ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Օ Ր Ե Ն Ք Ը

Ընդունված է 2001 թվականի հոկտեմբերի 23-ին

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐԺԵԹՂԹԵՐԻ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎԻ` 2000 ԹՎԱԿԱՆԻ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՏԱՐԵԿԱՆ ՀԱՇՎԵՏՎՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հաստատել Հայաստանի Հանրապետության արժեթղթերի հանձնաժողովի` 2000 թվականի գործունեության տարեկան հաշվետվությունը (կցվում է):

Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ	Ռ. Քոչարյան
Երևան 15 նոյեմբերի 2001 թ. ՀՕ-241

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐԺԵԹՂԹԵՐԻ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎԻ 2000 ԹՎԱԿԱՆԻ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ

Տ Ա Ր Ե Կ Ա Ն  Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

Սույն հաշվետվությունը մշակվել է «Արժեթղթերի շուկայի կարգավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 131-րդ հոդվածի համաձայն

 

Բովանդակություն

Ներածություն	................................................................ 9
Գլուխ I. Հայաստանի Հանրապետության արժեթղթերի հանձնաժողովը	................................................................11
Ա. Հանձնաժողովի ձևավորումը	................................................................11
Բ. Կազմակերպչական խնդիրներ	.................................................................11
1. Հանձնաժողովը մշակել և հաստատել է իր կառուցվածքը	............................................................... .11
2. Հանձնաժողովը մշակել և հաստատել է իր հաստիքացուցակը	.................................................................12
3. Հանձնաժողովը նախաձեռնել է կադրերի հավաքագրումը	.................................................................12
4. Հանձնաժողովը հաստատել և Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն է ներկայացրել 2000 թվականի 4 ամիսների իր ծախսերի նախահաշիվը	................................................................14
5. Հանձնաժողովը հաստատել և ներկայացրել է 2001 թվականի իր ծախսերի նախահաշիվը	.................................................................14
6. Հանձնաժողովը հաստատել և ներկայացրել է 2001 թվականի գործունեության իր տարեկան ծրագիրը	.................................................................14
7. Հանձնաժողովը մշակել է իր կանոնադրության նախագիծը	.................................................................15
8. Հանձնաժողովը բացել է իր ինտերնետային էջը (www seccօm.am) ՍՏAID/ PricewaterhouseCoopers գրասենյակի օգնությամբ	.................................................................15
Գ. Իրավական դաշտի զարգացման խնդիրներ	.................................................................15
9. Հանձնաժողովը մշակել է իր կողմից ընդունվող նորմատիվ-իրավական ակտերի կոդիֆիկացման համակարգ	.................................................................15
10. Հանձնաժողովը հաստատել է նորմատիվ-իրավական ակտեր	.................................................................15
11. Հանձնաժողովը մշակել է կանոնների նախագծեր	.................................................................17
12. Հանձնաժողովը մշակել է մի շարք այլ կանոնների նախագծեր, որոնք նախատեսվում է հրապարակել	.................................................................19
Դ. Հանձնաժողովի համագործակցությունն այլ կազմակերպությունների հետ	.................................................................20
13. Հանձնաժողովը քննարկումներ է կազմակերպել Արժեթղթերի շուկայի մասնակիցների միության հետ (ԱՇՄՄ) և դիտարկել միության կողմից որպես ԻԿԿ գրանցվելու համար դիմում ներկայացնելու և դրա նախապայմաններն ապահովելու ժամանակացույցը	.................................................................20
14. Հանձնաժողովը ՍՏAID/ PricewaterhouseCoopers գրասենյակի աջակցությամբ արժեթղթերի շուկայի ենթակաոուցվածքների զարգացման հարցում փորձի փոխանակման նպատակով պատվիրակություն է ուղարկել Վրաստան` ՍՏAID կողմից կազմակերպված երկօրյա խորհրդակցությանը մասնակցելու նպատակով	.................................................................20
15. Հանձնաժողովը` ՍՏAID/ PricewaterhouseCoopers գրասենյակի հետ քննարկել Է առևտրային համակարգի ստեղծման հարցը	.................................................................21
Գլուխ II. Հայաստանի արժեթղթերի շուկան 2000 թվականին	.................................................................22
Բաժին 1. Արժեթղթերի շուկայի գործիքներ	.................................................................22
Ա. Արժեթղթերի շուկայի գործիքների ընդհանուր նկարագիրը	.................................................................22
Բ. Պետական Պարտատոմսեր	.................................................................24
Գ. Կորպորատիվ բաժնետոմսեր	.................................................................25
1. 2000 թ.-ին սեփականաշնորհված ձեռնարկություններ	.................................................................25
2. Լիստինգ անցած բաժնետոմսեր	.................................................................26
3. Գործարքներին մասնակցած բաժնետոմսեր և շուկայի կապիտալիզացիայի մոտավոր գնահատում	.................................................................27
4. Բաժնետոմսերի իրացվելիությունը	.................................................................28
Դ. Այլ արժեթղթեր	.................................................................30
Բաժին 2. Բորսայական առևտուր	.................................................................31
Ա. Բորսաների համեմատական վերլուծություն	.................................................................31
Բ. Հայաստանի ֆոնդային բորսա	.................................................................37
Բաժին 3. Շուկայի Մասնագիտացված Մասնակիցների վերլուծություն	.................................................................38
Ա. Ակտիվ գործող կազմակերպություններ	.................................................................38
Բ. Առուվաճառքի ծավալներ	.................................................................40
Գ. Խորհրդատվական գործունեություն	.................................................................41
Դ. ՇՄՄ-ների կանոնադրական կապիտալը	.................................................................43
Ե. Հայաստանի Կենտրոնական դեպոզիտարիա	.................................................................43
Զ. Ինվեստիցիոն հիմնադրամներ	.................................................................44
Գլուխ III. Արժեթղթերի շուկայի կարգավորման և վերահսկման ուղղությամբ իրականացված միջոցառումները	.................................................................45
Բաժին 1. Մասնագիտացված անձանց գործունեության կարգավորումը և վերահսկումը	.................................................................45
Ա. Մասնագիտացված անձանց լիցենզավորումը	.................................................................45
1. Լիցենզիաների տրամադրում	.................................................................46
2. Լիցենզիաների կասեցում կամ ուժը կորցրած ճանաչում	.................................................................47
3. Մասնագիտացված անձանց համեմատական նկարագիրը 2000 թվականին	.................................................................48
Բ. Մասնագիտական որակավորում	.................................................................49
4. Տրամադրված որակավորման հավաստագրեր	.................................................................49
5. Որակավորման հավաստագրերի անվավեր ճանաչումը	.................................................................50
6. ԱՇ-ում Մասնագիտական որակավորում ունեցող անձինք	.................................................................51
Գ. Մասնագիտացված անձանց գործունեության վերահսկում	.................................................................52
7. «Արժեթղթերի Ռեեստր» ՓԲԸ-ի ստուգման արդյունքները	.................................................................54
8. Ֆոնդային բորսաների ստուգման արդյունքները	.................................................................54
Բաժին 2. Թողարկողների գործունեության կարգավորումը և վերահսկումը	.................................................................56
Ա. Արժեթղթերի և ազդագրերի գրանցում	.................................................................56
9. Արժեթղթերի թողարկման ազդագրերի գրանցում	.................................................................57
10. Արժեթղթերի գրանցումներ	.................................................................60
11. Վերակազմակերպվող կազմակերպությունների գրանցումներ	.................................................................60
Բ. Թողարկողների վերահսկում	.................................................................61
12. Ռեեստրների համախմբման աշխատանքները	.................................................................62
Գլուխ IV. Ֆինանսական հաշվետվությունը	.................................................................65

Սույն հաշվետվությունը մշակվել է «Արժեթղթերի շուկայի կարգավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 131-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն և իրենից ներկայացնում է Հայաստանի Հանրապետության արժեթղթերի հանձնաժողովի 2000 թվականի գործունեության նկարագիրը։

Հաշվետվություն կազմելու այս տարվա առանձնահատկությունը պայմանավորված է նրանով, որ դա, ըստ էության, մշակվել է նախորդ տարվա օգոստոս-դեկտեմբեր ամիսների համար։ Սակայն մի շարք միջոցառումներ նկարագրված են ամբողջ տարվա կտրվածքով` տարանջատելով մինչհանձնաժողովյան և Հանձնաժողովի ձևավորումից հետո ընկած ժամանակահատվածները։ Դրանք են`

ð ազդագրերի և արժեթղթերի գրանցման գործընթացը, մասնավորեցումը, թողարկման ծավալները,

ð  լիցենզավորումը, որակավորումը,

ð ստուգումները, կոնսոլիդացիան և կիրառված սանկցիաները, այդ թվում՝ դատական կարգով։

Այս ամենով հանդերձ, արժեթղթերի շուկայի նախորդ տարվա վերլուծությունն ընդգրկել է պետական և կորպորատիվ արժեթղթերի թողարկման և շրջանառության տնտեսագիտական գնահատականը, շուկայի ենթակառույցների գործունեությունը և դրանց զարգացման բնութագիրը՝ տարեկան կտրվածքով։

2000 թվականն արժեթղթերի շուկայի համար կարելի է բնութագրել որպես Հայաստանի տնտեսական բարեփոխումների խորացման և շուկայական ենթակառույցների զարգացման տարի։ Հայաստանի արժեթղթերի շուկան ապրեց որակական զգալի փոփոխություններ և մեկ անգամ ևս ցուցադրեց միջազգային ֆինանսական շուկաներին ինտեգրվելու իր գերակայությունները։

Անցյալ տարի ուժի մեջ մտավ տնտեսական բարեփոխումների հետագա խորացման համար անհրաժեշտ և կարևորագույն օրենքներից մեկը՝ «Արժեթղթերի շուկայի կարգավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքը։ Համակարգի նման փոփոխությունները և նոր պայմանները բոլորովին այլ հարթություն ձևավորեցին արժեթղթերի առևտրի, արժեթղթերով հավաստված իրավունքների հաշվառման և կորպորատիվ կառավարման սկզբունքների կիրառման համար։ Ավելին, համակարգը գրեթե ամբողջությամբ կողմնորոշվեց դեպի ներդրողների պաշտպանության գործուն կառուցակարգերի ստեղծմանը։ Նշված օրենքով Հայաստանի տնտեսության կարգավորման համակարգում առաջին անգամ կիրառվում է ինքնակարգավորման համակարգը, որը միջազգային պրակտիկայում ցույց է տվել իր առավելությունները։ Շուկան կարգավորելու ամենամեծ ճկունությունը դրսևորվել է հենց այն երկրներում, որտեղ օրենսդիրը պատվիրակել է կարգավորման որոշակի իրավասություններ ոչ պետական մարմիններին։

Այդուհանդերձ, նախորդ տարին տակավին կարելի է համարել Հայաստանի արժեթղթերի կանոնակարգված շուկայի ձևավորման և զարգացման նախադրյալների ստեղծման առաջին փուլը, որին հետևելու են բնագավառի ինստիտուցիոնալ կայացման, շուկայում շրջանառության ծավալների խթանման, միջնորդ կառույցների որակական բնութագրերի կատարելագործման և երկրում ներդրումային բարենպաստ միջավայր ձևավորելու հսկայածավալ աշխատանքները։

Հաշվետվությունը բաղկացած է չորս հիմնական մասերից (գլուխներից) և ունի հետևյալ կառուցվածքը։

Հաշվետվության առաջին գլուխը տալիս է համառոտ տեղեկատվություն Հայաստանի Հանրապետության արժեթղթերի հանձնաժողովի գործունեության վերաբերյալ։ Ներկայացվում է Հանձնաժողովի կողմից իրականացված կազմակերպչական և ֆունկցիոնալ աշխատանքների նկարագիրը, որոնց հիմնական ուղղվածությունը եղել է նորաստեղծ պետական մարմնի ձևավորման նպատակով ձեռնարկված միջոցառումները՝ փոքր, ճկուն, արդյունավետ և որակավորման բարձր հատկանիշներ ունեցող կադրերով համալրված կարգավորման մարմնի ստեղծման ուղղությամբ։ Հաշվետվությունն ընդգրկում է նաև կարգավորման քաղաքականության ամրագրման աղբյուրների ու ընթացակարգերի սահմանման, Հանձնաժողովի գործունեության թափանցիկության ապահովման, պետական մարմինների և դոնոր կազմակերպությունների հետ համագործակցության ուղղությամբ իրականացված աշխատանքների նկարագիրը։

Հաշվետվության երկրորդ գլուխը ներկայացնում է Հայաստանի արժեթղթերի շուկան 2000 թվականին։ Բավականին մանրամասն և ցայտուն ներկայացվում է արժեթղթերի շուկան իր գործիքներով, ինստիտուցիոնալ կառույցներով, մասնագիտացված անձանցով և թողարկողներով։ Բերված թվային և գրաֆիկական վերլուծություններն ակնառու կերպով նկարագրում են շուկայի ընդհանուր պատկերը։

Հաշվետվության երրորդ գլուխը ներկայացնում է արժեթղթերի շուկայի կարգավորման և վերահսկման ուղղությամբ իրականացված միջոցառումները, որոնք վերաբերում են մասնագիտական որակավորմանը, մասնագիտացված անձանց լիցենզավորմանը, արժեթղթերի և ազդագրերի գրանցմանը, ինչպես նաև թողարկողների և մասնագիտացված գործունեության վերահսկմանը։

Եվ վերջապես, հաշվետվության չորրորդ գլուխը անդրադառնում է Հանձնաժողովի ֆինանսական հաշվետվությանը։ Այն ներկայացնում է Հանձնաժողովի նախորդ տարվա բյուջետային ֆինանսավորման և այդ միջոցների օգտագործման ուղղվածությունն ու վերլուծությունը։

Հայաստանի Հանրապետության արժեթղթերի հանձնաժողովը

Ա. Հանձնաժողովի ձևավորումը

Հայաստանի Հանրապետության արժեթղթերի հանձնաժողովը (այսուհետ` Հանձնաժողով) հիմնադրվել է 2000 թվականի հուլիսի 6-ին ընդունված «Արժեթղթերի շուկայի կարգավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով։

Հանձնաժողովի հիմնական առաքելությունը ներդրողների պաշտպանությունն է։ Հանձնաժողովի այլ առաջնային խնդիրների թվում են նաև (ա) շուկայում արժեթղթերի արդար գնագոյացման համակարգի ձևավորումն ու պահպանումը, և (բ) արժեթղթերի արդար, թափանցիկ և վստահելի շուկայի կանոնակարգված ու բնականոն գործունեության, ինչպես նաև զարգացման համար անհրաժեշտ պայմանների ապահովումը։

Հանձնաժողովը ստեղծվել է 2000 թվականի օգոստոսի 10-ին` Հանրապետության Նախագահի հրամանագրով՝ Հանձնաժողովի անդամների նշանակմամբ։ Հանձնաժողովի անդամներ են նշանակվել`

● էդվարդ Մուրադյանը` Հանձնաժողովի նախագահ, պաշտոնավարման 5 տարի ժամկետով,

● Տիգրան Կարապետյանը` Հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ, պաշտոնավարման 4 տարի ժամկետով,

● Արծվի Մինասյանը` Հանձնաժողովի անդամ, պաշտոնավարման 3 տարի ժամկետով,

● Ամալյա Սարիբեկյանը` Հանձնաժողովի անդամ, պաշտոնավարման 2 տարի ժամկետով,

● Խաչիկ Խաչատրյանը` Հանձնաժողովի անդամ, պաշտոնավարման 1 տարի ժամկետով։

Հանձնաժողովի անդամների ինքնակենսագրական տվյալները ներկայացված են Հավելված 1-ում։

Հաշվետու ժամանակահատվածում Հանձնաժողովը և շուկայի կարգավորման համակարգը գտնվել են ձևավորման փուլում։ Այն ներառում է ոչ միայն բուն Հանձնաժողովի կազմակերպչական ձևավորումը, այլև իրավական դաշտի և շուկայի ենթակառուցվածքների ձևավորմանն ուղղված նախնական միջոցառումները։

Հաշվետու ժամանակահատվածում գումարվել է Հանձնաժողովի 11 նիստ, ընդունվել է 21 որոշում, որոնցից 7-ով հաստատվել են նորմատիվ-իրավական ակտեր։

Բ. Կազմակերպչական խնդիրներ

Օգոստոս-դեկտեմբեր ամիսների ընթացքում Հանձնաժողովը ձեռնամուխ եղավ իր կազմակերպչական խնդիրների լուծմանը։

1. Հանձնաժողովը մշակել և հաստատել է իր կառուցվածքը։

Այն բաղկացած է Հանձնաժողովի իրավասությունների իրագործմանն աջակցող չորս հիմնական վարչությունից։ Հանձնաժողովի կառուցվածքային ստորաբաժանումների կազմակերպչական ղեկավարումն իրականացնելու է Հանձնաժողովի գլխավոր քարտուղարը։

(i) Կորպորատիվ ֆինանսների վարչությունը կոչված է աջակցելու Հանձնաժողովին թողարկողների (մասնավորապես` բաց բաժնետիրական ընկերությունների) կողմից տեղեկությունների բացահայտման ապահովմանն ուղղված միջոցառումների մշակման, սահմանման և իրականացման հարցերում։ Ակնկալվում է, որ Հանձնաժողովի գործունեության առաջին տարում նրա կարգավորման շրջանակներում կհայտնվի շուրջ 500 հաշվետու թողարկող։

(ii) Շուկայի կարգավորման վարչությունը կոչված է աջակցելու Հանձնաժողովին՝

-	բրոքերների, դիլերների, արժեթղթերի հավատարմագրային կառավարիչների և պահառուների («մասնագիտացված անձինք») լիցենզավորման ու գործունեության կարգավորման քաղաքականության, պահանջների մշակման և իրագործման հարցերում, ինչպես նաև
-	արժեթղթերի շուկայի ենթակաոուցվածքների՝ ֆոնդային բորսաների և Կենտրոնական դեպոզիտարիայի գրանցման ու գործունեության կարգավորման քաղաքականության և պահանջների մշակման ու իրագործման հարցերում.

(iii) Վերահսկողության վարչությունը կոչված է վերահսկելու Հանձնաժողովի կողմից սահմանված պահանջների կատարումը հաշվետու թողարկողների, մասնագիտացված անձանց և շուկայի ենթակառուցվածքների կողմից.

(iv) Իրավաբանական վարչությունը կոչված է իրականացնելու Հանձնաժողովի գործունեության իրավաբանական ուղեկցումը, այդ թվում նաև` ներկայացնելու Հանձնաժողովի ստորաբաժանումները վարչական լսումների ժամանակ որպես կողմ¹ :

Հանձնաժողովի կառուցվածքը ներկայացված է Հավելված 2-ում։

Հանձնաժողովի կողմից մշակվել են նաև աշխատակիցների ծառայողական պարտականությունների նկարագրերը։ Այդ նկարագրերը կազմվել են յուրաքանչյուր ստորաբաժանմանը վերապահված իրավասություններին համապատասխան՝ հստակորեն տարանջատելով Հանձնաժողովի հաստիքացուցակով սահմանված յուրաքանչյուր պաշտոնի համար նախատեսվող մասնագիտական և պաշտոնական գործառույթները։ Աշխատանքային նկարագրերը կազմելիս հաշվի են առնված յուրաքանչյուր ստորաբաժանման կազմում ընդգրկված մասնագետների թվաքանակը, պաշտոնները, պարտականությունների կատարման նպատակը, ենթակայությունը։

2. Հանձնաժողովը մշակել և հաստատել է իր հաստիքացուցակը։

Այն ուղղակիորեն բխում է Հանձնաժողովի ստեղծման սկզբնական փուլում կադրերի հավաքագրման քաղաքականությունից, որը հիմնված է եղել որակյալ կադրերը պահպանելու և նոր հեռանկարային կադրեր ներգրավելու սկզբունքների վրա։ Հաստիքացուցակի ճկունությունը Հանձնաժողովի պատկերացմամբ նոր հեռանկարային կադրերին ժամկետային աշխատանքի դրսևորման հնարավորություն կապահովի՝ միաժամանակ չկորցնելով Հայաստանի Հանրապետության արժեթղթերի շուկայի տեսչության փորձված կադրային բազան։

3. Հանձնաժողովը նախաձեռնել է կադրերի հավաքագրումը։

Աշխատակիցների հավաքագրման 1-ին փուլն սկսվեց 2000 թ. օգոստոսի 20-ին։ Հաշվի առնելով ժամկետների սղության հանգամանքը՝ սկզբնական շրջանում կադրերի հավաքագրումն իրականացվեց առանց հրապարակային մրցույթի անցկացման։ Կադրերի համալրումն իրականացվեց Հայաստանի Հանրապետության արժեթղթերի շուկայի տեսչության նախկին փորձառու կադրերի, ինչպես նաև սահմանափակ թվով նոր կադրերի ընտրության միջոցով։

_____________

¹  Օրենքի համաձայն լսումներն իրականացվում են լիցենզավորման կամ գրանցման դիմումները մերժելու, պատժամիջոցներ կիրառելու և Օրենքով սահմանված այլ դեպքերում։ Լսումները հրապարակային են և Հանձնաժողովի գործունեության թափանցիկության կարևորագույն տարր են համարվում։

Աշխատանքի ընդունման հիմնական չափանիշներն են եղել`

- մասնագիտական պատրաստվածությունը, մասնավորապես տնտեսագիտական (մասնավորապես՝ ֆինանսներ և հաշվապահություն մասնագիտությամբ) կամ իրավաբանական կրթությունը, արժեթղթերի շուկային վերաբերող առարկաների ուսումնասիրությունը, արևմտյան բուհերում (այդ թվում նաև՝ Հայաստանի ամերիկյան համալսարանում) լրացուցիչ կրթությունը,

-Հանձնաժողովի խնդիրների և արժեթղթերի կարգավորման օրենսդրության իմացությունը,

-վերլուծական աշխատանքի ունակությունը,

-օտար լեզուների, մասնավորապես՝ անգլերենի իմացությունը,

-թիմային աշխատանքի ունակությունը և

-անձնական ազնվությունը։

2000 թ. նոյեմբերի 30-ի դրությամբ աշխատակիցների ընդհանուր թիվը 58 էր։ Ընդ որում 2-ը հրամանագրված էին անժամկետ, 3-ը՝ որպես որակավորում անցնող անձ, իսկ մնացած աշխատողների հետ աշխատանքային պայմանագրեր էին կնքվել մինչև 2000 թվականի դեկտեմբերի 1-ը։ Ղեկավար պաշտոնները (վարչության և բաժնի պետ), հիմնականում թափուր էր թողնված, իսկ ստորաբաժանումների գործունեության համակարգումը ժամանակավորապես վերապահված էր Հանձնաժողովի անդամներին։

2000 թվականի դեկտեմբերի 1-ին լրացավ Հանձնաժողովի աշխատակիցների (ժամկետային աշխատողների) աշխատանքային պայմանագրերի ժամկետը։ Հանձնաժողովն ամփոփեց նախորդ ամիսների ընթացքում յուրաքանչյուր ստորաբաժանման և առանձին աշխատողների կողմից կատարած աշխատանքները։ Եղած անձնակազմից կատարվեց ընտրություն և կնքվեցին աշխատանքային նոր պայմանագրեր` երկու, երեք և վեց ամիս ժամկետով։ Նշանակվեցին ֆունկցիոնալ ստորաբաժանումների (բաժինների) պետեր՝ վեց ամիս ժամկետով։ 2000 թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ աշխատողների ընդհանուր թիվը 50 էր, որից 3-ը հրամանագրված են անժամկետ, 1-ը որպես որակավորում անցնող անձ և մնացած 46-ը հրամանագրվեցին մինչև վեց ամիս ժամկետով։

Հանձնաժողովը Գլխավոր քարտուղարի պաշտոնի թափուր տեղի համար ԶԼՄ-ների միջոցով հայտարարել էր հրապարակային մրցույթ (2000 թ. հոկտեմբերի 20)։

Գլխավոր քարտուղարը հանձնաժողովի աշխատակազմի բարձրագույն պաշտոնատար անձանցից է, որի ծառայողական պարտականությունների շրջանակն ընդգրկում է Հանձնաժողովի ստորաբաժանումների կազմակերպչական ղեկավարումը, Հանձնաժողովի նիստերի կազմակերպումը, փաստաթղթաշրջանառության կազմակերպումը, աշխատանքային ռեժիմի պահպանման և արտաքին կապերի ապահովումը։

Մրցույթն անցկացվեց 2000 թ. նոյեմբերի 22-ին։ Մինչև սահմանված ժամկետի ավարտը մրցույթին մասնակցելու համար ներկայացվել էր յոթ դիմում։ Համաձայն Հանձնաժողովի կողմից սահմանված կարգի` մրցույթն ընթացավ երկու փուլով։ Առաջին փուլում, որը տեղի ունեցավ 2000 թ. նոյեմբերի 16-ին ժամը 17:00-ին, Հանձնաժողովն ուսումնասիրեց թեկնածուների կողմից ներկայացված անհրաժեշտ փաստաթղթերը։ Մշակվեց մրցույթի անցկացման հետագա ընթացակարգը։ Մասնավորապես, մրցույթի մասնակիցների գրագիտության մակարդակն ու պատրաստվածության աստիճանը որոշելու և գնահատելու համար ընտրվեցին որոշակի չափանիշներ՝ համապատասխան գնահատման գործակիցներով։ Սահմանվեց նաև մրցույթին մասնակիցների ներկայանալու ժամանակացույց։ Հանձնաժողովը կայացրեց որոշում և հավանություն տվեց ներկայացած բոլոր թեկնածուներին՝ մրցույթի 2-րդ փուլ անցնելու համար։ Մրցույթի երկրորդ փուլը տեղի ունեցավ 2000 թ. նոյեմբերի 22-ին, ժամը 14:50-ին և ավարտվեց 18:00-ին։ Այս փուլն ընթացավ թեկնածուների անմիջական մասնակցությամբ։ Ամփոփելով մրցույթի արդյունքները` Հանձնաժողովը կայացրեց որոշում, որով նախապատվությունը տրվեց առավելագույն միավոր վաստակած մասնակցին, և վերջինիս հետ կնքվեց աշխատանքային պայմանագիր՝ 3 ամիս ժամկետով։

4. Հանձնաժողովը հաստատել և Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն է ներկայացրել 2000 թվականի 4 ամիսների իր ծախսերի նախահաշիվը։

Այն Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից հաստատվեց 2000 թ. սեպտեմբերի 13-ի «Հայաստանի Հանրապետության արժեթղթերի հանձնաժողովի 2000 թ. պահպանման ծախսերի մասին» թիվ 546 որոշմամբ։ Հիշյալ ամիսների ծախսերը հոգալու համար կառավարությունը պահուստային ֆոնդից որոշեց տրամադրել շուրջ 85 միլիոն դրամ, որի շուրջ 55%-ը նախատեսված էր աշխատանքի վարձատրության հետ կապված ծախսերի համար։

5. Հանձնաժողովը հաստատել և ներկայացրել է 2001 թվականի իր ծախսերի նախահաշիվը։

Այն ներկայացվեց բյուջետային համակարգի մասին օրենսդրությանը համաձայն։ Այն կազմում է 205,474,4 հազար դրամ, որի շուրջ 93%-ը նախատեսված է աշխատանքի վարձատրության հետ կապված ծախսերի համար։ Հաստիքային առավելագույն միավորների (աշխատակիցների) թիվը 2001 թվականի համար կազմում է 74 հոգի, որից շուրջ 60-ը Հանձնաժողովի ֆունկցիոնալ աշխատակիցներն են, իսկ 14-ը՝ սպասարկման անձնակազմը։ Համեմատության համար նշենք, որ ՀՀ արժեթղթերի շուկայի տեսչության աշխատակիցների թիվը կազմում էր 59 հոգի, այսինքն` թվաքանակի էական աճ տեղի չի ունենա։ Լրացուցիչ անձնակազմի անհրաժեշտությունը պայմանավորված է Հանձնաժողովի խնդիրների ընդլայնմամբ և ինքնուրույնությամբ։

6. Հանձնաժողովը հաստատել և ներկայացրել է 2001 թվականի գործունեության իր տարեկան ծրագիրը։

Ծրագիրը մշակվել է «Արժեթղթերի շուկայի կարգավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 131-րդ հոդվածի համաձայն։ Ծրագրի նպատակն է եղել ամփոփ տեսքով ներկայացնել արժեթղթերի շուկայում տիրող իրավիճակը, Հանձնաժողովի կողմից արձանագրված հիմնախնդիրները և այն քաղաքականությունն ու դրանից բխող միջոցառումները, որոնք Հանձնաժողովը նախատեսում է իրականացնել 2001 թվականի ընթացքում օրենքով սահմանված իր խնդիրների և գործառույթների իրականացման համար։ Ծրագրում բացահայտված հիմնախնդիրների լուծմանն ուղղված անհրաժեշտ միջոցառումներն իրականացվելու են հետևյալ հիմնական ոլորտներով`

● շուկայի կարգավորման համակարգ,

● արժեթղթեր թողարկողներ,

● մասնագիտացված գործունեություն,

● առևտրային և հաշվարկային համակարգ,

● կոլեկտիվ ներդրումների կառավարման համակարգ,

● վերահսկողություն,

● ուսուցողական ծրագրեր և հրապարակային բացատրական աշխատանքներ։

7. Հանձնաժողովը մշակել է իր կանոնադրության նախագիծը։

Կանոնադրության առկայությունը նախատեսված է Օրենքի 127-րդ հոդվածով։ Այն կարգավորելու է Հանձնաժողովի ներքին աշխատանքային հարցերը, ինչպես նաև սահմանելու է յուրաքանչյուր ստորաբաժանման իրավասությունը, գործառույթներն ու համագործակցության կարգը։ Կանոնադրության նախագիծը նաև տրամադրված է Կապիտալի շուկայի զարգացման ծրագրի իրականացման ՍՏAID/Price water house Coopers գրասենյակին՝ առաջարկություններ ստանալու միջնորդությամբ։

8. Հանձնաժողովը բացել է իր ինտերնետային Էջը (www.seccom.am) ՍՏAID/Pricewaterhouse Coopers գրասենյակի օգնությամբ։

Ինտերնետային Էջում նախատեսվում է ծավալուն տեղեկություններ արտացոլել Հանձնաժողովի գործունեության և արժեթղթերի շուկայի վերաբերյալ։ Դրա միջոցով արդեն իսկ հրապարակված են մի շարք իրավական ակտերի նախագծեր։ Էջը ժամանակավորապես տեղադրված է «Արմինկո» ընկերության սերվերի վրա։

Գ. Իրավական դաշտի զարգացման խնդիրներ

Օգոստոս-դեկտեմբեր ամիսների ընթացքում Հանձնաժողովը մի շարք քայլեր է ձեռնարկել օրենքից բխող նորմատիվ-իրավական ակտերի սահմանման ուղղությամբ։ Օրենքի համաձայն Հանձնաժողովի կողմից ակտերի ընդունման բարդացված ընթացակարգ է նախատեսված, որի համաձայն Հանձնաժողովը պարտավոր է ակտն ընդունելուց 30 օր առաջ հրապարակել այն և այդ ժամանակահատվածում ստացված առաջարկությունները քննարկել։ Դրանից հետո միայն Հանձնաժողովը կարող է ընդունել ակտն ու ներկայացնել գրանցման։ Նորմատիվ ակտը ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման 10-րդ օրը։

9. Հանձնաժողովը մշակել է իր կողմից ընդունվող նորմատիվ-իրավական ակտերի կոդիֆիկացման համակարգ։

Այն թույլ է տալիս Հանձնաժողովի կողմից սահմանված կանոնները կոդիֆիկացնել մեկ փաստաթղթում։ Կանոնների համարակալումն իրականացվում է Օրենքի այն հոդվածների համարների արտացոլմամբ, որոնց հիման վրա սահմանված է տվյալ կանոնը, ինչը թույլ է տալիս լրացուցիչ կանոնների սահմանումը՝ առանց դրանց համարակալման փոփոխման։ Ավելին, նման կոդիֆիկացիան հեշտացնում է Օրենքի այս կամ այն պահանջից բխող համապատասխան կանոն գտնելը օգտվողների համար։

10. Հանձնաժողովը հաստատել է նորմատիվ-իրավական ակտեր։

Հանձնաժողովը նախորդ տարվա չորս ամիսների ընթացքում, պահպանելով նորմատիվ իրավական ակտերի նախագծերը հրապարակային քննարկումների առարկա դարձնելու իր քաղաքականությունը, մշակել և ընդունել է մի շարք կանոններ, որոնք նպատակաուղղված են եղել բնագավառի հստակ կանոնակարգմանը։ Դրանք են`

1) Մասնագիտացված անձանց ներքին վերահսկողության կանոնները` միավորված «Մասնագիտացված անձանց ներքին վերահսկողությունը» վերնագրի ներքո՝ հաստատված Հանձնաժողովի 20.11.2000 թ. «Մասնագիտացված անձանց ներքին վերահսկողության մասին» թիվ 7 որոշմամբ, գրանցված ՀՀ արդարադատության նախարարության կողմից, հրապարակված գերատեսչական նորմատիվ ակտերի 27.11.2000 թ. թիվ 17 տեղեկագրում։ Դրանք սահմանում են մասնագիտացված անձանց (այսինքն՝ բրոքերային և դիլերային ընկերությունների, հավատարմագրային կառավարիչների և արժեթղթերի պահառուների) ներքին վերահսկողության իրականացման կարգը, վերահսկողական ծառայության կարգավիճակը, իրավասություններն ու գործառույթները։ Վերը նշված կանոնների կարգավորման առարկա է հանդիսանում ներքին վերահսկողության կազմակերպումն ու իրականացումը, այդ թվում` մասնագիտացված անձի ներքին վերահսկողության համար պատասխանատու վերահսկող ծառայության ձևավորումը, նրա գործառույթները, ինչպես նաև ներքին վերահսկողության գործունեության կարգավորումը, ինչն ուղղակիորեն կնպաստի մասնագիտացված անձանց կողմից պատշաճ ներքին վերահսկող ծառայության ստեղծման և պահպանման արդյունքում նրանց գործունեության նկատմամբ վերահսկման աշխատանքների արդյունավետության բարձրացմանը և պետական վերահսկողության միջամտության աստիճանի նվազեցմանը։

2) Մասնագիտացված անձանց լիզենզավորման կանոնները՝ միավորված «Լիցենզիայի դիմումը» վերնագրի ներքո՝ հաստատված Հանձնաժողովի 20.11.2000 թ. «Մասնագիտացված անձանց լիցենզավորման մասին» թիվ 8 որոշմամբ, գրանցված ՀՀ արդարադատության նախարարության կողմից, հրապարակված գերատեսչական նորմատիվ ակտերի 27.11.2000 թ. թիվ 17 տեղեկագրում։ Կանոններով սահմանում են արժեթղթերի շուկայում մասնագիտացված գործունեության լիցենզիա ստանալու համար դիմող անձի, մասնավորապես՝ նրա ինքնության, գտնվելու վայրի, ղեկավար մարմինների, ֆինանսական ցուցանիշների, գործունեության տարածքի վերաբերյալ տեղեկությունները բացահայտող լիցենզիայի դիմումի կառուցվածքը, ձևերը, ինչը մասնագիտացված գործունեության վերահսկողությունն առավել նպատակային դարձնելով` կօժանդակի նրանց կողմից առավել կանոնակարգված գործունեության իրականացմանը, որն էլ իր հերթին կբերի արժեթղթերի շուկայի նկատմամբ ներդրողների վստահության բարձրացմանը։

3) Մասնագիտական որակավորման կանոնները՝ միավորված «Մասնագիտական որակավորում» վերնագրի ներքո՝ հաստատված Հանձնաժողովի 20.11.2000 թ. «Մասնագիտացված անձանց լիցենզավորման մասին» թիվ 9 որոշմամբ, գրանցված ՀՀ արդարադատության նախարարության կողմից, հրապարակված գերատեսչական նորմատիվ ակտերի 27.11.2000 թ. թիվ 17 տեղեկագրում։ Դրանք սահմանում են արժեթղթերի շուկայում մասնագիտական գործունեություն իրականացնող անհատների որակավորման քննությանը մասնակցելու դիմումի ձևերն ու դրանցում ներառվող տեղեկությունների շրջանակը, քննություններն անցկացնելու և որակավորման հավաստագրի տրամադրման կարգը։ Մասնագիտական որակավորման կանոնների կիրարկումը և քննության մասնակիցների մասնագիտական գիտելիքների նկատմամբ նոր պահանջների սահմանումը կնպաստեն մասնագիտացված անձանց կազմում կամ անունից մասնագիտացված գործունեություն իրականացնող ֆիզիկական անձանց մասնագիտական պատրաստվածության, արժեթղթերի շուկայում ծառայությունների մատուցման որակի, մասնագիտացված գործունեության կառավարման արդյունավետության բարձրացմանը։

4) Ինքնակարգավորվող կազմակերպությունների գրանցման դիմումի կառուցվածքը, ձևերը և դիմումում ներառվող տեղեկությունները սահմանող կանոնները՝ միավորված «Ինքնակարգավորվող կազմակերպությունների գրանցման դիմում» վերնագրի ներքո, հաստատված Հանձնաժողովի 20.11.2000 թ. «Ինքնակարգավորվող կազմակերպությունների գրանցման մասին» թիվ 10 որոշմամբ, գրանցված ՀՀ արդարադատության նախարարության կողմից, հրապարակված գերատեսչական նորմատիվ ակտերի 27.11.2000 թ. թիվ 17 տեղեկագրում։

5) Արժեթղթերի շուկայի կարգավորման կանոնագրքի ընդհանուր դրույթները սահմանող կանոնները՝ միավորված «Ընդհանուր դրույթներ» վերնագրի ներքո, հաստատված` Հանձնաժողովի 20.11.2000 թ. «Արժեթղթերի շուկայի կարգավորման կանոնագրքի ընդհանուր դրույթները հաստատելու մասին» թիվ 11 որոշմամբ, գրանցված ՀՀ արդարադատության նախարարության կողմից, հրապարակված գերատեսչական նորմատիվ ակտերի 27.11.2000 թ. թիվ 17 տեղեկագրում։

6) Լիցենզիայի ձևը սահմանող կանոնները՝ միավորված «Լիցենզիայի ձևը» վերնագրի ներքո, հաստատված՝ Հանձնաժողովի 20.11.2000 թ. «Լիցենզիայի ձևը հաստատելու մասին» թիվ 12 որոշմամբ, գրանցված ՀՀ արդարադատության նախարարության կողմից, հրապարակված գերատեսչական նորմատիվ ակտերի 27.11.2000 թ. թիվ 17 տեղեկագրում։

7) Ազդագիրը ներառող արժեթղթերի գրանցման հայտարարագրի և արժեթղթի գրանցման հայտարարագրի կառուցվածքը, բովանդակությունը և տեղեկությունների ներկայացման ձևերը սահմանող կանոնները, ինչպես նաև հաշվետու թողարկողի Հանձնաժողովում գրանցումը սահմանող կանոնները՝ միավորված համապատասխանաբար՝ «Ազդագիրը ներառող արժեթղթերի գրանցման հայտարարագիր», «Արժեթղթի գրանցման հայտարարագիրը» և «Հաշվետու թողարկողի արժեթղթի գրանցումը Հանձնաժողովում» վերնագրերի ներքո` հաստատված Հանձնաժողովի 08.12.2000 թ. «Արժեթղթերի շուկայի կարգավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 2-րդ և 3-րդ գլուխներով պահանջվող արժեթղթի գրանցման հայտարարագրի և Հանձնաժողովում հաշվետու թողարկողների արժեթղթի գրանցման կանոնները հաստատելու մասին» N 18 որոշմամբ, գրանցված ՀՀ արդարադատության նախարարության կողմից, հրապարակված գերատեսչական նորմատիվ ակտերի 30.12.2000 թ. թիվ 21 տեղեկագրում։

11. Հանձնաժողովը մշակել է կանոնների նախագծեր։

Հանձնաժողովը մշակել և հրապարակային քննարկման առարկա է դարձրել մի շարք կանոնների նախագծեր։ Դրանք են՝

1) Բրոքերային (դիլերային) գործարքները կարգավորող կանոնների նախագիծը, ամրագրված՝ «Բրոքերային (դիլերային) ընկերության գործարքները» վերնագրի ներքո, արժանացած Հանձնաժողովի հավանությանը և հրապարակված դեկտեմբեր ամսին։ Կանոնները նպատակ ունեն սահմանել այն իրավական պահանջները, որոնց համալիր կիրառումը հնարավորություն կընձեռի ապահովել բրոքերային (դիլերային) ընկերությունների կողմից կանոնակարգված գործունեության իրականացումը, հաճախորդների իրավունքների և օրինական շահերի պաշտպանությունը, արժեթղթերով գործարքների արդյունավետ համակարգի ապահովումը և բրոքերային (դիլերային) ընկերությունների կողմից իրականացվող գործողությունների թափանցիկությունը։ Նշված խնդրի լուծումը բխում է Օրենքում ամրագրված նպատակներից, ինչպես նաև արժեթղթերի շուկայում վստահելի և հուսալի միջավայր ստեղծելու հրամայականից։

2) Բրոքերային (դիլերային) ընկերությունների կողմից ֆոնդային բորսայում շրջանառվող կամ չցուցակված վաճառքի արտոնության հիման վրա վաճառվող արժեթղթերով ֆոնդային բորսայից դուրս կատարված գործարքների հայտարարագրման մասին կանոնների նախագիծը, ամրագրված` «Ֆոնդային բորսայից դուրս կատարված գործարքների հայտարարագրման մասին» վերնագրի ներքո, արժանացած Հանձնաժողովի հավանությանը և հրապարակված դեկտեմբեր ամսին։ Կանոնը նպատակ ունի սահմանել այն պահանջները, որոնք կնպաստեն արժեթղթերի շուկայում գնագոյացման արժանահավատ համակարգի ձևավորմանը, բրոքերային (դիլերային) ընկերությունների կողմից արժեթղթերով գործարքների արդյունավետ համակարգի ապահովմանը և բրոքերային (դիլերային) ընկերությունների գործողությունների թափանցիկության բարձրացմանը։

3) Արժեթղթերի հավատարմագրային կառավարման գործունեությունը կարգավորող կանոնների նախագիծը, ամրագրված` «Արժեթղթերի հավատարմագրային կառավարման գործունեությունը» վերնագրի ներքո, արժանացած Հանձնաժողովի հավանությանը և հրապարակված դեկտեմբեր ամսին։ Կանոնների կիրարկումը հնարավորություն կընձեռի ապահովել հավատարմագրային կառավարիչների կողմից գործունեության իրականացման ընթացքում իրավական ակտերով սահմանված պահանջների պահպանումը, հավատարմագրային կառավարիչների հիմնադիրների իրավունքների և օրինական շահերի պաշտպանությունը, արժեթղթերով գործարքների արդյունավետ համակարգի ձևավորումը և հավատարմագրային կառավարիչների գործողությունների թափանցիկությունը։

4) Հաշվետու թողարկողի բաժնային արժեթղթերի նշանակալից սեփականատերերի, խոշոր սեփականատերերի, նրանց ղեկավարների, ինչպես նաև արժեթղթերի ընդհանուր սեփականության վերաբերյալ հայտարարագրերի ներկայացման ընթացակարգը կարգավորող կանոնների նախագիծը, ամրագրված` «Արժեթղթերի հայտարարագրման մասին» վերնագրի ներքո, արժանացած Հանձնաժողովի հավանությանը և հրապարակված դեկտեմբեր ամսին։ Դրանք սահմանում են հրապարակայնորեն` վաճառվող արժեթղթերի նշանակալից և խոշոր սեփականատերերի, ինչպես նաև հաշվետու թողարկողների ղեկավարների կողմից իրենց պատկանող արժեթղթերի ծավալի և դրա փոփոխության, օրենքով սահմանված այլ տեղեկությունների բացահայտման ձևերն ու կարգը։

5) Անվանական արժեթղթերի սեփականատերերի ռեեստրի վարման կանոնների նախագիծը, ամրագրված՝ «Անվանական արժեթղթերի սեփականատերերի ռեեստրի վարումը» վերնագրի ներքո։ Անվանական արժեթղթերի սեփականատերերի ռեեստրների վարման անխափանությունը և հստակ կանոնակարգվածությունն ապահովելու նպատակով՝ նորմատիվ-իրավական ակտով նախատեսվում է սահմանել Հանձնաժողովի պահանջները Կենտրոնական դեպոզիտարիայի կողմից անվանական արժեթղթերի սեփականատերերի ռեեստրների վարման նկատմամբ։ Բացի այդ, հաշվետու թողարկողների անվանական արժեթղթերի սեփականատերերի ռեեստրի վարումը Կենտրոնական դեպոգիտարիային հանձնելու, ինչպես նաև Կենտրոնական դեպոզիտարիային թողարկողի ռեեստրը փոխանցելու գործընթացների հստակ կանոնակարգման նպատակով նախատեսվում է նաև սահմանել պահանջներ՝ հաշվետու թողարկողների անվանական արժեթղթերի սեփականատերերի ռեեստրների վարումը Կենտրոնական դեպոզիտարիային հանձնելու նկատմամբ։

12. Հանձնաժողովը մշակել է մի շարք այլ կանոնների նախագծեր, որոնք նախատեսվում է հրապարակել։

Հանձնաժողովը, ըստ իր աշխատանքային ժամանակացույցի, իրականացնում է «Արժեթղթերի շուկայի կարգավորման մասին» ՀՀ օրենքից բխող մի շարք կանոնների նախագծերի մշակման աշխատանքներ։ Մասնավորապես,