 մարդ է եղել Թատերական հրապարակում կամ դրա մոտակայքում, և հետևաբար այն ենթադրությունը, որ նա կոչ է արել այլ անձանց հանրահավաք անել՝ առանց այդ մասին նախապես իրազեկելու, անհիմն է, քանի որ օրենքով չի պահանջվում իրազեկման անհրաժեշտություն, եթե հանրահավաքին մասնակցում է հարյուրից քիչ մարդ։ Այսպիսով, ոստիկանության՝ իրեն ուղղված պահանջները չեն կարող համարվել օրինական։

13. Չհստակեցված օրը ոստիկանությունը գրավոր պատասխանել է դիմումատուի հակընդդեմ հայցին՝ պահանջելով մերժել այն՝ անհիմն լինելու պատճառով, և պնդել է, որ հանրահայտ փաստերն ապացուցման կարիք չունեն»։

4.2.6 (…) Վարչական դատարանը, հղում կատարելով «Ոստիկանության մասին» օրենքի 2-րդ, 12-րդ, 22-րդ և 38-րդ հոդվածներին՝ վճռել է հետևյալը. «Ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր և ցույցեր անցկացնելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի համաձայն՝ զանգվածային հրապարակային միջոցառումները կարող են անցկացվել միայն լիազոր մարմնին՝ Գյումրի համայնքի ղեկավարին գրավոր իրազեկելուց հետո։ 2008 թվականի մարտի 2-ին զանգվածային հրապարակային միջոցառում անցկացնելու իրազեկում համապատասխան լիազոր մարմնին ներկայացված չի եղել, իսկ 2008 թվականի մարտի 1-ին հանրապետության մայրաքաղաքում տեղի ունեցած իրադարձությունների կապակցությամբ Հանրապետության նախագահի 2008 թվականի մարտի 1-ի «Արտակարգ դրություն հայտարարելու մասին» թիվ ՆՀ-35-Ն հրամանագրով՝ [երկրի] սահմանադրական կարգին սպառնացող վտանգը կանխելու և բնակչության իրավունքներն ու օրինական շահերը պաշտպանելու նպատակով Երևան քաղաքում 2008 թվականի մարտի 1-ից 20 օր ժամկետով հայտարարվել է արտակարգ դրություն։ Նշվածով պայմանավորված՝ Վարչական դատարանը գտնում է, որ հանրապետության երկրորդ քաղաք հանդիսացող Գյումրիում զանգվածային հրապարակային միջոցառման անցկացումը կարող էր վտանգել հասարակական կարգի պահպանմանը և հանրության առողջությունը, առավել ևս, որ սահմանված կարգով նման միջոցառում անցկացնելու իրազեկում ներկայացված չի եղել։ Նշվածով պայմանավորված՝ Գյումրու Թատերական հրապարակում հավաքվելու և միջոցառումներ անցկացվելու նկատմամբ ոստիկանության կողմից կիրառվել են որոշակի սահմանափակումներ, որի իրավունքը վերջինս ունեցել է Հանրապետության Սահմանադրության [43-րդ հոդվածի] համաձայն և «Ոստիկանության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի հիման վրա»։ Վարչական դատարանը եզրակացրել է, որ դիմումատուին ներկայացված պահանջները, որոնց նա չի ենթարկվել, եղել են օրինական»։

4.3 Վճռի շրջանակներում ՄԻԵԴ-ի արտահայտած դիրքորոշման համաձայն՝ « (…) 53. Հաշվի առնելով Հայաստանի՝ տվյալ ժամանակահատվածում գործող նախապես իրազեկման համակարգը, Դատարանը նշում է, որ այդպիսի իրազեկում պահանջվել է միայն հանրային հավաքում հարյուր կամ ավելի մասնակից ընդգրկված լինելու դեպքում (…) Ավելին, որևէ իրազեկում համապատասխանաբար չէր պահանջվի, եթե միջոցառումը, որին մասնակցել է հարյուրից պակաս մասնակից, ինքնաբուխ կերպով վերաճեր ավելի մեծ միջոցառման՝ գերազանցելով այդ թիվը։ Կառավարությունը պնդել է, որ այդ տարածքում հավաքված է եղել հարյուրից ավելի անձ, և որ հավաքը չի եղել ինքնաբուխ (…) սակայն չի կարողացել հիմնավորել իր պնդումը որևէ օբյեկտիվ ապացույցով։ Ավելին, Կառավարության պնդումը հիմնված չէ ներպետական դատարանի եզրակացությունների վրա, որը փաստացի չի կարողացել որևէ ուսումնասիրություն իրականացնել այդ հարցի շուրջ։ Համապատասխան ներպետական որոշմամբ (…) բոլորովին չի խոսվում այդ խնդրի մասին, և ներպետական դատարանը շարունակել է որպես հիմք ընդունել այն վարկածը, ըստ որի ցույցի համար, որը դիմումատուն ցանկացել է կազմակերպել և այլոց կոչ է արել միանալ, պահանջվել է նախապես իրազեկում՝ առանց պարզելու ներկա գտնվողների թիվը կամ այն հանգամանքները, որոնք նախևառաջ պայմանավորել են հավաքը՝ ներառյալ այն հարցը, թե արդյոք այն կարող էր դիտարկվել որպես «ինքնաբուխ» հավաք (...)։

(…) Դատարանը նշում է, որ, չնայած Երևանում տեղի ունեցած դեպքերը, անկասկած, ողբերգական էին և լուրջ մտահոգության տեղիք էին տալիս, գոյություն չունի որևէ ապացույց, համաձայն որի հնարավոր կլիներ ենթադրել, որ նմանատիպ իրադարձություն էր տեղի ունեցել կամ պետք է տեղի ունենար Գյումրիում։ Չկա նաև որևէ ապացույց առ այն, որ դիմումատուն ունեցել է բռնություն կիրառելու մտադրություն կամ այլ անձանց կոչ է արել կիրառել բռնություն կամ որևէ այդպիսի դատապարտելի արարք։ Հետևաբար Դատարանը համարում է, որ իշխանությունները, այդ թվում՝ ներպետական դատարանները չեն կարողացել ներկայացնել «հիմնավոր և բավարար» փաստարկներ, որով կարդարացվեր միջամտությունը դիմումատուի՝ հավաքների ազատության իրավունքին, ինչն այդպիսի հանգամանքներում չէր կարող անհրաժեշտ լինել ժողովրդավարական հասարակությունում։

 55. Հետևաբար տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածի խախտում»:

 4.4 Հանրապետության նախագահի 2008 թվականի մարտի 1-ի «Արտակարգ դրություն հայտարարելու մասին» թիվ ՆՀ-35-Ն հրամանագրով սահմանադրական կարգին սպառնացող վտանգը կանխելու և բնակչության իրավունքներն ու օրինական շահերը պաշտպանելու նպատակով, ղեկավարվելով Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 55-րդ հոդվածի 14-րդ և 117-րդ հոդվածի 6-րդ կետերով` որոշում է կայացվել Երևան քաղաքում 2008 թվականի մարտի 1-ից 20 օր ժամկետով հայտարարել արտակարգ դրություն:

 4.5 Թիվ ՎԴ5/0061/05/08 վարչական գործի շրջանակներում, Վերաքննիչ վարչական դատարանի դատավոր Էդվարդ Նահապետյանի կողմից 2008 թվականի հունիսի 10-ին կայացված վճռով արձանագրվել է հետևյալը.

 «(…) Դատարանն ապացուցված է համարում այն հանգամանքը, որ նշված օրը սահմանված կարգով հանրահավաք համ զանգվածային այլ միջոցառում անցկացնելու իրավական հիմքերը բացակայել են, քանի որ Գյումրու քաղաքապետի 02.03.2008թ. թիվ 1/2-04011 գրության համաձայն. «…2008թ. փետրվարի 19-ի ՀՀ Նախագահական ընտրություններից հետո Գյումրիի քաղաքապետարան չի դիմել ոչ մի կազմակերպություն երթեր և հանրահավաքներ անցկացնելու համար»

(…) Հայաստանի Հանրապետության վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի 182-րդ հոդվածի վերլուծությամբ դատարանը հանգում է այն իրավական դիրքորոշման, որ համաձայն նշված իրավանորմի պահանջների հաuարակական կարգի պահպանության և հաuարակական անվտանգության ապահովման պարտականությունները կատարելու ընթացքում զինծառայողի կամ ոuտիկանության ծառայողի ներկայացրած oրինական պահանջները ենթակա են կատարման: Այսինքն, տվյալ իրավանորմի հիմքում ընկած է ներկայացված պահանջի օրինական լինելու կանխավարկածը, որը պետք է կատարվի այն անձի կողմից ում ուղղված է նշված պահանջը: Դատարանի նշված իրավական դիրքորոշումը բխում է նաև իրավական պետության սկզբունքից: Իհարկե, նշված իրավական մոտեցումը չի սահմանափակում քաղաքացու իրավունքը հետագայում ճանաչման հայցի միջոցով վիճարկելու ոստիկանության ծառայողի գործողությունների կամ պահանջի օրինականությունը, սակայն դատարանը գտնում է, որ նման պահանջ ներկայացվելու դեպքում այն ենթակա է կատարման: Նման պայմաններում դատարանը գտնում է, որ Լ. Բարսեղյանի ստացած պահանջը` համապատասխան տարածքից հեռանալու և հանրահավաք հրավիրելու կոչերը դադարեցնելու վերաբերյալ վերջինիս կողմից չեն կատարվել:

(…) օրենքի 38-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն. Ոuտիկանության ծառայողի oրինական պահանջների կատարումը պարտադիր է բոլոր քաղաքացիների և պաշտոնատար անձանց համար: Դրանք չկատարելը կամ ոuտիկանության աշխատակցի պարտականությունների կատարմանը խոչընդոտող գործողություններն առաջացնում են պատաuխանատվություն` oրենքով uահմանված կարգով:

«Ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր և ցույցեր անցկացնելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի կանոնակարգումներին համապատասխան զանգվածային հրապարակային միջոցառումները կարող են անցկացվել միայն լիազոր մարմնին` Գյումրի համայնքի ղեկավարին գրավոր իրազեկելուց հետո: 02.03.2008թ-ին զանգվածային հրապարակային միջոցառում անցկացնելու իրազեկում համապատասխան լիազոր մարմնին ներկայացված չի եղել, իսկ 2008թ. մարտի 1-ին հանրապետության մայրաքաղաքում տեղի ունեցած իրադարձությունների կապակցությամբ Հանրապետության Նախագահի 2008 թվականի մարտի 1-ի «Արտակարգ դրություն հայտարարելու մասին» թիվ ՆՀ-35-Ն հրամանագրով` Հայաստանի Հանրապետությունում սահմանադրական կարգին սպառնացող վտանգը կանխելու և բնակչության իրավունքներն ու օրինական շահերը պաշտպանելու նպատակով Երևան քաղաքում 2008 թվականի մարտի 1-ից 20 օր ժամկետով հայտարարել է արտակարգ դրություն»: Նշվածով պայմանավորված դատարանը գտնում է, որ հանրապետության երկրորդ քաղաք հանդիսացող Գյումրիում զանգվածային հրապարակային միջոցառման անցկացումը կարող էր վտանգել հաuարակական կարգի պահպանմանը և հանրության առողջությունը, առավել ևս, որ սահմանված կարգով նման միջոցառում անցկացնելու իրազեկում ներկայացված չի եղել: Նշվածով պայմանավորված Գյումրու Թատերական հրապարակում հավաքվելու և միջոցառումներ անցկացվելու նկատմամբ ոստիկանության կողմից կիրառվել են որոշակի սահմանափակումներ, որի իրավունքը վերջինս ունեցել է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության և «Ոստիկանության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի հիման վրա (…)»:

5. Հարուցված կարգապահական վարույթի շրջանակներում էական նշանակություն ունեցող իրավական հարցադրումները.

Հաշվի առնելով Արդարադատության նախարարի պարտականությունները կատարողի կողմից միջնորդությունում բերված փաստարկներն ու հիմնավորումները և դրանց դեմ Դատավորի ու նրա ներկայացուցչի կողմից ներկայացված պատասխանը` Խորհուրդը Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ հարցը լուծելու համար էական է համարում անդրադառնալ հետևյալ հարցադրումներին.

5.1. արդյո՞ք թիվ ՎԴ5/0061/05/08 վարչական գործով Դատավորի կողմից թույլ է տրվել նյութական և/կամ դատավարական իրավունքի նորմի (նորմերի) խախտում,

5.2. արդյո՞ք Դատավորի կողմից թույլ տրված նյութական կամ դատավարական իրավունքի նորմերի խախտումները կատարվել են դիտավորությամբ, թե՞ կոպիտ անփութությամբ:

6. Խորհրդի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները.

Քննարկելով Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ հարցը, լսելով Նախարարի տեղակալի և ներկայացուցչի հաղորդումը, Դատավորի և վերջինիս ներկայացուցիչների դիրքորոշումները, ուսումնասիրելով կարգապահական վարույթի նյութերը և հետազոտելով ապացույցները՝ Խորհուրդը գտնում է, որ ներկայացված միջնորդությունը ենթակա է բավարարման՝ հետևյալ պատճառաբանությամբ.

Օրենսգրքի 142-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին և 2-րդ կետերի համաձայն` դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքերն են՝

1) արդարադատություն կամ որպես դատարան՝ օրենքով նախատեսված այլ լիազորություններ իրականացնելիս նյութական կամ դատավարական իրավունքի նորմի խախտումը, որը կատարվել է դիտավորությամբ կամ կոպիտ անփութությամբ.

2) դատավորի կողմից սույն օրենսգրքով սահմանված՝ դատավորի վարքագծի կանոնները խախտելը, որը կատարվել է դիտավորությամբ կամ կոպիտ անփութությամբ:

Օրենսգրքի 142-րդ հոդվածի 6-րդ մասի 1-ին կետի համաձայն՝ Էական կարգապահական խախտում է՝ սույն հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով նախատեսված խախտումը, որը հանգեցրել է Սահմանադրությամբ կամ Հայաստանի Հանրապետության վավերացրած միջազգային պայմանագրերով ամրագրված՝ մարդու իրավունքների և (կամ) ազատությունների հիմնարար խախտման կամ դատական իշխանության հեղինակազրկման.

Օրենսգրքի 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետը սահմանում է, որ կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթ է վարույթ հարուցող մարմնի կողմից մարդու իրավունքների պաշտպանության ոլորտում Հայաստանի Հանրապետության ստանձնած միջազգային պարտավորությունների խախտում արձանագրող՝ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի կայացրած ակտի ուսումնասիրության արդյունքում առերևույթ կարգապահական խախտման հատկանիշներ պարունակող արարքի հայտնաբերումը:

«Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 41-րդ հոդվածի համաձայն՝ նորմատիվ իրավական ակտի նորմը մեկնաբանվում է` հաշվի առնելով նորմատիվ իրավական ակտն ընդունելիս այն ընդունող մարմնի նպատակը՝ ելնելով դրանում պարունակվող բառերի և արտահայտությունների տառացի նշանակությունից, ամբողջ հոդվածի, գլխի, բաժնի կարգավորման համատեքստից, այն նորմատիվ իրավական ակտի դրույթներից, ի կատարումն որի ընդունվել է այդ ակտը, տվյալ նորմատիվ իրավական ակտով սահմանված սկզբունքներից, իսկ այդպիսի սկզբունքներ սահմանված չլինելու դեպքում` տվյալ իրավահարաբերությունը կարգավորող իրավունքի ճյուղի սկզբունքներից:

Խորհուրդը գտնում է, որ Օրենսգրքի հիշյալ հոդվածների շարադրանքից ակնհայտ է, որ ՄԻԵԴ որոշման հիման վրա հարուցված կարգապահական վարույթն ուղղակիորեն չի ենթադրում, որ կատարված արարքն իր բնույթով էական կարգապահական խախտում է։

Այսպես, «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 41-րդ հոդվածի վերլուծությունից բխում է, որ որևէ իրավական ակտ կիրառելիս պետք է առաջնորդվել այն ընդունող մարմնի նպատակներով, որը բացահայտելու համար պետք է ղեկավարվել ամբողջ հոդվածի տառացի շարադրանքով, քանի որ իրավաստեղծ մարմնի նպատակն ուղղակիորեն արտահայտվում է իրավական ակտում կիրառված բառերում և արտահայտություններում։ Այլ կերպ ասած, անհրաժեշտ է առաջնորդվել այն տրամաբանությամբ, որ իրավաստեղծ մարմինը կոնկրետ բառերը կիրառել է՝ նպատակ ունենալով որոշակի, հստակ կերպով կարգավորել տվյալ իրավահարաբերությունը:

Սույն համատեքստում Խորհուրդը կարևոր է համարում անդրադառնալ Օրենսգրքի 142-րդ հոդվածի 6-րդ մասի 1-ին և 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետերին, որոնց ուսումնասիրությունից պարզ է դառնում, որ օրենսդիրը տարանջատել է «ՀՀ վավերացրած միջազգային պայմանագրերով ամրագրված՝ մարդու իրավունքների և (կամ) ազատությունների հիմնարար խախտում» և «մարդու իրավունքների պաշտպանության ոլորտում ՀՀ ստանձնած միջազգային պարտավորությունների խախտում» հասկացությունները։

Ակնհայտ է, որ օրենսդրի կողմից կոնկրետ բառերի կիրառումը երբևէ ինքնանպատակ չէ, առավել ևս, երբ նորմի կարգավորման առարկան վերաբերում է այնպիսի առանցքային ինստիտուտի, ինչպիսին դատավորներին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելն է։ «Հիմնարար» բառը գնահատողական տերմին է, որպիսի ձևակերպումների կիրառումն ընդունելի պրակտիկա է մի շարք եվրոպական երկրներում, քանի որ որոշակի դեպքերում դրանց կիրառումը անխուսափելի է7: Վենետիկի հանձնաժողովն արձանագրել է, որ օրենսդրի կողմից նմանատիպ ձևակերպումների կիրառման դեպքում կարևոր նշանակություն ունի, թե կոնկրետ որ մարմինն է լիազորված այդ ձևակերպումների մեկնաբանման և կիրառման համար: Հայաստանում այդ լիազորությունը վերապահված է Խորհրդին, որն ունի բավարար ինստիտուցիոնալ անկախություն և ապահովում է արդար դատաքննության հիմնարար երաշխիքներ8։

Այսպիսով, օրենսդիրը, կիրառելով «ՀՀ վավերացրած միջազգային պայմանագրերով ամրագրված՝ մարդու իրավունքների և (կամ) ազատությունների հիմնարար խախտում» և «մարդու իրավունքների պաշտպանության ոլորտում ՀՀ ստանձնած միջազգային պարտավորությունների խախտում» ձևակերպումները, Խորհրդին տվել է դատավորի կողմից կատարված նյութական կամ դատավարական նորմի՝ մարդու իրավունքների հիմնարար խախտման հանգեցնելու և դրա արդյունքում էական կարգապահական խախտում հանդիսանալու հարցի վերաբերյալ մեկնաբանություններ անելու և չափանիշներ սահմանելու լիազորություն։ Մասնավորապես, կարևոր է ընդգծել, որ «հիմնարար խախտում» եզրույթը պետք է տարանջատել «հիմնարար իրավունքի խախտում» եզրույթից, քանի որ առանձին դեպքերում անհրաժեշտ է գնահատել թե արդյոք հիմնարար իրավունքի խախտումը հանգեցրել է հիմնարար խախտման, թե՝ ոչ։ Հակառակ պարագայում, դիցուք, դատավարական նորմի խախտումը թեև կարող է դիտարկվել արդար դատաքննության՝ որպես հիմնարար իրավունքի խախտման դրսևորում, սակայն իր բնույթով չհանդիսանա հիմնարար խախտում և նշված խախտման դեպքում լիազորությունների դադարեցում կարգապահական տույժի կիրառումն անհամաչափ գործիք կլինի հանրային շահի և դատական իշխանության հեղինակության պաշտպանության համար։ Նման կարգապահական տույժն իր բնույթով այնքան խիստ է, որ նույն Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի պրակտիկայի համաձայն համեմատելի է քրեական պատժի հետ, ինչի հետևանքով համաչափության սկզբունքի պահպանումն9 այս համատեքստում առանցքային նշանակություն ունի:

Հետևաբար, նկատի ունենալով Խորհրդի սահմանադրական առաքելությունը, յուրաքանչյուր դեպքում Խորհուրդը պարտավոր է գնահատել խախտման բնույթը՝ հստակեցնելով կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքերը և ապահովելով Օրենսգրքի նորմերի որոշակի կիրառելիությունը և պրակտիկայի կանխատեսելիությունը։

Հակառակ մեկնաբանման դեպքում վարույթ հարուցող մարմնի կողմից նման հիմքով վարույթի հարուցումն ինքնաբերաբար հանգեցնելու է արարքի որակման, որն էլ անխուսափելիորեն հանդիսանալու է լիազորությունների դադարեցում կարգապահական տույժի կիրառման հիմք և Խորհրդի՝ Սահմանադրությամբ ամրագրված դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու լիազորության գործարկումը ստանալու է ձևական բնույթ։ Նման իրավիճակում Խորհրդի դերը կսահմանափակվի միայն դատավորի կողմից դրսևորած մեղքի ձևի ուսումնասիրությամբ։

Ավելին, վերոնշյալն ամրագրվել է նաև ««Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՕ-197-Ն օրենքի հիմնավորումներում, իսկ հետագայում վերահաստատվել նաև ««Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին» ՀՕ-333-Ն օրենքների հիմնավորումներով, որտեղ բացահայտվում է նաև օրենսդրի կամքը։ Մասնավորապես, ըստ հիշյալ փոփոխությունների հիմնավորումների համապատասխանաբար նշվել է՝

- «(…) Նման մոտեցում ամրագրվել է այն նպատակով, որպեսզի մի կողմից դատավորը պատասխանատվության չենթարկվի պարզապես փաստերի ու ապացույցների իր գնահատման համար, մյուս կողմից՝ գնահատման ենթարկվի դատավորի վերաբերմունքը մարդու իրավունքների նկատմամբ՝ որպես բարեվարքության կարևոր ցուցանիշ (…)»,

- «(…) Նախ, ինչպես բխում է Դատական օրենսգրքի կարգավորումներից կարգապահական պատասխանատվության հիմքը ոչ թե ինքնին ՄԻԵԴ վճիռն է, այլ դրանով բացահայտված մարդու իրավունքների հիմնարար խախտումը, որը ենթակա է գնահատման որպես դատարան գործող Խորհրդի կողմից (…)»։

Հետևաբար, կասկածից վեր է, որ ՄԻԵԴ որոշման հիման վրա հարուցված կարգապահական վարույթի շրջանակներում Խորհուրդը, յուրաքանչյուր դեպքում հաշվի առնելով գործի կոնկրետ հանգամանքները, պետք է գնահատի թույլ տրված ենթադրյալ կարգապահական խախտման բնույթը։

Այսպիսով, Խորհուրդն արձանագրում է, որ Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը քննության է առնում Օրենսգրքի 152-րդ հոդվածում ամրագրված դրույթի պահանջներին համապատասխան, այն է՝ դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցի քննությունը Խորհրդում կատարվում է միայն դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը լուծելու համար միջնորդություն ներկայացնելու մասին որոշմամբ նշված կարգապահական խախտման սահմաններում:

Այդ կապակցությամբ Խորհրդի իրավական հետազոտման առարկան սահմանափակվում է միջնորդությամբ ներկայացված հիմքերի և հիմնավորումների շրջանակներում:

Խորհուրդը հարկ է համարում արձանագրել նաև, որ Օրենսգրքի 143-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքի առկայության ապացուցման պարտականությունը կրում է կարգապահական վարույթը հարուցած մարմինը: Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ կարգապահական խախտման համար դատավորը համարվում է անմեղ, քանի դեռ նրա մեղքն ապացուցված չէ սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով՝ Խորհրդի՝ կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու մասին որոշմամբ: Դատավորի կողմից կատարված կարգապահական խախտման վերաբերյալ չփարատված կասկածները մեկնաբանվում են դատավորի օգտին:

Վերը նշված հոդվածի մեկնաբանությունից բխում է, որ տվյալ դեպքում վարույթ հարուցող մարմինն է կրում դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքերի առկայությունն ապացուցելու պարտականությունը: Վարույթն իրականացնող մարմնի կողմից պետք է ձեռք բերվեն բավարար ապացույցներ, որոնք իրենց համակցության մեջ բավարար կլինեն Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու համար և կհաստատեն վերջինիս մեղքը: Այսինքն, գործով ձեռք բերված ապացույցների ոչ բավարար լինելու, դրանց հակասականության կամ բացակայության պայմաններում վարույթ հարուցող մարմինը պետք է կրի այդ պարտականությունը չկատարելու կամ ոչ պատշաճ կատարելու բոլոր անբարենպաստ հետևանքները:

Քննարկվող պարագայում, ներկայացված միջնորդությամբ, Դատավորի կողմից թույլ տրված ենթադրյալ խախտման հիմքեր ներկայացված են նյութական իրավունքի նորմերով՝ Կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածի, «Ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր և ցույցեր անցկացնելու մասին» օրենքի 7-րդ հոդվածի 1-ին մասի, 10-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերի, Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի 182-րդ հոդվածի և դատավարական իրավունքի նորմերով՝ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 24-րդ հոդվածի, 153-րդ հոդվածի 2-րդ մասի պահանջների խախտումներ:

Սահմանադրության (2005 թվականի խմբագրությամբ) 29-րդ հոդվածի համաձայն՝ յուրաքանչյուր ոք ունի խաղաղ, առանց զենքի հավաքներ անցկացնելու իրավունք:

Կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի խաղաղ հավաքների ազատության իրավունք: Հիշյալ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն` այս իրավունքի իրականացումը ենթակա չէ որևէ սահմանափակման, բացի նրանցից, որոնք նախատեսված են օրենքով և անհրաժեշտ են ժողովրդավարական հասարակությունում` ի շահ պետական անվտանգության կամ հասարակության անվտանգության, անկարգությունները կամ հանցագործությունները կանխելու, առողջությունը կամ բարոյականությունը կամ այլ անձանց իրավունքներն ու ազատությունները պաշտպանելու նպատակով:

Կոնվենցիայի վերոհիշյալ հոդվածի առումով ՄԻԵԴ-ը արտահայտել է իրավական դիրքորոշումներ, համաձայն որոնց, մասնավորապես`

- անձը չի կարող պատասխանատվության ենթարկվել այնպիսի հանրահավաքին մասնակցելու համար, որը չի արգելվել, քանի դեռ այդ անձն ինքնին որևէ պատժելի արարք չի կատարել10,

- հասարակական վայրում տեղի ունեցող ցանկացած հանրահավաք կարող է առաջ բերել բնականոն կյանքի որոշակի աստիճանի խաթարում, ներառյալ երթևեկության խաթարում, և եթե ցուցարարները բռնի գործողություններ չեն կատարում, ապա կարևոր է, որ իշխանությունները որոշակի աստիճանի հանդուրժողականություն ցուցաբերեն խաղաղ հավաքների նկատմամբ, այլապես Կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածով երաշխավորված հավաքների ազատության սկզբունքը կիմաստազրկվի11,

- Կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածի հիմնական նպատակը հանրային իշխանությունների կամայական միջամտությունից անհատի երաշխավորված իրավունքների պաշտպանությունն է:12

Խորհուրդն արձանագրում է, որ վերը նշված իրավունքի նպատակը մարդկանց տարբեր խմբերի կողմից հանրային միջավայրում ընդհանուր մտքերի ու գաղափարների հրապարակային արտահայտումն է։ Հավաքը համարվում է խաղաղ, եթե դրա կազմակերպիչները դրսևորել են խաղաղ մտադրություն, այն ընթանում է առանց բռնության և առկա չէ բռնության անխուսափելի վտանգ։ Թեև հասարակական վայրում տեղի ունեցող ցանկացած հավաք կարող է առաջ բերել բնականոն կյանքի որոշակի աստիճանի շեղում, սակայն դա չի նշանակում, որ ցանկացած նմանատիպ դեպքում հավաքը պետք է համարվի ոչ խաղաղ և այդ հիմքով մասնակիցներին պետք է զրկել այդ իրավունքի իրականացումից։ Ավելին, հավաքի որոշ մասնակիցների կողմից բռնության կոչեր հնչեցնելը հիմք չէ հավաքն ամբողջությամբ դադարեցնելու համար։ Իրավասու մարմինների առաջնային նպատակը պետք է լինի քաղաքացիների համար այդ իրավունքի իրականացման ապահովումը, ինչպես նաև այլոց միջամտությունից պաշտպանությունը։

«Ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր և ցույցեր անցկացնելու մասին» օրենքի 2-րդ հոդվածով տրված են նույն օրենքի իմաստով գործածվող հիմնական հասկացությունների իմաստները՝

հրապարակային միջոցառում` ընդհանուր օգտագործման տարածքներում տնտեսական, սոցիալական, քաղաքական, հոգևոր կամ այլ պահանջների, խնդիրների ու հարցերի վերաբերյալ իրենց կարծիքն արտահայտելու, տեղեկություններ կամ գաղափարներ փնտրելու, ստանալու կամ տարածելու նպատակով անցկացվող խաղաղ և յուրաքանչյուրի մասնակցությունն ապահովող ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր (շքերթներ) կամ ցույցեր (այդ թվում` նաև նստացույցեր).

զանգվածային հրապարակային միջոցառում` հրապարակային միջոցառում, որին մասնակցում է 100 և ավելի քաղաքացի.

ոչ զանգվածային հրապարակային միջոցառում` հրապարակային միջոցառում, որին մասնակցում է 100-ից պակաս քաղաքացի:

«Ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր և ցույցեր անցկացնելու մասին» օրենքի 7-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ յուրաքանչյուր քաղաքացի իրավունք ունի մասնակցելու հրապարակային միջոցառումներին:

«Ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր և ցույցեր անցկացնելու մասին» օրենքի 10-րդ հոդվածի համաձայն.

«1. Բացառությամբ այն դեպքերի, երբ ոչ զանգվածային հրապարակային միջոցառումը ինքնաբուխ վերածվել է զանգվածային հրապարակային միջոցառման, զանգվածային հրապարակային միջոցառումներ կարող են անցկացվել միայն լիազոր մարմին գրավոր իրազեկելուց հետո:

2. Քաղաքացիները և իրավաբանական անձինք իրավունք ունեն առանց լիազոր մարմնին իրազեկման անցկացնելու ոչ զանգվածային հրապարակային միջոցառումներ` չխախտելով հասարակական կարգը: Սույն հոդվածի պահանջների խախտմամբ անցկացվող ոչ զանգվածային հրապարակային միջոցառումները համարվում են արգելված և կարող են դադարեցվել սույն օրենքով զանգվածային հրապարակային միջոցառումների համար սահմանված կարգով:

4. Կազմակերպիչները զանգվածային հրապարակային միջոցառումներ անցկացնելու մասին գրավոր իրազեկում են զանգվածային հրապարակային միջոցառման անցկացման վայրի համայնքի ղեկավարին, Երևանում` Երևանի քաղաքապետին: Իրազեկումը համարվում է օրինական և քննարկման ենթակա, եթե ներկայացված է միջոցառումն անցկացնելու նախատեսված օրվանից ոչ ուշ, քան երեք աշխատանքային օր առաջ, և ոչ շուտ, քան քսան օր առաջ: Եթե զանգվածային հրապարակային միջոցառումն անցկացվելու է երթի ձևով, ապա պետք է իրազեկվեն երթի անցկացման բոլոր տարածքների լիազոր մարմինները»:

Վերը նշված հոդվածի համակարգային վերլուծությունից բխում է, որ 100-ից պակաս քաղաքացիների մասնակցությամբ հրապարակային միջոցառումների անցկացման դեպքում քաղաքացիները և իրավաբանական անձինք լիազոր մարմնին իրազեկելու պարտավորություն չունեն և վերջիններս իրավունք ունեն առանց լիազոր մարմնին իրազեկման անցկացնելու ոչ զանգվածային հրապարակային միջոցառումներ` չխախտելով հասարակական կարգը:

Ավելին, Խորհուրդը հարկ է համարում նշել, որ հավաքի անցկացման իրազեկում ներկայացնելու պահանջի նպատակը պետք է լինի հնարավորություն տալը, որպեսզի պետական մարմինները անհրաժեշտ միջոցներ ձեռնարկեն ապահովելու՝ հավաքի անխափան տեղի ունենալը, այլ ոչ թե հավաքի անցկացման համար թույլտվություն հայցելը: Հավաքների ազատության իրավունքը կարող է սահմանափակվել միայն այնպիսի միջոցների կիրառմամբ, որոնք սահմանված են օրենքով, հետապնդում են իրավաչափ նպատակ և անհրաժեշտ են ժողովրդավարական հասարակությունում։ Այսինքն, իրավունքի սահմանափակումը ոչ միայն պետք է լինի օրենքով սահմանված կարգով, այլ նաև պետք է հետապնդի իրավաչափ նպատակ, որպիսիք կարող են լինել պետական անվտանգությունը, հասարակական կարգի պահպանությունը, հանցագործությունների կանխումը, հանրության առողջությունն ու բարոյականությունը, այլոց սահմանադրական իրավունքների և ազատությունների, պատվի և բարի համբավի պաշտպանությունը: Սա նշանակում է, որ նույնիսկ եթե հավաքն իր բնույթով խաղաղ է և օրինական, իրավասու պետական մարմինները կարող են, այնուամենայնիվ, սահմանափակել հավաքի անցկացումը, սակայն նշված հիմքերից որևէ մեկի առկայության պարագայում։

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 24-րդ հոդվածի համաձայն՝ դատարանը, անմիջականորեն գնահատելով գործում եղած բոլոր ապացույցները, որոշում է փաստի հաստատված լինելու հարցը` բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզմամբ:

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 153-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ վարչական պատասխանատվության ենթարկելու մասին գործը քննելիս վարչական դատարանը պարզում է, թե տեղի է ունեցել արդյոք վարչական իրավախախտման դեպքը, և առկա է արդյոք այն անձի կողմից դա կատարելու փաստը, որի նկատմամբ կազմվել է վարչական իրավախախտման մասին արձանագրությունը, ունեցել է արդյոք արձանագրություն կազմած վարչական մարմինը նման լիազորություններ, նախատեսված է արդյոք օրենքով վարչական պատասխանատվություն տվյալ իրավախախտումը կատարելու համար, ինչպես նաև որոշում է վարչական պատասխանատվության միջոցները:

Անդրադառնալով այն հարցին, թե որ դեպքերում Խորհուրդը կարող է արձանագրել Դատավորի կողմից արդարադատություն իրականացնելիս նյութական իրավունքի խախտում, որը կարող է առաջացնել կարգապահական պատասխանատվություն, և վկայակոչելով Սահմանադրության 162-րդ, 164-րդ հոդվածները, Օրենսգրքի 7-րդ, 9-րդ, 143-րդ հոդվածները, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 66-րդ հոդվածի 1-ին մասը և դրանց վերլուծության արդյունքում արձանագրել է, որ դատավորի անկախությունն իրավունքի գերակայության երաշխավորման անկյունաքարային պահանջ է: Դատավորն արդարադատություն իրականացնելիս օժտված է ապացույցները ներքին համոզմունքի հիման վրա գնահատելու իրավասությամբ, ինչը պայմանավորված է դատավորի գործունեության առաքելությամբ: Դատավորին օրենքով վերապահված գնահատողական գործառույթի պատշաճ կամ ոչ պատշաճ իրականացման նկատմամբ վերահսկողություն են իրականացնում վերադաս դատական ատյանները` բողոքարկման օրենսդրական հնարավորության տիրույթում, ինչով պետության կողմից ապահովվում է դատական սխալի ուղղման հնարավորությունը: Խորհուրդը շեշտադրում է դատական ակտերի բողոքարկման և դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու ինստիտուտների արմատական տարբերությունը և դրանց նույնականացումը բացառելու անհրաժեշտությունը:

Խորհուրդն արձանագրում է, որ փաստերի և ապացույցների գնահատումն ինքնին չի կարող հանդիսանալ դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմք, բացառությամբ այնպիսի ակնառու դեպքերի, երբ նման գնահատումը բացառվում է որևէ իրավական հիմքով և/կամ ողջամիտ դատողությամբ, հակառակ մեկնաբանման դեպքում կարող է առաջանալ դատավորի անկախության սկզբունքի հետ բախման վտանգ:13

ՀՀ սահմանադրական դատարանն իր` 2016 թվականի հուլիսի 8-ի ՍԴՈ-1291 որոշմամբ անդրադառնալով վարչական պատասխանատվությանը իրավական դիրքորոշում է հայտնել առ այն, որ «(…) արձանագրելով, որ օրենսդրի իրավասության շրջանակներում է, մասնավորապես, որոշել վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսդրության դրույթների բովանդակությունը, այն արարքների շրջանակը, որոնց կատարումը հանգեցնում է վարչական պատասխանատվության, սահմանել վարչական պատասխանատվության ենթակա սուբյեկտների, վարչական պատասխանատվության միջոցների ու չափերի շրջանակը, միաժամանակ անհրաժեշտ է համարում նշել, որ հիշյալ հարցերում օրենսդրի հայեցողությունն ունի իր սահմանադրական շրջանակները: Նշված լիազորություններն իրացնելիս օրենսդիրը պետք է ղեկավարվի սահմանադրական սկզբունքներով: Հանրային իշխանության իրականացումը, նախևառաջ, սահմանափակվում է իրավական պետության գաղափարից բխող` համաչափության ընդհանուր սկզբունքով, որը հանդիսանում է իրավական պատասխանատվության, այդ թվում` վարչական պատասխանատվության, հիմքում ընկած կարևորագույն սկզբունքներից մեկը»:

Միաժամանակ, Սահմանադրական դատարանն արձանագրում է, որ ՀՀ Սահմանադրության (2015 թվականի փոփոխություններով) 71-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն` օրենքով սահմանված պատիժը, ինչպես նաև նշանակված պատժատեսակը և պատժաչափը պետք է համաչափ լինեն կատարված արարքին:

ՀՀ սահմանադրական դատարանն իր` 2010 թվականի հոկտեմբերի 12-ի ՍԴՈ-920 որոշման մեջ, անդրադառնալով համաչափության սկզբունքի բովանդակությանը, նշել է, որ. «(…) համաչափության սկզբունքը պահանջում է ապահովել արդարացի հավասարակշռություն սահմանվող պատասխանատվության միջոցի ու չափի և պատասխանատվության սահմանմամբ հետապնդվող իրավաչափ նպատակի միջև»:

Խորհուրդը հարկ է համարում արձանագրել, որ ինչպես Բարսեղյանն ընդդեմ Հայաստանի Հանրապետության գործով ՄԻԵԴ-ի 21.09.2021 թվականի վճռի, այնպես էլ սույն վարույթի ուսումնասիրությունից պարզ է դառնում, որ Դատարանը խախտել է Դիմումատուի՝ Կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածով, «Ժողովներ, հանրահավաքներ, երթեր և ցույցեր անցկացնելու մասին» օրենքի 7-րդ հոդվածի 1-ին մասով, 10-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերով երաշխավորված ոչ զանգվածային հրապարակային միջոցառումներ (խաղաղ հավաքներ) անցկացնելու իրավունքը և զանգվածային հրապարակային միջոցառումների՝ նախապես իրազեկման պահանջը կիրառելի է համարել՝ առանց գործով նման պահանջի առկայության, այսինքն՝ միջոցառման զանգվածային (100 հոգուց ավելի մասնակից) բնույթ կրելը ապացուցված լինելու: Նշվածը փաստվում է նաև Դատարանի կողմից գործի լուծման համար էական նշանակության ունեցող փաստի հաստատված լինելու հարցը բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզմամբ որոշած չլինելու հանգամանքը:

Ավելին Դատարանը, Դիմումատուին ենթարկելով վարչական պատասխանատվության, սխալ եզրահանգման է եկել վարչական իրավախախտման դեպքի առկայության և տվյալ իրավիճակում արձանագրություն կազմած վարչական մարմնի՝ նման լիազորություններ ունեցած լինելու առնչությամբ: Դատավորը ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 153-րդ հոդվածի 2-րդ մասի ուժով պարտավոր էր գործը քննելիս որոշել վարչական իրավախախտման դեպքի առկայությունը:

Սույն կարգապահական վարույթի փաստական հանգամանքների և կատարված իրավական վերլուծության համադրման արդյունքում Խորհուրդը հարկ է համարում արձանագրել, որ Դատավորի կողմից թույլ տրված խախտումները կատարվել են կոպիտ անփութությամբ՝ հետևյալ պատճառաբանությամբ.

Օրենսգրքի 142-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ նույն գլխի իմաստով՝ արարքը համարվում է դիտավորությամբ կատարված, եթե դատավորը գիտակցել է իր վարքագծի ոչ իրավաչափ բնույթը: Նույն հոդվածի 5-րդ մասի համաձայն՝ նույն գլխի իմաստով՝ արարքը համարվում է կոպիտ անփութությամբ կատարված, եթե դատավորը չի գիտակցել իր վարքագծի ոչ իրավաչափ բնույթը, թեև տվյալ իրադրությունում ակնհայտորեն կարող էր և պարտավոր էր դա անել:

Վերը նշված իրավանորմերի տրամաբանությունից բխում է, որ օրենսդրի կողմից արդարադատություն կամ որպես դատարան՝ օրենքով նախատեսված այլ լիազորություններ իրականացնելիս նյութական կամ դատավարական իրավունքի նորմի խախտման վարքագծի առումով առանձնացվել են մեղքի դրսևորման երկու ձևեր՝ դիտավորություն և կոպիտ անփութություն:

Խորհուրդն արձանագրում է, որ դատավորի կարգապահական պատասխանատվության տեսանկյունից մեղքը դատավորի վերաբերմունքն է իր կողմից կատարված արարքի նկատմամբ:

Միաժամանակ որոշելու համար Դատավորի մեղքի ձևը՝ Խորհուրդը գտնում է, որ Դատավորն իրեն վերագրվող խախտումները կատարել է կոպիտ անփութությամբ, քանի որ չի գիտակցել իր վարքագծի ոչ իրավաչափ բնույթը, թեև տվյալ իրադրությունում ակնհայտորեն կարող էր և պարտավոր էր դա անել, այնքանով, որքանով թիվ ՎԴ5/0061/05/08 վարչական գործով վճռի շրջանակներում իրականացնելով գործի ոչ պատշաճ քննություն՝ Դատավորը չի բացահայտել գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող փաստական հանգամանքների առկայությունը և անհիմն կերպով վարչական պատասխանատվության է ենթարկել Դիմումատուին, ինչը վկայում է դատավորի կողմից իր վարքագծի ոչ իրավաչափ բնույթը չգիտակցելու մասին:

Դատարանի նման վարքագծի դրսևորումը անկողմնակալ դիտորդի տեսանկյունից կարող է ողջամտորեն կասկած հարուցել նաև Դատարանի անկախության ու անաչառության հարցում, դրանով իսկ նվազեցնելով հանրության վստահությունը դատական իշխանության նկատմամբ:

Վերոգրյալի հիման վրա Խորհուրդն արձանագրում է, որ Դատավորի կողմից թույլ տրված խախտումներն իրենց բնույթի և հետևանքների առումով հեղինակազրկում են դատական իշխանությունը։

Խորհուրդն արձանագրում է, որ դատավորի նկատմամբ կիրառվող կարգապահական տույժը պետք է համաչափ լինի կատարված խախտմանը: Կարգապահական տույժ կիրառելիս Խորհուրդը հաշվի է առնում խախտման բնույթը և հետևանքները, դիտավորությունը կամ կոպիտ անփութությունը, դատավորի անձը, առկա տույժերը և ուշադրության արժանի այլ հանգամանքներ:

Խորհուրդն արձանագրում է նաև, որ կարգապահական պատասխանատվության հարցի քննության պահին Դատավորը չի ունեցել կարգապահական տույժ:

Անդրադառնալով Դատավորի կողմից ներկայացված առարկությանն առ այն, որ իր նկատմամբ չէր կարող կարգապահական վարույթ հարուցվել՝ նկատի ունենալով, որ պետք է կիրառվեին մինչև ՀՕ-197-Ն օրենքի ուժի մեջ մտնելը գործող խմբագրությամբ Օրենսգրքի նորմերը՝ Խորհուրդն արձանագրում է հետևյալը.

Մինչև 2022 թվականի օգոստոսի 13-ը գործող խմբագրությամբ Օրենսգրքի 144-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի համաձայն՝ դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու նպատակով վարույթը կարող է հարուցվել արդարադատություն կամ որպես դատարան՝ օրենքով նախատեսված այլ լիազորություններ իրականացնելիս նյութական կամ դատավարական իրավունքի նորմի դիտավորությամբ կամ կոպիտ անփութությամբ խախտման հիմքով՝ խախտումը վարույթ հարուցող մարմնի կողմից հայտնաբերվելուց հետո՝ մեկ տարվա ժամկետում: Սույն կետով նախատեսված հիմքով կարգապահական վարույթ չի կարող հարուցվել, եթե եզրափակիչ դատական ակտն օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո անցել է ութ տարի, բացառությամբ սույն օրենսգրքի 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետով նախատեսված առիթով հարուցվող կարգապահական վարույթի:

Օրենսգրքի 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթներն են՝ (…). 4) վարույթ հարուցող մարմնի կողմից մարդու իրավունքների պաշտպանության ոլորտում Հայաստանի Հանրապետության ստանձնած միջազգային պարտավորությունների խախտում արձանագրող՝ Հայաստանի Հանրապետության մասնակցությամբ միջազգային դատարանի կամ այլ միջազգային ատյանի կայացրած ակտի ուսումնասիրության արդյունքում առերևույթ կարգապահական խախտման հատկանիշներ պարունակող արարքի հայտնաբերումը:

2020 թվականի մայիսի 2-ին ուժի մեջ մտած ՀՕ-197-Ն օրենքի անցումային դրույթները սահմանող 58-րդ հոդվածի 15-րդ կետի համաձայն՝ սույն օրենքի՝ կարգապահական պատասխանատվության հիմքերի և վարույթի վերաբերյալ դրույթները տարածվում են սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո հարուցված կարգապահական վարույթների նկատմամբ։ Մինչև սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելը ծագած հիմքերով (խախտումներով) հարուցվող կարգապահական վարույթների հարուցման նկատմամբ կիրառվում են մինչև սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելը գործող խմբագրությամբ Օրենսգրքի` կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքերը և 144-րդ հոդվածով նախատեսված ժամկետները: Իսկ նույն հոդվածի 19-րդ կետի համաձայն՝ սույն օրենքով լրացվող՝ 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետով նախատեսված առիթով կարգապահական վարույթ կարող է հարուցվել Հայաստանի Հանրապետության մասնակցությամբ միջազգային դատարանի կամ այլ միջազգային ատյանի` սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո կայացրած ակտերի հիման վրա:

Արդարադատություն կամ որպես դատարան՝ օրենքով նախատեսված այլ լիազորություններ իրականացնելիս նյութական կամ դատավարական իրավունքի նորմի դիտավորությամբ կամ կոպիտ անփութությամբ խախտման հիմքով կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու նպատակով վարույթ հարուցելու ժամկետները նախատեսված են Օրենսգրքի 144-րդ հոդվածի 1-ին մասով, որով կարգապահական վարույթ հարուցելու արգելք է հանդիսանում եզրափակիչ դատական ակտն օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո ութ տարի անցնելը, միաժամանակ օրենսդիրը 2020 թվականի մայիսի 2-ին ուժի մեջ մտած ՀՕ-197-Ն օրենքով սահմանել է բացառություն, այն է՝ «, բացառությամբ սույն օրենսգրքի 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետով նախատեսված առիթով հարուցվող կարգապահական վարույթի:»: Նշվածից հետևում է, որ Օրենսգրքի 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետով նախատեսված առիթով կարգապահական վարույթ հարուցելու դեպքում, անկախ այն հանգամանքից, թե եզրափակիչ դատական ակտը երբ է կայացվել և այն օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո որքան ժամանակ է անցել, Օրենսգրքի 144-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով սահմանված ժամկետային սահմանափակումները տվյալ դեպքում չեն գործում, և եզրափակիչ դատական ակտը օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո ութ և ավելի տարի անցած լինելու հանգամանքը չի կարող կարգապահական վարույթ հարուցելու արգելք հանդիսանալ:

Անդրադառնալով Դատավորի ներկայացուցչի կողմից ներկայացրած միջնորդության վերաբերյալ կայացված արձանագրային որոշման հիմնավորումների բացահայտմանը՝ Խորհուրդն արձանագրել է, որ վերջինիս կողմից վկայակոչված այն հանգամանքը, որ Հայաստանի Հանրապետության նախագահի 2022 հոկտեմբերի 5-ի թիվ ՆՀ-281-Ա հրամանագրով Կարեն Անդրեասյանն ազատվել է ՀՀ արդարադատության նախարարի պաշտոնից և այդ օրվանից մինչև օրս Հանրապետության նախագահն արդարադատության նոր նախարար չի նշանակել, իսկ նրա պարտականություններ կատարող Գ. Մինասյանը չի հանդիսանում դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու միջնորդությամբ Խորհուրդ դիմելու պատշաճ սուբյեկտ, զուրկ է փաստաիրավական տվյալների գնահատումից ու չի կարող համարվել պատշաճ իրավական հիմնավորում, քանի որ նախարարին փոխարինող նախարարի տեղակալն ամբողջ ծավալով իրականացնում է նախարարին վերապահված լիազորությունները, այդ թվում՝ դատավորին կարգապահական պատասխանատվությամբ ենթարկելու միջնորդությամբ հանդես գալու:

Վերոգրյալի հիման վրա և ղեկավարվելով «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 94-րդ հոդվածի 6-րդ մասով, 142-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին և 2-րդ կետերով, 6-րդ մասի 1-ին կետով, 149-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետով, 154-րդ հոդվածի 4-րդ մասի 1-ին կետով և 155-րդ հոդվածով՝ Խորհուրդը,

Ո Ր Ո Շ Ե Ց

1. Արդարադատության նախարարի պարտականությունները կատարող Գ. Մինասյանի միջնորդությունը՝ Վերաքննիչ վարչական դատարանի դատավոր Էդվարդ Նահապետյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ` բավարարել: Վերաքննիչ վարչական դատարանի դատավոր Էդվարդ Նահապետյանին հայտարարել խիստ նկատողություն:

2. Որոշումն ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և վերջնական է:

____________________

Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամներ`	Ն. Հովսեփյան
	Ե. Թումանյանց
	Դ. Խաչատուրյան
	Մ․ Մակյան
	Ա. Մխիթարյան
	Վ. Քոչարյան
	Ս. ՉԻՉՈՅԱՆ

Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 9 հունվարի 2023 թվական: